யத்³யேவமிதி ।

ஸூத்ரிதவிஷயப்ரயோஜநப்ரதிபாத³கத்வாத் யுஷ்மத³ஸ்மதி³த்யாதி³பா⁴ஷ்யம் ப⁴வதி சேதி³த்யர்த²: ।

ஏதாவச்ச²ப்³தே³ந ப்ரத²மபா⁴ஷ்யஸ்யோபாதா³நம் மா பூ⁴தி³தி த³ர்ஶயதி -

அஸ்யாநர்தே²தி ।

விஷயப்ரயோஜநயோரநேநாபி கண்டோ²க்ததாபா⁴வாத் அபா⁴ஷ்யத்வேந த்யாஜ்யத்வபரிஹாரார்த²ம் சதுர்த்²யா கண்டோ²க்தம் ப்ரயோஜநமிதி நிர்தி³ஶதி -

தத்ர அநர்த²ஹேதோ: ப்ரஹாணாயேதிரிதி ।

சதுர்த்²யா ஸ்வயம் ப்ரதிபந்நத்வாத் தந்நிர்தி³ஶ்யத இத்யாஅத்ராபூர்ணமேவ த்³ருஶ்யதே (இத்யுக்தி: ? ) வ்யர்தே²தி சேத் தது³த்தரவாக்யஸ்த²சதுர்தீ²வத் ப்ரயோஜநாநபி⁴தா⁴யித்வஶங்காநிராஸாயோக்தேரர்த²வத்வாத் । உத்தரசதுர்த்²யாஶ்ச ப்ரயோஜநவாசித்வம் ப்ரகரணாத் ப்ராப்தம் வ்யாவர்த்ய, வேதா³ந்தாரம்ப⁴ம்அத்ர ந ஸ்பஷ்டம், ப்ரத்யவாந்தரப்ரயோஜநஜ்ஞாநஸ்ய நிர்தே³ஶே(அ)பி தாத்பர்யேண விஷயபரத்வம் த³ர்ஶயதி -

விஷயப்ரத³ர்ஶநமிதி ।

அபி⁴தா⁴யகத்வம் விஹாய தாத்பர்யேண விஷயப்ரதிபாத³கமபி பா⁴ஷ்யம் சேத் ப்ரத²மபா⁴ஷ்யஸ்யாபி விஷயப்ரயோஜநே தாத்பர்யவத்வேந பா⁴ஷ்யத்வமஸ்தீத்யாஶங்க்ய ஶக்திதாத்பர்யயோரந்யதரேணாபி தத்³விஷயப்ரயோஜநஸ்பர்ஶி ந ப⁴வதீத்யாஹ –

கிமநேநேத்யாதி³நா ।

தே³ஹே அஹமித்யபி⁴மாநரூபமிந்த்³ரியாதி³ஷு மமாபி⁴மாநரூபம் சாத்⁴யாஸமபி⁴தே⁴யார்த²த்வேந த³ர்ஶயதித³ர்ஶநே இதி

தே³ஹேந்த்³ரியாதி³ஷ்வித்யாதி³லோகவ்யவஹாரஸ்யேத்யந்தேநஹாரஸ்யேநாந்தேந இதி,

தே³ஹோ(அ)ஹமித்யபி⁴மாநாபா⁴வாத் ஜாத்யாதி³விஶிஷ்டதே³ஹே அஹமபி⁴மாந இதி த³ர்ஶயதி -

அஹம் மநுஷ்ய இதி ।

அத்⁴யாஸமாக்ஷிப்ய லோகவ்யவஹார: ஸமாதீ⁴யத இத்யஸங்க³தத்வேந நிரர்த²கத்வாத³ர்த²வத்வஸித்³த⁴வத்காரேண விஷயாதி³ப்⁴யோ நார்தா²ந்தரபரத்வம் ப்ரத³ர்ஶநீயமித்யாஶங்க்யாத்⁴யாஸலோகவ்யவஹாரயோ: ஸாமாநாதி⁴கரண்யேநைக்யம் த³ர்ஶயதி -

இத்யபி⁴மாநஸ்யேதி ।

தாத்பர்யவிஷயமாஹ –

அவித்³யாநிர்மிதத்வேதி ।

அத்⁴யாஸோ வாதி³பி⁴ரங்கீ³க்ருதாவிவேகாதி³ரூபோ ந ப⁴வதி, கிந்த்வநிர்வசநீயாவித்³யாநிர்மித இத்யஸ்மிந்நர்தே² தாத்பர்யமித்யர்த²: ।

விஷயப்ரயோஜநயோரநிர்தி³ஷ்டத்வேந ஸ்வநிர்தே³ஶகக்³ரந்தே²ந கேநசித்³ப⁴விதவ்யமித்யபேக்ஷா உத நிர்தி³ஷ்டத்வாந்நிர்தே³ஶகாபேக்ஷாபா⁴வாத்தயோ: ப்ரஸக்த்யஸித்³த⁴ஶங்காயாம் ஸாத⁴காபேக்ஷா, யதி³ நிர்தே³ஶகாபேக்ஷா ததா³ அஸ்யாநர்த²ஹேதோரித்யேதாவதைவாலம் , தஸ்ய நிர்தே³ஶகத்வாத் । ந து நிர்தே³ஶகாபேக்ஷா । வேதா³ந்தவாக்யவிசார: கர்தவ்ய: விஷயப்ரயோஜநவத்வாத் க்ருஷ்யாதி³வத் இதி ஸூசயதா ஸூத்ரகாரேண ஶாஸ்த்ராரம்பே⁴ ஹேதுதயா விஷயப்ரயோஜநயோ: நிர்தி³ஷ்டத்வாத் । கிந்து விசாரரூபஶாஸ்த்ரஸ்ய விஷயப்ரயோஜநவத்வம்விஷயப்ரயோஜநத்வமிதி யத்ஸூத்ரகாரேணோக்தம் தத³ஸித்³த⁴மித்யஸித்³தி⁴ஶங்காயாம் ஸாத⁴காபேக்ஷைவ வித்³யதே । அத: ஸாத⁴காபேக்ஷவிஷயப்ரயோஜநஸித்³தி⁴ஹேதுபூ⁴தாத்⁴யாஸாபி⁴தா⁴யித்வாத்அத்⁴யாஸாத்⁴யாஸேதி யுஷ்மத³ஸ்மதி³த்யாதே³:யுஷ்மத³ஸ்மதா³தி³த்யாதே³: இதி ஸுதராம் பா⁴ஷ்யத்வமஸ்தீத்யபி⁴ப்ரேத்யாஹ -

உச்யத இதி ।

விஷயப்ரயோஜநயோஸ்ஸூத்ரேணாநிர்தி³ஷ்டத்வாத்ஷ்டத்வாபா⁴ஷ்யேணேதி பா⁴ஷ்யேண ஸாத்⁴யதயா ப்ராப்தத்வம் தயோதேர்நப⁴வதீத்யாஶங்க்ய ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநமநர்த²ம் தத்³தே⁴துநிவ்ருத்திப்ரயோஜநம் ஸூத்ரிதம் ஹீத்யாஹ -

அநர்த²ஹேதுநிப³ர்ஹணம் ஹீதி ।

கத²ம் விஶேஷிதஸ்யவிஶேஷதஸ்ய இதி ஸூத்ரிதத்வமித்யாஶங்க்யாஹ -

ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநம் ஹீதி ।

கிமிதி பா⁴ஷ்யகாரேண ப³ந்த⁴ஸ்ய மித்²யாத்வோபாயேந விஷயப்ரயோஜநே ஸாத்⁴யே இத்யாஶங்க்யாநர்த²தத்³தே⁴த்வோ: ஜ்ஞாநநிவர்த்யத்வஸ்ய ஸூத்ரகாரேண ஸூத்ரிதத்வாத் । ஜ்ஞாநநிவர்த்யத்வாய மித்²யாத்வம்மித்²யாத்வப்ரஸாத்⁴யேதி ப்ரஸாத்⁴ய தேந ஹேதுநா விஷயப்ரயோஜநேவிஷயப்ரயோஜந இதி ஸாத⁴நீயே இத்யாஹ -

ஜ்ஞாநம் ஹீதி ।

தர்ஹி நரகபாதாத்³யநர்த²ஸ்ய மித்²யாத்வம் ப்ரஸாத்⁴யதாமிதி தத்ராஹ –

அநர்த²ஶ்சேதி ।

அத்ர போ⁴க்த்ருத்வமநர்த²:, தத்³தே⁴துத்வாத் கர்த்ருத்வப்ரமாத்ருத்வயோரப்யநர்த²தேதி யோஜநா । த்ரயாணாமநர்த²த்வாபா⁴வாத் । நரகபாதகூபபாதாதீ³நாமேவாநர்த²த்வே ஏகப்ரயோஜகஸ்யாவக்தவ்யத்வாத் । போ⁴க்த்ருத்வாதீ³நாம் தத்³தே⁴துகோஶபஞ்சகஸ்யைவ அத்⁴யாஸாத்மகத்வம் வர்ணநீயமித்யபி⁴ப்ராயோ த்³ரஷ்டவ்ய: ।

வஸ்துரூபமேவ ப்ரமாத்ருத்வாதி³ஜ்ஞாநேந நிவர்ததாமிதி தத்ராஹ -

தத்³யதி³ வஸ்துக்ருதமிதி ।

அத்ர வஸ்துநா க்ருதம் வஸ்துத்வேந க்ருதமிதி ச யோஜநா ।

அஜ்ஞாநஸ்யைவ நிவர்தகம் சேத³ஹங்காராதே³ரநிவர்தகம் ஜ்ஞாநமித்யாபததீதி தத்ராஹ -

தத்³யதி³ கர்த்ருத்வமிதி ।

அஜ்ஞாநகார்யத்வேநாஜ்ஞாநாத்மகத்வாந்நிவர்த்யத்வமஸ்தீத்யர்த²: ।

தத்ப்ரத³ர்ஶநத்³வாரேணேதி ।

அவித்³யாத்மகத்வ ப்ரத³ர்ஶநத்³வாரேண ஸூத்ரார்தோ²பபத்த்யுபயோகி³தயா(அ)த்⁴யாஸோஉபபோ⁴கி³தயேதி வர்ணநீய இத்யத்⁴யாஹ்ருத்யாந்வய:இத்யர்த²: ஆஹ்ருத்யேதி । தத்ர அர்த²ஶப்³தே³ந விசாரகர்தவ்யதோச்யதே, உபபத்³யதேபபத்³யதே இதி விசாரகர்தவ்யதா யாப்⁴யாமிதி வ்யுத்பத்த்யா விஷயப்ரயோஜநே உச்யேதே । உபயோகி³தயேதி விஷயப்ரயோஜநஸித்³தி⁴ஹேதுதயேத்யர்த²: ।

ஸூத்ரேண முக²த: ஸூத்ரிதமர்த²ம் விஹாய ஆர்தி²கமத்⁴யாஸம் பா⁴ஷ்யகார: ப்ரத²மம் கிமிதி வர்ணயதீதி தத்ராஹ -

ஸகலதந்த்ரோபோத்³கா⁴த:மந்த்ரோபோத்³கா⁴த இதி ப்ரயோஜநமஸ்ய பா⁴ஷ்யஸ்யேதி ।

அத்ராநேந பா⁴ஷ்யேண நிர்ணீதோ யோ(அ)த்⁴யாஸ: ஸ ஸகலதந்த்ரார்த²ஸ்யோபோத்³கா⁴தோ ஹேதுரித்யேகா யோஜநா, இத³ம் பா⁴ஷ்யம் ஸகலதந்த்ரஸ்ய ஶாஸ்த்ரஸ்யோபோத்³கா⁴த இத்யபரா ।

ப்ரயோஜநமிதியோஜநேதி ஶேஷ: ।

பா⁴ஷ்யஜந்யப்ரமிதிப²லவிஶிஷ்டதயா பா⁴ஷ்யஸ்ய ப்ரயோஜநமத்⁴யாஸ இத்யத்⁴யாஸ உச்யதே । தந்த்ரஶப்³தே³ந லக்ஷணயா தந்த்ரார்த²ரூபப்³ரஹ்மாத்மைகத்வமுச்யதேஅத்ரார்தே²தி, தந்த்ர்யத இதி தந்த்ரமிதி யோக³வ்ருத்த்யா வா ததே³வோச்யத இதி

அநர்த²நிவ்ருத்திரூபப்ரயோஜநஸ்ய ஜந்யத்வாத் அத்⁴யாஸஸ்ய தத்³தே⁴துத்வே(அ)பி ப்³ரஹ்மாத்மதாவிஷயரூபம் ப்ரதி ஹேதுத்வமயுக்தம் । தஸ்யாஜந்யத்வாதி³த்யாஶங்க்ய ஸத்தாஸித்³தி⁴ஹேதுத்வாபா⁴வே(அ)பி ப்ரதீதிஸித்³தி⁴ஹேதுத்வமஸ்தீதி வதி³தும் தந்த்ரார்த²தாத்பர்யவிஷயம் த³ர்ஶயதி -

ததா² சாஸ்ய ஶாஸ்த்ரஸ்யேதி ।

ஐத³ம்பர்யம்ஏந்த³ம்பர்யமிதி ப்ரதிபாதி³தமித்யுத்தரேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஐத³ம்பர்யமித்யத்ரேத³ம்ஶப்³தோ³க்தவிஷயம்ஏந்த³ம்பர்யமிதி ப்ரத²மஶ்லோகோக்தப்ரகாரேண த³ர்ஶயதி -

ஸுகை²கதாநேத்யாதி³நா ஸ்வரூபமித்யந்தேந ।

தத்ர அநாத்³யாநந்தே³தி பதோ³க்தார்த²மாஹ –

ஸுகை²கதாநேதி ।

கூடஸ்த²ஜ்ஞாநேதி பதோ³க்தமர்த²மாஹ –

கூடஸ்த²சைதந்யேதி ।

அநந்தஸதி³தி பதோ³க்தார்த²மாஹ –

ஸதா³த்மேதி ।

ஆப்நோதீத்யாத்மேதி நிர்வசநாதா³த்மஶப்³தே³ந அநந்தஸத்யத்வாநந்தபதோ³க்தார்த²: உச்யத இதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

அநந்தஸதா³த்மந இத்யத்ர ஆத்மஶப்³தா³ர்த²மாஹ –

ஏகரஸதேதி ।

ஸம்ஸாரிண ஆத்மநோ ரூபமித்யுக்தே விருத்³த⁴ஸ்வபா⁴வத்வாத்³ ப்³ரஹ்மணோ(அ)ஸம்ஸாரிணோ ரூபமிதி ஸ்யாத் , தத்³வ்யாவ்ருத்த்யர்த²மாஹ –

ஸம்ஸாரித்வேநாபி⁴மதஸ்யேதி । ஸம்ஸாரித்வாபி⁴மதஸ்யேதி பஞ்சபாதி³காயாம்

தர்ஹி ஸம்ஸாரித்வேந அபி⁴மதஸ்யாபி⁴மந்யமாநஸம்ஸாரித்வமேவ ரூபம் ப⁴வேதி³த்யாஶங்க்ய, ஸத்யம் , கூடஸ்த²சைதந்யைகரஸதாக.............ந்யைகரஸதேதிது பாரமார்தி²கீபாரமாநர்த²கீதி இத்யாஹ –

பாரமார்தி²கமிதி ।

ஐத³ம்பர்யமித்யத்ர பரஶப்³தா³ர்த²மாஹ -

வேதா³ந்தா: பர்யவஸ்யந்தீதி ।

ப்ரதிபாதி³தம் -

ஸூத்ரபா⁴ஷ்யாப்⁴யாம் ப்ரதிபாதி³தமித்யர்த²: ।

ஸத்யத்வேந ப்ரதிபந்நகர்த்ருத்வாதி³........த்பத்திம்அபூர்ணம் த்³ருஶ்யதே ப்ரதிப³த்⁴நாதி ஸ ஏவ அத்⁴யாஸாத்மகத்வேந நிர்ணீதோ ந ப்ரதிப³த்⁴நாதீத்யேவமத்⁴யாஸஸ்ய விஷயப்ரதீதிஸித்³தி⁴ஹேதுத்வாத் அத்⁴யாஸ: ப்ரத²மம் வர்ணநீய இதி த³ர்ஶயதி -

தச்சேத்யாதி³நா ।

தத்ர ஸுகை²கதாநேத்யாதி³த்ரயேண விருத்³தா⁴காரத்ரயப்ரதிபா⁴ஸநமாத்மந்யஸ்தீதி த³ர்ஶயதி -

அஹம் கர்தேத்யாதி³நா ।

தத்ராபி ப்³ரஹ்மக³தாநந்தஸத்வாகாரவிருத்³த⁴ம் பரிச்சி²ந்நத்வமாஹ –

அஹமிதி ।

கூடஸ்த²சித்வவிருத்³தா⁴காரமாஹ –

கர்தேதி ।

கர்த்ருத்வாதே³வகர்தாத்வாதே³வேதிகர்த்ருத்வே ப்ரயோஜகம் பரிணாமிஜட³த்வம் கார்யத்வம் கல்ப்யமஸ்தீத்யர்த²: ।

ஸுக²த்வவிபரீதமாஹ –

ஸுகீ²தி ।

ஏகதாநத்வவிபரீதகாதா³சித்கத்வம் ஸுக²ஸ்ய ஸூசயதி -

து³:கீ²தி ।

து³:கோ²த்பத்திவ்யவதா⁴நோ(அ)ஹங்கர்தா ஸுகீ² து³:கீ²த்யாதி³பா⁴ஸேந விருத்³த்⁴யத இத்யுக்தே ஶ்ருதிஜந்யஜ்ஞாநேந பா³த்⁴யத்வாத் । தத்ப்ரதி விரோத⁴கத்வாபா⁴வ இத்யாஶங்க்யாஹ –

ப்ரத்யக்ஷேதி ।

தர்ஹி ப்ரத்யக்ஷத்வாத் ஶ்ரௌதஜ்ஞாநம் ப்ரதி விரோத⁴கத்வம்நிரோகத்வமிதிவிஹாய பா³த⁴கத்வமேவ ப்ராப்தமித்யாஶங்க்யாஹ –

அபி⁴மதேநேதி ।

ப்ரத்யக்ஷாபி⁴மதஸ்ய ரூப்யஜ்ஞாநஸ்யேவ பா³த்⁴யத்வாத் அவிரோத⁴கத்வமித்யாஶங்க்யாஹ –

அபா³தி⁴தேதி ।

தர்ஹி பா³த⁴கத்வமிதி நேத்யாஹ –

கல்பேநேதி ।

வ்யவஹாராவஸ்தா²யாமபா³தி⁴தத்வாத் । ப்ரத்யக்ஷத்வாச்ச அபா³தி⁴தமேவாபததிஅபா³தி⁴தத்வம் ? இதி ஶங்காம் வ்யுத³ஸ்யதி -

அவபா⁴ஸேநேதி ।

அவமத:அவமதோ பா⁴ஸ ? பா⁴ஸோ(அ)வபா⁴ஸ:, வர்ணஹ்ரஸ்வாதி³வத் ஹ்ரஸ்வத்வாதி³வத் ? ஔபாதி⁴ககர்த்ருத்வவிஷய: கிம் வா ஸ்வாபா⁴விககர்த்ருத்வவிஷய இதி ஸந்தி³ஹ்யமாநத்வம் தஸ்யாவமதத்வம் நாம । அஹம் கர்தேத்யாதி³ப்ரத்யக்ஷமௌபாதி⁴கத்வேந ஸந்தி³க்³தா⁴ர்த²விஷயதயா ஸத்யார்த²விஷயத்வேந ப்ரதிபந்நதயா ச தத்த்வஜ்ஞாநோத³யப்ரதிப³ந்த⁴கம் ப⁴வதி । ததே³வ ந்யாயதோ மித்²யாத்வேந நிர்ணீதகர்த்ருத்வாதி³விஷயம் தத்த்வஜ்ஞாநேநதத்வஜ்ஞாநே இதி பா³த்⁴யம் ஸ்யாத் । அதோ(அ)ப்ரதிப³ந்த⁴கதயா பா³த்⁴யத்வாய மித்²யாத்வநிர்ணாயகந்யாயைரத்⁴யாஸோ வர்ணநீய இத்யபி⁴ப்ராய: । அதஸ்தத்³விரோத⁴பரிஹாரார்த²ம் ப்³ரஹ்மஸ்வரூபவிபரீதரூபமவித்³யாநிர்மிதமிதி ப்ரத³ர்ஶ்யத இதி ப்ரத²மமந்வய: । பஶ்சாத்³யாவந்ந ப்ரத³ர்ஶ்யத இதி சாந்வயோ த்³ரஷ்டவ்ய: । ஜரத்³க³வ: பாது³ககம்ப³லாப்⁴யாம் த்³வாரி ஸ்தி²தோ கா³யதி மத்³ரகாணி । தம் ப்³ராஹ்மணீ ப்ருச்ச²தி புத்ரகாமா ராஜந் ருமாயாம் லஶுநஸ்ய கோ(அ)ர்க⁴: ॥ இதி வாக்யமிஹோதா³ஹ்ருதமிதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

ஶாஸ்த்ரார்த²ஸித்³தி⁴ஹேதுஶ்சேத் அத்⁴யாஸ: ஸூத்ரகாரேண முக²தோ வர்ணநீய இதி தத்ராஹ -

வக்ஷ்யதி சைததி³தி ।

அத்ர வக்ஷ்யதி சைதத்ஸூத்ரகார இதி ப்ரத²மமந்வய: ।

ஸூத்ரகாரேண அத்⁴யாஸாத்மகத்வஸ்யாத்ரைவ கிமித்யநுக்திரித்யாஶங்க்ய ஸமந்வயாத்⁴யாயேந வேதா³ந்தாநாம் ப்³ரஹ்மாத்மைக்யே ஸமந்வயே ப்ரதிபாதி³தே பஶ்சாதா³த்மநோ ப்³ரஹ்மத்வப்ரதிபாத³க ஶ்ருதீநாமாத்மக³தாதி³கர்த்ருத்வாதி³ஸாத⁴கப்ரமாணவிரோத⁴ உத்³பா⁴விதே கர்த்ருத்வாதீ³நாமத்⁴யாஸாத்மகத்வேநாபா⁴ஸத்வாத் தத்³விஷயப்ரதிபா⁴ஸஸ்ய ப்ரமாணத்வம் நாஸ்தி, கிந்து ப்ரமாணாபா⁴ஸத்வமேவ, அதஸ்தத்³விரோதோ⁴ நாஸ்தீத்யவிரோதோ⁴க்த்யுபயோகா³த³த்⁴யாஸோ(அ)விரோதா⁴த்⁴யாயே வக்தவ்ய இதி மத்வா ஆஹ -

அவிரோத⁴லக்ஷண இதி ।

தத்ராபி ஜீவக³தத⁴ர்மாணாம் மித்²யாத்வவர்ணநேந ஜீவஸ்வரூபப்ரதிபாத³கஜீவபாதே³ அத்⁴யாஸவர்ணநஸ்ய ஸங்க³திரித்யாஹ -

ஜீவப்ரக்ரியாயாமிதி ।