పురుషస్య అనాదిత్వకృతం బన్ధహేతుత్వమాహ -

పురుష ఇతి ।

పూర్వార్ధం వ్యాచష్టే - కార్యమిత్యాదినా । జ్ఞానేన్ద్రియపఞ్చకమ్ ,  కర్మేన్ద్రియపఞ్చకమ్ , మనః, బుద్ధిః, అహఙ్కారశ్చ ఇతి త్రయోదశ కరణాని । తథాపి, భూతానాం విషయాణాం చ గ్రహణాత్ కథం తేషాం ప్రకృతికార్యతా? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

దేహేతి ।

తథాపి, గుణానాం ఇహాగ్రహణాత్ న ప్రకృతికార్యత్వమ్ , తత్రాహ -

గుణాశ్చేతి ।

ఉక్తరీత్యా నిష్పన్నమర్థమాహ -

ఎవమితి ।

పాఠాన్తరమనూద్య వ్యాఖ్యాపూర్వకమ్ అర్థాభేదమాహ -

కార్యేత్యాదినా ।

వ్యాఖ్యాన్తరమాహ -

అథవేతి ।

ఎకాదశ ఇన్ద్రియాణి, పఞ్చవిషయా ఇతి షోడశసఙ్ఖ్యాకవికారః అత్ర కార్యశబ్దార్థః, మహాన్ , అహఙ్కారః, భూతతన్మాత్రాణి, మూలప్రకృతిః ఇత్యర్థః ।

ఉత్తరార్ధస్య తాత్పర్యమ్ ఆహ -

పురుషశ్చేతి ।

తస్య పరమాత్మత్వం వ్యవచ్ఛినత్తి -

జీవ ఇతి ।

తస్య ప్రాణధారణనిమిత్తస్య తదర్థం చేతనత్వమాహ -

క్షేత్రజ్ఞ ఇతి ।

తస్య అనౌపాధికత్వం వారయతి - -

భోక్తేతి ।