ಪಂಚಪಾದಿಕಾ
ವಕ್ತವ್ಯಕಾಶಿಕಾ
 

ನನು ಜೀವೋ ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽನ್ಯಃ ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್ಬಾಢಮ್ ; ಅತ ಏವಾಽರ್ಥಾಜ್ಜೀವೇ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪಪ್ರಕಾಶಾಚ್ಛಾದಿಕಾ ಅವಿದ್ಯಾ ಕಲ್ಪ್ಯತೇ ; ಅನ್ಯಥಾ ಪರಮಾರ್ಥತಸ್ತತ್ಸ್ವರೂಪತ್ವೇ ತದವಬೋಧೋಽಪಿ ಯದಿ ನಿತ್ಯಸಿದ್ಧಃ ಸ್ಯಾತ್ , ತದಾ ತಾದಾತ್ಮ್ಯೋಪದೇಶೋ ವ್ಯರ್ಥಃ ಸ್ಯಾತ್ಅತಃ ಅನಾದಿಸಿದ್ಧಾವಿದ್ಯಾವಚ್ಛಿನ್ನಾನಂತಜೀವನಿರ್ಭಾಸಾಸ್ಪದಮೇಕರಸಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿನ್ಯಾಯಕೋವಿದೈರಭ್ಯುಪಗಂತವ್ಯಮ್ತಥಾ ಸ್ಮೃತಿಃಪ್ರಕೃತಿಂ ಪುರುಷಂ ಚೈವ ವಿದ್ಧ್ಯನಾದೀ ಉಭಾವಪಿ’ (ಭ . ಗೀ ೧೩ - ೧೯) ಇತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞತ್ವನಿಮಿತ್ತಾಮನಾದಿಸಿದ್ಧಾಮವಿದ್ಯಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಶಬ್ದೇನಾಹ ; ಮಾಯಾಂ ತು ಪ್ರಕೃತಿಂ ವಿದ್ಯಾತ್’ (ಶ್ವೇ. ಉ. ೪-೧೦) ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃಅತೋ ಮಾಯಾವಚ್ಛಿನ್ನರೂಪತ್ವಾದನನ್ಯದಪಿ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪಮಾತ್ಮನೋ ವೇತ್ತಿತಥಾ ಚೋಕ್ತಮ್ಅನಾದಿಮಾಯಯಾ ಸುಪ್ತೋ ಯದಾ ಜೀವಃ ಪ್ರಬುದ್ಧ್ಯತೇಅಜಮನಿದ್ರಮಸ್ವಪ್ನಮದ್ವೈತಂ ಬುಧ್ಯತೇ ತದಾ’ (ಗೌ.ಕಾ.೧/೧೬) ಇತಿ

ನನು ಜೀವೋ ಬ್ರಹ್ಮಣೋಽನ್ಯಃ ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್ಬಾಢಮ್ ; ಅತ ಏವಾಽರ್ಥಾಜ್ಜೀವೇ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪಪ್ರಕಾಶಾಚ್ಛಾದಿಕಾ ಅವಿದ್ಯಾ ಕಲ್ಪ್ಯತೇ ; ಅನ್ಯಥಾ ಪರಮಾರ್ಥತಸ್ತತ್ಸ್ವರೂಪತ್ವೇ ತದವಬೋಧೋಽಪಿ ಯದಿ ನಿತ್ಯಸಿದ್ಧಃ ಸ್ಯಾತ್ , ತದಾ ತಾದಾತ್ಮ್ಯೋಪದೇಶೋ ವ್ಯರ್ಥಃ ಸ್ಯಾತ್ಅತಃ ಅನಾದಿಸಿದ್ಧಾವಿದ್ಯಾವಚ್ಛಿನ್ನಾನಂತಜೀವನಿರ್ಭಾಸಾಸ್ಪದಮೇಕರಸಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿನ್ಯಾಯಕೋವಿದೈರಭ್ಯುಪಗಂತವ್ಯಮ್ತಥಾ ಸ್ಮೃತಿಃಪ್ರಕೃತಿಂ ಪುರುಷಂ ಚೈವ ವಿದ್ಧ್ಯನಾದೀ ಉಭಾವಪಿ’ (ಭ . ಗೀ ೧೩ - ೧೯) ಇತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞತ್ವನಿಮಿತ್ತಾಮನಾದಿಸಿದ್ಧಾಮವಿದ್ಯಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಶಬ್ದೇನಾಹ ; ಮಾಯಾಂ ತು ಪ್ರಕೃತಿಂ ವಿದ್ಯಾತ್’ (ಶ್ವೇ. ಉ. ೪-೧೦) ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃಅತೋ ಮಾಯಾವಚ್ಛಿನ್ನರೂಪತ್ವಾದನನ್ಯದಪಿ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪಮಾತ್ಮನೋ ವೇತ್ತಿತಥಾ ಚೋಕ್ತಮ್ಅನಾದಿಮಾಯಯಾ ಸುಪ್ತೋ ಯದಾ ಜೀವಃ ಪ್ರಬುದ್ಧ್ಯತೇಅಜಮನಿದ್ರಮಸ್ವಪ್ನಮದ್ವೈತಂ ಬುಧ್ಯತೇ ತದಾ’ (ಗೌ.ಕಾ.೧/೧೬) ಇತಿ

ಅತ ಏವಾರ್ಥಾದಿತಿ ।

ಐಕ್ಯೇ ಸತ್ಯೇವಸತ್ಯೇ ಇತಿ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪಾನವಭಾಸಾನುಪಪತ್ತ್ಯಾಚ್ಛಾದಿಕಾವಿದ್ಯಾ ಕಲ್ಪ್ಯತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಅನ್ಯಥೇತಿ ।

ಅಯಮರ್ಥಃ, ಜೀವಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪತ್ವಾಚ್ಛಾದಿಕಾವಿದ್ಯಾಭಾವೇ ಪರಮಾರ್ಥತೋ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪತ್ವಾತ್ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮತಾವಬೋಧೋಽಪಿ ತತ್ರ ಯದಿ ನಿತ್ಯಸಿದ್ಧಃ ಸ್ಯಾತ್ ತದಾ ತಾದಾತ್ಮ್ಯೋಪದೇಶೋ ವ್ಯರ್ಥಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ । ಐಕ್ಯೇ ಸತಿ ಜೀವಬ್ರಹ್ಮವಿಭಾಗಃ ಕಥಂ ಸಿಧ್ಯೇದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಅವಿದ್ಯಾಲೇಶೇಷು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತಚೈತನ್ಯಾನಿ ಜೀವಾ ಇತ್ಯುಚ್ಯಂತೇ ।

ತೇಷಾಂ ಬಿಂಬಭೂತಮಖಂಡಚೈತನ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತ್ಯತೋ ಬಿಂಬಪ್ರತಿಬಿಂಬಭಾವೇನಾವಿದ್ಯಯಾ ಭೇದ ಇತ್ಯಾಹ –

ಅತೋಽನಾದಿಸಿದ್ಧೇತಿ ।

ನಿರ್ಭಾಸಾಸ್ಪದಮಿತಿ ।

ಪ್ರತಿಬಿಂಬಾಸ್ಪದಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಬ್ರಹ್ಮವ್ಯತಿರಿಕ್ತಮನಾದಿವಸ್ತು ನಾಸೀದಿತಿ ತತ್ರಾಹ -

ತಥಾ ಚ ಸ್ಮೃತಿರಿತಿ ।

ಸಾಂಖ್ಯಾಭಿಮತಪ್ರಕೃತೇರನಾದಿತ್ವಂ ಸ್ಮೃತ್ಯೋಕ್ತಂ ನಾವಿದ್ಯಾಯಾ ಇತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ –

ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞತ್ವನಿಮಿತ್ತಾಮಿತಿ ।

ಜೀವತ್ವೇ ಹೇತುಭೂತಾಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।