నను న జీవో బ్రహ్మణోఽన్యః ఇత్యుక్తమ్ ॥ బాఢమ్ ; అత ఎవాఽర్థాజ్జీవే బ్రహ్మస్వరూపప్రకాశాచ్ఛాదికా అవిద్యా కల్ప్యతే ; అన్యథా పరమార్థతస్తత్స్వరూపత్వే తదవబోధోఽపి యది నిత్యసిద్ధః స్యాత్ , తదా తాదాత్మ్యోపదేశో వ్యర్థః స్యాత్ । అతః అనాదిసిద్ధావిద్యావచ్ఛిన్నానన్తజీవనిర్భాసాస్పదమేకరసం బ్రహ్మేతి శ్రుతిస్మృతిన్యాయకోవిదైరభ్యుపగన్తవ్యమ్ । తథా చ స్మృతిః — ‘ప్రకృతిం పురుషం చైవ విద్ధ్యనాదీ ఉభావపి’ (భ . గీ ౧౩ - ౧౯) ఇతి క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞత్వనిమిత్తామనాదిసిద్ధామవిద్యాం ప్రకృతిశబ్దేనాహ ; ‘మాయాం తు ప్రకృతిం విద్యాత్’ (శ్వే. ఉ. ౪-౧౦) ఇతి శ్రుతేః । అతో మాయావచ్ఛిన్నరూపత్వాదనన్యదపి బ్రహ్మరూపమాత్మనో న వేత్తి । తథా చోక్తమ్ — ‘అనాదిమాయయా సుప్తో యదా జీవః ప్రబుద్ధ్యతే । అజమనిద్రమస్వప్నమద్వైతం బుధ్యతే తదా’ (గౌ.కా.౧/౧౬) ఇతి ॥
అత ఎవార్థాదితి ।
ఐక్యే సత్యేవసత్యే ఇతి బ్రహ్మరూపానవభాసానుపపత్త్యాచ్ఛాదికావిద్యా కల్ప్యత ఇత్యర్థః ।
అన్యథేతి ।
అయమర్థః, జీవస్య బ్రహ్మరూపత్వాచ్ఛాదికావిద్యాభావే పరమార్థతో బ్రహ్మరూపత్వాత్ బ్రహ్మాత్మతావబోధోఽపి తత్ర యది నిత్యసిద్ధః స్యాత్ తదా తాదాత్మ్యోపదేశో వ్యర్థః స్యాదితి । ఐక్యే సతి జీవబ్రహ్మవిభాగః కథం సిధ్యేదిత్యాశఙ్క్య అవిద్యాలేశేషు ప్రతిబిమ్బితచైతన్యాని జీవా ఇత్యుచ్యన్తే ।
తేషాం బిమ్బభూతమఖణ్డచైతన్యం బ్రహ్మేత్యతో బిమ్బప్రతిబిమ్బభావేనావిద్యయా భేద ఇత్యాహ –
అతోఽనాదిసిద్ధేతి ।
నిర్భాసాస్పదమితి ।
ప్రతిబిమ్బాస్పదమిత్యర్థః ।
బ్రహ్మవ్యతిరిక్తమనాదివస్తు నాసీదితి తత్రాహ -
తథా చ స్మృతిరితి ।
సాఙ్ఖ్యాభిమతప్రకృతేరనాదిత్వం స్మృత్యోక్తం నావిద్యాయా ఇతి, నేత్యాహ –
క్షేత్రజ్ఞత్వనిమిత్తామితి ।
జీవత్వే హేతుభూతామిత్యర్థః ।