பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

அத: சைதந்யம் புருஷஸ்ய ஸ்வரூபம் இதிவத் வ்யபதே³ஶமாத்ரம் த்³ரஷ்டவ்யம்

மித்²யாஜ்ஞாநநிமித்த: இதி

மித்²யா தத³ஜ்ஞாநம் மித்²யாஜ்ஞாநம்மித்²யேதி அநிர்வசநீயதா உச்யதேஅஜ்ஞாநமிதி ஜடா³த்மிகா அவித்³யாஶக்தி: ஜ்ஞாநபர்யுதா³ஸேந உச்யதேதந்நிமித்த: தது³பாதா³ந: இத்யர்த²:

அத: சைதந்யம் புருஷஸ்ய ஸ்வரூபம் இதிவத் வ்யபதே³ஶமாத்ரம் த்³ரஷ்டவ்யம்

மித்²யாஜ்ஞாநநிமித்த: இதி

மித்²யா தத³ஜ்ஞாநம் மித்²யாஜ்ஞாநம்மித்²யேதி அநிர்வசநீயதா உச்யதேஅஜ்ஞாநமிதி ஜடா³த்மிகா அவித்³யாஶக்தி: ஜ்ஞாநபர்யுதா³ஸேந உச்யதேதந்நிமித்த: தது³பாதா³ந: இத்யர்த²:

வ்யபதே³ஶமாத்ரமிதி ।

அத்⁴யாஸஸ்ய ஸ்வக³தவிஶேஷஅத்ர ரிக்தம் த்³ருஶ்யதேபே⁴தா³த் பே⁴த³ம் விஶிஷ்டேஷு க்ரமவர்திப்ரதிபத்தித: பௌர்வாபர்யம் சாபேக்ஷ்ய சைதந்யம் புருஷஸ்ய இதி ஷஷ்டீ²வது³பசாரமாத்ராத் , க்த்வா ப்ரத்யய இத்யர்த²: ।

பூர்வம் ஸ்வரூபதோ(அ)ப்யத்⁴யஸ்தஸ்வரூபத்வாதி³த்யுக்தம் ஸ்வக்³ரந்தே² । தத்ராத்⁴யஸ்தஸ்வரூபத்வம் குதோ(அ)வக³ம்யத இத்யாகாங்க்ஷாயாம் தந்நிவ்ருத்தயே மித்²யாஜ்ஞாநோபாதா³நத்வேந மித்²யாத்வம் பா⁴ஷ்யகாரைருக்தமிதி பரிஜிஹீர்ஷுருபாத³த்தே -

மித்²யாஜ்ஞாநநிமித்த இதி ।

மித்²யாரூபஜ்ஞாநநிமித்த இத்யுக்தே மித்²யாஜ்ஞாநாத் ஸம்ஸ்கார:, ததோ மித்²யாஜ்ஞாநமிதி நைஸர்கி³கபதே³நோக்தத்வாத் தேந பௌநருக்த்யமாஶங்க்ய மித்²யாரூபஜ்ஞாநநிமித்த இதி பத³ச்சே²தோ³ ந ப⁴வதி । கிந்து மித்²யாரூபாஜ்ஞாநநிமித்த இதீமமர்த²ம் ஸமாஸோக்த்யா வ்யக்தீகரோதி -

மித்²யா சேதி ।

மித்²யாஶப்³த³ஸ்ய அபஹ்நவவாசித்வேந பூர்வத்ர நிர்ணீதத்வாத் அஸத்³ரூபாஜ்ஞாநம் காரணமித்யாபததீதி, நேத்யாஹ -

மித்²யேதீதி ।

அஜ்ஞாநம் நாம ஜ்ஞாநாபா⁴வ:, தத்ர மித்²யாஜ்ஞாநமித்யுக்தே ஜ்ஞாநாபா⁴வோ பா⁴வவிலக்ஷணோ(அ)நிர்வசநீய இத்யுக்தம் ஸ்யாத் , தத³பாகரோதி -

அஜ்ஞாநமித்யாதி³நா ।

தத்ராஜ்ஞாநமிதி ஜட³முச்யத இத்யுக்தே ஸாங்க்²யாபி⁴மதஸ்வதந்த்ரஜட³ஸ்யாஜ்ஞாநத்வம் ப்ராப்தம் வ்யுத³ஸ்யதி -

ஶக்திரிதி ।

பரிணாமப்³ரஹ்மவாதி³நா அங்கீ³க்ருதஸத்யஶக்திம் வ்யாவர்தயதி -

அவித்³யேதி ।

அவித்³யேத்யுக்தே ஶூந்யவாத்³யபி⁴மதார்தா²த்பஞ்சமாகாராவித்³யாம் ப்ராப்தாம் வ்யுத³ஸ்யதி -

ஶக்திரிதி ।

பூர்ணபா⁴வரூபேத்யர்த²: ।

தர்ஹி ஏவம்பூ⁴தஸ்யாஜ்ஞாநஶப்³த³வாச்யத்வம் குத இதி, ஜ்ஞாநவிரோதி⁴த்வாதி³த்யாஹ -

ஜ்ஞாநபர்யுதா³ஸேநேதி ।

ஸத³ஸத³நிர்வசநீயேஷ்வேகைகஸ்மிந்நர்த²ம் க்³ருஹீத்வா தேப்⁴யோ வ்யதிரிக்தமர்த²ம் க்³ருஹீத்வா வர்தத இத்யர்த²: । பஞ்சமாகாராவித்³யா ஶூந்யவாத்³யபி⁴மதா காசித்³வித்³யத இதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।