ப்³ருஹதா³ரண்யகோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
சதுர்தோ²(அ)த்⁴யாய:த்ருதீயம் ப்³ராஹ்மணம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (ப்³ருஹதா³ரண்யக)
 
யத்ர வா அந்யதி³வ ஸ்யாத்தத்ராந்யோ(அ)ந்யத்பஶ்யேத³ந்யோ(அ)ந்யஜ்ஜிக்⁴ரேத³ந்யோ(அ)ந்யத்³ரஸயேத³ந்யோ(அ)ந்யத்³வதே³த³ந்யோ(அ)ந்யச்ச்²ருணுயாத³ந்யோ(அ)ந்யந்மந்வீதாந்யோ(அ)ந்யத்ஸ்ப்ருஶேத³ந்யோ(அ)ந்யத்³விஜாநீயாத் ॥ 31 ॥
ஜாக்³ரத்ஸ்வப்நயோரிவ யத்³விஜாநீயாத் , தத் த்³விதீயம் ப்ரவிப⁴க்தமந்யத்வேந நாஸ்தீத்யுக்தம் ; அத: ஸுஷுப்தே ந விஜாநாதி விஶேஷம் । நநு யதி³ அஸ்ய அயமேவ ஸ்வபா⁴வ:, கிந்நிமித்தம் அஸ்ய விஶேஷவிஜ்ஞாநம் ஸ்வபா⁴வபரித்யாகே³ந ; அத² விஶேஷவிஜ்ஞாநமேவ அஸ்ய ஸ்வபா⁴வ:, கஸ்மாதே³ஷ விஶேஷம் ந விஜாநாதீதி । உச்யதே, ஶ்ருணு — யத்ர யஸ்மிந் ஜாக³ரிதே ஸ்வப்நே வா அந்யதி³வ ஆத்மநோ வஸ்த்வந்தரமிவ அவித்³யயா ப்ரத்யுபஸ்தா²பிதம் ப⁴வதி, தத்ர தஸ்மாத³வித்³யாப்ரத்யுபஸ்தா²பிதாத் அந்ய: அந்யமிவ ஆத்மாநம் மந்யமாந: — அஸதி ஆத்மந: ப்ரவிப⁴க்தே வஸ்த்வந்தரே அஸதி ச ஆத்மநி தத: ப்ரவிப⁴க்தே:, அந்ய: அந்யத் பஶ்யேத் உபலபே⁴த ; தச்ச த³ர்ஶிதம் ஸ்வப்நே ப்ரத்யக்ஷத: — ‘க்⁴நந்தீவ ஜிநந்தீவ’ (ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 20) இதி । ததா² அந்ய: அந்யத் ஜிக்⁴ரேத் ரஸயேத் வதே³த் ஶ்ருணுயாத் மந்வீத ஸ்ப்ருஶேத் விஜாநீயாதி³தி ॥

ஔபாதி⁴கோ த்³ருஷ்ட்யாதி³பே⁴தோ³ ந வாஸ்தவோ(அ)ஸ்தீத்யுபபாத்³ய வ்ருத்தமநுத்³ரவதி —

ஜாக்³ரதி³தி ।

 யத்ரேத்யுத்தரவாக்யவ்யாவர்த்யாமாஶங்காம் த³ர்ஶயதி —

நந்விதி ।

கிமஸ்ய விஶேஷவிஜ்ஞாநராஹித்யம் ஸ்வரூபம் கிம் வா விஶேஷவிஜ்ஞாநவத்வம் । ஆத்³யே ஜாக்³ரத்ஸ்வப்நயோரநுபபத்தி: । த்³விதீயே ஸுஷுப்தேரஸித்³தி⁴ரிதி பா⁴வ: ।

ப்ரதீசஶ்சிந்மாத்ரஜ்யோதிஷோ விஶேஷவிஜ்ஞாநராஹித்யமேவ ஸ்வரூபம் ததா²(அ)பி ஸ்வாவித்³யாகல்பிதவிஶேஷவிஜ்ஞாநவத்த்வமாஶ்ரித்யாவஸ்தா²த்³வயம் ஸித்⁴யதீத்யுத்தரவாக்யமவலம்ப்³யோத்தரமாஹ —

உச்யத இத்யாதி³நா ।

தச்சேத்யாவித்³யம் த³ர்ஶநமித்யர்த²: ॥ 31 ॥