ಮಾನಸಂ ತಪಃ ಸಂಕ್ಷಿಪತಿ -
ಮನಃ ಇತಿ ।
ಪ್ರಶಾಂತಿಫಲಮೇವ ವ್ಯನಕ್ತಿ -
ಸ್ವಚ್ಛತೇತಿ ।
ಮನಸಃ ಸ್ವಾಚ್ಛ್ಯಮ್ ಅನಾಕುಲತಾ ನೈಶ್ಚಿಂತ್ಯಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸೌಮನಸ್ಯಂ - ಸರ್ವೇಭ್ಯಃ ಹಿತೈಷಿತ್ವಮ್ ಅಹಿತಾಚಿಂತನಂ ಚ । ತತ್ ಕಥಂ ಗಮ್ಯತೇ ? ತತ್ರ ಆಹ -
ಮುಖಾದೀತಿ ।
ತಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಮ್ ಆಹ -
ಅಂತಃಕರಣಸ್ಯೇತಿ ।
ನನು ಮೌನಂ ವಾಙ್ನಿಯಮನಂ ವಾಙ್ಮಯೇ ತಪಸಿ ಅಂತರ್ಭವತಿ । ತತ್ ಕಥಂ ಮಾನಸೇ ತಪಸಿ ವ್ಯಪದಿಶ್ಯತೇ ? ತತ್ರ ವಾಚಃ ಸಂಯಮಸ್ಯ ಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ , ಮನಸ್ಸಂಯಮಸ್ಯ ಕಾರಣತ್ವಾತ್ , ಕಾರ್ಯೇಣ ಕಾರಣಗ್ರಹಣಾತ್ , ಮಾನಸೇ ತಪಸಿ ಮೌನಮ್ ಉಕ್ತಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -
ವಾಗಿತಿ ।
ಯದ್ವಾ ಮೌನಂ ಮುನಿಭಾವಃ, ಮನಸಃ ಆತ್ಮನೋ ಮನಸಃ ವಿನಿಗ್ರಹಃ ನಿರೋಧಃ ।
ನನ್ವೇವಂ ಮೌನಸ್ಯ ಮನೋನಿಗ್ರಹಸ್ಯ ಚ ಮನಃಸಂಯಮತ್ವೇನ ಏಕತ್ವಾತ್ ಪೌನರುಕ್ತ್ಯಮ್ ? ನೇತ್ಯಾಹ -
ಸರ್ವತ ಇತಿ ।
ಭಾವಸ್ಯ ಹೃದಯಸ್ಯ ಸಂಶುದ್ಧಿಃ, ರಾಗಾದಿಮಲವಿಕಲತಾ ಇತಿ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ -
ಪರೈರಿತಿ ।
ಮಾನಸಂ - ಮನಸಾ ಪ್ರಧಾನೇನ ನಿರ್ವರ್ತ್ಯಮ್ ಇತಿ ಅರ್ಥಃ
॥ ೧೬ ॥