ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ತೇಷಾಮೇವಾನುಕಂಪಾರ್ಥಮಹಮಜ್ಞಾನಜಂ ತಮಃ ।
ನಾಶಯಾಮ್ಯಾತ್ಮಭಾವಸ್ಥೋ ಜ್ಞಾನದೀಪೇನ ಭಾಸ್ವತಾ ॥ ೧೧ ॥
ತೇಷಾಮೇವ ಕಥಂ ನು ನಾಮ ಶ್ರೇಯಃ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ ಅನುಕಂಪಾರ್ಥಂ ದಯಾಹೇತೋಃ ಅಹಮ್ ಅಜ್ಞಾನಜಮ್ ಅವಿವೇಕತಃ ಜಾತಂ ಮಿಥ್ಯಾಪ್ರತ್ಯಯಲಕ್ಷಣಂ ಮೋಹಾಂಧಕಾರಂ ತಮಃ ನಾಶಯಾಮಿ, ಆತ್ಮಭಾವಸ್ಥಃ ಆತ್ಮನಃ ಭಾವಃ ಅಂತಃಕರಣಾಶಯಃ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಸ್ಥಿತಃ ಸನ್ ಜ್ಞಾನದೀಪೇನ ವಿವೇಕಪ್ರತ್ಯಯರೂಪೇಣ ಭಕ್ತಿಪ್ರಸಾದಸ್ನೇಹಾಭಿಷಿಕ್ತೇನ ಮದ್ಭಾವನಾಭಿನಿವೇಶವಾತೇರಿತೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಾದಿಸಾಧನಸಂಸ್ಕಾರವತ್ಪ್ರಜ್ಞಾವರ್ತಿನಾ ವಿರಕ್ತಾಂತಃಕರಣಾಧಾರೇಣ ವಿಷಯವ್ಯಾವೃತ್ತಚಿತ್ತರಾಗದ್ವೇಷಾಕಲುಷಿತನಿವಾತಾಪವರಕಸ್ಥೇನ ನಿತ್ಯಪ್ರವೃತ್ತೈಕಾಗ್ರ್ಯಧ್ಯಾನಜನಿತಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಭಾಸ್ವತಾ ಜ್ಞಾನದೀಪೇನೇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೧೧ ॥
ತೇಷಾಮೇವಾನುಕಂಪಾರ್ಥಮಹಮಜ್ಞಾನಜಂ ತಮಃ ।
ನಾಶಯಾಮ್ಯಾತ್ಮಭಾವಸ್ಥೋ ಜ್ಞಾನದೀಪೇನ ಭಾಸ್ವತಾ ॥ ೧೧ ॥
ತೇಷಾಮೇವ ಕಥಂ ನು ನಾಮ ಶ್ರೇಯಃ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ ಅನುಕಂಪಾರ್ಥಂ ದಯಾಹೇತೋಃ ಅಹಮ್ ಅಜ್ಞಾನಜಮ್ ಅವಿವೇಕತಃ ಜಾತಂ ಮಿಥ್ಯಾಪ್ರತ್ಯಯಲಕ್ಷಣಂ ಮೋಹಾಂಧಕಾರಂ ತಮಃ ನಾಶಯಾಮಿ, ಆತ್ಮಭಾವಸ್ಥಃ ಆತ್ಮನಃ ಭಾವಃ ಅಂತಃಕರಣಾಶಯಃ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಸ್ಥಿತಃ ಸನ್ ಜ್ಞಾನದೀಪೇನ ವಿವೇಕಪ್ರತ್ಯಯರೂಪೇಣ ಭಕ್ತಿಪ್ರಸಾದಸ್ನೇಹಾಭಿಷಿಕ್ತೇನ ಮದ್ಭಾವನಾಭಿನಿವೇಶವಾತೇರಿತೇನ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಾದಿಸಾಧನಸಂಸ್ಕಾರವತ್ಪ್ರಜ್ಞಾವರ್ತಿನಾ ವಿರಕ್ತಾಂತಃಕರಣಾಧಾರೇಣ ವಿಷಯವ್ಯಾವೃತ್ತಚಿತ್ತರಾಗದ್ವೇಷಾಕಲುಷಿತನಿವಾತಾಪವರಕಸ್ಥೇನ ನಿತ್ಯಪ್ರವೃತ್ತೈಕಾಗ್ರ್ಯಧ್ಯಾನಜನಿತಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಭಾಸ್ವತಾ ಜ್ಞಾನದೀಪೇನೇತ್ಯರ್ಥಃ ॥ ೧೧ ॥

ಕೇವಲಚೈತನ್ಯಸ್ಯ ಜಡಬುದ್ಧಿವೃತ್ತೇರಿವ ಅಜ್ಞಾನಾದ್ಯನಾಶಕತ್ವಮ್ ಆಶಂಕ್ಯ, ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ಆತ್ಮೇತಿ ।

ತಸ್ಯ ಆಶಯಃ - ತನ್ನಿಷ್ಠೋ ವೃತ್ತಿವಿಶೇಷಃ । ವಾಕ್ಯೋತ್ಥಬುದ್ಧಿವೃತ್ತ್ಯಭಿವ್ಯಕ್ತಃ ಚಿದಾತ್ಮಾ ಸಹಾಯಸಾಮರ್ಥ್ಯಾತ್ ಅಜ್ಞಾನಾದಿನಿವೃತ್ತಿಹೇತುಃ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಬುದ್ಧೀದ್ಧಬೋಧಸ್ಯ ಅಜ್ಞಾನಾದಿನಿವರ್ತಕತ್ವಮ್ ಉಕ್ತ್ವಾ, ಬೋಧೇದ್ಧಬುದ್ಧೇಃ ತನ್ನಿವರ್ತಕತ್ವಮ್ , ಇತಿ ಪಕ್ಷಾಂತರಮ್ ಆಹ -

ಜ್ಞಾನೇತಿ ।

ದೇಹಾದ್ಯವ್ಯಕ್ತಾಂತಾನಾತ್ಮವರ್ಗಾತಿರಿಕ್ತವಸ್ತು ಆಹ -

ವಿವೇಕೇತಿ ।

ಭಗವತಿ ಸದಾ ವಿಹಿತಯಾ ಭಕ್ತ್ಯಾ, ತಸ್ಯ ಪ್ರಸಾದಃ - ಅನುಗ್ರಹಃ, ಸ ಏವ ಸ್ನೇಹಃ, ತೇನ ಆಸೇಚನದ್ವಾರಾ ಅಸ್ಯ ಉತ್ಪತ್ತಿಮ್ ಆಹ -

ಭಕ್ತೀತಿ ।

ಮಯ್ಯೇವ ಭಾವನಾಯಾಮ್ ಅಭಿನಿವೇಶೋ ವಾತಃ, ತೇನ ಪ್ರೇರಿತೋಽಯಂ ಜಾಯತೇ । ನ ಹಿ ವಾತಪ್ರೇರಣಮ್ ಅಂತರೇಣ ದೀಪಸ್ಯ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಮದ್ಭಾವನೇತಿ ।

ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಮ್ ಅಷ್ಟಾಂಗಮ್ । ಆದಿಶಬ್ದೇನ ಶಮಾದಿಗ್ರಹಃ । ತೇನ ಹೇತುನಾ ಆಹಿತಸಂಸ್ಕಾರವತಿ ಯಾ ಪ್ರಜ್ಞಾ, ತಥಾವಿಧವರ್ತಿನಿಷ್ಠಶ್ಚ ಅಯಮ್ , ನ ಹಿ ವರ್ತ್ಯತಿರೇಕೇಣ ನಿರ್ವರ್ತ್ಯತೇ, ತದಾಹ –

ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೇತಿ ।

ನ ಚ ಆಧಾರಾದ್ ಋತೇ ದೀಪಸ್ಯ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ, ಅದೃಷ್ಟತ್ವಾತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -

ವಿರಕ್ತೇತಿ ।

ಯದ್ ವಿಷಯೇಭ್ಯೋ ವ್ಯಾವೃತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ರಾಗಾದ್ಯಕಲುಷಿತಮ್ , ತದೇವ ನಿವಾತಮ್ ಅಪವರಕಮ್ । ತತ್ರ ಸ್ಥಿತತ್ವಮ್ ಅಸ್ಯ ದರ್ಶಯತಿ -

ವಿಷಯೇತಿ ।

ಭಾಸ್ವತೇತಿ ವಿಶೇಷಣಂ ವಿಶದಯತಿ -

ನಿತ್ಯೇತಿ ।

ಸದಾತನಂ ಚಿತ್ತೈಕಾಗ್ರ್ಯಮ್ , ತತ್ಪೂರ್ವಕಂಧ್ಯಾನಮ್ , ತೇನ ಜನಿತಂ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಂ ಫಲಮ್ , ತದೇವ ಭಾಃ ತದ್ವತಾ ತತ್ಪರ್ಯಂತೇನ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ತೇನ ಅಜ್ಞಾನೇ ಸಕಾರ್ಯೇ ನಿವೃತ್ತೇ, ಭಗವದ್ಭಾವಃ ಸ್ವಯಮೇವ ಪ್ರಕಾಶೀಭವತಿ ಇತಿ ಮತ್ವಾ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಮಮೇವ ಪದಮ್ ಅನುವದತಿ -

ಜ್ಞಾನೇತಿ

॥ ೧೧ ॥