ತತ್ರ ಖಮಿತಿ ಭೌತಿಕೇ ಖೇ ಪ್ರತೀತಿರ್ಮಾ ಭೂತ್ ಇತ್ಯಾಹ — ಖಂ ಪುರಾಣಂ ಚಿರಂತನಂ ಖಂ ಪರಮಾತ್ಮಾಕಾಶಮಿತ್ಯರ್ಥಃ । ಯತ್ತತ್ಪರಮಾತ್ಮಾಕಾಶಂ ಪುರಾಣಂ ಖಮ್ , ತತ್ ಚಕ್ಷುರಾದ್ಯವಿಷಯತ್ವಾತ್ ನಿರಾಲಂಬನಮ್ ಅಶಕ್ಯಂ ಗ್ರಹೀತುಮಿತಿ ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಭ್ಯಾಂ ಭಾವವಿಶೇಷೇಣ ಚ ಓಂಕಾರೇ ಆವೇಶಯತಿ — ಯಥಾ ವಿಷ್ಣ್ವಂಗಾಂಕಿತಾಯಾಂ ಶಿಲಾದಿಪ್ರತಿಮಾಯಾಂ ವಿಷ್ಣುಂ ಲೋಕಃ, ಏವಮ್ । ವಾಯುರಂ ಖಮ್ , ವಾಯುಃ ಅಸ್ಮಿನ್ವಿದ್ಯತ ಇತಿ ವಾಯುರಮ್ , ಖಂ ಖಮಾತ್ರಂ ಖಮಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ, ನ ಪುರಾಣಂ ಖಮ್ — ಇತ್ಯೇವಮ್ ಆಹ ಸ್ಮ । ಕೋಽಸೌ ? ಕೌರವ್ಯಾಯಣೀಪುತ್ರಃ । ವಾಯುರೇ ಹಿ ಖೇ ಮುಖ್ಯಃ ಖಶಬ್ದವ್ಯವಹಾರಃ ; ತಸ್ಮಾನ್ಮುಖ್ಯೇ ಸಂಪ್ರತ್ಯಯೋ ಯುಕ್ತ ಇತಿ ಮನ್ಯತೇ । ತತ್ರ ಯದಿ ಪುರಾಣಂ ಖಂ ಬ್ರಹ್ಮ ನಿರುಪಾಧಿಸ್ವರೂಪಮ್ , ಯದಿ ವಾ ವಾಯುರಂ ಖಂ ಸೋಪಾಧಿಕಂ ಬ್ರಹ್ಮ, ಸರ್ವಥಾಪಿ ಓಂಕಾರಃ ಪ್ರತೀಕತ್ವೇನೈವ ಪ್ರತಿಮಾವತ್ ಸಾಧನತ್ವಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ, ‘ಏತದ್ವೈ ಸತ್ಯಕಾಮ ಪರಂ ಚಾಪರಂ ಚ ಬ್ರಹ್ಮ ಯದೋಂಕಾರಃ’ (ಪ್ರ. ಉ. ೫ । ೨) ಇತಿ ಶ್ರುತ್ಯಂತರಾತ್ । ಕೇವಲಂ ಖಶಬ್ದಾರ್ಥೇ ವಿಪ್ರತಿಪತ್ತಿಃ । ವೇದೋಽಯಮ್ ಓಂಕಾರಃ, ವೇದ ವಿಜಾನಾತಿ ಅನೇನ ಯದ್ವೇದಿತವ್ಯಮ್ ತಸ್ಮಾದ್ವೇದಃ ಓಂಕಾರಃ ವಾಚಕಃ ಅಭಿಧಾನಮ್ ; ತೇನಾಭಿಧಾನೇನ ಯದ್ವೇದಿತವ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರಕಾಶ್ಯಮಾನಮ್ ಅಭಿಧೀಯಮಾನಂ ವೇದ ಸಾಧಕೋ ವಿಜಾನಾತಿ ಉಪಲಭತೇ, ತಸ್ಮಾತ್ ವೇದೋಽಯಮಿತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ; ತಸ್ಮಾತ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಮಭಿಧಾನತ್ವೇನ ಸಾಧನತ್ವಮಭಿಪ್ರೇತಮ್ ಓಂಕಾರಸ್ಯ । ಅಥವಾ ವೇದೋಽಯಮಿತ್ಯಾದಿ ಅರ್ಥವಾದಃ ; ಕಥಮ್ ಓಂಕಾರಃ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪ್ರತೀಕತ್ವೇನ ವಿಹಿತಃ ; ಓಂ ಖಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಇತಿ ಸಾಮಾನಾಧಿಕರಣ್ಯಾತ್ ತಸ್ಯ ಸ್ತುತಿಃ ಇದಾನೀಂ ವೇದತ್ವೇನ ; ಸರ್ವೋ ಹಿ ಅಯಂ ವೇದ ಓಂಕಾರ ಏವ ; ಏತತ್ಪ್ರಭವಃ ಏತದಾತ್ಮಕಃ ಸರ್ವಃ ಋಗ್ಯಜುಃಸಾಮಾದಿಭೇದಭಿನ್ನಃ ಏಷ ಓಂಕಾರಃ, ‘ತದ್ಯಥಾ ಶಂಕುನಾ ಸರ್ವಾಣಿ ಪರ್ಣಾನಿ’ (ಛಾ. ಉ. ೨ । ೨೩ । ೩) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತ್ಯಂತರಾತ್ ; ಇತಶ್ಚಾಯಂ ವೇದಃ ಓಂಕಾರಃ, ಯದ್ವೇದಿತವ್ಯಮ್ , ತತ್ಸರ್ವಂ ವೇದಿತವ್ಯಮ್ ಓಂಕಾರೇಣೈವ ವೇದ ಏನೇನ ; ಅತಃ ಅಯಮೋಂಕಾರೋ ವೇದಃ ; ಇತರಸ್ಯಾಪಿ ವೇದಸ್ಯ ವೇದತ್ವಮ್ ಅತ ಏವ ; ತಸ್ಮಾತ್ ವಿಶಿಷ್ಟೋಽಯಮೋಂಕಾರಃ ಸಾಧನತ್ವೇನ ಪ್ರತಿಪತ್ತವ್ಯ ಇತಿ । ಅಥವಾ ವೇದಃ ಸಃ ; ಕೋಽಸೌ ? ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ ಓಂಕಾರಮ್ ; ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಹಿ ಅಸೌ ಪ್ರಣವೋದ್ಗೀಥಾದಿವಿಕಲ್ಪೈರ್ವಿಜ್ಞೇಯಃ ; ತಸ್ಮಿನ್ಹಿ ಪ್ರಯುಜ್ಯಮಾನೇ ಸಾಧನತ್ವೇನ ಸರ್ವೋ ವೇದಃ ಪ್ರಯುಕ್ತೋ ಭವತೀತಿ ॥