பஞ்சபாதி³கா
வக்தவ்யகாஶிகா
 

அத்ரோச்யதேநாரப்³த⁴வ்யம் ; க³தார்த²த்வாத்கத²ம் ? யஸ்தாவத் ப்ரத²ம ஆரம்ப⁴ப்ரகார: கர்மணி க்ருத்யப்ரத்யயே நியோக³ஸம்ப்ரத்யய இதி, தத் ஸ்வயமேவ விதா⁴யகத்வம் த³ர்ஶிதம்ப்ரஸித்³த⁴ம் சைதத்ஸ்வாத்⁴யாயோ(அ)த்⁴யேதவ்ய:இத்யேவமாதீ³நாம் விதா⁴யகத்வம்நாத்ராதி⁴காஶங்காகாரணம் கிஞ்சித்நநு சதுர்வித⁴ஸ்யாபி க்ரியாப²லஸ்யாத்மந்யஸம்ப⁴வ உக்த:யத்³யேவம் ஸக்துந்யாயோ ப⁴விஷ்யதி ? தத³பி ; ஆத்மவிஷயஜ்ஞாநஸ்ய நித்யஸித்³த⁴த்வாதி³த்யுக்தம்ஸித்³த⁴ஸ்யைவ புநரப்⁴யாஸோ விதி⁴நிமித்த உபாஸநாக்²யோ ப⁴விஷ்யதி ; அப்⁴யுத³யப²லே ஹிரண்யதா⁴ரணவத்நநு விதா⁴நதோ(அ)ப்யாத்மவிஷயஜ்ஞாநஸந்தாந: கர்தவ்ய:, து நித்யமாத்மநி ஜாக்³ரத: ஸித்³த⁴: ? ஏவம் தர்ஹ்யர்தா²விருத்³தே⁴ஷு காலேஷ்வாத்மந்யேவ சேதஸ்ஸமாதா⁴நம் ப⁴விஷ்யதி

ஸித்³தா⁴ந்தைகதே³ஶிநாமாரம்ப⁴ப்ரகாரம் பூர்வவாதீ³ நிராசஷ்டே -

அத்ரோச்யத இத்யாதி³நா ।

வேதா³ந்தேஷு விதி⁴ர்நாஸ்தீத்யுக்தாமப்⁴யதி⁴காஶங்காம் ப்ரத²மம் தூ³ஷயதி -

யஸ்தாவதி³தி ।

ஸம்ப்ரத்யய இதி ।

ப்ரதீதிரித்யர்த²: ।

லோகே க்ருத்யப்ரத்யயோ ந நியோக³ம் க³மயதீதி உச்யதே, கிம் வா வேத³ இதி விகல்ப்ய ப்ரத²மம் தூ³ஷயதி -

தத் ஸ்வயமேவேதி ।

ப்ரத²மாரம்ப⁴வாதி³நைவ கடஸ்த்வயா கர்தவ்ய இத்யாதி³ஷு ப்ரத³ர்ஶிதமித்யர்த²: ।

வேதே³ க்ருத்யப்ரத்யயஸ்ய நியோக³போ³த⁴கத்வாபா⁴வம் தூ³ஷயதி -

ப்ரஸித்³த⁴ம் சைததி³தி ।

ஆஶங்காகாரணமிதி ।

வேதா³ந்தேஷு விதி⁴ர்நாஸ்தீத்யாஶங்காகாரணம் நாஸ்தீத்யர்த²: ।

அஸம்ப⁴வ உக்த இதி ।

அதோ நிஷ்கர்மகஜ்ஞாநே வித்⁴யஸம்ப⁴வ உக்த இதி பா⁴வ: ।

ஸக்துந்யாயோ ப⁴விஷ்யதீதி ।

கர்த்ருஸமவாயிமோக்ஷப²லாய ஆத்மநா ஜ்ஞாநம் கர்தவ்யமிதி விதி⁴: ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

ஸக்துந்யாயேந ஜ்ஞாநவித்⁴யப்⁴யுபக³மே(அ)பி ஸ்வரூபவிதி⁴ரிதிஅபூர்வவிதி⁴: கிம் வா நியமவிதி⁴: கிம் வா பரிஸங்க்²யா விதி⁴ரிதி விகல்ப்யாவிகல்ப்ய விதி⁴ரிதிபூர்வவிதி⁴ர்ந ஸம்ப⁴வதி, அத்யந்தமப்ராப்தத்வாபா⁴வாதி³த்யாஹ -

தத³பி நேதி ।

கதா³சித³நுஷ்டா²நநிவ்ருத்தயே ஸித்³த⁴ஸ்யைவ ஜ்ஞாநஸ்யாப்⁴யாஸே நியமவிதி⁴: ஸ்யாதி³தி சோத³யதி -

ஸித்³த⁴ஸ்யைவேதி ।

அப்⁴யுத³யப²ல இதி ।

கர்த்ருஸமவாயிநி அந்யப²ல இத்யர்த²: ।

ஹிரண்யதா⁴ரணவதி³தி ।

ஹிரண்யம் பி³ப்⁴ருயாதி³த்யத்ர ப⁴ரணேந ஸம்ஸ்க்ருதஹிரண்யஸ்யாந்யத்ர விநியோகா³பா⁴வாத் । விநியோகா³பா⁴வே(அ)பி ஸம்ஸ்காராஶ்ரயஹிரண்யஸ்ய க்ரதாவேவாநுப்ரவேஶாத் தத்³வாரேண க்ரத்வநுப்ரவேஶநியம இதி ச ந ஸம்ப⁴வதி । ஆஶ்ரயஹிரண்யஸ்யஆஶ்ரயஹிரண்யக்ரதவேவேதி க்ரதாவேவஅநுப்ரவேஶ நியமாபா⁴வேந நியதத்³வாரத்வாபா⁴வாத் , அத: ஸக்துந்யாயேந ஸ்வதந்த்ரவிதி⁴விதி⁴ரிதித்வமிதித்வமப்⁴யுபக³ம்ய ராக³த: பக்ஷே ப்ராப்தப⁴ரணஸ்ய நியமவிதி⁴த்வமப்⁴யுபக³ம்யதே, தத்³வத³த்ராபீத்யர்த²: ।

ஆத்மவிஷயஜ்ஞாநஸந்தாநஸ்ய ஸர்வதா³ அநுவ்ருத்தே: பக்ஷே ப்ராப்த்யபா⁴வாந்ந நியமவிதி⁴ரிதி சோத³யதி -

நநு விதா⁴நதோ(அ)பீதி ।

தர்ஹி அநாத்மப்ரதிபா⁴ஸநிவ்ருத்தயே பரிஸங்க்²யாவிதி⁴: அத்³ருஷ்டார்த²: ஸ்யாதி³த்யாஹ -

ஏவம் தர்ஹீதி ।

அர்தா²விருத்³தே⁴ஷ்விதி ।

தே³ஹயாத்ராநிர்வாஹகாலவ்யதிரிக்தகாலேஷ்வித்யர்த²: । அதோ வேதா³ந்தேஷு விதி⁴ர்நாஸ்தீத்யப்⁴யதி⁴காஶங்காநவகாஶ இதி பா⁴வ: ।