శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
యతః ప్రవృత్తిర్భూతానాం
యేన సర్వమిదం తతమ్
స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య
సిద్ధిం విన్దతి మానవః ॥ ౪౬ ॥
యతః యస్మాత్ ప్రవృత్తిః ఉత్పత్తిః చేష్టా వా యస్మాత్ అన్తర్యామిణః ఈశ్వరాత్ భూతానాం ప్రాణినాం స్యాత్ , యేన ఈశ్వరేణ సర్వమ్ ఇదం తతం జగత్ వ్యాప్తం స్వకర్మణా పూర్వోక్తేన ప్రతివర్ణం తమ్ ఈశ్వరమ్ అభ్యర్చ్య పూజయిత్వా ఆరాధ్య కేవలం జ్ఞాననిష్ఠాయోగ్యతాలక్షణాం సిద్ధిం విన్దతి మానవః మనుష్యః ॥ ౪౬ ॥
యతః ప్రవృత్తిర్భూతానాం
యేన సర్వమిదం తతమ్
స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య
సిద్ధిం విన్దతి మానవః ॥ ౪౬ ॥
యతః యస్మాత్ ప్రవృత్తిః ఉత్పత్తిః చేష్టా వా యస్మాత్ అన్తర్యామిణః ఈశ్వరాత్ భూతానాం ప్రాణినాం స్యాత్ , యేన ఈశ్వరేణ సర్వమ్ ఇదం తతం జగత్ వ్యాప్తం స్వకర్మణా పూర్వోక్తేన ప్రతివర్ణం తమ్ ఈశ్వరమ్ అభ్యర్చ్య పూజయిత్వా ఆరాధ్య కేవలం జ్ఞాననిష్ఠాయోగ్యతాలక్షణాం సిద్ధిం విన్దతి మానవః మనుష్యః ॥ ౪౬ ॥

తమేవ ప్రకారం స్ఫుటయతి -

యత ఇతి ।

యతఃశబ్దార్థం యస్మాత్ ఇత్యుక్తం వ్యక్తీకరోతి -

యస్మాదితి ।

ప్రాణినామ్ ఉత్పత్తిః యస్మాత్ - ఈశ్వరాత్ తేషాం చేష్టా చ యస్మాత్ అన్తర్యామిణః, యేన చ సర్వం వ్యాప్తం, మృదా ఇవ ఘటాది, కార్యస్య కారణాతిరిక్తస్వరూపాభావాత్ , తం స్వకర్మణా అభ్యర్చ్య మానవః సంసిద్ధిం విన్దతి ఇతి సమ్బన్ధః । న హి బ్రాహ్మణాదీనాం యథోక్తధర్మనిష్ఠయా సాక్షాత్ మోక్షః లభ్యతే, తస్య జ్ఞానైకలభ్యత్వాత్ ।

కిన్తు, తన్నిష్ఠానాం శుద్ధబుద్ధీనాం కర్మసు ఫలమ్ అపశ్యతామ్ ఈశ్వరప్రసాదాసాదితవివేకవైరాగ్యవతాం సంన్యాసినాం జ్ఞాననిష్ఠాయోగ్యతావతాం జ్ఞానప్రాప్త్యా ముక్తిః ఇతి అభిప్రేత్య ఆహ -

కేవలమితి

॥ ౪౬ ॥