ಪಂಚಪಾದಿಕಾ
ವಕ್ತವ್ಯಕಾಶಿಕಾ
 

ದ್ವಿತೀಯೇ ಕಲ್ಪೇ ಆತ್ಮಾಪಿ ಸ್ವಯಮೇವ ಪ್ರಕಾಶೇತ, ಕಿಮಿತಿ ವಿಷಯಾನುಭವಮಪೇಕ್ಷೇತ ? ಅಥ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವತ್ವೇಽಪಿ ನಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶಃ, ವಿಶೇಷೇ ಹೇತುರ್ವಾಚ್ಯಃ ಹಿ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ ಸ್ವಯಂ ಪರೋಕ್ಷೋಽನ್ಯತೋಽಪರೋಕ್ಷ ಇತಿ ಯುಜ್ಯತೇಕಿಂ ಸಮತ್ವಾನ್ನೇತರೇತರಾಪೇಕ್ಷತ್ವಂ ಪ್ರಕಾಶನೇ ಪ್ರದೀಪಯೋರಿವತೃತೀಯೇಽಪಿ ಕಲ್ಪೇ ಅನಿಚ್ಛತೋಽಪ್ಯಾತ್ಮೈವ ಚಿತಿ ಪ್ರಕಾಶ ಆಪದ್ಯತೇ, ತದತಿರಿಕ್ತತಥಾವಿಧಫಲಸದ್ಭಾವೇ ಪ್ರಮಾಣಮಸ್ತಿಕಥಮ್ ? ಪ್ರಮಾಣಜನ್ಯಶ್ಚೇದನುಭವಃ, ತಥಾ ಸತಿ ಸ್ವಗತೇನ ವಿಶೇಷೇಣ ಪ್ರತಿವಿಷಯಂ ಪೃಥಕ್ ಪೃಥಗವಭಾಸೇತ, ಸರ್ವಾನುಭವಾನುಗತಂ ಗೋತ್ವವದನುಭವತ್ವಮಪರಮೀಕ್ಷ್ಯೇತ ನೀಲಾನುಭವಃ ಪೀತಾನುಭವಃ’, ಇತಿ ವಿಷಯವಿಶೇಷಪರಾಮರ್ಶಶೂನ್ಯಃ ಸ್ವಗತೋ ವಿಶೇಷೋ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ

ದ್ವಿತೀಯೇ ಕಲ್ಪೇ ಆತ್ಮಾಪಿ ಸ್ವಯಮೇವ ಪ್ರಕಾಶೇತ, ಕಿಮಿತಿ ವಿಷಯಾನುಭವಮಪೇಕ್ಷೇತ ? ಅಥ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವತ್ವೇಽಪಿ ನಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶಃ, ವಿಶೇಷೇ ಹೇತುರ್ವಾಚ್ಯಃ ಹಿ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ ಸ್ವಯಂ ಪರೋಕ್ಷೋಽನ್ಯತೋಽಪರೋಕ್ಷ ಇತಿ ಯುಜ್ಯತೇಕಿಂ ಸಮತ್ವಾನ್ನೇತರೇತರಾಪೇಕ್ಷತ್ವಂ ಪ್ರಕಾಶನೇ ಪ್ರದೀಪಯೋರಿವತೃತೀಯೇಽಪಿ ಕಲ್ಪೇ ಅನಿಚ್ಛತೋಽಪ್ಯಾತ್ಮೈವ ಚಿತಿ ಪ್ರಕಾಶ ಆಪದ್ಯತೇ, ತದತಿರಿಕ್ತತಥಾವಿಧಫಲಸದ್ಭಾವೇ ಪ್ರಮಾಣಮಸ್ತಿಕಥಮ್ ? ಪ್ರಮಾಣಜನ್ಯಶ್ಚೇದನುಭವಃ, ತಥಾ ಸತಿ ಸ್ವಗತೇನ ವಿಶೇಷೇಣ ಪ್ರತಿವಿಷಯಂ ಪೃಥಕ್ ಪೃಥಗವಭಾಸೇತ, ಸರ್ವಾನುಭವಾನುಗತಂ ಗೋತ್ವವದನುಭವತ್ವಮಪರಮೀಕ್ಷ್ಯೇತ ನೀಲಾನುಭವಃ ಪೀತಾನುಭವಃ’, ಇತಿ ವಿಷಯವಿಶೇಷಪರಾಮರ್ಶಶೂನ್ಯಃ ಸ್ವಗತೋ ವಿಶೇಷೋ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ

ವಿಶೇಷಹೇತುರ್ವಾಚ್ಯ ಇತಿ ।

ಆತ್ಮಾನುಭವಯೋಃ ಚಿದ್ರೂಪತ್ವಾವಿಶೇಷೇಽಪಿ ಆತ್ಮನಃ ಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶತ್ವೇ ವಿಶೇಷಹೇತುರ್ವಾಚ್ಯ ಏವ, ನ ಕದಾಚಿದಪ್ಯುಕ್ತೋ ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಘಟಾಪರೋಕ್ಷ್ಯವದಾತ್ಮಾಪರೋಕ್ಷ್ಯಮಪಿ ಜ್ಞಾನಾಧೀನಮಿತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ -

ನ ಹಿ ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಃ ಸನ್ನಿತಿ ।

ಪ್ರದೀಪಸ್ಯ ಸ್ವೋತ್ಪತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಪ್ರದೀಪಾಂತರಾಪೇಕ್ಷಾ ವಿದ್ಯತ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ಪ್ರಕಾಶನ ಇತಿ ।

ಅನುಭವಸ್ಯ ಕ್ರಿಯಾತ್ವದ್ರವ್ಯತ್ವಯೋರಸಂಭವಾತ್ ಗುಣತ್ವೇ ವಕ್ತವ್ಯೇ ಸವಿತೃಪ್ರಕಾಶವತ್ತಸ್ಯ ಸ್ವಧರ್ಮ್ಯಾತ್ಮತ್ವಂ ಸತ್ತಾಯಾಮವ್ಯಭಿಚಾರಾತ್ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪತೈವೇತ್ಯಾತ್ಮೈವ ಚಿದ್ರೂಪಪ್ರಕಾಶಃ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯಾಹ –

ಅನಿಚ್ಛತೋಽಪೀತಿ ।

ಆತ್ಮನೋಽನ್ಯತ್ ಕಾದಾಚಿತ್ಕದ್ರವ್ಯಮನುಭವ ಇತಿ ನೇತ್ಯಾಹ -

ನ ತದತಿರಿಕ್ತೇತಿ ।

ಜನ್ಯಾನುಭವಸ್ಯಾಜನ್ಯಾತ್ಮಾತಿರಿಕ್ತತ್ವಮಸ್ತೀತಿ ಶಂಕತೇ -

ಕಥಮಿತಿ ।

ಅನುಭವಸ್ಯ ಸ್ವತೋ ಭೇದಾಭಾವೇನ ದೇಶಕಾಲಾನವಚ್ಛೇದಾದಾತ್ಮಸ್ವರೂಪತೈವ ನ ಜನ್ಯತ್ವಮಿತ್ಯುಪಪಾದಯತಿ -

ಪ್ರಮಾಣಜನ್ಯಶ್ಚೇದಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಅನುಭವಭೇದೇ ಸತಿ ತೇಷ್ವನುಭವ ಇತ್ಯೇಕಶಬ್ದಪ್ರಯೋಗಹೇತುತ್ವೇನ ಅನುಭವತ್ವಂ ನಾಮ ಸಾಮಾನ್ಯಂ ವಕ್ತವ್ಯಮ್ । ತಚ್ಚ ಸಾಮಾನ್ಯಂ ಕಿಂ ಜಡಂ ಚಿತ್ಸ್ವಭಾವಂ ವಾ, ಜಡಂ ಚೇನ್ನಾನುಭವಗತಂ ಸ್ಯಾತ್ ಚೈತನ್ಯಂ ಚೇತ್ ಅನುಭವಸ್ವರೂಪತ್ವಾದೇವ ನಾನುಭವಗತತ್ವಮ್ । ಅತಃ ಸಾಮಾನ್ಯಾಭಾವಾಚ್ಚ ನಾನುಭವಭೇದ ಇತ್ಯೇಕಾತ್ಮೈಕಾನುಭವಏಕಾತ್ಮೈಕ್ಯಾನುಭವ ? ಇತ್ಯ ಇತ್ಯಾಹೇತಿಇತ್ಯಾಹ -

ಸರ್ವಾನುಭವಾನುಗತಂ ಚೇತಿ ।