శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అథ గృహస్థస్యైవ ఆయాసబాహుల్యకారణాత్ మోక్షః స్యాత్ , ఆశ్రమాన్తరాణాం శ్రౌతనిత్యకర్మరహితత్వాత్ ఇతితదప్యసత్ , సర్వోపనిషత్సు ఇతిహాసపురాణయోగశాస్త్రేషు జ్ఞానాఙ్గత్వేన ముముక్షోః సర్వకర్మసంన్యాసవిధానాత్ , ఆశ్రమవికల్పసముచ్చయవిధానాచ్చ శ్రుతిస్మృత్యోః
అథ గృహస్థస్యైవ ఆయాసబాహుల్యకారణాత్ మోక్షః స్యాత్ , ఆశ్రమాన్తరాణాం శ్రౌతనిత్యకర్మరహితత్వాత్ ఇతితదప్యసత్ , సర్వోపనిషత్సు ఇతిహాసపురాణయోగశాస్త్రేషు జ్ఞానాఙ్గత్వేన ముముక్షోః సర్వకర్మసంన్యాసవిధానాత్ , ఆశ్రమవికల్పసముచ్చయవిధానాచ్చ శ్రుతిస్మృత్యోః

సాధనభూయస్త్వే ఫలభూయస్త్వమితి న్యాయమాశ్రిత్య శఙ్కతే -

అథేతి ।

క్లేశబాహుల్యోపేతం శ్రౌతం స్మార్తం చ బహు కర్మ । తస్యానుష్ఠానాద్ గృహస్థస్య మోక్షః స్యాదేవేత్యర్థః ।

ఎవకారనిరస్యం దర్శయతి -

నాశ్రమాన్తరాణామితి ।

తేషాం నాస్తి ముక్తిరిత్యత్ర యావజ్జీవాదిశ్రుతివిహితావశ్యానుష్ఠేయకర్మరాహిత్యం హేతుం సూచయతి -

శ్రౌతేతి ।

శాస్త్రవిరోధిన్యాయస్య నిరవకాశత్వమభిప్రేత్య దూషయతి -

తదపీతి ।

ఐకాశ్రమ్యస్మృత్యా గార్హస్థ్యస్యైవ ప్రాధాన్యాదనధికృతాన్ధాదివిషయం కర్మసంన్యాసవిధానమిత్యాశఙ్క్యాహ -

జ్ఞానాఙ్గత్వేనేతి ।

న ఖల్వనధికృతానామన్ధాదీనాం సంన్యాసః శ్రవణాద్యావృత్తిద్వారా జ్ఞానాఙ్గం భవితుమలమ్, తేషాం శ్రవణాద్యభ్యాసాసామర్థ్యాత్ । అతః శ్రుత్యాదీనాం విరోధే నాస్తి గార్హస్థ్యస్య ప్రాధాన్యమిత్యర్థః ।

తస్య ప్రాధాన్యాభావే హేత్వన్తరమాహ -

ఆశ్రమేతి ।

‘బ్రహ్మచర్యం సమాప్య గృహీ భవేద్ , గృహాద్వనీ భూత్వా ప్రవ్రజేద్ , యది వా ఇతరథా బ్రహ్మచర్యాదేవ ప్రవ్రజేద్ గృహాద్ వా వనాద్ వా‘ (జా. ఉ. ౪., యా. ఉ. ౧ ) ఇతి శ్రుతౌ, ‘తస్యాశ్రమవికల్పమేకే బ్రువతే’ (గౌ. ధ. ౩-౧) ఇతి ‘యమిచ్ఛేత్ తమావసేత్’ (వ. ౮-౨ ?) ఇత్యాదిస్మృతౌ చ ఆశ్రమాణాం సముచ్చయేన వికల్పేన చాశ్రమాన్తరమిచ్ఛన్తం ప్రతి విధానాన్న గార్హస్థ్యస్య ప్రధానత్వమిత్యర్థః ॥