ನನು ವಿಷಯಿಣಶ್ಚಿದಾತ್ಮನಃ ಕಥಂ ವಿಷಯಭಾವಃ ? ಪರಾಗ್ಭಾವೇನ ಇದಂತಾಸಮುಲ್ಲೇಖ್ಯೋ ಹಿ ವಿಷಯೋ ನಾಮ, ಭವತಿ ತದ್ವೈಪರೀತ್ಯೇನ ಪ್ರತ್ಯಗ್ರೂಪೇಣಾನಿದಂಪ್ರಕಾಶೋ ವಿಷಯೀ ; ತತ್ ಕಥಮೇಕಸ್ಯ ನಿರಂಶಸ್ಯ ವಿರುದ್ಧಾಂಶದ್ವಯಸನ್ನಿವೇಶಃ ? ಅತ್ರೋಚ್ಯತೇ — ಅಸ್ಮತ್ಪ್ರತ್ಯಯತ್ವಾಭಿಮತೋಽಹಂಕಾರಃ । ಸ ಚೇದಮನಿದಂರೂಪವಸ್ತುಗರ್ಭಃ ಸರ್ವಲೋಕಸಾಕ್ಷಿಕಃ । ತಮವಹಿತಚೇತಸ್ತಯಾ ನಿಪುಣತರಮಭಿವೀಕ್ಷ್ಯ ರೂಪಕಪರೀಕ್ಷಕವತ್ ಸ್ವಾನುಭವಮಪ್ರಚ್ಛಾದಯಂತೋ ವದಂತು ಭವಂತಃ ಪರೀಕ್ಷಕಾಃ — ಕಿಮುಕ್ತಲಕ್ಷಣಃ ? ನ ವಾ ? ಇತಿ ॥
ನನ್ವಹಂಕಾರಾಧ್ಯಾಸೇ ತದುಪಾಧಿಕತಯಾ ಆತ್ಮನಃ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತಯಾ ಸ್ಫುರಿತತ್ವಮ್ , ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತಯಾ ಸ್ಫುರಿತತ್ವೇ ಅತ್ಯಹಂಕಾರ ಇತಿಅಹಂಕಾರಸ್ಯಾಧ್ಯಾಸ ಇತೀತರೇತರಾಶ್ರಯತ್ವಂ ಸ್ಯಾದಿತಿ, ತನ್ನ, ಪೂರ್ವಕಲ್ಪನಾಹಂಕಾರಸಂಸ್ಕಾರಾವಚ್ಛಿನ್ನತಯಾ ಸ್ಫುರಿತೇ ಅದ್ಯತನಾಹಂಕಾರಾಧ್ಯಾಸಃ ಅದ್ಯತನಾಹಂಕಾರಾವಚ್ಛಿನ್ನತಯಾ ಸ್ಫುರಿತೇ ತತ್ಸಂಸ್ಕಾರಾಧ್ಯಾಸ ಇತ್ಯನಾದಿತ್ವಾತ್ । ಅಸ್ಮತ್ಪ್ರತ್ಯಯಶಬ್ದೇನಾತ್ಮವಿಷಯಂ ಜ್ಞಾನಮುಕ್ತಮಿತಿ ಮನ್ವಾನಶ್ಚೋದಯತಿ -
ನನು ವಿಷಯಿಣಶ್ಚಿದಾತ್ಮನಃ ಕಥಂ ವಿಷಯಭಾವ ಇತಿ ।
ವಿಷಯಿತ್ವಾತ್ ವಿಷಯತ್ವಂ ನ ಸಂಭವತಿ । ಚಿತ್ವಾಚ್ಚ ಜಡೇ ವಿದ್ಯಮಾನವಿಷಯತ್ವಂ ನ ಸಂಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಇದಂತಾಸಮುಲ್ಲೇಖ್ಯ ಇತಿ ।
ಇದಮಿತಿ ಪ್ರಕಾಶ್ಯ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪ್ರಕಾಶ್ಯವೈಪರೀತ್ಯಮಾಹ -
ಪ್ರಕಾಶ ಇತಿ ।
ಏಕಸ್ಯೈವ ಕಂಡೂಯನಕರ್ಮತ್ವಂ ಕಂಡೂಯನಕರ್ತೃತ್ವಂ ಚೇತಿ ವಿರುದ್ಧರೂಪದ್ವಯಸನ್ನಿವೇಶೋ ದೃಷ್ಟಃ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ –
ನಿರಂಶಸ್ಯೇತಿ ।
ಅಸ್ಮತ್ಪ್ರತ್ಯಯತ್ವಾಭಿಮತೋಽಹಂಕಾರ ಇತಿ ।
ಆತ್ಮನೋ ವ್ಯಂಜಕತಯಾ ತಸ್ಯ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನತಯಾ ಸ್ಫುರಿತತ್ವೇ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸ್ಫಟಿಕಮಣಿಕಲ್ಪಮಾತ್ಮನ್ಯಧ್ಯಸ್ತದ್ರವ್ಯಮಸ್ಮತ್ಪ್ರತ್ಯಯಃ । ನ ತ್ವಾತ್ಮಕರ್ಮಕಜ್ಞಾನಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ನನ್ವಿದಂ ರಜತಮಿತಿವತ್ ಅಧ್ಯಸ್ತತ್ವೇ ಅಹಮಿತ್ಯತ್ರಾಪಿ ದ್ವೈರೂಪ್ಯಾವಭಾಸೋ ವಕ್ತವ್ಯ ಇತ್ಯತ ಆಹ -
ಸ ಚೇದಮನಿದಂರೂಪವಸ್ತುಗರ್ಭ ಇತಿ ।
ಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶಚೈತನ್ಯೇನಾಹಂಕಾರಗತಜಾಡ್ಯತಿರಸ್ಕಾರಾತ್ ತಸ್ಮಿನ್ನಹಂಕಾರೋ ಗರ್ಭಿತಃ । ಅಹಂಕಾರೇಣ ಚೈತನ್ಯಗತಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶತ್ವತಿರಸ್ಕಾರಾತ್ ಚೈತನ್ಯಮಹಂಕಾರೇ ಗರ್ಭಿತಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸರ್ವಲೋಕಸಾಕ್ಷಿಕ ಇತಿ ।
ಸರ್ವಲೋಕಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷಿಕಃ । ಸ್ವಸಾಕ್ಷ್ಯಾತ್ಮನಾ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕೃತೋಽತೋ ದ್ವೈರೂಪ್ಯೇ ಸಾಕ್ಷಿಪ್ರಮಾಣಮಸ್ತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಅಹಮಿತಿ ಪ್ರತೀಯಮಾನಂ ಇದಮನಿದಂರೂಪತ್ವೇನ ನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕುರ್ಮಃ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಅಹಂ ದುಃಖೀತಿ ದುಃಖರೂಪೇಣ ಪರಿಣಾಮ್ಯೇಕಂ ವಸ್ತು ತದೈವ ಜಿಹಾಸಿತದುಃಖಧರ್ಮಿತಯಾ ನಿತ್ಯಪ್ರೇಮಾಸ್ಪದಸುಖಾತ್ಮಕಮಪರಂ ವಸ್ತು ಚ ಪ್ರತೀಯತೇ । ತಸ್ಮಾದ್ವಸ್ತುದ್ವಯಮವಧಾನೇನ ವೀಕ್ಷ್ಯ ವದಂತ್ವಿತ್ಯಾಹ –
ತಮವಹಿತಚೇತಸ್ತಯೇತಿ ।
ಅಹಂ ಜಾನಾಮೀತಿ ಜ್ಞಾನರೂಪೇಣ ಪರಿಣಾಮಿತಯಾ ಜ್ಞಾನಾತ್ ದ್ರಷ್ಟ್ಟತ್ವಾಖ್ಯದ್ರಷ್ಟೃತ್ವಾಯ ಇತಿಪರಿಣಾಮಿಚಿದ್ರೂಪತಯಾ ಚ ವಸ್ತುದ್ವಯಮಸ್ತೀತ್ಯವಲೋಕ್ಯ ವದಂತ್ವಿತ್ಯಾಹ -
ನಿಪುಣನಿಪುಣತರಮಭಿವೀಕ್ಷ್ಯೇತಿ ಪಂಚಪಾದಿಕಾಮಭಿವೀಕ್ಷ್ಯೇತಿ ।
ಅಹಮಿದಂ ಜಾನಾಮೀತ್ಯತ್ರಾಹಂಕಾರೇ ಬುದ್ಧೌ ಬೋಧ್ಯೇ ಚ ಯುಗಪತ್ ತ್ರಿತಯಸಾಧಕತ್ವಾನುಭವಾತ್ಮನಾ ಅನುಸ್ಯೂತಚೈತನ್ಯಮಹಮಿತಿ ವ್ಯಾವೃತ್ತರೂಪಂ ಚೇತಿ ವಾ ಮತೇ ತದಪ್ಯವಲೋಕ್ಯ ವದಂತ್ವಿತ್ಯಾಹ –
ನಿಪುಣತರಮಭಿವೀಕ್ಷ್ಯೇತಿ ।