ಪ್ರಶ್ನೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪ್ರಥಮಃ ಪ್ರಶ್ನಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಪ್ರಶ್ನ)
 
ಸುಕೇಶಾ ಚ ಭಾರದ್ವಾಜಃ ಶೈಬ್ಯಶ್ಚ ಸತ್ಯಕಾಮಃ ಸೌರ್ಯಾಯಣೀ ಚ ಗಾರ್ಗ್ಯಃ ಕೌಸಲ್ಯಶ್ಚಾಶ್ವಲಾಯನೋ ಭಾರ್ಗವೋ ವೈದರ್ಭಿಃ ಕಬಂಧೀ ಕಾತ್ಯಾಯನಸ್ತೇ ಹೈತೇ ಬ್ರಹ್ಮಪರಾ ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಾಃ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮಾನ್ವೇಷಮಾಣಾ ಏಷ ಹ ವೈ ತತ್ಸರ್ವಂ ವಕ್ಷ್ಯತೀತಿ ತೇ ಹ ಸಮಿತ್ಪಾಣಯೋ ಭಗವಂತಂ ಪಿಪ್ಪಲಾದಮುಪಸನ್ನಾಃ ॥ ೧ ॥
ಸುಕೇಶಾ ಚ ನಾಮತಃ, ಭರದ್ವಾಜಸ್ಯಾಪತ್ಯಂ ಭಾರದ್ವಾಜಃ । ಶೈಬ್ಯಶ್ಚ ಶಿಬೇರಪತ್ಯಂ ಶೈಬ್ಯಃ, ಸತ್ಯಕಾಮೋ ನಾಮತಃ । ಸೌರ್ಯಾಯಣೀ ಸೂರ್ಯಸ್ಯಾಪತ್ಯಂ ಸೌರ್ಯಃ, ತಸ್ಯಾಪತ್ಯಂ ಸೌರ್ಯಾಯಣಿಃ ; ಛಾಂದಸಂ ಸೌರ್ಯಾಯಣೀತಿ ; ಗಾರ್ಗ್ಯಃ ಗರ್ಗಗೋತ್ರೋತ್ಪನ್ನಃ । ಕೌಸಲ್ಯಶ್ಚ ನಾಮತಃ, ಅಶ್ವಲಸ್ಯಾಪತ್ಯಮಾಶ್ವಲಾಯನಃ । ಭಾರ್ಗವಃ ಭೃಗೋರ್ಗೋತ್ರಾಪತ್ಯಂ ಭಾರ್ಗವಃ, ವೈದರ್ಭಿಃ ವಿದರ್ಭೇಷು ಭವಃ । ಕಬಂಧೀ ನಾಮತಃ, ಕತ್ಯಸ್ಯಾಪತ್ಯಂ ಕಾತ್ಯಾಯನಃ ; ವಿದ್ಯಮಾನಃ ಪ್ರಪಿತಾಮಹೋ ಯಸ್ಯ ಸಃ ; ಯುವಪ್ರತ್ಯಯಃ । ತೇ ಹ ಏತೇ ಬ್ರಹ್ಮಪರಾಃ ಅಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರತ್ವೇನ ಗತಾಃ, ತದನುಷ್ಠಾನನಿಷ್ಠಾಶ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮನಿಷ್ಠಾಃ, ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಅನ್ವೇಷಮಾಣಾಃ ಕಿಂ ತತ್ ಯನ್ನಿತ್ಯಂ ವಿಜ್ಞೇಯಮಿತಿ ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಯಥಾಕಾಮಂ ಯತಿಷ್ಯಾಮ ಇತ್ಯೇವಂ ತದನ್ವೇಷಣಂ ಕುರ್ವಂತಃ, ತದಧಿಗಮಾಯ ಏಷ ಹ ವೈ ತತ್ಸರ್ವಂ ವಕ್ಷ್ಯತೀತಿ ಆಚಾರ್ಯಮುಪಜಗ್ಮುಃ । ಕಥಮ್ ? ತೇ ಹ ಸಮಿತ್ಪಾಣಯಃ ಸಮಿದ್ಭಾರಗೃಹೀತಹಸ್ತಾಃ ಸಂತಃ, ಭಗವಂತಂ ಪೂಜಾವಂತಂ ಪಿಪ್ಪಲಾದಮಾಚಾರ್ಯಮ್ ಉಪಸನ್ನಾಃ ಉಪಜಗ್ಮುಃ ॥

ಸೌರ್ಯಾಯಣೀತಿ ।

ಸೌರ್ಯಾಯಣಿರಿತಿ ವಕ್ತವ್ಯೇ ದೈರ್ಘ್ಯಂ ಛಾಂದಸಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಯುವಪ್ರತ್ಯಯ ಇತಿ ।

ಕತ್ಯ(ತ)ಸ್ಯ ಯುವಾಪತ್ಯೇ ವಿವಕ್ಷಿತೇ ಫಕ್ಪ್ರತ್ಯಯೇ ತಸ್ಯಾಽಽಯನ್ನಾದೇಶೇ ಚ ಕಾತ್ಯಾಯನ ಇತಿ ಸಿಧ್ಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಬ್ರಹ್ಮಪರಾಣಾಂ ಪುನರ್ಬ್ರಹ್ಮಾನ್ವೇಷಣಮಯುಕ್ತಮಿತ್ಯತ ಆಹ –

ಅಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ।

ನನ್ವಪರಬ್ರಹ್ಮಾನ್ವೇಷಣೇನೈವ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಿದ್ಧೇಃ ಕಿಂ ಪರಬ್ರಹ್ಮಾನ್ವೇಷಣೇನೇತ್ಯಾಶಂಕತೇ ।

ಕಿಂ ತದಿತಿ ।

ತಸ್ಯ ಕೋಽತಿಶಯ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ತಸ್ಯಾನಿತ್ಯತ್ವೇನ ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತೇರಪ್ಯನಿತ್ಯಹೇತುತ್ವೇನಾಪುರುಷಾರ್ಥತ್ವಾತ್ಪರಸ್ಯೈವ ನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತೇಸ್ತಜ್ಜ್ಞಾನಮಾತ್ರಸಾಧ್ಯತ್ವೇನಾಪಿ ನಿತ್ಯತ್ವಾಚ್ಚ ತಸ್ಯೈವಾನ್ವೇಷಣೀಯತ್ವಮಿತಿ ಪರಸ್ವರೂಪಕಥನೇನಾಽಽಹ –

ಯದಿತಿ ।

ಪರಬ್ರಹ್ಮಾನ್ವೇಷಮಾಣಾನಾಂ ಕೋಽತಿಶಯ ಇತ್ಯತ ಆಹ –

ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಮಿತಿ ।

ತತ್ಪ್ರಾಪ್ತ್ಯರ್ಥೇ ತದಧಿಗಮಾಯ ತದನ್ವೇಷಣಂ ಕುರ್ವಂತೋ ಯಥಾಕಾಮಂ ಯತಿಷ್ಯಾಮ ಇತ್ಯೇವಮಭಿಪ್ರಾಯೇಣೇತ್ಯನ್ವಯಃ ।

ಸಮಿದಿತಿ ।

ಸಮಿದ್ಗ್ರಹಣಂ ಯಥಾಯೋಗ್ಯಂ ದಂತಕಾಷ್ಠಾದ್ಯುಪಹಾರೋಪಲಕ್ಷಣಾರ್ಥಮ್ ॥ ೧ ॥