ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಅಷ್ಟಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಪುರುಷಃ ಸ ಪರಃ ಪಾರ್ಥ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಲಭ್ಯಸ್ತ್ವನನ್ಯಯಾ ।
ಯಸ್ಯಾಂತಃಸ್ಥಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಯೇನ ಸರ್ವಮಿದಂ ತತಮ್ ॥ ೨೨ ॥
ಪುರುಷಃ ಪುರಿ ಶಯನಾತ್ ಪೂರ್ಣತ್ವಾದ್ವಾ, ಸ ಪರಃ ಪಾರ್ಥ, ಪರಃ ನಿರತಿಶಯಃ, ಯಸ್ಮಾತ್ ಪುರುಷಾತ್ ನ ಪರಂ ಕಿಂಚಿತ್ । ಸಃ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಲಭ್ಯಸ್ತು ಜ್ಞಾನಲಕ್ಷಣಯಾ ಅನನ್ಯಯಾ ಆತ್ಮವಿಷಯಯಾ । ಯಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಅಂತಃಸ್ಥಾನಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಕಾರ್ಯಭೂತಾನಿ ; ಕಾರ್ಯಂ ಹಿ ಕಾರಣಸ್ಯ ಅಂತರ್ವರ್ತಿ ಭವತಿ । ಯೇನ ಪುರುಷೇಣ ಸರ್ವಂ ಇದಂ ಜಗತ್ ತತಂ ವ್ಯಾಪ್ತಮ್ ಆಕಾಶೇನೇವ ಘಟಾದಿ ॥ ೨೨ ॥
ಪುರುಷಃ ಸ ಪರಃ ಪಾರ್ಥ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಲಭ್ಯಸ್ತ್ವನನ್ಯಯಾ ।
ಯಸ್ಯಾಂತಃಸ್ಥಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಯೇನ ಸರ್ವಮಿದಂ ತತಮ್ ॥ ೨೨ ॥
ಪುರುಷಃ ಪುರಿ ಶಯನಾತ್ ಪೂರ್ಣತ್ವಾದ್ವಾ, ಸ ಪರಃ ಪಾರ್ಥ, ಪರಃ ನಿರತಿಶಯಃ, ಯಸ್ಮಾತ್ ಪುರುಷಾತ್ ನ ಪರಂ ಕಿಂಚಿತ್ । ಸಃ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಲಭ್ಯಸ್ತು ಜ್ಞಾನಲಕ್ಷಣಯಾ ಅನನ್ಯಯಾ ಆತ್ಮವಿಷಯಯಾ । ಯಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಅಂತಃಸ್ಥಾನಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಕಾರ್ಯಭೂತಾನಿ ; ಕಾರ್ಯಂ ಹಿ ಕಾರಣಸ್ಯ ಅಂತರ್ವರ್ತಿ ಭವತಿ । ಯೇನ ಪುರುಷೇಣ ಸರ್ವಂ ಇದಂ ಜಗತ್ ತತಂ ವ್ಯಾಪ್ತಮ್ ಆಕಾಶೇನೇವ ಘಟಾದಿ ॥ ೨೨ ॥

ಪರಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಸರ್ವಕಾರಣತ್ವಂ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಕತ್ವಂ ಚ ವಿಶೇಷಣದ್ವಯಮ್  ಉದಾಹರತಿ -

ಯಸ್ಯೇತಿ ।

ನಿರತಿಶಯತ್ವಂ ವಿಶದಯತಿ-

ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ತುಶಬ್ದಃ ಅವಧಾರಣಾರ್ಥಃ ।

ಭಕ್ತಿಃ - ಭಜನಂ ಸೇವಾ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಪ್ರಣಾಮಾದಿಲಕ್ಷಣಾ, ತಾಂ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ -

ಜ್ಞಾನೇತಿ ।

ಉಕ್ತಾಯಾ ಭಕ್ತೇಃ ವಿಷಯತೋ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಮ್ ಆಹ -

ಅನನ್ಯಯೇತಿ ।

ಕೋಽಸೌ ಪುರುಷಃ ? ಯದ್ವಿಷಯಾ ಭಕ್ತಿಃ ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತೌ ಪರ್ಯಾಪ್ತಾ, ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಉತ್ತರಾರ್ಧಂ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -

ಯಸ್ಯೇತಿ ।

ಕಥಮ್ ಭೂತಾನಾಂ ತದಂತಸ್ಥತ್ವಮ್ ? ತತ್ರ ಆಹ -

ಕಾರ್ಯಂ ಹೀತಿ ।

‘ಸ ಪರ್ಯಗಾತ್’ (ಈ ಉ. ೮)ಇತಿ ಶ್ರುುತಿಮ್ ಆಶ್ರಿತ್ಯ ಆಹ -

ಯೇನೇತಿ

॥ ೨೨ ॥