ನನು - ವಿದ್ವದ್ವ್ಯಾಪಾರೇಽಪಿ ಕರ್ಮಶಬ್ದಪ್ರಯೋಗದರ್ಶನಾತ್ ತದ್ವ್ಯಾಪಾರಸ್ಯ ಕರ್ಮಾಭಾಸತ್ವಾನುಪಪತ್ತೇಃ ಸಮುಚ್ಚಯಸಿದ್ಧಿರಿತಿ, ತತ್ರಾಹ -

ಯಚ್ಚೇತಿ ।

ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಣೋಃ ಸಮುಚ್ಚಿತ್ಯೈವ ಸಂಸಿದ್ಧಿಹೇತುತ್ವೇ ಪ್ರತಿಪನ್ನೇ ಕುತೋ ವಿಭಜ್ಯ ಅರ್ಥಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಪೃಚ್ಛತಿ -

ತತ್ಕಥಮಿತಿ ।

ತತ್ರ, ‘ಕಿಂ ಜನಕಾದಯೋಽಪಿ ತತ್ತ್ವವಿದಃ ಪ್ರವೃತ್ತಕರ್ಮಾಣಃ ಸ್ಯುಃ, ಆಹೋಸ್ವಿದತತ್ತ್ವವಿದಃ ? ‘ ಇತಿ ವಿಕ್ಲ್ಪ್ಯ, ಪ್ರಥಮಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ -

ಯದೀತಿ ।

ತತ್ತ್ವವಿತ್ತ್ವೇ ಕಥಂ ಪ್ರವೃತ್ತಕರ್ಮತ್ವಮ್ , ಕರ್ಮಣಾಮಕಿಂಚಿತ್ಕರತ್ವಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ತೇ ಲೋಕೇತಿ ।

ತೇಷಾಮುಕ್ತಪ್ರಯೋಜನಾರ್ಥಮಪಿ ನ ಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ಯುಕ್ತಾ ಸರ್ವತ್ರಾಪ್ಯುದಾಸೀನತ್ವಾತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಗುಣಾ ಇತಿ ।

ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ವಿಷಯೇಷು ಪ್ರವೃತ್ತಿದ್ವಾರಾ ತತ್ತ್ವವಿದಾಂ ಪ್ರವೃತ್ತಕರ್ಮತ್ವೇಽಪಿ ಜ್ಞಾನೇನೈವ ತೇಷಾಂ ಮುಕ್ತಿರಿತ್ಯಾಹ -

ಜ್ಞಾನೇನೇತಿ ।

ಉಕ್ತಮೇವಾರ್ಥಂ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ದರ್ಶಯತಿ -

ಕರ್ಮೇತಿ

ಕರ್ಮಣೇತ್ಯಾದೌ ಬಾಧಿತಾನುವೃತ್ತ್ಯಾ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಾಭಾಸೋ ಗೃಹ್ಯತೇ ।

ದ್ವಿತೀಯಮನುವದತಿ -

ಅಥೇತಿ ।

ತತ್ರ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಂ ಕಥಯತಿ -

ಈಶ್ವರೇತಿ ।

ವಿಭಜ್ಯ ವಿಜ್ಞೇಯತ್ವಂ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಸ್ಯೋಕ್ತಮುಪಸಂಹರತಿ -

ಇತಿ ವ್ಯಾಖ್ಯೇಯಮಿತಿ ।

ಕರ್ಮಣಾಂ ಚಿತ್ತಶುದ್ಧಿದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನಹೇತುತ್ವಮಿತ್ಯುಕ್ತೇಽರ್ಥೇ ವಾಕ್ಯಶೇಷಂ  ಪ್ರಮಾಣಯತಿ -

ಏತಮೇವೇತಿ ।

‘ಯೋಗಿನಃ ಕರ್ಮ ಕುರ್ವಂತಿ’ (ಭ. ಭ. ಗೀ. ೫-೧೧) ಇತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಮರ್ಥತೋಽನುವದತಿ -

ಸತ್ತ್ವೇತಿ ।

‘ಸ್ವಕರ್ಮಣಾ’ (ಭ. ಭ. ಗೀ. ೧೮-೪೬) ಇತ್ಯಾದೌ ಸಾಕ್ಷಾದೇವ  ಮೋಕ್ಷಹೇತುತ್ವಂ ಕರ್ಮಣಾಂ ವಕ್ಷ್ಯತೀತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -

ಸ್ವಕರ್ಮಣೇತಿ ।

ಸ್ವಕರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನಾದೀಶ್ವರಪ್ರಸಾದದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯೋಗ್ಯತಾ ಲಭ್ಯತೇ । ತತೋ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಯಾ ಮುಕ್ತಿಃ । ತೇನ ನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಕರ್ಮಣಾಂ ಮುಕ್ತಿಹೇತುತೇತ್ಯಗ್ರೇ ಸ್ಫುಟೀಭವಿಷ್ಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।