ಕಥಂ ಪುನಃ ಸ್ಫಟಿಕೇ ಲೋಹಿತಿಮ್ನೋ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಮ್ ? ಉಚ್ಯತೇ — ಯದಿ ಸ್ಫಟಿಕಪ್ರತಿಸ್ಫಾಲಿತಾ ನಯನರಶ್ಮಯೋ ಜಪಾಕುಸುಮಮುಪಸರ್ಪೇಯುಃ, ತದಾ ವಿಶಿಷ್ಟಸಂನಿವೇಶಂ ತದೇವ ಲೋಹಿತಂ ಗ್ರಾಹಯೇಯುಃ । ನ ಹಿ ರೂಪಮಾತ್ರನಿಷ್ಠಶ್ಚಾಕ್ಷುಷಃ ಪ್ರತ್ಯಯೋ ದೃಷ್ಟಪೂರ್ವಃ ; ನಾಪಿ ಸ್ವಾಶ್ರಯಮನಾಕರ್ಷದ್ರೂಪಮಾತ್ರಂ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತಂ ಕ್ವಚಿದುಪಲಬ್ಧಪೂರ್ವಮ್ । ನನು ಅಭಿಜಾತಸ್ಯೇವ ಪದ್ಮರಾಗಾದಿಮಣೇಃ ಜಪಾಕುಸುಮಾದೇರಪಿ ಪ್ರಭಾ ವಿದ್ಯತೇ, ತಯಾ ವ್ಯಾಪ್ತತ್ವಾತ್ ಸ್ಫಟಿಕೋಽಪಿ ಲೋಹಿತ ಇವಾವಭಾಸತೇ ; ತಥಾಪಿ ಸ್ವಯಮಲೋಹಿತೋ ಮಿಥ್ಯೈವ ಲೋಹಿತ ಇತ್ಯಾಪದ್ಯೇತ । ಅಥ ಪ್ರಭೈವ ಲೋಹಿತೋಽವಭಾಸತೇ, ನ ಸ್ಫಟಿಕ ಇತಿ ; ಶೌಕ್ಲ್ಯಮಪಿ ತರ್ಹಿ ಸ್ಫಟಿಕೇ ಪ್ರಕಾಶೇತ । ಅಥ ಪ್ರಭಯಾ ಅಪಸಾರಿತಂ ತದಿತಿ ಚೇತ್ , ಸ ತರ್ಹಿ ನೀರೂಪಃ ಕಥಂ ಚಾಕ್ಷುಷಃ ಸ್ಯಾತ್ ? ನ ಚ ರೂಪಿದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಾತ್ ; ವಾಯೋರಪಿ ತಥಾತ್ವಪ್ರಸಂಗಾತ್ । ನ ಪ್ರಭಾನಿಮಿತ್ತಂ ಲೌಹಿತ್ಯಂ ತತ್ರೋತ್ಪನ್ನಮ್ ; ಉತ್ತರಕಾಲಮಪಿ ತಥಾ ರೂಪಪ್ರಸಂಗಾತ್ । ಅಭ್ಯುಪಗಮ್ಯ ಪ್ರಭಾಮಿದಮುಕ್ತಮ್ । ಯಥಾ ಪದ್ಮರಾಗಾದಿಪ್ರಭಾ ನಿರಾಶ್ರಯಾಪಿ ಉನ್ಮುಖೋಪಲಭ್ಯತೇ, ನ ತಥಾ ಜಪಾಕುಸುಮಾದೇಃ ॥ ತದೇವಂ ಸ್ಫಟಿಕಮಣಾವುಪಧಾನೋಪರಾಗ ಇವ ಚಿದಾತ್ಮನ್ಯಪ್ಯಹಂಕಾರೋಪರಾಗಃ । ತತಃ ಸಂಭಿನ್ನೋಭಯರೂಪತ್ವಾತ್ ಗ್ರಂಥಿರಿವ ಭವತೀತಿ ಅಹಂಕಾರೋ ಗ್ರಂಥಿರಿತಿ ಗೀಯತೇ ।
ಕುಸುಮಗತಮೇವ ಸತ್ಯಲೌಹಿತ್ಯಂ ಸ್ಫಟಿಕಾದವಿವಿಕ್ತಂ ಭಾತೀತ್ಯಖ್ಯಾತಿವಾದೀ ಚೋದಯತಿ -
ಕಥಂ ಪುನರಿತಿ ।
ಪ್ರತಿಸ್ಫಾಲಿತಾ ಇತಿ ।
ಸ್ಫಾಟಿಕಸ್ಯ ತೇಜೋದ್ರವ್ಯತ್ವಾತ್ ತತಃ ಪ್ರತಿಹತಾ ಯದಿ ಜಪಾಕುಸುಮಂ ಗಚ್ಛೇಯುರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ತದೇವ ಜಪಾಕುಸುಮಮೇವ ಲೋಹಿತಂ ಗೃಹ್ಣಾತೀತ್ಯಾಗೃಹ್ಣಂತೀತಿಶಂಕ್ಯ, ತರ್ಹಿ ಸನ್ನಿವೇಶವಿಶಿಷ್ಟಂ ಪುಷ್ಪಂ ಲೋಹಿತಮಿತಿ ಗ್ರಾಹ್ಯೇಯುರಿತ್ಯಾಹ –
ವಿಶಿಷ್ಟಸನ್ನಿವೇಶಮಿತಿ ।
ದೋಷಬಲಾದಿಂದ್ರಿಯಸ್ಯ ಕುಸುಮಸಂಯೋಗಾಭಾವಾತ್ ನ ಸನ್ನಿವೇಶಗ್ರಹಣಮಿತಿ, ನೇತ್ಯಾಹ -
ನ ಹಿ ರೂಪಮಾತ್ರನಿಷ್ಠ ಇತಿ ।
ರೂಪಮಾತ್ರಂ ಸ್ಫಟಿಕೇ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತಂ ಸ್ಫಟಿಕಾತ್ಮನಾ ಭಾತೀತ್ಯನ್ಯಥಾಖ್ಯಾತಿವಾದೀ ವದತಿ, ತನ್ನೇತ್ಯಾಹ -
ನಾಪಿ ಸ್ವಾಶ್ರಯಮಿತಿ ।
ಲೌಹಿತ್ಯಗುಣಾಶ್ರಯದ್ರವ್ಯಪ್ರಭಾವದ್ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ಫಟಿಕೇ ವ್ಯಾಪ್ತ್ಯಂಗೀಕಾರಾತ್ ತದ್ದ್ವಾರೇಣಾಗತಂ ರೂಪಂ ಸ್ಫಟಿಕಾತ್ಮನಾ ಭಾತೀತಿ ಚೋದಯತಿ -
ನನ್ವಭಿಜಾತಸ್ಯೇವೇತಿ ।
ಕುಲೀನಸ್ಯಾಸಂಕರಸ್ಯೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸ್ಫಟಿಕಸಂಸೃಷ್ಟಂ ಲೌಹಿತ್ಯಂ ಸಂಸರ್ಗಸ್ಯ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾತ್ ತದ್ವಿಶಿಷ್ಟರೂಪೇಣ ಮಿಥ್ಯೇತ್ಯಾಹ -
ತಥಾಪಿ ಸ್ವಯಮಲೋಹಿತ ಇತಿ ।
ಲೌಹಿತ್ಯಸ್ಯ ನ ಸ್ಫಟಿಕಸಂಸರ್ಗಾವಭಾಸ ಇತ್ಯಖ್ಯಾತಿವಾದಿನೋ ಮತಂ ದದಾತಿ -
ಅಥ ಪ್ರಭೈವೇತಿ ।
ಶೌಕ್ಲ್ಯಮಪಿ ತರ್ಹೀತಿ ।
ಸಂಯುಕ್ತಸಮವಾಯಸ್ಯ ಸಂಯೋಗಸ್ಯ ವಾ ವಿದ್ಯಮಾನತ್ವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।
ಪ್ರಭಯಾಪಸಾರಿತಮಿತಿ ।
ಲೌಹಿತ್ಯಾಖ್ಯವಿರೋಧಿಗುಣಯಾ ಪ್ರಭಯೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ರೂಪಿದ್ರವ್ಯಸಂಯೋಗಾದಿತಿ ಪಂ೦ ಪಾಂ೦ನ ರೂಪಿಸಂಯೋಗಾದಿತಿ ।
ರೂಪಿಪ್ರಭಾಸಂಯೋಗಾನಾಂ ನ ಚಾಕ್ಷುಷತ್ವಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
'ಜಪಾಕುಸುಮಂ ಪ್ರಭಾವತ್ ರಕ್ತತ್ವಾತ್ ಪದ್ಮರಾಗಾದಿವತ್’ ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಹ -
ಯಥಾ ಪದ್ಮರಾಗಾದಿಪ್ರಭೇತಿ ।
ನಿರಾಶ್ರಯಪೀತಿಮಾಶ್ರಯಮಣ್ಯವಚ್ಛೇದಕದೇಶಾದ್ದೇಶಾಂತರಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ಮಾಂ ಪ್ರತಿ ಸಮಾಗಚ್ಛತೀತಿ ಪ್ರತೀಯತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಅಹಂಕಾರೋಪರಾಗ ಇತ್ಯತ್ರ ಆತ್ಮನಿ ಕರ್ತೃತ್ವಾದ್ಯನರ್ಥಾರೋಪಹೇತುರಿತ್ಯಧ್ಯಾಹಾರಃ । ನಾಹಂಕಾರಸ್ಯಾನರ್ಥಹೇತುತ್ವಂ ‘ಭಿದ್ಯತೇ ಹೃದಯಗ್ರಂಥಿಮು೦ ಉ೦ ೨ - ೨ - ೯’ ರಿತಿ ಹೃದಯಗ್ರಂಥೇರನರ್ಥಹೇತುತ್ವಸ್ಯ ಶ್ರುತ್ಯವಗತತ್ವಾದಿತಿ ತತ್ರಾಹ -
ತತಃ ಸಂಭಿನ್ನ ಇತಿ ।