శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అథవా బహునైతేన కిం జ్ఞాతేన తవార్జున
విష్టభ్యాహమిదం కృత్స్నమేకాంశేన స్థితో జగత్ ॥ ౪౨ ॥
అథవా బహునా ఎతేన ఎవమాదినా కిం జ్ఞాతేన తవ అర్జున స్యాత్ సావశేషేణఅశేషతః త్వమ్ ఉచ్యమానమ్ అర్థం శృణువిష్టభ్య విశేషతః స్తమ్భనం దృఢం కృత్వా ఇదం కృత్స్నం జగత్ ఎకాంశేన ఎకావయవేన ఎకపాదేన, సర్వభూతస్వరూపేణ ఇత్యేతత్ ; తథా మన్త్రవర్ణఃపాదోఽస్య విశ్వా భూతాని’ (ఋ. ౧౦ । ౮ । ౯౦ । ౩) ఇతి ; స్థితః అహమ్ ఇతి ॥ ౪౨ ॥
అథవా బహునైతేన కిం జ్ఞాతేన తవార్జున
విష్టభ్యాహమిదం కృత్స్నమేకాంశేన స్థితో జగత్ ॥ ౪౨ ॥
అథవా బహునా ఎతేన ఎవమాదినా కిం జ్ఞాతేన తవ అర్జున స్యాత్ సావశేషేణఅశేషతః త్వమ్ ఉచ్యమానమ్ అర్థం శృణువిష్టభ్య విశేషతః స్తమ్భనం దృఢం కృత్వా ఇదం కృత్స్నం జగత్ ఎకాంశేన ఎకావయవేన ఎకపాదేన, సర్వభూతస్వరూపేణ ఇత్యేతత్ ; తథా మన్త్రవర్ణఃపాదోఽస్య విశ్వా భూతాని’ (ఋ. ౧౦ । ౮ । ౯౦ । ౩) ఇతి ; స్థితః అహమ్ ఇతి ॥ ౪౨ ॥

సర్వేషాం సుగమత్వాయ అవయవశః విభూతిముక్త్వా భక్తానుగ్రహార్థం సాకల్యేన తమాహ -

అథవేతి ।

పక్షాన్తరపరిగ్రహార్థం అథవేత్యుక్తమ్ । బహుధా విస్తీర్ణేన ఎతేన సంజ్ఞాతేన సావశేషేణ తవ శక్తస్య న కిఞ్చిత్ ఫలం స్యాత్ ఇత్యాహ -

బహునేతి ।

న హి విభూతిషు ఉక్తాసు జ్ఞాతాసు సర్వం జ్ఞాయతే కాసాఞ్చిదేవ విభూతీనాం ఉక్తత్వాత్ ఇత్యర్థః ।

తర్హి కేనోపదేశేన అల్పాక్షరేణ సర్వోఽర్థో జ్ఞాతుం శక్యతే । తత్రాహ -

అశేషత ఇతి ।

విశేషతః స్తమ్భనం విధరణం సర్వభూతస్వరూపేణ సర్వప్రపఞ్చోపాదానశక్త్యుపాధికేన ఎకేన పాదేన కృత్స్నం జగత్ విధృత్య స్థితోఽస్మి ఇతి సమ్బన్ధః । తత్రైవ శ్రుతిం ప్రమాణయతి -

తథా చేతి ।

తదనేన భగవతః నానావిధాః విభూతీః ధ్యేయత్వేన జ్ఞేయత్వేన చ ఉపదిశ్యన్తే । సర్వప్రపఞ్చాత్మకం ధ్యే రూపం దర్శయిత్వా “త్రిపాదస్యామృతం దివి“ ఇతి ప్రపఞ్చాధికం నిరుపాధికం తత్త్వం ఉపదిశతా పరిపూర్ణసచ్చిదానన్దైకతానః తత్పదలక్ష్యోఽర్థో నిర్ధారితః

॥ ౪౨ ॥

ఇతి శ్రీమత్పరమహంస - పరివ్రజకాచార్య - శ్రీమచ్ఛుద్ధానన్దపూజ్యపాదశిష్యానన్దజ్ఞాన - విరచితే శ్రీమద్భగవద్గీతాశాఙ్కరభాష్యవ్యాఖ్యానే దశమోఽధ్యాయః