అతః చైతన్యం పురుషస్య స్వరూపమ్ ఇతివత్ వ్యపదేశమాత్రం ద్రష్టవ్యమ్ ।
మిథ్యాజ్ఞాననిమిత్తః ఇతి ।
మిథ్యా చ తదజ్ఞానం చ మిథ్యాజ్ఞానమ్ । మిథ్యేతి అనిర్వచనీయతా ఉచ్యతే । అజ్ఞానమితి చ జడాత్మికా అవిద్యాశక్తిః జ్ఞానపర్యుదాసేన ఉచ్యతే । తన్నిమిత్తః తదుపాదానః ఇత్యర్థః ॥
వ్యపదేశమాత్రమితి ।
అధ్యాసస్య స్వగతవిశేషఅత్ర రిక్తం దృశ్యతేభేదాత్ భేదం విశిష్టేషు క్రమవర్తిప్రతిపత్తితః పౌర్వాపర్యం చాపేక్ష్య చైతన్యం పురుషస్య ఇతి షష్ఠీవదుపచారమాత్రాత్ , క్త్వా ప్రత్యయ ఇత్యర్థః ।
పూర్వం స్వరూపతోఽప్యధ్యస్తస్వరూపత్వాదిత్యుక్తం స్వగ్రన్థే । తత్రాధ్యస్తస్వరూపత్వం కుతోఽవగమ్యత ఇత్యాకాఙ్క్షాయాం తన్నివృత్తయే మిథ్యాజ్ఞానోపాదానత్వేన మిథ్యాత్వం భాష్యకారైరుక్తమితి పరిజిహీర్షురుపాదత్తే -
మిథ్యాజ్ఞాననిమిత్త ఇతి ।
మిథ్యారూపజ్ఞాననిమిత్త ఇత్యుక్తే మిథ్యాజ్ఞానాత్ సంస్కారః, తతో మిథ్యాజ్ఞానమితి నైసర్గికపదేనోక్తత్వాత్ తేన పౌనరుక్త్యమాశఙ్క్య మిథ్యారూపజ్ఞాననిమిత్త ఇతి పదచ్ఛేదో న భవతి । కిన్తు మిథ్యారూపాజ్ఞాననిమిత్త ఇతీమమర్థం సమాసోక్త్యా వ్యక్తీకరోతి -
మిథ్యా చేతి ।
మిథ్యాశబ్దస్య అపహ్నవవాచిత్వేన పూర్వత్ర నిర్ణీతత్వాత్ అసద్రూపాజ్ఞానం కారణమిత్యాపతతీతి, నేత్యాహ -
మిథ్యేతీతి ।
అజ్ఞానం నామ జ్ఞానాభావః, తత్ర మిథ్యాజ్ఞానమిత్యుక్తే జ్ఞానాభావో భావవిలక్షణోఽనిర్వచనీయ ఇత్యుక్తం స్యాత్ , తదపాకరోతి -
అజ్ఞానమిత్యాదినా ।
తత్రాజ్ఞానమితి జడముచ్యత ఇత్యుక్తే సాఙ్ఖ్యాభిమతస్వతన్త్రజడస్యాజ్ఞానత్వం ప్రాప్తం వ్యుదస్యతి -
శక్తిరితి ।
పరిణామబ్రహ్మవాదినా అఙ్గీకృతసత్యశక్తిం వ్యావర్తయతి -
అవిద్యేతి ।
అవిద్యేత్యుక్తే శూన్యవాద్యభిమతార్థాత్పఞ్చమాకారావిద్యాం ప్రాప్తాం వ్యుదస్యతి -
శక్తిరితి ।
పూర్ణభావరూపేత్యర్థః ।
తర్హి ఎవంభూతస్యాజ్ఞానశబ్దవాచ్యత్వం కుత ఇతి, జ్ఞానవిరోధిత్వాదిత్యాహ -
జ్ఞానపర్యుదాసేనేతి ।
సదసదనిర్వచనీయేష్వేకైకస్మిన్నర్థం గృహీత్వా తేభ్యో వ్యతిరిక్తమర్థం గృహీత్వా వర్తత ఇత్యర్థః । పఞ్చమాకారావిద్యా శూన్యవాద్యభిమతా కాచిద్విద్యత ఇతి ద్రష్టవ్యమ్ ।