ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯತಃ ಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ಭೂತಾನಾಂ
ಯೇನ ಸರ್ವಮಿದಂ ತತಮ್
ಸ್ವಕರ್ಮಣಾ ತಮಭ್ಯರ್ಚ್ಯ
ಸಿದ್ಧಿಂ ವಿಂದತಿ ಮಾನವಃ ॥ ೪೬ ॥
ಯತಃ ಯಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ ಚೇಷ್ಟಾ ವಾ ಯಸ್ಮಾತ್ ಅಂತರ್ಯಾಮಿಣಃ ಈಶ್ವರಾತ್ ಭೂತಾನಾಂ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಸ್ಯಾತ್ , ಯೇನ ಈಶ್ವರೇಣ ಸರ್ವಮ್ ಇದಂ ತತಂ ಜಗತ್ ವ್ಯಾಪ್ತಂ ಸ್ವಕರ್ಮಣಾ ಪೂರ್ವೋಕ್ತೇನ ಪ್ರತಿವರ್ಣಂ ತಮ್ ಈಶ್ವರಮ್ ಅಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಆರಾಧ್ಯ ಕೇವಲಂ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯೋಗ್ಯತಾಲಕ್ಷಣಾಂ ಸಿದ್ಧಿಂ ವಿಂದತಿ ಮಾನವಃ ಮನುಷ್ಯಃ ॥ ೪೬ ॥
ಯತಃ ಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ಭೂತಾನಾಂ
ಯೇನ ಸರ್ವಮಿದಂ ತತಮ್
ಸ್ವಕರ್ಮಣಾ ತಮಭ್ಯರ್ಚ್ಯ
ಸಿದ್ಧಿಂ ವಿಂದತಿ ಮಾನವಃ ॥ ೪೬ ॥
ಯತಃ ಯಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ ಚೇಷ್ಟಾ ವಾ ಯಸ್ಮಾತ್ ಅಂತರ್ಯಾಮಿಣಃ ಈಶ್ವರಾತ್ ಭೂತಾನಾಂ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಸ್ಯಾತ್ , ಯೇನ ಈಶ್ವರೇಣ ಸರ್ವಮ್ ಇದಂ ತತಂ ಜಗತ್ ವ್ಯಾಪ್ತಂ ಸ್ವಕರ್ಮಣಾ ಪೂರ್ವೋಕ್ತೇನ ಪ್ರತಿವರ್ಣಂ ತಮ್ ಈಶ್ವರಮ್ ಅಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಆರಾಧ್ಯ ಕೇವಲಂ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯೋಗ್ಯತಾಲಕ್ಷಣಾಂ ಸಿದ್ಧಿಂ ವಿಂದತಿ ಮಾನವಃ ಮನುಷ್ಯಃ ॥ ೪೬ ॥

ತಮೇವ ಪ್ರಕಾರಂ ಸ್ಫುಟಯತಿ -

ಯತ ಇತಿ ।

ಯತಃಶಬ್ದಾರ್ಥಂ ಯಸ್ಮಾತ್ ಇತ್ಯುಕ್ತಂ ವ್ಯಕ್ತೀಕರೋತಿ -

ಯಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಪ್ರಾಣಿನಾಮ್ ಉತ್ಪತ್ತಿಃ ಯಸ್ಮಾತ್ - ಈಶ್ವರಾತ್ ತೇಷಾಂ ಚೇಷ್ಟಾ ಚ ಯಸ್ಮಾತ್ ಅಂತರ್ಯಾಮಿಣಃ, ಯೇನ ಚ ಸರ್ವಂ ವ್ಯಾಪ್ತಂ, ಮೃದಾ ಇವ ಘಟಾದಿ, ಕಾರ್ಯಸ್ಯ ಕಾರಣಾತಿರಿಕ್ತಸ್ವರೂಪಾಭಾವಾತ್ , ತಂ ಸ್ವಕರ್ಮಣಾ ಅಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಮಾನವಃ ಸಂಸಿದ್ಧಿಂ ವಿಂದತಿ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ । ನ ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದೀನಾಂ ಯಥೋಕ್ತಧರ್ಮನಿಷ್ಠಯಾ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಮೋಕ್ಷಃ ಲಭ್ಯತೇ, ತಸ್ಯ ಜ್ಞಾನೈಕಲಭ್ಯತ್ವಾತ್ ।

ಕಿಂತು, ತನ್ನಿಷ್ಠಾನಾಂ ಶುದ್ಧಬುದ್ಧೀನಾಂ ಕರ್ಮಸು ಫಲಮ್ ಅಪಶ್ಯತಾಮ್ ಈಶ್ವರಪ್ರಸಾದಾಸಾದಿತವಿವೇಕವೈರಾಗ್ಯವತಾಂ ಸಂನ್ಯಾಸಿನಾಂ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯೋಗ್ಯತಾವತಾಂ ಜ್ಞಾನಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಾ ಮುಕ್ತಿಃ ಇತಿ ಅಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಆಹ -

ಕೇವಲಮಿತಿ

॥ ೪೬ ॥