आनन्दगिरिटीका (बृहदारण्यक)

யத³வித்³யாவஶாத்³விஶ்வம் த்³ருஶ்யதே ரஶநாஹிவத் ।
யத்³வித்³யயா ச தத்³தா⁴நிஸ்தம் வந்தே³ புருஷோத்தமம் ॥1॥

நமஸ்த்ரய்யந்தஸந்தோ³ஹஸரஸீருஹபா⁴நவே ।
கு³ரவே பரபக்ஷௌக⁴த்⁴வாந்தத்⁴வம்ஸபடீயஸே ॥2॥

ப⁴க³வத்பாதா³ப்³ஜத்³வந்த்³வம் த்³வந்த்³வநிப³ர்ஹணம் ।
ஸுரேஶ்சராதி³ஸத்³ப்⁴ருங்கை³ரவலம்பி³தமாப⁴ஜே ॥3॥

ப்³ருஹதா³ரண்யகே பா⁴ஷ்யே ஶிஷ்யோபக்ருதிஸித்³த⁴யே ।
ஸுரேஶ்வரோக்திமாஶ்ரித்ய க்ரியதே ந்யாயநிர்ணய: ॥4॥

காண்வோபநிஷத்³விவரணவ்யாஜேநாஶேஷாமேவோபநிஷத³ம் ஶோத⁴யிதுகாமோ ப⁴க³வாந்பா⁴ஷ்யகாரோ விக்⁴நோபஶமாதி³ஸமர்த²ம் ஶிஷ்டாசாரப்ரமாணகம் பராபரகு³ருநமஸ்காரரூபம் மங்க³லமாசரதி —

ஓம் நமோ ப்³ரஹ்மாதி³ப்⁴ய இதி ।

வேதோ³ ஹிரண்யக³ர்போ⁴ வா ப்³ரஹ்ம தந்நமஸ்காரேண ஸர்வா தே³வதா நமஸ்க்ருதா ப⁴வந்தி தத³ர்த²த்வாத்ததா³த்மகத்வாச்ச ‘ஏஷ உ ஹ்யேவ ஸர்வே தே³வா:’(ப்³ரு. உ. 3 । 9 । 9) இதி ஶ்ருதே: । ஆதி³பதே³ந பரமேஷ்டி²ப்ரப்⁴ருதயோ க்³ருஹ்யந்தே । யத்³யபி தேஷாமுக்தோ ப்³ரஹ்மாந்தர்பா⁴வஸ்ததா²(அ)பி தேஷ்வநாத³ரநிராஸார்த²ம் ப்ருத²க்³க்³ரஹணம் । சதுர்தீ² நமோ யோகே³ । நம:ஶப்³த³ஸ்த்ரிவித⁴ப்ரஹ்வீபா⁴வவிஷய: ।

நநு ப்³ரஹ்மவித்³யாம் வக்துகாமேந கிமித்யேதே நமஸ்க்ரியந்தே ஸைவ ஹி வக்தவ்யேத்யத ஆஹ —

ப்³ரஹ்மவித்³யேதி ।

ஏதேஷாம் தத்ஸம்ப்ரதா³யகர்த்ருத்வே வம்ஶப்³ராஹ்மணம் ப்ரமாணயதி —

வம்ஶருஷிப்⁴ய இதி ।

யத்³யபி தத்ர பௌதிமாஷ்யாத³யோ ப்³ரஹ்மாந்தா: ஸம்ப்ரதா³யகர்தார: ஶ்ரூயந்தே ததா²(அ)பி கு³ருஶிஷ்யக்ரமேண ப்³ரஹ்மண: ப்ராத²ம்யமிதி ததா³தி³த்வமிதி பா⁴வ: ।

ஸம்ப்ரத்யபரகு³ரூந்நமஸ்கரோதி —

நமோ கு³ருப்⁴ய இதி ।

யத்³யபி ப்³ரஹ்மவித்³யாஸம்ப்ரதா³யகர்த்ரந்தர்பா⁴வாதே³தே ப்ராகே³வ நமஸ்க்ருதாஸ்ததா²(அ)பி ஶிஷ்யாணாம் கு³ருவிஷயாத³ராதிரேககார்யார்த²ம் ப்ருத²க்³கு³ருநமஸ்கரணம் ‘யஸ்ய தே³வே பரா ப⁴க்தி:’ (ஶ்வே. உ. 6 । 23) இத்யாதி³ஶ்ருதேரிதி ।

யது³த்³தி³ஶ்ய மங்க³லமாசரிதம் தத்ப்ரதிஜ்ஞாதும் ப்ரதீகமாத³த்தே —

உஷா வா இதி ।

ஏதேந சிகீர்ஷிதாயா வ்ருத்தேர்ப⁴ர்த்ருப்ரபஞ்சபா⁴ஷ்யேணாக³தார்த²த்வமுக்தம் । தத்³தி⁴ ‘த்³வயா ஹே’(ப்³ரு. உ. 1 । 3 । 1) த்யாதி³மாத்⁴யந்தி³நஶ்ருதிமதி⁴க்ருத்ய ப்ரவ்ருத்தம் । இயம் புந: ‘உஷா வா அஶ்வஸ்ய’ (ப்³ரு. உ. 1 । 1 । 1) இத்யாதி³காண்வஶ்ருதிமாஶ்ரித்யேதி ।

அதோ²த்³தே³ஶ்யம் நிர்தி³ஶதி —

தஸ்யா இதி ।

ப⁴ர்த்ருப்ரபஞ்சபா⁴ஷ்யாத்³விஶேஷாந்தரமாஹ —

அல்பக்³ரந்தே²தி ।

அஸ்யா க்³ரந்த²தோ(அ)ல்பத்வே(அ)பி நார்த²தஸ்ததா²த்வமிதி க்³ரந்த²ஸ்ய க்³ரஹணம் । வ்ருத்திஶப்³தோ³ பா⁴ஷ்யவிஷய: । ஸூத்ராநுகாரிபி⁴ர்வாக்யை: ஸூத்ரார்த²ஸ்ய ஸ்வபதா³நாம் சோபவர்ணநஸ்ய பா⁴ஷ்யலக்ஷணஸ்யாத்ர பா⁴வாதி³தி ।

நநு கர்மகாண்டா³தி⁴காரிணோ விலக்ஷணோ(அ)தி⁴காரீ ந ஜ்ஞாநகாண்டே³ ஸம்ப⁴வதி அர்தி²த்வாதே³: ஸாதா⁴ரணத்வாத்³வைராக்³யாதே³ஶ்ச து³ர்வசநத்வாத் । ந ச நிரதி⁴காரம் ஶாஸ்த்ரமாரம்ப⁴மர்ஹதீத்யத ஆஹ —

ஸம்ஸாரேதி ।

கர்மகாண்டே³ ஹி ஸ்வர்கா³தி³காம: ஸம்ஸாரபரவஶோ நரபஶுரதி⁴காரீ । இஹ து ஸம்ஸாராத்³வ்யாவ்ருத்திமிச்ச²வோ விரக்தா: । ந ச வைராக்³யம் து³ர்வசம் ஶுத்³த⁴பு³த்³தே⁴ர்விவேகிநோ ப்³ரஹ்மலோகாந்தே ஸம்ஸாரே தத்ஸம்ப⁴வாத் । உக்தம் ஹி –
“ஶோத்⁴யமாநம் து தச்சித்தமீஶ்வரார்பிதகர்மபி⁴: ।
வைராக்³யம் ப்³ரஹ்மலோகாதௌ³ வ்யநக்த்யாஶு ஸுநிர்மலம் ॥“ இதி ।
அதோ யதோ²க்தவிஶிஷ்டாதி⁴காரிப்⁴யோ வ்ருத்தேராரம்ப⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யர்த²: ।

ததா²(அ)பி விஷயப்ரயோஜநஸம்ப³ந்தா⁴நாமபா⁴வே கத²ம் வ்ருத்திராரப்⁴யதே தத்ரா(அ)ஹ —

ஸம்ஸாரஹேத்விதி ।

ப்ரமாத்ருதாப்ரமுக²: கர்த்ருத்வாதி³ரநர்த²: ஸம்ஸாரஸ்தஸ்ய ஹேதுராத்மாவித்³யா தந்நிவ்ருத்தே: ஸாத⁴நம் ப்³ரஹ்மாத்மைகத்வவித்³யா தஸ்யா: ப்ரதிபத்திரப்ரதிப³த்³தா⁴யா: ப்ராப்திஸ்தத³ர்த²ம் வ்ருத்திராரப்⁴யத இதி யோஜநா । ஏதது³க்தம் ப⁴வதி – ஸநிதா³நாநர்த²நிவ்ருத்தி: ஶாஸ்த்ரஸ்ய ப்ரயோஜநம் । ப்³ரஹ்மாத்மைக்யவித்³யா தது³பாய: । ததை³க்யம் விஷய: । ஸம்ப³ந்தோ⁴ ஜ்ஞாநப²லயோருபாயோபேயத்வம் । ஶாஸ்த்ரதத்³விஷயயோர்விஷயவிஷயித்வம் ததா³ரப்⁴யம் ஶாஸ்த்ரமிதி ।

ப்ரயோஜநாதி³ஷு ப்ரவ்ருத்த்யங்க³தயோக்தேஷ்வபி ஸர்வவ்யாபாராணாம் ப்ரயோஜநார்த²த்வாத்தஸ்ய ப்ராதா⁴ந்யம் । உக்தம் ஹி –
“ஸர்வஸ்யைவ ஹி ஶாஸ்த்ரஸ்ய கர்மணோ வா(அ)பி கஸ்யசித் ।
யாவத்ப்ரயோஜநம் நோக்தம் தாவத்தத்கேந க்³ருஹ்யதே ॥“இதி ।
ததா² ச ஶாஸ்த்ராரம்பௌ⁴பயிகம் ப்ரயோஜநமேவ நாமவ்யுத்பாத³நத்³வாரா வ்யுத்பாத³யதி —

ஸேயமிதி ।

அத்⁴யாத்மஶாஸ்த்ரேஷு ப்ரஸித்³தா⁴ ஸந்நிஹிதா சாத்ர ப்³ரஹ்மாத்மைக்யவித்³யா தந்நிஷ்டா²நாம் ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸிநாம் ஸநிதா³நஸ்ய ஸம்ஸாரஸ்யாத்யந்தநாஶகத்வாத்³ப⁴வத்யுபநிஷச்ச²ப்³த³வாச்யா । ‘உபநிஷத³ம் போ⁴ ப்³ரூஹி’ (கே. உ. 4 । 7) இத்யாத்³யா ச ஶ்ருதி: । தஸ்மாது³பநிஷச்ச²ப்³த³வாச்யத்வப்ரஸித்³தே⁴ர்வித்³யாயாஸ்ததோ யதோ²க்தப²லஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

கத²ம் தஸ்யாஸ்தச்ச²ப்³த³வாச்யத்வே(அ)ப்யேதாவாநர்தோ² லப்⁴யதே தத்ரா(அ)ஹ —

உபநிபூர்வஸ்யேதி ।

அஸ்யார்த²: – “ஷத்³ல்ருவிஶரணக³த்யவஸாத³நேஷு” இதி ஸ்மர்யதே । ஸதே³ர்தா⁴தோருபநிபூர்வஸ்ய க்விப³ந்தஸ்ய ஸஹேதுஸம்ஸாரநிவர்தகப்³ரஹ்மவித்³யார்த²த்வாது³பநிஷச்ச²ப்³த³வாச்யா ஸா ப⁴வத்யுக்தப²லவதீ । உபஶப்³தோ³ ஹி ஸாமீப்யமாஹ । தச்சாஸதி ஸம்கோசகே ப்ரதீசி பர்யஸ்யதி । நிஶப்³த³ஶ்ச நிஶ்சயார்த²ஸ்தஸ்மாதை³காத்ம்யம் நிஶ்சிதம் தத்³வித்³யா ஸஹேதும் ஸம்ஸாரம் ஸாத³யதீத்யுபநிஷது³ச்யதே உக்தம் ஹி – ‘அவஸாத³நார்த²ஸ்ய சாவஸாதா³த்’ இதி ।

ப்³ரஹ்மவித்³யைவ சேது³பநிஷதி³ஷ்யதே கத²ம் தர்ஹி க்³ரந்தே² வ்ருத்³தா⁴ஸ்தச்ச²ப்³த³ம் ப்ரயுஞ்ஜதே ந க²ல்வேகஸ்ய ஶப்³த³ஸ்யாநேகார்த²த்வம் ந்யாய்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தாத³ர்த்²யாதி³தி ।

க்³ரந்த²ஸ்ய ப்³ரஹ்மவித்³யாஜநகத்வாது³பசாராத்தத்ரோபநிஷத்பத³மித்யர்த²: ।

யதோ²க்தவித்³யாஜநகத்வே க்³ரந்த²ஸ்ய கிமிதி தத³த்⁴யேத்ரூணாம் ஸர்வேஷாம் வித்³யா ந ப⁴வதீத்யாஶங்க்யஶ்ரவணாதி³பராணாமேவாரண்யாநுவசநாதி³நியமாதீ⁴தாக்ஷரேப்⁴யஸ்தஜ்ஜந்மேதி ப்³ருஹதா³ரண்யகநாமநிர்வசநபூர்வகமாஹ —

ஸேயமிதி ।

அதா²ரண்யாநுவசநாதி³நியமாதீ⁴தவேதா³ந்தாநாமபி கேஷாஞ்சித்³வித்³யாநுபலம்பா⁴த்குதோ யதோ²க்தாக்ஷரேப்⁴யஸ்தது³த்பத்திரித்யத ஆஹ —

ப்³ருஹத்த்வாதி³தி ।

உபநிஷத³ந்தரேப்⁴யோ க்³ரந்த²பரிமாணாதிரேகாத³ஸ்ய ப்³ருஹத்த்வம் ப்ரஸித்³த⁴மர்த²தோ(அ)பி தஸ்ய தத³ஸ்தி ப்³ரஹ்மணோ(அ)க²ண்டை³கரஸஸ்யாத்ர ப்ரதிபாத்³யத்வாத்தஜ்ஜ்ஞாநஹேதூநாம் சாந்தரங்கா³ணாம் பூ⁴யஸாமிஹ ப்ரதிபாத³நாத் । அதோ ப்³ருஹத்த்வாதா³ரண்யகத்வாச்ச ப்³ருஹதா³ரண்யகம் । நசைதத³ஶுத்³த⁴பு³த்³தே⁴ரதீ⁴தமபி வித்³யாமாத³தா⁴தி । “கஷாயே கர்மபி⁴: பக்வே ததோ ஜ்ஞாநம்”(பா⁴.ஶாந்தி.270।38) இதி ஸ்ம்ருதேரித்யர்த²: । ஜ்ஞாநகாண்ட³ஸ்ய விஶிஷ்டாதி⁴கார்யாதி³வைஶிஷ்ட்யே(அ)பி கர்மகாண்டே³ந நியதபூர்வாபரபா⁴வாநுபபத்திலப்⁴ய: ஸம்ப³ந்தோ⁴ வக்தவ்ய: । ஸ ச பரீக்ஷகவிப்ரதிபத்தேரஶக்யோ விஶேஷதோ ஜ்ஞாதுமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ தஸ்யேதி ।

ப்ரதிஜ்ஞாதம் ஸம்ப³ந்த⁴ம் ப்ரகடயிதுமஸித்³த⁴ப்ரமாணபா⁴வாநாம் வேதா³ந்தாநாம் ஸம்ப³ந்தா⁴பி⁴தா⁴நாவஸராபா⁴வாத்தத்ப்ராமாண்யம் ப்ரதிபாத்³ய பஶ்சாத்தேஷாம் கர்மகாண்டே³ந ஸம்ப³ந்த⁴விஶேஷவசநமுசிதமிதி மந்வாநஸ்தத்ப்ராமாண்யம் ஸாத⁴யதி —

ஸர்வோ(அ)பீதி ।

ப்ரத்யக்ஷாநுமாநாப்⁴யாமித்யாக³மாதிரிக்தப்ரமாணோபலக்ஷணார்த²ம் । ஏஷோ(அ)ர்தோ²(அ)த்⁴யயநவித்⁴யுபாத்த: ஸர்வோ(அ)பி காண்ட³த்³வயாத்மகோ வேதோ³ மாநாந்தராநதி⁴க³தம் யதி³ஷ்டோபாயாதி³ தஜ்ஜ்ஞாபநபரஸ்ததா² சாஜ்ஞாதஜ்ஞாபகத்வாவிஶேஷாத்துல்யம் ப்ராமாண்யம் காண்ட³யோரிதி । அத²வா வேத³நம் வேதோ³(அ)நுப⁴வ: । ஸ ச ஶப்³தே³தரமாநாயோக்³யோ ரூபாதி³ஹீநத்வாத் । ‘ஏதத³ப்ரமயம்’ இதி ஹி ஶ்ருதி: । ஸ சேஷ்டாநிஷ்டப்ராப்திபரிஹாரோபாயஸ்தஸ்யைவ தத்ததா³த்மநா(அ)வஸ்தா²நாத் । ‘ஸச்ச த்யச்சாப⁴வத்’(தை. உ. 2 । 6 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । ஸ ச ப்ரகாஶந: ஸர்வப்ரகாஶகத்வாத் । ‘தமேவ பா⁴ந்தமநுபா⁴தி ஸர்வம்’ (க. உ. 2 । 2 । 15) இதி ஶ்ருதே: । ஸ ச பரோ(அ)வித்³யாதத்கார்யாதீதத்வாத் । ‘விரஜ: பர ஆகாஶாத்’(ஶ.ப்³ரா.14.7.2.23 ) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । ஏவம்ரூபோ வேத³பத³வேத³நீயஶ்சிதே³கரஸ: ப்ரத்யக்³தா⁴துரைவ ஸர்வோ(அ)பி கார்யகாரணாத்மக: ப்ரபஞ்ச: । ‘ஆத்மைவேத³ம் ஸர்வம்’(சா². உ. 7 । 25 । 2) இதி ஶ்ருதே: । ததா² ச யதோ²க்தம் வஸ்து ப்ரகாஶயந்தோ வேதா³ந்தா விதி⁴வாக்யவத்ப்ரமாணமிதி । அத²வா ப்ரத்யக்ஷாதி³நா(அ)நவக³தோ யோ(அ)ஸாவிஷ்டப்ராப்த்யாத்³யுபாயோ ப்³ரஹ்மாத்மா தஸ்ய ப்ரகாஶநபர: ஸர்வோ(அ)ப்யயம் வேத³: । தஸ்யைவாஜ்ஞாதத்வாத்தத்ர கர்மகாண்ட³ம் கர்மாநுஷ்டா²நப்ரயுக்தபு³த்³தி⁴ஶுத்³தி⁴த்³வாரா ப்³ரஹ்மாதி⁴க³தாவாராது³பகாரகம் । ‘விவிதி³ஷந்தி யஜ்ஞேந’(ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 22) இதி ஶ்ருதே: । ஜ்ஞாநகாண்ட³ம் து ஸாக்ஷாதே³வ தத்ரோபயுக்தம் । பரமபுருஷஸ்யௌபநிஷத³த்வஶ்ரவணாத் । ‘ஸர்வே வேதா³ யத்பத³மாமநந்தி’ (க. உ. 1 । 2 । 15) இதி ச ஶ்ருதே: । தத்³யுக்தம் கர்மகாண்ட³வஜ்ஜ்ஞாநகாண்ட³ஸ்யாபி ப்ராமாண்யமிதி ।

அதி⁴காரிஸௌலப்⁴யப்ரதிபாத³நத்³வாரா ஜ்ஞாநகாண்ட³ப்ராமாண்யமேவ ஸ்பு²டயதி —

ஸர்வபுருஷாணாமிதி ।

அயமர்த²: – ஸுக²ம் மே ஸ்யாத்³து³:க²ம் மா பூ⁴தி³தி ஸ்வபா⁴வத: ஶாஸ்த்ரம் விநா ஸர்வேஷாம் புருஷாணாமநவச்சி²ந்நஸுகா²தி³மாத்ரே(அ)பி⁴லாஷோபலம்பா⁴த்தந்மாத்ரஸ்ய ச மோக்ஷத்வாத்தகாமிநோ ஜ்ஞாநகாண்டா³தி⁴காரிண: ஸுலப⁴த்வாத்தஸ்மிந்ப்ரமாம் ஸ்வார்த²விஷயாமாத³த⁴த்கத²ம் தத³ப்ரமாணமிதி ।

நநு வேத³ஸ்ய கார்யபரதயா ப்ராமாண்யாத்கர்மகாண்ட³வத்காண்டா³ந்தரஸ்யாபி கார்யபரதயா ப்ராமாண்யமேஷ்டவ்யமிதி நேத்யாஹ —

த்³ருஷ்டவிஷய இதி ।

க்ரியாகாரகப²லேதிகர்தவ்யதாநாமந்யதமஸ்மிந்கார்யே ஸமீஹிதப்ராப்த்யாத்³யுபாயபூ⁴தே வ்யுத்பத்திகாலே ப்ரத்யக்ஷாதி³ஸித்³தே⁴ ததா²வித⁴கார்யதி⁴யோ(அ)ந்யதா²லப்³த⁴த்வாத்தத்ர நா(அ)(அ)க³மோ(அ)நுஸந்தே⁴ய: । ந ஹி லோகவேத³யோஸ்தத்³பி⁴த்³யதே அலௌகிகே தஸ்மிந்நவ்யுத்பத்திப்ரஸம்கா³த் । நசாவ்யுத்பந்நாநி பதா³நி போ³த⁴காந்யதிப்ரஸம்கா³த் । ந ச ப்³ரஹ்மண்யபி துல்யா வ்யுத்பத்த்யநுபபத்தி: । தஸ்மிந்ப்³ரஹ்மத்வேநா(அ)(அ)த்மத்வேந ச ப்ரஸித்³தே⁴: । தத்தத்ஸாமாந்யோபாதௌ⁴ விஜ்ஞாநாதி³பதா³நாம் வ்யுத்பத்தே: ஸுகரத்வாத் । தாநி சாலௌகிகமக²ண்ட³ம் ப்ரத்யக்³ப்³ரஹ்ம நிர்லுண்டி²தஸாமாந்யவிஶேஷம் லக்ஷணயா போ³த⁴யந்தி । தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மைவ வேத³ப்ரமாணகம் ந கார்யமிதி பா⁴வ: ।

கிம் ச திஷ்ட²து வேதா³ந்தப்ராமாண்யம் கர்மகாண்டே³(அ)பி வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வாதௌ³ ஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² ப்ராமாண்யமாவஶ்யகம் । தத³பா⁴வே தத்ப்ராமாண்யாயோகா³த் । ந ஹி ப⁴விஷ்யத்³தே³ஹஸம்ப³ந்த்⁴யாத்மஸத்³பா⁴வாநதி⁴க³மே பாரலௌகிகப்ரவ்ருத்திவிஶ்ரம்ப⁴: । தஸ்மாத்கர்மகாண்ட³ப்ராமாண்யமிச்ச²தா ஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² ப⁴விஷ்யத்³தே³ஹஸம்ப³ந்தி⁴ந்யாத்மநி ஸ்வர்கா³தௌ³ ச தத்ப்ராமாண்யஸ்யாப்⁴யுபேயத்வாத்கார்யே வேத³ப்ராமாண்யாநியமாத்³வேதா³ந்தாநாமபி ஸ்வார்தே² மாநத்வம் ஸித்³த்⁴யதீத்யாஹ —

ந சேதி ।

நநு தே³ஹாந்தரஸம்ப³ந்த்⁴யாத்மஜ்ஞாநம் விநா(அ)பி விதி⁴வஶாத³த்³ருஷ்டார்த²க்ரியாஸு ப்ரவ்ருத்தி: ஸ்யாதி³தி நேத்யாஹ —

ஸ்வபா⁴வேதி ।

யதா³(அ)(அ)த்மா தே³ஹாந்தரஸம்ப³ந்தீ⁴ ஶாஸ்த்ராந்மாநாந்தராச்ச ந ப்ரமிதஸ்ததா³ போ⁴க்துரநவக³மாந்ந ப்ரேக்ஷாபூர்வகாரீ யாகா³த்³யநுதிஷ்டே²த் । லோகாயதஸ்ய வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமஜாநதோ ஜந்மாந்தரேஷ்டாநிஷ்டப்ராப்திஹாநீச்ச²யா வைதி³கக்ரியாஸ்வப்ரவ்ருத்தேர்த³ர்ஶநாத் । அதோ நாதிரிக்தாத்மஜ்ஞாநம் விநா ஸாம்பராயிகே ப்ரவ்ருத்திரித்யர்த²: ।

நநு வித⁴ய: ஸாத⁴நவிஶேஷம் போ³த⁴யந்தோ நாதிரிக்தாத்மாஸ்தித்த்வவாதௌ³ மாநம் வாக்யபே⁴த³ப்ரஸம்கா³தி³த்யத ஆஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அதிரிக்தாத்மதி⁴யம் விநா பாரலௌகிகப்ரவ்ருத்த்யநுத்பத்த்யா கர்மகாண்ட³ப்ராமாண்யாயோகா³தி³தி யாவத் । விதீ⁴நாம் ஶ்ருத்யர்தா²ப்⁴யாமுப⁴யார்த²த்வமவிருத்³த⁴மித்யர்த²: ।

ந கேவலம் விதி⁴பி⁴ரேவார்தா²தா³க்ஷிப்தமதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் கிந்து ஶ்ருத்யா(அ)பி ஸ்வமுகே²நோக்தமித்யாஹ —

யேயமிதி ।

நிர்ணயத³ர்ஶநாத்³வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தத்ரைவ ப்ரக்ருதோபயோகி³த்வேநோபக்ரமோபஸம்ஹாராந்தரே த³ர்ஶயதி —

யதா² சேதி ।

பூர்வவதே³வ ஸம்ப³ந்த⁴த்³யோதநார்த²ம் சகார: உபக்ரமோபஸம்ஹாரைகரூப்யாத்கட²வல்லீநாமதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வே தாத்பர்யமுக்த்வா ப்³ருஹதா³ரண்யகவாக்யஸ்யாபி தத்ர தாத்பர்யமாஹ —

ஸ்வயமிதி ।

ந ஹி ப்ரஸித்³த⁴ஜட³த்வஸ்ய தே³ஹாதே³: ஸ்வயஞ்ஜ்யோதிஷ்ட்வமிதி ஜ்யோதிர்ப்³ராஹ்மணக³தோபக்ரமஸ்தத்³விஷயோ தே³ஹாதி³வ்யதிரிக்தாத்மாநமதி⁴கரோதி । தம் ப்ரேதம் வித்³யாகர்மணீ பூர்வோபார்ஜிதே ப²லதா³நாயாநுக³ச்ச²த: । ஸ ச க³த்வா ஜ்ஞாநகர்மாநுகு³ணம் ப²லமநுப⁴வதீதி ஶாரீரகப்³ராஹ்மணக³தோபஸம்ஹாரோ(அ)பி ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்த⁴விஷய: । ந சாத்ரைவ ப⁴ஸ்மீப⁴வதோ தே³ஹாதே³ர்ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்தோ⁴ யுக்த: । தேநா(அ)(அ)த்மா தே³ஹாதி³வ்யதிரிக்தோ ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்தீ⁴ ஸித்³தோ⁴ ப்³ராஹ்மணாப்⁴யாமித்யர்த²: ।

அஜாதஶத்ருப்³ராஹ்மணே ச வ்யேவ த்வா ஜ்ஞபயிஷ்யாமீத்யுபக்ரமோ வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வவிஷய: । ந ஹி ப்ரத்யக்ஷே தே³ஹாதௌ³ ஜிஜ்ஞாஸா(அ)ஸ்தி । தத்ரைவோபஸம்ஹாரே ‘ய ஏஷ விஜ்ஞாநமய: புருஷ:’(ப்³ரு. உ. 2 । 1 । 16) இதி விஜ்ஞாநமயவிஶேஷணாத³திரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் த³ர்ஶிதம் ந ஹி தே³ஹாதே³ர்விஜ்ஞாநமயத்வமஸ்தி தஸ்மாத்தத³ப்யுபக்ரமோபஸம்ஹாராப்⁴யாம் வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் க³மயதீத்யாஹ —

ஜ்ஞபயிஷ்யாமீத்யுபக்ரம்யேதி ।

நசோதா³ஹ்ருதாநாம் வாக்யாநாமப்ராமாண்யம் । தத்ப்ராமாண்யஸ்யௌத்பத்திகஸூத்ரஹேத்வவிஶேஷாத³ப்⁴யுபேயத்வாதி³தி பா⁴வ: ।

யதோ²க்தாத்மந்யஹம்ப்ரத்யயோ மாநம் தத்ர தே³ஹாகாராஸ்பு²ரணாத³திரிக்தாத்மாஸ்தித்வஸ்ய தேநைவ ஸ்பூ²ர்த்யுபபத்தேரதோ ந தத்ர ஶ்ருதிப்ராமாண்யமிதி ஶங்கதே —

தத்ப்ரத்யக்ஷேதி ।

ப்ரத்யக்ஷஸ்ய விஷயோ(அ)வகாஶோ யஸ்மிந்நித்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமுச்யதே ।

யத்³யபி வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் த்வத³பி⁴ப்ராயேணாஹந்தீ⁴கோ³சர ததா²(அ)பி ந ஸா வ்யதிரேகமாத்மநோ கோ³சரயதி யுக்த்யாக³மவிவேகஶூந்யாநாமஹம்ப்ரத்யயபா⁴ஜாம் வ்யதிரேகப்ரத்யயப்ராப்தௌ விபஶ்சிதாம் விப்ரதிபத்த்யபா⁴வப்ரஸம்கா³தி³தி பரிஹரதி —

ந வாதீ³தி ।

வேத³ப்ரதிகூலா வாதி³நோ நாஸ்திகா நைவ விவாத³ம் முஞ்சந்தீத்யாஹ —

ந ஹீதி ।

தேஷு ப்ராதிகூல்யஸம்பா⁴வநார்த²ம் விஶேஷணம் நேத்யாதி³ । இதி வத³ந்த: ஸந்தோ நோ(அ)ஸ்மாகம் ப்ரதிகூலா ந ஹி ஸ்யுரேவம் வேத³நஸ்யைவாஸம்ப⁴வாத³த்⁴யக்ஷவிரோதா⁴தி³தி யோஜநா ।

ப்ரத்யக்ஷே விஷயே விப்ரதிபத்த்யபா⁴வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ந ஹீதி ।

தத்ர வ்யபி⁴சாரம் ஶங்கதே —

ஸ்தா²ண்வாதா³விதி ।

ப்ரத்யக்ஷே த⁴ர்மிணி ஸ்தா²ணுர்வாபுருஷோ வேதி விப்ரதிபத்தேருபலம்பா⁴ந்ந ப்ரத்யக்ஷே விப்ரதிபத்த்யபா⁴வோ வ்யபி⁴சாராதி³தி ஶங்கார்த²: । ஆதி³பதே³ந பாஷாணாதௌ³ க³ஜாதி³விப்ரதிபத்தி: ஸம்க்³ருஹ்யதே ।

கிம் ப்ரத்யக்ஷமாத்ரே விப்ரதிபத்தி: கிம் வா தேந விவிக்தே ப்ரதிபந்நே । நா(அ)(அ)த்³யோ(அ)ங்கீ³காராத் । நசைவமாத்மநி ப்ரத்யக்ஷே விப்ரதிபத்தாவபி நா(அ)(அ)க³மாந்வேஷணா । தேநைவ தந்நிராஸேந தந்நிர்ணயாதி³தி । மந்வாநோ த்³விதீயம் தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

ப்ரத்யக்ஷதோ விவிக்தே(அ)ர்தே² விப்ரதிபத்த்யபா⁴வம் ப்ரபஞ்சயதி —

ந ஹீதி ।

ஆத்மந: ஸ்தூ²லதே³ஹவ்யதிரிக்தத்வம் ந ப்ரத்யக்ஷமிதி ப்ரதிபாத்³ய ஸூக்ஷ்மதே³ஹவ்யதிரிக்தத்வமபி நாஹம்ப்ரத்யயக்³ராஹ்யமித்யாஹ —

வைநாஶிகாஸ்த்விதி ।

தே க²ல்வஹமிதி தி⁴யமநுப⁴வந்தி । ததா²(அ)பி தே³ஹாந்தரம் ஸ்தூ²லதே³ஹாதிரிக்தம் ஸூக்ஷ்மம் தத்ர ப்ரதா⁴நபூ⁴தாயா பு³த்³தே⁴ரதிரிக்தஸ்யா(அ)த்மநோ நாஸ்தித்வமேவ பஶ்யந்தி । தந்நாஹந்த⁴யா ஸூக்ஷ்மதே³ஹாதிரிக்தாத்மஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

கிம் ச ப்ரத்யக்ஷஸ்ய விஷயோ ரூபாதி³ஸ்தத்³ராஹித்யம் தத்³வைலக்ஷண்யம் ததா³த்மநோ(அ)ஸ்தி । ‘அஶப்³த³மஸ்பர்ஶமரூபம்’(க. உ. 1 । 3 । 15) இத்யாதி³ஶ்ருதே: ந ஹி ரூபாதி³ ததா³தா⁴ரம் விநா ப்ரத்யக்ஷம் க்ரமதே । அதோ ந தே³ஹாத்³யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வஸ்ய ப்ரத்யக்ஷாத்ப்ரஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ரத்யக்ஷதோ விவிக்தே விப்ரதிபத்த்யயோகா³த் । ப்ரக்ருதே ச தத்³த³ர்ஶநாதி³தி யாவத் ।

அதே²ச்சா²த³ய: க்வசிதா³ஶ்ரிதா கு³ணத்வாத்³ரூபவதி³த்யநுமாநாத³திரிக்தாத்மஸித்³தி⁴ரிதி நேத்யாஹ —

ததே²தி ।

நா(அ)(அ)த்மாஸ்தித்வப்ரஸித்³தி⁴ரிதி ஸம்ப³ந்தா⁴ர்த²ஸ்ததா²ஶப்³த³: । அயம் பா⁴வ: – இச்சா²தீ³நாம் ஸ்வாதந்த்ர்யே ஸ்வரூபாஸித்³தி⁴: பாரதந்த்ர்யே பரஸ்பராஶ்ரயத்வமாதா⁴ரஸ்யேதா³நீமேவ ஸாத்⁴யமாநத்வாத் । க்வசிச்ச²ப்³தே³ந சா(அ)ஶ்ரயமாத்ரவசநே ஸித்³த⁴ஸாத⁴நத்வம் மநஸ்ததா³ஶ்ரயஸ்ய ஸித்³த⁴த்வாதா³த்மோக்தௌ ச த்³ருஷ்டாந்தஸ்ய ஸாத்⁴யவிகலதேதி ।

’ய: ப்ராணேந ப்ராணிதி’ இத்யாதி³ஶ்ருத்யா ப்ராணநாதி³வ்யாபாராக்²யஸ்ய லிங்க³ஸ்யா(அ)(அ)த்மாஸ்தித்வே ப்ரத³ர்ஶிதத்வாத்தஸ்ய ச வ்யாப்திஸாபேக்ஷஸ்ய ப்ரத்யக்ஷாதி³ஸித்³தா⁴த்மவிஷயத்வாந்ந தஸ்ய ஶப்³தை³கக³ம்யதேதி ஶங்கதே —

ஶ்ருத்யேதி ।

ஆத்மந: ஸ்வாதந்த்ர்யேண லிங்க³க³ம்யத்வாபி⁴ப்ராயேண ஶ்ருத்யா லிங்க³ம் நோபந்யஸ்தமிதி பரிஹரதி —

நேதி ।

யோ(அ)சேதநவ்யாபார: ஸ சேதநாதி⁴ஷ்டா²நபூர்வகோ யதா² ரதா²தி³வ்யாபார: । ப்ராணநாதி³வ்யாபாரஸ்யாப்யசேதநவ்யாபாரத்வாச்சேதநாதி⁴ஷ்டா²நபூர்வகத்வமிதி ஸம்பா⁴வநாமாத்ரேண லிங்கோ³பந்யாஸ: ।

ந ஹி நிஶ்சாயகத்வேந தது³பந்யஸ்யதே । ஆத்மநோ ஜந்மாந்தரஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய ப்ரமாணாந்தரேணாக்³ரஹணாத்தத்³வ்யாப்தலிங்கா³யோகா³தி³த்யாஹ —

ஜந்மாந்தரேதி ।

நநு வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வமாக³மைகக³ம்யம் சேத்கத²ம் தத்ப்ரத்யக்ஷமநுமேயம் சேதி வாதி³நோ வத³ந்தீதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஆக³மேந த்விதி ।

’யேயம் ப்ரேதே விசிகித்ஸே’த்யாத்³யாக³மேந ‘கோ ஹ்யேவாந்யாத்’(தை. உ. 2 । 7 । 1) இத்யாதி³வேதோ³க்தைஶ்ச ப்ராணநாதி³பி⁴ர்லௌகிகைர்லிங்க³விஶேஷைராத்மாஸ்தித்வே ஸித்³தே⁴ யதோ²க்தாத்மஸித்³தி⁴மநுஸரந்தோ வாதி³நோ வைதி³கமேவாஹம்ப்ரத்யயம் ப்ரதிலப⁴மாநா வைதி³காந்யேவ ச லிங்கா³நி பஶ்யந்த: ஸ்வோத்ப்ரேக்ஷாநிர்மிதாநி தாநீதி கல்பயந்தோ த்³விதா⁴(அ)(அ)த்மாநம் வத³ந்தி । வஸ்துதஸ்த்வாத்மா யதோ²க்தஶ்ருத்யைகஸமதி⁴க³ம்ய இத்யர்த²: ।

தஸ்யாஸ்யேத்யாதி³நா காண்ட³யோ: ஸம்ப³ந்த⁴ம் ப்ரதிஜ்ஞாய தாத³ர்த்²யேந ஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² வேதா³ந்தப்ராமாண்யம் ஸர்வோ(அ)பீத்யாதி³நா ப்ரஸாத்⁴யாது⁴நா கர்மபி⁴: ஶுத்³த⁴பு³த்³தே⁴ர்வைராக்³யாதி³த்³வாரா ஜ்ஞாநோத்பத்திரிதி தயோ: ஸம்ப³ந்த⁴ம் கத²யதி —

ஸர்வதா²(அ)பீதி ।

ஆக³மாத்மாநாந்தராத்³வா வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வப்ரதிபத்தாவபீத்யர்த²: ।

புருஷார்தோ²பாயவிஶேஷார்தி²நஸ்தஜ்ஜ்ஞாபநார்த²ம் கர்மகாண்ட³மாரப்³த⁴ம் சேத்தர்ஹி தத்ரோக்தகர்மபி⁴ரேவ விவக்ஷிதபுமர்த²ஸித்³தே⁴ர்வேதா³ந்தாரம்ப⁴வையர்த்²யாந்ந ஸம்ப³ந்தோ⁴க்தி: ஸாவகாஶேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நத்விதி ।

ஆத்மாஜ்ஞாநம் க²ல்வநர்த²காரணமந்வயவ்யதிரேகஶாஸ்த்ரக³ம்யம் மித்²யாஜ்ஞாநகார்யலிங்க³கம் ச । தச்சாகர்த்ருபோ⁴க்த்ருப்³ரஹ்மாத்மஜ்ஞாநாத³பநேயம் । ந ஹி தத்கர்மகாண்டோ³க்தைரேவ கர்மபி⁴: ஶக்யமபநேதும் விரோதா⁴பா⁴வாத் । தஸ்மாத்தத்³தா⁴நார்த²ம் ஜ்ஞாநஸித்³த⁴யே வேதா³ந்தாரம்ப⁴பா⁴வாது³க்தஸம்ப³ந்த⁴ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

யதி³ கர்மபி⁴ரஜ்ஞாநம் ந நிவர்ததே । மா நிவர்திஷ்ட । ஸத்யேவ தஸ்மிந்கர்மவஶாந்மோக்ஷ: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யாவத்³தீ⁴தி ।

ஸம்யக்³ஜ்ஞாநமேவ ஸாக்ஷாந்மோக்ஷஹேதுர்ந கர்ம । தத்து ப்ரணாட்³யா தது³பயோகி³ । ந ஹி ஸத்யேவாஜ்ஞாநே முக்தி: । தஸ்மிந்ஸதி ஸம்ஸாரஸ்ய து³ர்வாரத்வாத் । தஸ்மாத்கர்மகாண்ட³ஸ்ய வைராக்³யத்³வாரா ப்ரவேஶோ முக்தாவிதி பா⁴வ: । அயமித்யஜ்ஞோ நிர்தி³ஶ்யதே । ராக³த்³வேஷாதீ³த்யாதி³ஶப்³தே³நாவித்³யாஸ்மிதாபி⁴நிவேஶாத³யோ க்³ருஹ்யந்தே । தோ³ஷாணாம் ஸ்வாபா⁴விகத்வம் ஶாஸ்த்ராநபேக்ஷத்வம் । அபிகார: ஸம்பா⁴வநார்த²: । த்³ருஷ்டத்வமந்வயவ்யதிரேகஸித்³த⁴த்வம் । அத்³ருஷ்டத்வம் ஶாஸ்த்ரமாத்ரக³ம்யத்வம் ।

அத⁴ர்மோபசயப்ராசுர்யே ஹேதுமாஹ —

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

அத² வைராக்³யார்த²ம் கர்மப²லம் ப்ரபஞ்சயந்நத⁴ர்மப²லமாஹ —

தத இதி ।

உக்தம் ஹி – “ஶரீரஜை: கர்மதோ³ஷைர்யாதி ஸ்தா²வரதாம் நர:”(மநு 12.9) இதி ।

தத்கிம் புண்யோபசயாபா⁴வாத³நவகாஶம் ஸ்வர்கா³தி³ப²லமிதி நேத்யாஹ —

கதா³சிதி³தி ।

ஶாஸ்த்ரீயஸம்ஸ்காரஸ்ய ப³லீயஸ்த்வே ப²லிதமாஹ —

தத இதி ।

ஆதி³ஶப்³தோ³ வாக்³தே³ஹவிஷய: ।

ப²லவிபா⁴க³ம் வக்தும் கர்ம பி⁴நத்தி —

தத்³த்³விவித⁴மிதி ।

தஸ்ய முக்திப²லத்வம் நிரஸிதும் ப²லம் விப⁴ஜதே —

தத்ரேதி ।

கேவலமிஷ்டாதி³கர்மேதி ஶேஷ: । ‘கர்மணா பித்ருலோக:” இதி ஹி வக்ஷ்யதி । தஸ்மிந்ப²லே நாநாத்வமபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)தி³ஶப்³த³: ।

’வித்³யயா தே³வலோக:’ இதி ஶ்ருதிமாஶ்ரித்யா(அ)(அ)ஹ —

ஜ்ஞாநேதி ।

தே³வலோகோ யஸ்யா(அ)(அ)தி³ர்ப்³ரஹ்மலோகோ யஸ்யாந்தஸ்தஸ்யார்த²ஸ்ய ப்ராப்திரேவ ப²லமஸ்யேதி விக்³ரஹ: ।

உக்தே(அ)ர்தே² ஶதபதீ²ம் ஶ்ருதிம் ப்ரமாணயதி —

ததா² சேதி ।

ஸர்வத்ர பரமாத்மபா⁴வநாபுர:ஸரம் நித்யம் கர்மாநுதிஷ்ட²ந்நாத்மயாஜீ, காமநாபுர:ஸரம் தே³வாந்யஜமாநோ தே³வயாஜீ । தயோர்மத்⁴யே கதர: ஶ்ரேயாநிதி விசாரே ஸத்யாத்மயாஜீ ஶ்ரேயாநிதி நிர்ணய: க்ருத: । அதோ ஜ்ஞாநபூர்வகம் கர்ம தே³வலோகஸ்ய காமநாபூர்வம் து பித்ருலோகஸ்ய ப்ராபகமித்யர்த²: ।

’ப்ரவ்ருத்தம் ச நிவ்ருத்தம் ச த்³விவித⁴ம் கர்ம வைதி³கம் ।
இஹ வா(அ)முத்ர வா காம்யம் கர்ம கீர்த்யதே ॥
நிஷ்காமம் ஜ்ஞாநபூர்வம் து நிவ்ருத்தமபி⁴தீ⁴யதே ।’
இத்யாதி³ மநுஸ்ம்ருதிம் சாத்ரைவோதா³ஹரதி —

ஸ்ம்ருதிஶ்சேதி ।

த⁴ர்மாத⁴ர்மயோரேகைகஸ்ய ப²லமுக்த்வா மிஶ்ரயோ: ப²லமாஹ —

ஸாம்யே சேதி ।

உக்தம் ஹி – ‘உபா⁴ப்⁴யாம் புண்யபாபாப்⁴யாம் மாநுஷ்யம் லப⁴தே(அ)வஶ:’(நை.ஸி.1.41) இதி ।

த்ரிவித⁴மபி கர்மப²லம் வைராக்³யார்த²ம் ஸம்க்ஷிப்யோபஸம்ஹரதி —

ஏவமிதி ।

ஸா சாவித்³யாக்ருதத்வாத³நர்த²ரூபேத்யாஹ —

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

விசித்ரகர்மஜந்யதயா தஸ்யா வைசித்ர்யமாஹ —

த⁴ர்மாத⁴ர்மேதி ।

தர்ஹி த⁴ர்மாத⁴ர்மாப்⁴யாமேவ தந்நிர்மாணஸம்ப⁴வாத்க்ருதமவித்³யயேத்யத ஆஹ —

நாமேதி ।

தேஷாம் ஸூக்ஷ்மாவஸ்தா²(அ)வித்³யா ததா³லம்ப³நேதி யாவத் த⁴ர்மாதே³ரவித்³யாயாஶ்ச நிமித்தத்வோபாதா³நத்வாப்⁴யாமுபயோக³ இதி பா⁴வ: ।

நநு ஸம்ஸாரக³தேராவித்³யத்வமயுக்தம் ப்ரத்யக்ஷாதி³ப்ரதிபந்நத்வாத்தந்நாமரூபாப்⁴யாமேவ வ்யாக்ரியதேதி ஶ்ருதௌ ச நாமரூபாத்மநோ ஜக³தோ(அ)பி⁴வ்யக்திஶ்ரவணாந்ந ச ப்ராமாணிகஸ்யாவித்³யாக்ருதத்வமத ஆஹ —

ததே³வேத³மிதி ।

ஜக³த: ஸ்வரூபமாத்மா தத்ராத்⁴யஸ்தத்வாத்தஸ்மாதா³த்மதத்த்வே(அ)நபி⁴வ்யக்தே ப்ரத்யக்ஷாதி³நா ஶ்ருத்யா சாபி⁴வ்யக்தமிவ த்³ருஶ்யமாநமபி ஜக³த³நபி⁴வ்யக்தமேவேதி ந தஸ்யாவித்³யாக்ருதத்வக்ஷதிரிதி பா⁴வ: ।

அவித்³யாக்ருதாம் ஸம்ஸாரக³திமநுபா⁴ஷதே —

ஸ ஏஷ இதி ।

நந்வவித்³யாக்ருதத்வே கத²மநாதி³த்வமித்யாஶங்க்ய தஸ்ய ப்ரவாஹரூபேணேத்யாஹ —

பீ³ஜாங்குராதி³வதி³தி ।

சைதந்யவதா³த்மநி தஸ்யாவித்³யாக்ருதத்வாநுபபத்திமாஶங்க்ய நாநாரூபத்வேந ததோ விலக்ஷணத்வாதே³கரூபே யுக்தம் தஸ்ய கல்பிதத்வமித்யாஹ —

க்ரியேதி ।

தர்ஹி காதா³சித்கதயா ஸாத⁴நாபேக்ஷாமந்தரேண நாஶோ ப⁴விஷ்யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அநாதி³ரிதி ।

அநாதே³ரபி ஸம்ஸாரஸ்ய ப்ராக³பா⁴வவந்நிவ்ருத்தி: ஸ்யாதி³தி சேத்ததா²(அ)பி ப்³ரஹ்மவித்³யாமந்தரேண நாஶோ நாஸ்தீத்யாஹ —

அநந்த இதி ।

ப்ரயத்நதோ ஹேயத்வம் த்³யோதயிதுமநர்த² இதி விஶேஷணம் । நைஸர்கி³க இதி பாடே² து காரணரூபேண தத்த்வமுந்நேயம் ।

யஸ்மாத்கர்ம ஸம்ஸாரப²லம் ந மோக்ஷம் ப²லயதி தஸ்மாத்ஸநிதா³நஸம்ஸாரநிவர்தகாத்மஜ்ஞாநார்த²த்வேந ஸாத⁴நசதுஷ்டயஸம்பந்நமதி⁴காரிணமதி⁴க்ருத்ய வேதா³ந்தாரம்ப⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யுபஸம்ஹரதி —

இத்யேதஸ்மாதி³தி ।

யதோ²க்தஜ்ஞாநார்த²த்வேநோபநிஷதா³ரம்பே⁴ ‘ப்³ரஹ்ம வா இத³மக்³ர ஆஸீத்’ (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 10) இத்யாரப்³த⁴வ்யம் தஸ்மாதா³ரப்⁴ய ஜ்ஞாநோபதே³ஶாத் ‘உஷா வா அஶ்வஸ்ய’ (ப்³ரு. உ. 1 । 1 । 1) இத்யாரம்ப⁴ஸ்து ந யுக்த: ஸாக்ஷாத³த்ர தத³நுக்தேரித்யாஶங்க்யாஸ்மாதா³ரப்⁴யோபநிஷதா³ரம்பே⁴(அ)பீ⁴ஷ்டம் ப²லமபி⁴தி⁴த்ஸமாந: ப்ரத²மமஶ்வமேதோ⁴பாஸநப²லமாஹ —

அஸ்ய த்விதி ।

ராஜயஜ்ஞத்வாத³ஶ்வமேத⁴ஸ்ய தத³நதி⁴காரிணாமபி ப்³ரஹ்மணாதீ³நாம் தத்ப²லார்தி²நாமஸ்மாதே³வோபாஸநாத்ததா³ப்திரிதி மத்வா ஶ்ருதௌ தது³பாஸநோக்தீத்யர்த²: ।

கிமத்ர நியாமகமித்யாஶங்க்ய விகல்பஶ்ரவணம் கேவலஸ்யாபி ஜ்ஞாநஸ்ய ஸாத⁴நத்வம் ஸூசயதீத்யர்த²தோ விகல்பஶ்ருதிமுதா³ஹரதி —

வித்³யயேதி ।

தத்ப²லப்ராப்திரிதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தத்ரைவ ஶ்ருத்யந்தரமாஹ —

தத்³தே⁴தி ।

ததே³தத்ப்ராணத³ர்ஶநம் லோகப்ராப்திஸாத⁴நம் ப்ரஸித்³த⁴மிதி யாவத் । ஆதி³ஶப்³தே³ந கேவலோபாஸ்த்யா ப்³ரஹ்மலோகாப்திவாதி³ந்ய: ஶ்ருதயோ க்³ருஹ்யந்தே ।

அஶ்வமேதே⁴ யது³பாஸநம் தஸ்யாப்யஶ்வாதி³வத்தச்சே²ஷத்வேந ப²லவத்த்வாந்ந ஸ்வாதந்த்ர்யேண தத்³வத்த்வமங்கே³ஷு ஸ்வதந்த்ரப²லாபா⁴வாதி³தி ஶங்கதே —

கர்மவிஷயத்வமிதி ।

ஜ்ஞாநஸ்ய க்ரத்வர்த²த்வம் தூ³ஷயதி —

நேதி ।

பூர்வத்ரார்த²தோ த³ர்ஶிதாம் விகல்பஶ்ருதிமத்ர ஹேதுதயா ஸ்வரூபதோ(அ)நுக்ராமதி —

யோ(அ)ஶ்வமேதே⁴நேதி ।

“ஸர்வம் பாப்மாநம் தரதி தரதி ப்³ரஹ்மஹத்யா”மிதி ஸம்ப³ந்த⁴: । ஜ்ஞாநகர்மணோஸ்துல்யப²லத்வஸ்ய ந்யாய்யத்வாதி³தி ஶேஷ: ।

உபாஸ்திப²லஶ்ருதேரர்த²வாத³த்வமாஶங்க்யாஶ்வமேத⁴வது³பாஸ்தேரபி கர்மத்வாத்³விஹிதத்வாத்கர்மப்ரகரணாத்³வ்யுத்தி²தத்வாச்ச மைவமித்யாஹ —

வித்³யேதி ।

ப²லஶ்ருதேரர்த²வாத³த்வாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

கர்மாந்தரே சேதி ।

அஶ்வமேதா⁴திரிக்தே கர்மணி ‘அயம் வாவ லோகோ(அ)க்³நிரி’த்யாதௌ³ சித்யாக்³ந்யாதா³வேதல்லோகாதி³ஸம்பாத³நஸ்ய ஸ்வதந்த்ரப²லோபாஸநஸ்ய த³ர்ஶநாந்ந ப²லஶ்ருதேரர்த²வாத³தேத்யர்த²: ।

அஶ்வமேதோ⁴பாஸநம் ந க்ரத்வர்த²ம் கிந்து புருஷார்த²ம் தத்ர சாதி⁴காரோ(அ)ஶ்வமேத⁴க்ரத்வநதி⁴காரிணாமபீத்யேதாவதே³வேஷ்டம் சேது³பாஸநே கர்மப்ரகரணஸ்தே²(அ)பி தல்லாபா⁴த்³வித்³யாப்ரகரணே நாஸ்யாத்⁴யயமர்த²வதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வேஷாம் சேதி ।

பரத்வே ஹேது: —

ஸமஷ்டீதி ।

அநுவ்ருத்தவ்யாவ்ருத்தரூபஹிரண்யக³ர்ப⁴ப்ராப்திஹேத்த்வாத்தஸ்ய ஶ்ரேஷ்ட²தேத்யர்த²: ।

தஸ்ய புண்யஶ்ரேஷ்ட²த்வே(அ)பி ப்ரக்ருதே கிமாயாதம் ததா³ஹ —

தஸ்ய சேதி ।

யதா³ க்ரதுப்ரதா⁴நஸ்யாஶ்வமேத⁴ஸ்யோபாஸ்திஸஹிதஸ்யாபி ஸம்ஸாரப²லத்வம் ததா³(அ)ல்பீயஸாமக்³நிஹோத்ராதீ³நாம் ஸம்ஸாரப²லத்வம் கிம்வாச்யமித்யஸ்மிந்கர்மராஶௌ ப³ந்த⁴ஹேதௌ விரக்தா: ஸாத⁴நசதுஷ்டயவிஶிஷ்டா ஜ்ஞாநமபேக்ஷமாணாஸ்தது³பாயே ஶ்ரவணாதா³வேவ ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸபூர்வகே கத²ம் ப்ரவர்தேரந்நித்யாஶயவதீ ஶ்ருதிருபாஸநாம் வித்³யாரம்பே⁴(அ)பி⁴த³தா⁴தி । தேநோஷா வா அஶ்வஸ்யேத்யாத்³யுபநிஷதா³ரம்போ⁴ யுக்தோ(அ)ஸ்ய விஶிஷ்டாதி⁴காரிஸமர்பகத்வாதி³த்யர்த²: ।

உபாஸநப²லஸ்ய ஸம்ஸாரகோ³சரத்வமேவ குத: ஸித்³த⁴மத ஆஹ —

ததா² சேதி ।

‘அஶநாயா ஹி ம்ருத்யு:’(ப்³ரு. உ. 1 । 2 । 1) ‘ஸ வை நைவ ரேமே’(ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 3) ‘ஸோ(அ)பி³பே⁴’(ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 2)தி³தி ப⁴யாரத்யாதி³ஶ்ரவணாது³பாஸ்தியுக்தக்ரதுப²லஸ்ய ஸூத்ரஸ்ய ப³ந்த⁴மத்⁴யபாதித்வாத்³விஶிஷ்டோ(அ)பி க்ரதுர்ந முக்தயே பர்யாப்நோதீத்யர்த²: ।

உக்தே ஸர்வகர்மணாம் ப³ந்த⁴ப²லத்வே நித்யநைமித்திகாநாம் ந தத்ப²லத்வம் தேஷாம் வித்⁴யுத்³தே³ஶே ப²லாஶ்ருதேர்நஷ்டாஶ்வத³க்³த⁴ரத²ந்யாயேந முக்திப²லத்வலாபா⁴தி³தி ஶங்கதே —

ந நித்யாநாமிதி ।

’ஏதாவாந்வை காம’ இதி ஸர்வகர்மணாமவிஶேஷேண ப²லஸம்ப³ந்த⁴ஶ்ரவணாத்பஶ்வாதே³ஶ்ச காம்யப²லத்வஸ்ய தத்³வித்⁴யுத்³தே³ஶவஶாத்ஸித்³த⁴த்வாத் ‘கர்மணாபித்ருலோக’(ப்³ரு. உ. 1 । 5 । 16) இதி வாக்யஸ்ய நித்யாதி³கர்மப²லவிஷயத்வாந்ந மோக்ஷப²லத்வாஶங்கேதி பரிஹரதி —

நேதி ।

உக்தமேவ ஸ்பு²டயதி —

ஸர்வம் ஹீதி ।

பத்நீஸம்ப³ந்தே⁴ மாநமாஹ —

ஜாயேதி ।

ததா²(அ)பி கத²ம் கர்மண: ஸர்வஸ்ய காமோபாயத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாவாந்வை காம இதி ।

கத²ம் தர்ஹி தேஷாம் ப²லபே⁴தோ³ லப்⁴யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

புத்ரேதி ।

அதை²வம் ப²லவிபா⁴கே³ கத²ம் ஸமஷ்டிவ்யஷ்டிப்ராப்திப²லத்வமஶ்வமேத⁴ஸ்யோக்தமத ஆஹ —

த்ர்யந்நாத்மகதாம் சேதி ।

அஸ்யாத்⁴யாயஸ்யாவஸாநே கர்மப²லஸ்ய ஹிரண்யக³ர்ப⁴ரூபதாம் த்ரயமித்யாத்³யா ஶ்ருதிருபஸம்ஹரிஷ்யதீத்யர்த²: ।

உபஸம்ஹாரஶ்ருதேஸ்தாத்பர்யமாஹ —

ஸர்வகர்மணாமிதி ।

கர்மப²லம் ஸம்ஸாரஶ்சேத்ப்ராக்தத³நுஷ்டா²நாத்தத³பா⁴வாந்முக்தாநாம் புநர்ப³ந்த⁴: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

இத³மேவேதி ।

தர்ஹி தஸ்யாமவஸ்தா²யாமிதி யாவத் ।

தஸ்ய புநர்வ்யாகரணே காரணமாஹ —

ததே³வேதி ।

வ்யாக்ருதாவ்யாக்ருதாத்மந: ஸம்ஸாரஸ்ய ப்ராமாணிகத்வேந ஸத்யத்வமாஶங்க்யாவித்³யாக்ருதத்வேந தந்மித்²யாத்வமுக்தம் ஸ்மாரயதி —

ஸோ(அ)யமிதி ।

ஸ ஏவ ஹி ப்⁴ராந்திவிஷயோ ந ப்ராமாணிகஸ்தத்குதோ(அ)ஸ்ய ஸத்யதேத்யர்த²: ।

கத²மஸ்யா(அ)(அ)த்மந்யத்³வயே கூடஸ்தே² ப்ராப்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க்ரியேதி ।

ஸமாரோபே மூலகாரணமாஹ —

அவித்³யயேதி ।

ஆத்மந்யவித்³யாரோபிதம் த்³வைதமித்யத்ர ‘த்³வே வாவ ப்³ரஹ்மணோ ரூபே மூர்தம் சைவாமூர்தம் சே’(ப்³ரு. உ. 2 । 3 । 1) த்யாதி³வாக்யம் ப்ரமாணயதி —

மூர்தேதி ।

நந்வாத்மந்யாரோபோ நோபபத்³யதே தஸ்ய நித்யஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴முக்தஸ்வபா⁴வஸ்ய த்³வைதவிலக்ஷணத்வாத³ஸதி ஸாத்³ருஶ்யே(அ)த்⁴யாஸாஸித்³தே⁴ரத ஆஹ —

அத இதி ।

ஸம்ஸாராத்³வைலக்ஷண்யமேவ ப்ரகடயதி —

அநாமேதி ।

ஆதி³பதே³நாந்யே(அ)பி விபர்யயபே⁴தா³: ஸம்க்³ருஹ்யந்தே ।

ஆரோபே ப்ரமிணோமி கரோமி பு⁴ஞ்ஜே சேத்யநுப⁴வம் ப்ரமாணயதி —

அவபா⁴ஸத இதி ।

ஆத்மந்யத்⁴யாஸ: ஸாத்³ருஶ்யாத்³யபா⁴வே(அ)பி நப⁴ஸி மலிநத்வாதி³வத்³யதோ(அ)நுபூ⁴யதே(அ)த: ஸவிலாஸாவித்³யாநிவர்தகப்³ரஹ்மவித்³யார்த²த்வேநோபநிஷதா³ரம்ப⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யுபஸம்ஹரதி —

அத இதி ।

ஏதாவதி³த்யநர்தா²த்மத்வோக்தி: ।

தத்த்வஜ்ஞாநாத³ஜ்ஞாநநிவ்ருத்தௌ த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ரஜ்ஜ்வாமிவேதி ।

ஏவமுபநிஷதா³ரம்பே⁴ ஸ்தி²தே ப்ராத²மிகப்³ராஹ்மணயோரவாந்தரதாத்பர்யமாஹ —

தத்ர தாவதி³தி ।

ஆத்³யஸ்ய புநரவாந்தரதாத்பர்யம் த³ர்ஶயதி —

தத்ரேதி ।

நந்வஶ்வமேத⁴ஸ்யாங்க³பா³ஹுல்யே கஸ்மாத³ஶ்வாக்²யாங்க³விஷயமேவோபாஸநமுச்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்ராதா⁴ந்யாதி³தி ।

ததே³வ கத²மிதி ததா³ஹ —

ப்ராதா⁴ந்யம் சேதி ।

ப்ரஜாபதிதே³வதாகத்வாச்சாஶ்வஸ்ய ப்ராதா⁴ந்யமித்யாஹ —

ப்ராஜாபத்யத்வாச்சேதி ।

ப்ரதீகமாதா³ய வ்யாசஷ்டே —

உஷா இத்யாதி³நா ।

ஸ்மாரணார்த²த்வமேவ நிபாதஸ்ய ஸ்பு²டயதி —

ப்ரஸித்³த⁴மிதி ।

ஶாஸ்த்ரீயே லௌகிகே ச வ்யவஹாரே ப்ரஸித்³தோ⁴ ப்³ராஹ்மோ முஹூர்தஸ்தம் காலமிதி யாவத் ।

உஷஸி ஶிர:ஶப்³த³ப்ரயோகே³ தி³நாவயவேஷு தஸ்ய ப்ராதா⁴ந்யம் ஹேதுமாஹ —

ப்ராதா⁴ந்யாதி³தி ।

ததா²பி கத²ம் தத்ர தச்ச²ப்³த³ப்ரயோக³ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஶிரஶ்சேதி ।

ஆஶ்வமேதி⁴காஶ்வஶிரஸ்யுஷஸோ த்³ருஷ்டி: கர்தவ்யேத்யாஹ —

அஶ்வஸ்யேதி ।

காலாதி³த்³ருஷ்டிரஶ்வாங்கே³ஷு கிமிதி க்ஷிப்யதே(அ)ஶ்வாங்க³த்³ருஷ்டிரேவ தேஷு கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கர்மாங்க³ஸ்யேதி ।

அங்கே³ஷ்வநங்க³மதிக்ஷேபே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ப்ராஜாபத்யத்வம் சேதி ।

அஶ்வஸ்ய ஸேத்ஸ்யதீதி ஶேஷ:, தத்ர ஹேது: —

ப்ரஜாபதீதி ।

நநு காலாதி³த்³ருஷ்ட்யோ(அ)ஶ்வாவயவேஷ்வாரோப்யந்தே ந தஸ்ய ப்ரஜாபதித்வம் க்ரியதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

காலேதி ।

காலாத்³யாத்மகோ ஹி ப்ரஜாபதி: । தயா ச யதா² ப்ரதிமாயாம் விஷ்ணுத்வகரணம் தத்³த்³ருஷ்டிஸ்ததா² காலாதி³த்³ருஷ்டிரஶ்வாவயவேஷு தஸ்ய ப்ரஜாபதித்வகரணம் । அஶ்வமேதா⁴தி⁴காரீ ஹி ஸத்யஶ்வே கர்மணோ வீர்யவத்தரத்வார்த²ம் காலாதி³த்³ருஷ்டீரஶ்வாவயவேஷு குர்யாத் । தத³நதி⁴காரீ த்வஶ்வாபா⁴வே ஸ்வாத்மாநமஶ்வம் கல்பயித்வா ஸ்வஶிர:ப்ரப்⁴ருதிஷு காலாதி³த்³ருஷ்டிகரணேந ப்ரஜாபதித்வம் ஸம்பாத்³ய ப்ரஜாபதிரஸ்மீதி ஜ்ஞாநாத்தத்³பா⁴வம் ப்ரதிபத்³யேதேதி பா⁴வ: ।

சக்ஷுஷி ஸூர்யத்³ருஷ்டௌ ஹேதுமாஹ —

ஶிரஸ இதி ।

உஷஸோ(அ)நந்தரத்வம் ஸூர்யே த்³ருஷ்டம் சக்ஷுஷி ச ஶிரஸோ(அ)நந்தரத்வம் த்³ருஶ்யதே தஸ்மாத்தத்ர தத்³த்³ருஷ்டிர்யுக்தேத்யர்த²: ।

தத்ரைவ ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஸூர்யேதி ।

“ஆதி³த்யஶ்சக்ஷுர்பூ⁴த்வா(அ)க்ஷிணீ ப்ராவிஶத்” இதி ஶ்ருதேஶ்சக்ஷுஷி ஸூர்யோ(அ)தி⁴ஷ்டா²த்ரீ தே³வதா தேந ஸாமீப்யாத்தத்ர தத்³த்³ருஷ்டிரித்யர்த²: । அஶ்வப்ராணே வாயுத்³ருஷ்டௌ சலநஸ்வாபா⁴வ்யம் ஹேது: ।

அஶ்வஸ்ய விதா³ரிதே முகே² ப⁴வத்வக்³நித்³ருஷ்டிஸ்ததா²(அ)பி பர்யாயோபாதா³நம் வ்யர்த²மித்யாஶங்க்ய க்ரவ்யாதா³தி³வ்யாவ்ருத்த்யர்த²ம் விஶேஷணமித்யாஹ —

வைஶ்வாநர இத்யக்³நேரிதி ।

“அக்³நிர்வாக்³பூ⁴த்வா முக²ம் ப்ராவிஶத்” இதி ஶ்ருதிமாஶ்ரித்ய முகே² தத்³த்³ருஷ்டௌ ஹேதுமாஹ —

முக²ஸ்யேதி ।

அதி⁴கமாஸமநுஸ்ருத்ய த்ரயோத³ஶமாஸோ வேத்யுக்தம் ।

ஶரீரே ஸம்வத்ஸரத்³ருஷ்டிரித்யத்ரா(அ)(அ)த்மத்வம் ஹேதுமாஹ —

காலேதி ।

ஆத்மா ஹஸ்தாதீ³நாமங்கா³நாமிதி ஶேஷ: ।

காலாவயவாநாம் ஸம்வத்ஸரஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வவத³ங்கா³நாம் ஶரீரஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வே ப்ரமாணமாஹ —

மத்⁴யம் ஹீதி ।

புநருக்தேரர்த²வத்த்வமாஹ —

அஶ்வஸ்யேதி ।

ப்ருஷ்டே த்³யுலோகத்³ருஷ்டௌ ஹேதுமாஹ —

ஊர்த்⁴வத்வேதி ।

உத³ரே(அ)ந்தரிக்ஷத்³ருஷ்டௌ நிமித்தமாஹ —

ஸுஷிரத்வேதி ।

பாதா³ அஸ்யந்தே யஸ்மிந்நிதி வ்யுத்பத்திமாஶ்ரித்ய விவக்ஷிதமாஹ —

பாதே³தி ।

அஶ்வஸ்ய ஹி கு²ரே பாதா³ஸநத்வஸாமாந்யாத்ப்ருதி²வீத்³ருஷ்டிரித்யர்த²: ।

பார்ஶ்வயோர்தி³க்சதுஷ்டயத்³ருஷ்டௌ ஹேதுமாஹ —

பார்ஶ்வேநேதி ।

த்³வே பார்ஶ்வே சதஸ்ரஶ்ச தி³ஶஸ்தத்ர கத²ம் தயோஸ்ததா³ரோபணம் த்³வாப்⁴யாமேவ த்³வயோ: ஸம்ப³ந்தா⁴தி³தி ஶங்கதே —

பார்ஶ்வயோரிதி ।

யத்³யபி த்³வே தி³ஶௌ த்³வாப்⁴யாம் பார்ஶ்வாப்⁴யாம் ஸம்ப³த்⁴யேதே ததா²(அ)ப்யஶ்வஸ்ய ப்ராங்முக²த்வே ப்ரத்யங்முக²த்வே ச த³க்ஷிணோத்தரயோஸ்தந்முக²த்வே ச ப்ராக்ப்ரதீச்யோர்தி³ஶோஸ்தாப்⁴யாம் ஸம்ப³ந்த⁴ஸம்ப⁴வாத்தத்ர தத்³த்³ருஷ்டிரவிருத்³தே⁴தி பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

தது³பபத்தௌ சாஶ்வஸ்ய சரிஷ்ணுத்வம் ஹேதூகர்தவ்யம் । பார்ஶ்வாஸ்தி²ஷ்வவாந்தரதி³ஶாமாரோபே பார்ஶ்வதி³க்ஸம்ப³ந்தோ⁴ ஹேது: ।

ருதவ: ஸம்வத்ஸரஸ்யாங்கா³நி ஹஸ்தாதீ³நி ச தே³ஹஸ்யாவயவாஸ்தஸ்மாத்³ருதுத்³ருஷ்டிரங்கே³ஷு கர்தவ்யேத்யாஹ —

ருதவ இதி ।

அஸ்தி மாஸாதீ³நாம் ஸம்வத்ஸரஸந்தி⁴த்வமஸ்தி ச ஶரீரஸந்தி⁴த்வம் பர்வணாமதஸ்தேஷு மாஸாதி³த்³ருஷ்டிரித்யாஹ —

ஸந்தீ⁴தி ।

யுக³ஸஹஸ்ராப்⁴யாம் ப்ராஜாபத்யமேகமஹோராத்ரம் । அயநாப்⁴யாம் தை³வம் । பக்ஷாப்⁴யாம் பித்ர்யம் । ஷஷ்டிக⁴டிகாபி⁴ர்மாநுஷமிதி பே⁴த³: ।

ப்ரதிஷ்டா²ஶப்³த³ஸ்ய பாத³விஷயத்வம் வ்யுத்பாத³யதி —

ப்ரதிதிஷ்ட²தீதி ।

பாதே³ஷ்வஹோராத்ரத்³ருஷ்டிஸித்³த்⁴யர்த²ம் யுக்திமுபபாத³யதி —

அஹோராத்ரைரிதி ।

அஸ்தி²ஷு நக்ஷத்ரத்³ருஷ்டௌ ஹேதுமாஹ —

ஶுக்லத்வேதி ।

நப⁴:ஶப்³தே³நாந்தரிக்ஷம் கிமிதி ந க்³ருஹ்யதே முக்²யே ஸத்யுபசாராயோகா³தி³த்யாஶங்க்ய புநருக்திம் பரிஹர்துமித்யாஹ —

அந்தரிக்ஷஸ்யேதி ।

உத³கம் ஸிஞ்சந்தி மேதா⁴ மாம்ஸாநி ருதி⁴ரமத: ஸேககர்த்ருத்வஸாமாந்யாந்மாம்ஸேஷு மேத⁴த்³ருஷ்டிரித்யாஹ —

உத³கேதி ।

அஶ்வஜட²ரவிபரிவர்திந்யர்த⁴ஜீர்ணே ஸிகதாத்³ருஷ்டௌ ஹேதுமாஹ —

விஶ்லிஷ்டேதி ।

கிமிதி கு³த³ஶப்³தே³ந பாயுரேவ ந க்³ருஹ்யதே ஶிராக்³ரஹணே ஹி முக்²யார்தா²திக்ரம: ஸ்யாத்தத்ராஹ —

ப³ஹுவசநாச்சேதி ।

சகாரோ(அ)வதா⁴ரணார்த²: । யத்³யபி ப³ஹூக்த்யா ஶிராப்⁴யோ(அ)ர்தா²ந்தரமபி கு³த³ஶப்³த³மர்ஹதி ததா²(அ)பி ஸ்யந்த³நஸாத்³ருஶ்யாத்தாஸ்வேவ ஸிந்து⁴த்³ருஷ்டிரிதி தாஸாமிஹ க்³ரஹணமிதி பா⁴வ: ।

குதோ மாம்ஸக²ண்ட³யோர்த்³வித்வமேகத்ர ப³ஹுவசநாத்³ப³ஹுத்வப்ரதீதேரித்யாஶங்க்ய தா³ரா இதிவத்³ப³ஹூக்தேர்க³திமாஹ —

க்லோமாந இதி ।

தயோ: பர்வதத்³ருஷ்டௌ ஹேதுத்³வயமாஹ —

காடி²ந்யாதி³த்யாதி³நா ।

க்ஷுத்³ரத்வஸாத⁴ர்ம்யாதோ³ஷதி⁴த்³ருஷ்டிர்லோமஸு மஹத்த்வஸாமாந்யாத்³வநஸ்பதித்³ருஷ்டிஶ்சாஶ்வகேஶேஷு கர்தவ்யேத்யாஹ —

யதா²ஸம்ப⁴வமிதி ।

பூர்வத்வஸாமாந்யாந்மத்⁴யாஹ்நாத்ப்ராக³வஸ்தா²தி³த்யத்³ருஷ்டிரஶ்வஸ்ய நாபே⁴ரூர்த்⁴வபா⁴கே³ கர்தவ்யேத்யாஹ —

உத்³யந்நித்யாதி³நா ।

அபரத்வஸாத்³ருஶ்யாத³ஶ்வஸ்ய நாபே⁴ரபரார்தே⁴ மத்⁴யாஹ்நாத³நந்தரபா⁴வ்யாதி³த்யத்³ருஷ்டி:கார்யேத்யாஹ —

நிம்லோசந்நித்யாதி³நா ।

விஜ்ரும்ப⁴த இத்யாதௌ³ ப்ரத்யயார்தோ² ந விவக்ஷித: ।

விஜ்ரும்ப⁴ணம் முக²விதா³ரணம் வித்³யோதநம் புநர்மேக⁴க³தமதோ வித்³யோதநத்³ருஷ்டிர்ஜ்ரும்ப⁴ணே கர்தவ்யேத்யாஹ —

முகே²தி ।

ஸ்தநயதீதி ஸ்தநிதமுச்யதே தத்³த்³ருஷ்டிர்கா³த்ரகம்பே கர்தவ்யேத்யத்ர ஹேதுமாஹ —

க³ர்ஜநேதி ।

மூத்ரகரண வர்ஷணத்³ருஷ்டௌ காரணமாஹ —

ஸேசநேதி ।

அஶ்வஸ்ய ஹேஷிதஶப்³தே³ நாஸ்த்யாரோபணமித்யதோ ந ஸாத்³ருஶ்யம் வக்தவ்யமித்யாஹ —

நாத்ரேதி ॥1॥

அஶ்வாவயவேஷு காலாதி³த்³ருஷ்டீர்விதா⁴யாஶ்வம் ப்ரஜாபதிரூபம் விவக்ஷித்வா கண்டி³காந்தரம் க்³ருஹீத்வா தாத்பர்யமாஹ —

அஹரித்யாதி³நா ।

க்³ரஹௌ ஹவநீயத்³ரவ்யாதா⁴ரௌ பாத்ரவிஶேஷாவக்³ரத: ப்ருஷ்ட²தஶ்சேதி ஸம்ஜ்ஞபநாத்ப்ராகூ³ர்த்⁴வம் சேதி யாவத் ।

ப்ரஸித்³தா⁴தாவத³ஹநி தீ³ப்தி: ஸௌவர்ணே ச க்³ரஹே ஸா(அ)ஸ்த்யதஸ்தஸ்மிந்நஹர்த்³ருஷ்டிரிதி த³ர்ஶநம் விப⁴ஜதே —

அஹரிதி ।

அஶ்வஸம்ஜ்ஞபநாத்பூர்வம் யோ மஹிமாக்²யோ க்³ரஹ: ஸ்தா²ப்யதே ஸ சேத³ஹர்த்³ருஷ்ட்யோபாஸ்யதே கத²ம் ஸோ(அ)ஶ்வமந்வஜாயதேதி பஶ்சாத³ஶ்வஸ்ய தஜ்ஜந்மவாசோயுக்திரிதி ஶங்கதே —

அஹரஶ்வமிதி ।

நாயம் பஶ்சாத³ர்தோ²(அ)நுஶப்³த³: கிந்து லக்ஷணார்த²: ।

ததா² சாஶ்வஸ்ய ப்ரஜாபதிரூபத்வாத்தம் லக்ஷயித்வா க்³ரஹஸ்ய யதோ²க்தஸ்ய ப்ரவ்ருத்தேருபதே³ஶாத³ஶ்வமந்வஜாயதேத்யவிருத்³த⁴மிதி பரிஹரதி —

அஶ்வஸ்யேதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ப்ரஜாபதிரிதி ।

காலலோகதே³வதாத்மா ப்ரஜாபதிரஶ்வாத்மநா த்³ருஶ்யமாநோ(அ)த்ராஹர்த்³ருஷ்ட்யா த்³ருஷ்டேந க்³ரஹேண லக்ஷ்யதே । ததா² சாஶ்வமந்வஜாயதேதி ஶ்ருதிரவிருத்³தே⁴த்யர்த²: ।

அநுஶப்³தோ³ ந பஶ்சாத்³வாசீத்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

வ்ருக்ஷமிதி ।

யதா³ வ்ருக்ஷம் லக்ஷயித்வா தஸ்யாக்³ரே வித்³யுத்³வித்³யோததே ததா³ வ்ருக்ஷமநு வித்³யோததே ஸேதி ப்ரயுஜ்யதே । ததா²(அ)த்ராப்யநுஶப்³தோ³ ந பஶ்சாத³ர்த² இத்யர்த²: ।

யத்ர ச ஸ்தா²நே க்³ரஹ: ஸ்தா²ப்யதே தத்பூர்வஸமுத்³ரத்³ருஷ்ட்யா த்⁴யேயமித்யாஹ —

தஸ்யேதி ।

பூர்வத்ரமத்ர ஸாத்³ருஶ்யம் ।

கத²ம் ஸப்தமீ ப்ரத²மார்தே² யோஜ்யதே ச²ந்த³ஸ்யர்தா²நுஸாரேண வ்யத்யயஸம்ப⁴வாதி³த்யாஹ —

விப⁴க்தீதி ।

யதா² ஸௌவர்ணே க்³ரஹே(அ)ர்த்³ருஷ்டிருபதி³ஷ்டா ததா² ராஜதே க்³ரஹே ராத்ரித்³ருஷ்டி: கர்தவ்யேத்யாஹ —

ததே²தி ।

அஸ்தி ஹி சந்த்³ராதபவத்த்வாத்³ராத்ரே: ஶௌக்ல்யமஸ்தி ச ராஜதஸ்ய க்³ரஹஸ்ய தத்³யுக்தம் தத்ர ராத்ரித³ர்ஶநமித்யாஹ —

வர்ணேதி ।

ரஜதம் ஸுவர்ணாஜ்ஜக⁴ந்யமஹ்நஶ்ச ராத்ரிரதோ வா ஸாத்³ருஶ்யாத்தத்ர ராத்ரித்³ருஷ்டிரித்யாஹ —

ஜக⁴ந்யேதி ।

ப்ரஜாபதிரூபம் ப்ரக்ருதமஶ்வம் லக்ஷயித்வா தத்ஸம்ஜ்ஞபநாத்பஶ்சாத³ஸ்ய ப்ரவ்ருத்திம் த³ர்ஶயதி —

ஏநமிதி ।

ததா³ஸாத³நஸ்தா²நே பஶ்சிமஸமுத்³ரத்³ருஷ்டிர்விதே⁴யேத்யஹ —

தஸ்யேதி ।

கத²மேதௌ க்³ரஹௌ மஹிமாக்²யாவுக்தௌ மஹத்த்வோபேர்தத்வாதி³த்யாஹ —

மஹிமேதி ।

அதா²ஶ்வவிஷயம் த³ர்ஶநமாதி³ஶ்ய க்³ரஹவிஷயம் ததா³தி³ஶதோ வாக்யபே⁴த³: ஸ்யாந்நேத்யாஹ —

அஶ்வஸ்யேதி ।

கிமத்ர நியாமகமித்யாஶங்க்ய புநருக்திரிதி மத்வா(அ)(அ)ஹ —

தாவித்யாதி³நா ।

வைஶப்³தா³ர்த²கத²நம் —

ஏவேதி ।

வாக்யஶேஷோ(அ)ப்யத்ராநுகு³ணீப⁴வதீத்யாஹ —

ததா² சேதி ।

ஹயஶப்³த³நிஷ்பத்திபுர:ஸரம் தத³ர்த²மாஹ —

ஹய இதி ।

வாஜ்யாதி³ஶப்³தா³நாம் ஜாதிவிஶேஷவாசித்வாத³த்ராபி ததே³வ க்³ராஹ்யமிதி பக்ஷாந்தரமாஹ —

ஜாதீதி ।

தே³வாயநாம் தே³வத்வப்ராபகத்வம் கத²மஸ்த்யேத்யாஶங்க்யாஹ —

ப்ரஜாபதித்வாதி³தி ।

அஶ்வம் ஸ்தோதுமாரப்⁴ய கல்பாந்தரோக்த்யா தந்நிந்தா³வசநமநுசிதமிதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

உபக்ரமவிரோதோ⁴ நாஸ்தீதி பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஸமுத்பத்³ய பூ⁴தாநி த்³ரவந்த்யஸ்மிந்நிதி வ்யுத்பத்த்யா பரமக³ம்பீ⁴ரஸ்யேஶ்வரஸ்ய ஸமுத்³ரஶப்³த³தாமாஹ —

பரமாத்மேதி ।

தத்ர யோநித்வமுத்பாத³கத்வம் ப³ந்து⁴த்வம் ஸ்தா²பகத்வம் ஸமுத்³ரத்வம் விலாபகத்வமிதி பே⁴த³: ।

அத² பரமாத்மயோநித்வாதி³வசநமுபாஸ்யாஶ்வஸ்ய க்வோபயுஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏவமிதி ।

ஶ்ருத்யந்தராநுரோதே⁴ந ஸமுத்³ரோ யோநிரித்யத்ர ஸமுத்³ரஶப்³த³ஸ்ய ரூடி⁴மநுஜாநாதி —

அப்ஸுயோநிரிதி ॥2॥

அஶ்வாதி³த³ர்ஶநோக்த்யநந்தரமக்³நித³ர்ஶநம் வக்தும் ப்³ராஹ்மணாந்தரமவதாரயதி —

அதே²தி ।

நைவேஹேத்யாதௌ³ தத்³த்³ருஷ்டிர்நாஸ்தீதி சேத்ஸத்யம் தத்ராக்³நேர்ஜந்ம வக்தும் பூ⁴மிகா க்ரியத இத்யாஹ —

அக்³நேரிதி ।

வாயோரக்³நிரித்யாதௌ³ ப்ரஸித்³த⁴ம் தஜ்ஜந்மேதி சேத்ஸத்யம் தத்³விஶேஷஸ்யாத்ர ஜந்மோக்திரித்யாஹ —

அஶ்வமேதே⁴தி ।

த³ர்ஶநே விதி⁴த்ஸிதே கிம் ஜந்மோக்த்யேதி சேத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தத்³விஷயேதி ।

அக்³நித³ர்ஶநஸ்ய விதா⁴துமிஷ்டஸ்ய ஸித்³த்⁴யர்த²முபாஸ்யாக்³நிஸ்துதிப²லா தது³த்பத்திரிஷ்டா ஶுத்³த⁴ஜந்மத்வாது³த்க்ருஷ்டத்வேநாயமுபாஸ்யோ ராஜாதி³வதி³த்யர்த²: ।

தாத்பர்யமுக்த்வா வாக்யமாதா³யாக்ஷராணி வ்யாசஷ்டே —

நைவேத்யாதி³நா ।

நாமரூபாப்⁴யாம் விப⁴க்தோ விஶேஷோ யஸ்மிந்நிதி ப³ஹுவ்ரீஹி: ।

அத்ர ஶூந்யவாதீ³ லப்³தா⁴வகாஶோ(அ)விம்ருஶ்ய பரேஷ்டஶ்ருத்யவஷ்டம்பே⁴ந ஸ்வபக்ஷமாஹ —

கிமித்யாதி³நா ।

கார்யஸ்ய ப்ராக³ஸத்த்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

உத்பத்தேஶ்சேதி ।

விமதம் ப்ராக³ஸது³த்பத்³யமாநத்வாத்³யந்நைவம் ந ததே³வம் யதா² பரேஷ்டம் ப்³ரஹ்மேத்யர்த²: ।

ஹேத்வஸித்³தி⁴ம் ஶங்க்தித்வோத்தரமாஹ —

உத்பத்³யதே ஹீதி ।

க⁴டக்³ரஹணம் கார்யமாத்ரஸ்யோபலக்ஷணார்த²ம் ।

உக்தமநுமாநம் நிக³மயதி —

அத இதி ।

தத்ர தார்கிகோ ப்³ரூதே —

நந்விதி ।

யது³க்தம் ந கார்யம் காரணம் வா(அ)(அ)ஸீதி³தி தத்ர பா⁴கே³ பா³தோ⁴ பா⁴கே³ சாநுமதிரித்யர்த²: ।

கார்யஸ்யாபி கத²ம் ப்ராக³ஸத்த்வோபபத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யந்நேதி ।

ஏதேநாநுமாநஸ்ய ஸித்³த⁴ஸாத்⁴யதோக்தா ।

கார்யவத்காரணப்ஸ்யாபி ப்ராக³ஸத்த்வம் கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யோக்தஹேத்வபா⁴வுந்மைவமித்யாஹ —

நந்விதி ।

ஶூந்யவாத்³யாஹ —

ந ப்ராகு³த்பத்தேரிதி ।

விமதம் ப்ராக³ஸத்³யோக்³யத்வே ஸதி ததா³(அ)நுபலப்³த⁴த்வாத்ஸம்மதவத் । ந சாஸித்³தோ⁴ ஹேது: ஶ்ருதேரநதிஶங்க்யத்வாத் । தத்³விரோதே⁴ ஸத்யுபலப்³தே⁴ராபா⁴ஸத்வாதி³த்யர்த²: ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

அநுபலப்³தி⁴ஶ்சேதி³தி ।

கார்யவத்காரணஸ்யாபி ப்ராக³ஸத்த்வே ப்ராப்தே ஸித்³தா⁴ந்தயதி —

நேத்யாதி³நா ।

நைவேத்யாதி³ஶ்ருதிரவ்யக்தநாமரூபாதி³விஷயா ந ப்ராக³ஸத்த்வம் கார்யகாரணயோராஹ । அந்யதா² வாக்யஶேஷவிரோதா⁴தி³த்யர்த²: ।

ஶ்ருதிம் விவ்ருணோதி —

யதி³ ஹீதி ।

த்³வயோரஸத்த்வே கா வாசோயுக்தேரிநுபபத்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

மா தர்ஹி வாக்யமேவ பூ⁴தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரவீதி சேதி ।

ம்ருத்யுநேத்யாதி³வாக்யார்த²முபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஶ்ருதே: ப்ராமாண்யாதி³தி । தத்ப்ராமாண்யஸ்ய ப்ரமாணலக்ஷணே ஸ்தி²தத்வாதி³தி யாவத் ।

பரகீயே(அ)நுமாநே ஶ்ருதிவிரோத⁴மபி⁴தா⁴யாநுமநவிரோத⁴மாஹ —

அநுமேயத்வாச்சேதி ।

கார்யகாரணயோ: ஸத்த்வஸ்யாநுமேயதயா தத³ஸத்த்வமநுமாதுமஶக்யம் । உபஜீவ்யவிஷயதயா ஸத்த்வாநுமாநஸ்ய ப³லீயஸ்த்வாதி³த்யர்த²: ।

கார்யகாரணவயோ: ஸத்த்வாநுமாநம் ப்ரதிஜ்ஞாய ப்ரத²மம் காரணஸத்த்வமநுமிநோதி —

அநுமீயதே சேத்யாதி³நா ।

கார்யஸ்ய ஸத்த்வே(அ)நுமாநமாஹ —

கார்யஸ்ய ஹீதி ।

விமதம் பூர்வம் ஸத் கார்யத்வாத்கும்ப⁴வதி³த்யர்த²: ।

நாநுபம்ருத்³ய ப்ராது³ர்பா⁴வாதி³தி ந்யாயேந த்³ருஷ்டாந்தஸ்ய ஸாத்⁴யவைகல்யம் சோத³யதி —

க⁴டாதீ³தி ।

ந தாவத³ஸித்³தோ⁴ க⁴ட: ஸ்வகாரணமுபம்ருத்³நாத்யஸதோ(அ)காரகத்வாத்ஸித்³த⁴ஸ்ய தூபமர்த³கத்வேநாஸத்பூர்வகத்வமிதி குத: ஸாத்⁴யவிகலதேத்யாஹ —

நேதி ।

கிஞ்சாந்வயித்³ரவ்யமேவ ஸர்வத்ர காரணம் ந பிண்டா³காரவிஶேஷோ(அ)நந்வயாத³நவஸ்தா²நாச்சேதி குத: ஸாத்⁴யவைகல்யமித்யாஹ —

ம்ருதா³தே³ரிதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ம்ருத்ஸுவர்ணாதீ³தி ।

தத்ரேதி த்³ருஷ்டாந்தோக்தி: ।

கிஞ்சாந்வயவ்யதிக்ரேகாப்⁴யாம் காரணமவதே⁴யம் । ந ச பிண்டா³பா⁴வே க⁴டோ ந ப⁴வதீதி வ்யதிரேகோ(அ)ஸ்தி । பிண்டா³பா⁴வே(அ)பி ஶகலாதி³ப்⁴யோ(அ)பி க⁴டாத்³யுத்³பா⁴வோபலம்பா⁴தி³த்யாஹ —

தத³பா⁴வ இதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

அஸத்யபீதி ।

த்வந்மதே(அ)பி வ்யதிரேகராஹித்யம் துல்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஸதீதி ।

ம்ருதா³த்³யேவ க⁴டாதி³காரணம் சேத்கிமிதி பிண்டா³தௌ³ ஸத்யேவ ததோ க⁴டாத்³யநுத்பத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வமிதி ।

ப்³ரஹ்மணி த்வவித்³யாவஶாது³த்பத்திரிதி பா⁴வ: ।

அந்வயித்³ரவ்யம் பூர்வோத்பந்நஸ்வகார்யதிரோதா⁴நேந கார்யாந்தரம் ஜநயதி சேத்கார்யதாதா³த்ம்யேந ஸ்வயமபி நஶ்யேத்தத்ரோத்தரகார்யோத்பத்திஹேத்வபா⁴வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

கார்யாந்தரே(அ)ப்யநுவ்ருத்தித³ர்ஶநாத்கார்யாந்தராத்மநா பா⁴வாச்சேத்யர்த²: ।

அந்வயித்³ரவ்யஸ்யைவ காரணத்வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அந்வயிநோ ம்ருதா³தே³ர்மாநாபா⁴வேநாபா⁴வாந்ந காரணதேதி ஶங்கதே —

பிண்டா³தீ³தி ।

ததே³வ சோத்³யம் விவ்ருணோதி —

பிண்டா³தீ³த்யாதி³நா ।

ம்ருத்³க⁴ட: ஸுவர்ணம் குண்ட³லமித்யாதி³தாதா³த்ம்யப்ரத்யயஸ்ய பிண்டா³த்³யதிரிக்தம்ருதா³த்³யாபா⁴வே(அ)நுபபத்தேரநுக³தம் ம்ருதா³த்³யுபேயமிதி பரிஹரதி —

நேதி ।

கிஞ்ச யா பிண்டா³த்மநா பூர்வேத்³யுர்ம்ருதா³ஸீத்ஸைவ க⁴டாத்³யபூ⁴தி³தி ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞயா ம்ருதோ³(அ)ந்வயிந்யா: ஸித்³தே⁴ஸ்தத்காரணத்வம் து³ரபஹ்நவமித்யாஹ —

ம்ருதா³தீ³தி ।

யத்ஸத்தத்க்ஷணிகம் யதா² தீ³ப: ஸந்தஶ்சேமே பா⁴வா இத்யநுமாநாத்ஸர்வார்தா²நாம் க்ஷணிகத்வஸித்³தே⁴ரந்வயத்³ருஷ்டி: ஸாத்³ருஶ்யாத்³ப்⁴ராந்திரிதி ஶங்கதே —

ஸாத்³ருஶ்யாதி³தி ।

ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாஸித்³த⁴ஸ்தா²ய்யர்த²விருத்³த⁴ம் க்ஷணிகார்த²போ³தி⁴லிங்க³மநுஷ்ணதாநுமாநவந்ந மாநமிதி தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஸாத்³ருஶ்யாதீ³த்யாதி³ஶப்³தே³ந ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாப்⁴ராந்தித்வாதி³ க்³ருஹ்யதே ।

ப்ரத்யக்ஷாத்காரணைக்யம் க³ம்யதே । அநுமாநாத்தத்³பே⁴த³: । அதோ த்³வயோர்விருத்³த⁴த்வஸ்யாவ்யபி⁴சாரித்வாந்நாத்⁴யக்ஷேணாநுமாநபா³தோ⁴ வைபரீத்யஸம்ப⁴வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நசேதி ।

ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாமுபஜீவ்யக்ஷணிகத்வாநுமாநாப்ரவ்ருத்தாவப்யுஜீவ்யதீயத்வாத்தத்ப்ராப³ல்யாது³பஜீவகஜாதீயகமுக்தாநுமாநம் து³ர்ப³லம் தத்³பா³த்⁴யமித்யர்த²: ।

ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞா ஸ்வார்தே² ஸ்வதோ ந மாநம் பு³த்³த்⁴யந்தரஸம்வாதா³தே³வ பு³த்³தீ⁴நாம் மாநத்வஸ்ய பௌ³த்³தை⁴ரிஷ்டத்வாத் । ந ச பு³த்³த்⁴யந்தரம் ஸ்தா²யயித்வஸாத⁴கமஸ்தீதி ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயமாநஸ்யாபி க்ஷணிகத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வத்ரேதி ।

ப்ரஸம்க³மேவ ப்ரகடயதி —

யதி³ சேதி ।

க்ஷணிகத்வாதி³பு³த்³தே⁴ரபி ஸ்வார்தே² ஸ்வதோ மாநத்வாபா⁴வாத்தாத்³ருக்³பு³த்³த்⁴யந்தராபேக்ஷாயாம் தஸ்யாபி ததா²த்வேநாநவஸ்தா²நாத்³பு³த்³தே⁴: ஸ்வத:ப்ராமாண்யமுபேயம் । ததா² ச ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாநம் ஸர்வம் ததை²வாபா³தா⁴தி³த்யர்த²: ।

கிம் ச ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயா ப்⁴ராந்தித்வம் வத³தா ஸ்வரூபாநபஹ்நவாத்ததி³த³ம்பு³த்³த்⁴யோ: ஸாமாநாதி⁴கரண்யேந ஸம்ப³ந்தோ⁴ வாச்ய:, ஸ ச வக்தும் ந ஶக்யதே க்ஷணத்³வயஸம்ப³ந்தி⁴நோ த்³ரஷ்டுரபா⁴வாதி³த்யாஹ —

ததி³த³மிதி ।

அஸதி ஸம்ப³ந்தே⁴ பு³த்³த்⁴யோ: ஸாத்³ருஶ்யாத்தத்³பு³த்³தி⁴ரிதி ஶங்க்யதே —

ஸாத்³ருஶ்யாதி³தி ।

தயோ: ஸ்வஸம்வேத்³யத்வாத்³க்³ராஹகாந்தரஸ்ய சாபா⁴வாந்ந ஸாத்³ருஶ்யஸித்³தி⁴ரிதி தூ³ஷயதி —

ந ததி³த³ம்பு³த்³த்⁴யோரிதி ।

ததா²(அ)பி கிமிதி ஸாத்³ருஸ்யாஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஸதி சேதி ।

ஸாத்³ருஶ்யாஸித்³தி⁴மப்⁴யுபேத்ய ஶங்கதே —

அஸத்யேவேதி ।

யத்ர ஸத்யேவார்தே² தீ⁴ஸ்தத்ரைவ ஸாத⁴கபேக்ஷா நாந்யத்ரேதி பா⁴வ: ।

தத்ர பா³ஹ்யார்த²வாதி³நம் ப்ரத்யாஹ —

ந ததி³த³ம்பு³த்³த்⁴யோரிதி ।

விஜ்ஞாநவாத்³யாஹ —

அஸதி³தி ।

ததா² ஸத்யநாலம்ப³நம் க்ஷணிகவிஜ்ஞாநமித்யஸ்யாபி ஜ்ஞாநஸ்யாதத்³விஷயதயா விஜ்ஞாநவாதா³ஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

நேதி ।

ஶூந்யவாத்³யாஹ —

தத³பீதி ।

ஸர்வா தீ⁴ரஸத்³விஷயேத்யேஷா தீ⁴ரஸத்³விஷயா ஸ்யாத்ததஶ்ச ஸர்வபு³த்³தே⁴ரஸத்³விஷயத்வாஸித்³தி⁴ரிதி தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

பரபக்ஷாஸம்ப⁴வாத்தத்ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞாயா: ஸ்தா²யிஹேதுஸித்³தௌ⁴ த்³ருஷ்டாந்தஸ்ய ஸாத்⁴யவைகல்யம் பரிஹ்ருத்யாவாந்தரப்ரக்ருதமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஸம்ப்ரதி காரணஸத்த்வாநுமாநம் நிக³மயதி —

அத இதி ।

கார்யகாரணயோர்த்³வயோரபி ப்ராகு³த்பத்தே: ஸத்த்வமநுமேயமிதி ப்ரதிஜ்ஞாய காரணாஸ்தித்வம் ப்ரபஞ்சிதமிதா³நீம் கார்யாஸ்தித்வாநுமாநம் த³ர்ஶயதி —

கார்யஸ்ய சேதி ।

ப்ராகு³த்பத்தே: ஸத்³பா⁴வ: ப்ரஸித்³த⁴ இதி சகாரார்த²: ।

ப்ரதிஜ்ஞாபா⁴க³ம் விப⁴ஜதே —

கார்யஸ்யேதி ।

ஹேதுபா⁴க³மாக்ஷிபதி —

கத²மிதி ।

அபி⁴வ்யக்திர்லிங்க³மஸ்யேதி வ்யுத்பத்த்யா கத²மபி⁴வ்யக்திலிங்க³த்வாதி³தி கார்யஸத்த்வே ஹேதுருச்யதே ஸித்³தே⁴ ஹி ஸத்த்வே(அ)பி⁴வ்யக்திர்லிங்க³மஸ்யேதி ஸித்³த்⁴யதி தத்³ப³லாச்ச ஸத்த்வஸித்³தி⁴ரித்யந்யோந்யாஶ்ரயாதி³த்யர்த²: ।

ஸம்ப்ரதிபந்நயா(அ)பி⁴வ்யக்த்யா விப்ரதிபந்நம் ஸத்த்வம் ஸாத்⁴யதே தந்நாந்யோந்யாஶ்ரயத்வமிதி பரிஹரதி —

அபி⁴வ்யக்திரிதி ।

கத²ம் தர்ஹீஹாநுமாநம் ப்ரயோக்தவ்யமித்யாஶங்க்ய ப்ரத²மம் வ்யாப்திமாஹ —

யத்³தீ⁴தி ।

யத³பி⁴வ்யஜ்யமாநம் தத்ப்ராக³பி⁴வ்யக்தேரஸ்தி யதா² தமோந்த:ஸ்த²ம் க⁴டாதீ³த்யர்த²: ।

ஸம்ப்ரத்யநுமிநோதி —

ததே²தி ।

விமதம் ப்ராக³பி⁴வ்யக்தே: ஸத் அபி⁴வ்யக்திவிஷயத்வாத் யத்³த்⁴யபி⁴வ்யஜ்யதே தத்ப்ராக்ஸத்ஸம்ப்ரதிபந்நவதி³த்யர்த²: ।

நநு தமோந்த:ஸ்தோ² க⁴டோ(அ)பி⁴வ்யஞ்ஜகஸாமீப்யாத³பி⁴வ்யஜ்யதே ந தத்ர ப்ராக்காலிகம் ஸத்த்வம் ப்ரயோஜகமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

உக்தே(அ)நுமாநே கார்யஸ்ய ஸதோ³பலப்³தி⁴ப்ரஸம்க³ம் விபக்ஷே பா³த⁴கமாஶங்கதே —

நேத்யாதி³நா ।

உக்தாநுமாநநிஷேதோ⁴ நஞர்த²: । அவித்³யமாநத்வாபா⁴வாதி³தி ச்சே²த³: ।

அநுமாநே பா³த⁴கோபந்யாஸம் விவ்ருணோதி —

ந ஹீதி ।

வர்தமாநவத³தீதமாகா³மி ச க⁴டாதி³ ஸதே³வ சேது³பலப்³தி⁴ஸாமக்³ர்யாம் ஸத்யாம் தத்³வத்ப்ராக்³ஜநேர்நாஶாச்சோர்த்⁴வமுபலப்⁴யேத ந சைவமுபலப்⁴யதே தஸ்மாத³யுக்தம் கார்யஸ்ய ஸதா³ ஸத்த்வமித்யர்த²: । ம்ருத்பிண்ட³க்³ரஹணம் விரோதி⁴கார்யாந்தரோபலக்ஷணார்த²ம் । அஸந்நிஹிதே ஸதீதி ச்சே²த³: ।

ந தாவத்³வித்³யமாநத்வமாத்ரம் கார்யஸ்ய ஸதோ³பலம்பா⁴பாத³கம் ஸதோ(அ)பி க⁴டாதே³ரபி⁴வ்யக்த்யநபி⁴வ்யக்த்யோருபலப்³த⁴த்வாதி³தி ஸமாத⁴த்தே —

நேதி ।

அபி⁴வ்யக்திஸாமக்³ரீஸத்த்வம் த்வபி⁴வ்யக்திஸாத⁴கம் ந து ஸதஸ்தத்ஸாமக்³ரீநியமோ(அ)ஸ்தீத்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³விவித⁴த்வாதி³தி ।

உத்பந்நஸ்ய குட்³யாத்³யாவரணமநுத்பந்நஸ்ய விஶிஷ்டம் காரணமிதி த்³வைவித்⁴யமேவ ப்ரதிஜ்ஞாபூர்வகம் ஸாத⁴யதி —

க⁴டாதீ³தி ।

யதோ³பலப்⁴யமாநகாரணாவயவாநாம் கார்யாந்தராகாரேண ஸ்தி²திஸ்ததா³ நேத³ம் கார்யமுபலப்⁴யதே தத்ராந்யதா² சோபலப்⁴யத இத்யந்வயவ்யதிரேகஸித்³த⁴ம் காரணஸ்ய கார்யாந்தரரூபேண ஸ்தி²தஸ்ய கார்யாவரகத்வமிதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

விஶிஷ்டஸ்ய காரணஸ்யா(அ)(அ)வரகத்வஸித்³தௌ⁴ ஸித்³த⁴மர்த²மாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ராக்கார்யாஸ்தித்வே ஸித்³தே⁴ ஸதா³ தது³பலப்³தி⁴ப்ரஸம்க³பா³த⁴கம் நிராக்ருத்ய நஷ்டோ க⁴டோ நாஸ்தீத்யாதி³ப்ரயோக³ப்ரத்யயபே⁴தா³நுபபத்திம் பா³த⁴காந்தரமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நஷ்டேதி ।

கபாலாதி³நா திரோபா⁴வே நஷ்டவ்யவஹார: பிண்டா³த்³யாவரணப⁴ங்கே³நாபி⁴வ்யக்தாவுத்பந்நவ்யவஹாரோ தீ³பாதி³நா தமோநிராஸேநாபி⁴வ்யக்தௌ பா⁴வவ்யவஹார: பிண்டா³தி³நா திரோபா⁴வே(அ)பா⁴வவ்யவஹார: । ததே³வம் கார்யஸ்ய ஸதா³ ஸத்த்வே(அ)பி ப்ரயோக³ப்ரத்யயபே⁴த³ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ॥

பிண்டா³தி³ ந க⁴டாத்³யாவரணம் தேந ஸமாநதே³ஶத்வாத் । யத்³யஸ்யா(அ)(அ)வரணம் ந தத்தேந ஸமாநதே³ஶம் யதா² குட்³யாதீ³தி ஶங்கதே —

பிண்டே³தி ।

வ்யதிரேக்யநுமாநம் விவ்ருணோதி —

தம இத்யாதி³நா ।

அநுமாநப²லம் நிக³மயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

கிமித³ம் ஸமாநதே³ஶத்வம் கிமேகாஶ்ரயத்வம் கிம்வைககாரணத்வமிதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் விருத்³த⁴த்வேந தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

க்ஷீரேண ஸம்கீர்ணஸ்யோத³காதே³ராவ்ரியமாணஸ்யேதி யாவத் ।

த்³விதீயமுத்தா²பயதி —

க⁴டாதீ³தி ।

யஸ்யேத³ம் கார்யம் தஸ்மிந்ம்ருதா³த்மநி தேஷாமவஸ்தா²நாத்தத்³வத்தேஷாமநாவரணத்வமித்யர்த²: க⁴டாவஸ்த²ம்ருந்மாத்ரவ்ருத்திகபாலாதே³ர்க⁴டாநாவரணத்வமிஷ்டமேவேதி ஸித்³த⁴ஸாத்⁴யதா ।

அவ்யக்தக⁴டாவஸ்த²ம்ருத்³வ்ருத்திகபாலாதே³ரநாவரணத்வஸாத⁴நே ஹேத்வஸித்³தி⁴ர்க⁴டஸ்ய கபாலாதே³ஶ்சா(அ)(அ)ஶ்ரயம்ருத³வயவபே⁴தா³தி³தி தூ³ஷயதி —

ந, விப⁴க்தாநாமிதி ।

வித்³யமாநஸ்யைவா(அ)(அ)வ்ருதத்வாத³நுபலப்³தி⁴ஶ்சேதா³வரணதிரஸ்காரே யத்ந: ஸ்யாந்ந க⁴டாதே³ருத்பத்தாவதோ(அ)நுப⁴வவிரோத⁴: ஸத்கார்யவாதி³ந: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

ஆவரணேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

பிண்டே³தி ।

யத்ரா(அ)வ்ருதம் வஸ்து வ்யஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)வரணப⁴ங்க³ ஏவ யத்ந இதி வ்யாப்த்யபா⁴வாந்நாநுப⁴வவிரோதோ⁴(அ)ஸ்தீதி தூ³ஷயதி —

நாநியந்மாதி³தி ।

அநியமம் ஸாத⁴யதி —

ந ஹீதி ।

தமஸா(அ)வ்ருதே க⁴டாதௌ³ தீ³போத்பத்தௌ யத்நோ(அ)ஸ்தீத்யத்ர சோத³யதி —

ஸோ(அ)பீதி ।

அநுப⁴வவிரோத⁴மாஶங்க்யோக்தமேவ வ்யநக்தி —

தீ³பாதீ³தி ।

தீ³பஸ்தமஸ்திரயதி சேத்கத²ம் கும்போ⁴பலப்³தி⁴ரத ஆஹ —

தஸ்மிந்நிதி ।

தத்ர ஹேதுமாஹ —

ந ஹீதி ।

அநுப⁴வமநுஸ்ருத்ய பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

கிமிதா³நீமாவரணப⁴ங்கே³ ப்ரயத்நோ நேத்யேவ நியமோ(அ)ஸ்து நேத்யாஹ —

க்வசிதி³தி ।

அநியமம் நிக³மயந்நநுப⁴வவிரோதா⁴பா⁴வமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

கிஞ்சாபி⁴வ்யஞ்ஜகவ்யாபாரே ஸதி நியமேந க⁴டோ வ்யஜ்யதே தத³பா⁴வே நேத்யந்வயவ்யதிரேகாவதா⁴ரிதோ க⁴டார்த²: ।

குலாலாதி³வ்யாபாரஸ்தஸ்யார்த²வத்த்வார்த²மபி⁴வ்யக்த்யர்த² ஏவ ப்ரயத்நோ வக்தவ்ய: ஆவரணப⁴ங்க³ஸ்த்வார்தி²க இத்யாஹ —

நியமேதி ।

உக்தம் ஸ்மாரயந்நேததே³வ விவ்ருணோதி —

காரண இத்யாதி³நா ।

ஆவ்ருத்திப⁴ங்கா³ர்தே² யத்நே யதோ க⁴டாநுபலப்³தி⁴ரதஸ்தது³பலப்³த்⁴யர்த²த்வேந நியத: ஸந்யத்ந: ஸப²ல: ஸ்யாதி³தி ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ரக்ருதமபி⁴வ்யக்திலிங்க³கமநுமாநம் நிர்தோ³ஷத்வாதா³தே³யம் மந்வாநஸ்தத்ப²லமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாத்ப்ராகி³தி ।

கார்யஸ்ய ஸத்த்வே யுக்த்யந்தரமாஹ —

அதீதேதி ।

விமதம் ஸத³ர்த²ம் ப்ரமாணத்வாத்ஸம்ப்ரதிபந்நவதி³த்யர்த²: ।

ததே³வாநுமாநம் விஶத³யதி —

அதீத இதி ।

அத்ரைவோபபத்த்யந்தரமாஹ —

அநாக³தேதி ।

ஆகா³மிநி க⁴டே தத³ர்தி²த்வேந லோகே ப்ரவ்ருத்திர்த்³ருஷ்டா ந சாத்யந்தாஸதி ஸா யுக்தா தேந தஸ்யாஸத்³விலக்ஷணதேத்யர்த²: ।

கிஞ்ச யோகி³நாமீஶஸ்ய சாதீதாதி³விஷயம் ப்ரத்யக்ஷஜ்ஞாநமிஷ்டம் தச்ச வித்³யமாநோபலம்ப⁴நமதோ க⁴டஸ்ய ஸதா³ ஸத்த்வமித்யாஹ —

யோகி³நாம் சேதி ।

ஈஶ்வரஸமுச்சயார்த²ஶ்சகார: । ப⁴விஷ்யத்³க்³ரஹணமதீதோபலக்ஷணார்த²ம் । ஐஶ்வரம் யௌகி³கம் சேதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

ப்ரஸம்க³ஸ்யேஷ்டத்வமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

அதி⁴கப³லம் ஹி பா³த⁴கம் ந சாநதிஶயாதை³ஶாதி³ஜ்ஞாநாத³தி⁴கப³லம் ஜ்ஞாநம் த்³ருஷ்டமதோ பா³த⁴காபா⁴வாந்ந தந்மித்²யேத்யர்த²: ।

தஸ்ய ஸம்யக்த்வே(அ)பி பூர்வோத்தரகாலயோரஸத்³க⁴டவிஷயத்வம் கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க⁴டேதி ।

பூர்வோத்தரகாலயோரிதி ஶேஷ: ।

க⁴டஸ்ய ப்ராக³ஸத்த்வாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

விப்ரதிஷேதா⁴தி³தி ।

ஸ ஹி காரகவ்யாபாரத³ஶாயாமஸந்நிதி கோ(அ)ர்த²: கிம் தஸ்ய ப⁴விஷ்யத்த்வாதி³ ததா³ நாஸ்தி கிம் வா(அ)ர்த²க்ரியாஸாமர்த்²யம் ? ஆத்³யே வ்யாஹதிம் ஸாத⁴யதி —

யதீ³தி ।

க⁴டார்த²ம் குலாலாதி³ஷு வ்யாப்ரியமாணேஷு ஸத்ஸு க⁴டோ ப⁴விஷ்யதீதி ப்ரமாணேந நிஶ்சிதம் சேத்கத²ம் தத்³விருத்³த⁴ம் ப்ராக³ஸத்த்வமுச்யதே । காரகவ்யாபாராவச்சி²ந்நேந ஹி காலேந க⁴டஸ்ய ப⁴விஷ்யத்த்வேநாதீதத்வேந வா ப⁴விஷ்யத்யபூ⁴தி³தி வா ஸம்ப³ந்தோ⁴ விவக்ஷ்யதே । ததா² ச தஸ்மிந்நேவ காலே க⁴டஸ்ய ததா²வித⁴ஸத்த்வநிஷேதே⁴ வ்யாஹதிரதிவ்யக்தேத்யர்த²: ।

தாமேவாபி⁴நயதி —

ப⁴விஷ்யந்நிதி ।

யோ ஹி காரகவ்யாபாரத³ஶாயாம் ப⁴விஷ்யத்த்வாதி³ரூபேணாஸ்தி ஸ ததா³ நாஸ்தீத்யுக்தே தஸ்ய தஸ்யாமவஸ்தா²யாம் தேநா(அ)(அ)காரேணாஸத்த்வமர்தோ² ப⁴வதி । ததா² ச க⁴டோ யதா³ யேநா(அ)(அ)காரேணாஸ்தி ஸ ததா³ தேநா(அ)(அ)காரேண நாஸ்தீதி வ்யாஹதிரித்யர்த²: ।

த்³விதீயமுத்தா²பயதி —

அதே²தி ।

ப்ராகு³த்பத்தேர்க⁴டார்த²ம் குலாலாதி³ஷு ப்ரவ்ருத்தேஷு ஸோ(அ)ஸந்நித்யஸச்ச²ப்³தா³ர்த²ம் ஸ்வயமேவ விவேசயதி —

தத்ரேத்யாதி³நா ।

தத்ர ஸித்³தா⁴ந்தீ ப்³ரூதே —

ந விருத்⁴யத இதி ।

கத²ம் புந: ஸத்கார்யவாதி³நஸ்தத³ஸத்த்வமவிருத்³த⁴மித்யாஹ —

கஸ்மாதி³தி ।

ப்ராகு³த்பத்தேஸ்துச்ச²வ்யாவ்ருத்திரூபம் ஸத்த்வம் க⁴டஸ்ய ஸிஷாத⁴யிஷிதம் தச்சேத்³ப⁴வாநபி தஸ்ய ஸதா³தநமநர்த²க்ரியாஸாமர்த்²யம் நிஷேத⁴ந்நநுமந்யதே நா(அ)(அ)வயோர்விப்ரதிபத்திரித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வேந ஹீதி ।

நநு த்வந்மதே ஸர்வஸ்ய ம்ருந்மாத்ரத்வாவிஶேஷாத்பிண்டா³தே³ர்வர்தமாநதா க⁴டஸ்ய ஸ்யாத்தஸ்ய சாதீததா ப⁴விஷ்யத்தா ச பிண்ட³கபாலயோ: ஸ்யாதி³தி ஸாங்கர்யமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

வ்யவஹாரத³ஶாயாம் யதா²ப்ரதிபா⁴ஸமநிர்வாச்யஸம்ஸ்தா²நபே⁴தா³ஶ்ரயணாதி³த்யர்த²: ।

ப்ராக³வஸ்தா²யாம் க⁴டஸ்யார்த²க்ரியாஸாமர்த்²யலக்ஷணஸத்த்வநிஷேதே⁴ விரோதா⁴பா⁴வமுபபாதி³தமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

உக்தமேவ வ்யதிரேகத்³வாரா விவ்ருணோதி யதீ³த்யாதி³நா । யதா³ காரகாணி வ்யாப்ரியந்தே ததா³ க⁴டோ(அ)ஸந்நிதி தஸ்ய ப⁴விஷ்யத்த்வாதி³ரூபம் தத்காலே நிஷித்⁴யதே சேது³க்தவித⁴யா வ்யாகா⁴த: ஸ்யாத் । ந ச தஸ்ய தஸ்மிந்காலே ப⁴விஷ்யத்த்வாதி³ரூபம் தத்த்வம் நிஷித்⁴யதே । அர்த²க்ரியாஸாமர்த்²யஸ்யைவ நிஷேதா⁴த்தந்ந தத்³ விரோதா⁴வகாஶோ(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।

ந ஹி பிண்ட³ஸ்யேத்யாதி³நா ஸாங்கர்யஸமாதி⁴ருக்தஸ்தமிதா³நீம் ஸர்வதந்த்ரஸித்³தா⁴ந்ததயா ஸ்பு²டயதி —

ந சேதி ।

ப⁴விஷ்யத்த்வமதீதத்வம் சேதி ஶேஷ: ।

கார்யஸ்ய ப்ராகு³த்பத்தேர்நாஶாச்சோர்த்⁴வமஸத்த்வாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

அபி சேதி ।

ததே³வாநுமாநதயா ஸ்பஷ்டயிதும் த்³ருஷ்டாந்தம் ஸாத⁴யதி —

சதுர்விதா⁴நாமிதி ।

ஷஷ்டீ² நிர்தா⁴ரணே ।

க⁴டாந்யோந்யாபா⁴வஸ்ய க⁴டாத³ந்யத்வே தத்ராப்யந்யோந்யாபா⁴வாந்தராங்கீ³காராத³நவஸ்தே²த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ருஷ்ட இதி ।

ந யௌக்திகமந்யத்வம் கிந்து க⁴டோ ந ப⁴வதி பட இதி ப்ராதீதிகம் ததா² ச க⁴டாபா⁴வ: படாதி³ரேவேதி படாதே³ஸ்ததோ(அ)ந்யத்வாத்³க⁴டாந்யோந்யாபா⁴வஸ்யாபி க⁴டாத³ந்யத்வஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

நநு க⁴டாபா⁴வ: படாதி³ரித்யயுக்தம் விஶேஷணத்வேந க⁴டஸ்யாபி படாதா³வந்தர்பா⁴வப்ரஸம்கா³தி³தி சேந்மைவம் த்³ருஷ்டபதே³ந நிராக்ருதத்வாத் । க⁴டாபா⁴வஸ்ய படாதி³த்வாபா⁴வே(அ)பி ந ஸ்வாதந்த்ர்யமபா⁴வத்வவிரோதா⁴த் । நாபி தத³ந்யோந்யாபா⁴வ: படாதே³ர்த⁴ர்ம: ஸம்ஸர்கா³பா⁴வாந்தர்பா⁴வாபாதாத் । ந ச ஸ க⁴டஸ்யைவ த⁴ர்ம: ஸ்வரூபம் வா க⁴டோ க⁴டோ ந ப⁴வதீதி ப்ரதீத்யபா⁴வாதி³த்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

ந க⁴டஸ்வரூபமேவேதி ।

யதி³ ப்ரதீதிமாஶ்ரித்ய க⁴டாந்யோந்யாபா⁴வ: படாதி³ரிஷ்யதே ததா³ படாதே³ர்பா⁴வஸ்யாபா⁴வத்வவிதா⁴நாத்³வ்யாகா⁴த இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ஸ்வரூபபரரூபாப்⁴யாம் ஸர்வம் ஸத³ஸதா³த்மகமிதி ஹி வ்ருத்³தா⁴: । ததா² ச படாதே³: ஸ்வேநா(அ)த்மநா பா⁴வத்வம் க⁴டதாதா³த்ம்யாபா⁴வாத்தத³பா⁴வத்வம் சேத்யவ்யாஹதிரித்யர்த²: ।

ஸித்³தே⁴ ப்ரதீத்யநுஸாரிணி த்³ருஷ்டாந்தே விவக்ஷிதமநுமாநமாஹ —

ஏவமிதி ।

கிம் ச தேஷாமபா⁴வாநாம் க⁴டாத்³பி⁴ந்நத்வாத்படவதே³வ ஸத்த்வமேஷ்டவ்யமித்யநுமாநாந்தரமாஹ —

ததே²தி ।

அநுமாநப²லம் கத²யதி —

ஏவம் சேதி ।

தேஷாம் க⁴டாத³ந்யத்வே தஸ்யாநாத்³யநந்தத்வமத்³வயத்வம் ஸர்வாத்மத்வம் ச ப்ராப்நோதி । ஸத்த்வே ச தேஷாமபா⁴வாபா⁴வாந்ந பா⁴வாபா⁴வயோர்மித²: ஸம்க³திரித்யர்த²: ।

நநு ப்ரஸித்³தோ⁴(அ)பா⁴வோ பா⁴வவத³ஶக்யோ(அ)பஹ்நோதுமிதி சேத்ஸ தர்ஹி க⁴டஸ்ய ஸ்வரூபமர்தா²ந்தரம் வேதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யமநூத்³ய தூ³ஷயதே —

அதே²த்யாதி³நா ।

ப்ராக³பா⁴வாதே³ர்க⁴டத்வே(அ)பி ஸம்ப³ந்த⁴ம் கல்பயித்வா க⁴டஸ்யேத்யுக்திரிதி ஶங்கதே —

அதே²தி ।

ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய கல்பிதத்வே ஸம்ப³ந்தி⁴நோ(அ)ப்யபா⁴வஸ்ய ததா²த்வம் ஸ்யாதி³தி தூ³ஷயதி —

ததா²(அ)பீதி ।

யத்ர ஸம்ப³ந்த⁴ம் கல்பயித்வா வ்யபதே³ஶஸ்தத்ர ந வாஸ்தவோ பே⁴தோ³ யதா² ராஹுஶிரஸோஸ்ததா²(அ)த்ராபி கல்பிதே ஸம்ப³ந்தே⁴ பே⁴த³ஸ்ய ததா²த்வாத்³வாஸ்தவத்த்வம் ஸம்ப³ந்தி⁴நோரந்யதரஸ்ய ஸ்யாத் । ந சாபா⁴வஸ்ததா² ஸாபேக்ஷத்வாத³தோ க⁴டஸ்ததே²த்யர்த²: ।

கல்பாந்தரமநுவத³தி —

அதே²தி ।

அநுமாநப²லம் வத³த்³பி⁴ர்க⁴டஸ்ய காரணாத்மநா த்⁴ருவத்வவசநேந ஸமாஹிதமேததி³த்யாஹ —

உக்தோத்தரமிதி ।

அஸத்கார்யவாதே³ தோ³ஷாந்தரமாஹ —

கிஞ்சேதி ।

ஸ்வஹேதுஸம்ப³ந்த⁴: ஸத்தாஸம்ப³ந்தோ⁴ வா ஜந்மேதி தார்கிகா: । ந ச ப்ராகு³த்பத்தேரஸத: ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்தஸ்ய ஸதோர்வ்ருத்தேரித்யர்த²: ।

யுதஸித்³த⁴யோ ரஜ்ஜுக⁴டயோர்மித²:ஸம்யோகே³ ப்ருத²க்ஸித்³தி⁴ரபேக்ஷ்யதே(அ)யுதஸித்³தா⁴நாம் பரஸ்பரபரிஹாரேண ப்ரதீத்யநர்ஹாணாம் கார்யகாரணாதீ³நாம் மிதோ²யோகே³ ப்ருத²க்ஸித்³த்⁴யபா⁴வோ ந தோ³ஷமாவஹதீதி ஶங்கதே —

அயுதேதி ।

பரிஹரதி —

நேதி ।

உக்தமேவ ஸ்போ²ரயதி —

பா⁴வேதி ।

வ்யவஹாரத்³ருஷ்ட்யா கார்யகாரணயோ: ஸாதி⁴தாம் துச்ச²வ்யாவ்ருத்திமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

நைவேஹேத்யத்ர ஸர்வஸ்ய ப்ராகு³த்பத்தேரஸத்த்வஶங்கா ம்ருத்யுநேத்யாதி³வாக்யவ்யாக்²யாநேந நிரஸ்தா ।

ஸம்ப்ரதி ம்ருத்யுஶப்³த³ஸ்ய அர்தா²ந்தரே ரூட⁴த்வாந்ந தேநா(அ)வரணம் ஜக³த: ஸம்ப⁴வதீத்யாக்ஷிபதி —

கிம்லக்ஷணேநேதி ।

அநபி⁴வ்யக்தநாமரூபமத்⁴யக்ஷாத்³யயோக்³யமபஞ்சீக்ருதபஞ்சமஹாபூ⁴தாவஸ்தா²திரிக்தம் மாயாரூபம் ஸாபா⁴ஸம் ம்ருத்யுரித்யுச்யதே ।

ந ஹி ஸர்வம் கார்யமவாந்தரகாரணாது³த்பத்துமர்ஹதீத்யபி⁴ப்ரேத்யாஹ —

அத ஆஹேதி ।

கத²ம் யதோ²க்தோ ம்ருத்யுரஶநாயயா லக்ஷ்யதே । ந ஹி மூலகாரணஸ்யாஶநாயாதி³மத்த்வம் । அஶநாயாபிபாஸே ப்ராணஸ்யேதி ஸ்தி²தேரிதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

மூலகாரணஸ்யைவ ஸூத்ரத்வம் ப்ராப்தஸ்ய ஸர்வஸம்ஹர்த்ருத்வாந்ம்ருத்யுத்வே ஸதி வாக்யஶேஷோபபத்திரிதி பரிஹரதி —

உச்யத இதி ।

ப்ரஸித்³த⁴மேவ ப்ரகடயதி —

யோ ஹீதி ।

ததா²பி ப்ரஸித்³த⁴ம் ம்ருத்யும் ஹித்வா கத²ம் ஹிரண்யக³ர்போ⁴பாதா³நமத ஆஹ —

பு³த்³த்⁴யாத்மநா இதி ।

உக்தம் ஹேதும் க்ருத்வா ப²லிதமாஹ —

இதி ஸ இதி ।

நநு ந தேந ஜக³தா³வ்ரியதே மூலகாரணேநைவ ததா³வரணாத்தத்கத²ம் வாக்யோபக்ரமோபபத்திரத ஆஹ —

தேநேதி ।

நநு ஹிரண்யக³ர்பே⁴ ப்ரக்ருதே கத²ம் ஸ்ரஷ்டரி நபும்ஸகப்ரயோக³ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததி³தி மநஸ இதி ।

வாக்யார்த²மது⁴நா கத²யதி —

ஸ ப்ரக்ருத இதி ।

பூ⁴தஸ்ருஷ்ட்யதிரேகேண பௌ⁴திகஸ்ய மநஸ: ஸ்ருஷ்டிரயுக்தேதி மத்வா ப்ருச்ச²தி —

கேநேதி ।

அபஞ்சீக்ருதாநாம் பூ⁴தாநாம் ஹிரண்யக³ர்ப⁴தே³ஹபூ⁴தாநாம் ப்ராகே³வாலப்³தா⁴த்மகத்வாத்தேப்⁴யோ மநோவ்யக்திரவிருத்³தே⁴தி மந்வாநோ ப்³ரூதே —

உச்யத இதி ।

ஸ்வாத்மவத்த்வஸ்ய ஸ்வாபா⁴விகத்வாந்ந ததா³ஶம்ஸநீயமித்யாஶங்க்ய வாக்யார்த²மாஹ —

அஹமிதி ।

மநஸோ வ்யக்தஸ்யோபயோக³மாஹ —

ஸ ப்ரஜாபதிரிதி ।

நநு தைத்திரீயகாணாமாகாஶாதி³ஸ்ருஷ்டிருச்யதே தத்கத²மிஹாபாமாதௌ³ ஸ்ருஷ்டிவசநம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அத்ரேதி ।

ஸப்தம்யா ஹிரண்யக³ர்ப⁴கர்த்ருகஸர்கோ³க்தி: । த்ரயாணாம் பஞ்சீக்ருதாநாமிதி யாவத் ।

நந்வாகாஶாத்³யா தைத்திரீயே ஸ்ருஷ்டிரிஹ த்வபா³த்³யேத்யுதி³தாநுதி³தஹோமவத்³விகல்போ ப⁴விஷ்யதி । நேத்யாஹ —

விகல்பேதி ।

புருஷதந்த்ரத்வாத்க்ரியாயா யுக்தோ விகல்ப: ஸித்³தே⁴ர்தே² து புருஷாநதீ⁴நே நாஸௌ ஸம்ப⁴வத்யத: ஸ்ருஷ்டிர்விவக்ஷிதா சேதா³காஶாத்³யேவ ஸா யுக்தா வித்³யாப்ரதா⁴நத்வாத்து நா(அ)(அ)த³ர: ஸ்ருஷ்டாவிதி பா⁴வ: ।

அபாமாதௌ³ ஸ்ருஷ்டிவசநமநுபயுக்தம் ந ஸ்ரஷ்டுஸ்தாபி⁴ரேவ பூஜா ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஶ்வமேதி⁴காக்³நேரர்கநாமஸித்³த்⁴யர்த²ம் தது³பயோக³முபந்யஸ்யதி —

அர்சத இதி ।

கோ(அ)ஸௌ ஹேதுரித்யபேக்ஷாயாமர்சதிபதா³வயவஸ்யார்கஶப்³தே³ந ஸம்க³திரிதி மந்வாந: ஸந்நாஹ —

அர்கத்வமிதி ।

ஏவம் ம்ருத்யோரர்கத்வே(அ)பி கத²மக்³நேரர்கத்வமித்யாஶங்க்ய ம்ருத்யுஸம்ப³ந்தா⁴தி³த்யாஹ —

அக்³நேரிதி ।

கிமர்த²மக்³நேரர்கநாமநிர்வசநமித்யாஶங்க்யாபூர்வஸம்ஜ்ஞாயோக³ஸ்ய ப²லாந்தராபா⁴வாது³பாஸநார்த²மித்யாஹ —

அக்³நேரிதி ।

நிர்வசநமேவ ஸ்போ²ரயதி —

அர்சநாதி³தி ।

ப²லவத்த்வாச்ச யதோ²க்தநாமவதோ(அ)க்³நேருபாஸ்திரத்ர விவக்ஷிதேத்யாஹ —

ய ஏவமிதி ॥1॥

அபாமர்கத்வஶ்ரவணாந்நாக்³நேரர்கத்வமிதி ஶங்கதே —

க: புநரிதி ।

ப்ரகரணமாஶ்ரித்ய தாஸாமர்கத்வமௌபசாரிகமித்யுத்தரமாஹ —

உச்யத இதி ।

தாஸ்வந்தர்ஹிரண்மயமண்ட³ம் ஸம்ப³பூ⁴வேதி ஶ்ருதிமநுஸரந்நுபசாரே ஹேத்வந்தரமாஹ —

அப்ஸு சேதி ।

முக்²யமர்கத்வமபாம் வாரயதி —

ந புநரிதி ।

நநு ‘ஶ்ருதிலிங்க³வாக்யப்ரகரணஸ்தா²நஸமாக்²யாநாம் ஸமவாயே பாரதௌ³ர்ப³ல்யமர்த²விப்ரகர்ஷாத்’ (ஜை. ஸூ. 3 । 3 । 14) இதிந்யாயாத்ப்ரகரணாதா³போ வா அர்க இதி வாக்யம் ப³லவதி³த்யாஶங்க்ய வாக்யஸஹக்ருதம் ப்ரகரணமேவ கேவலவாக்யாத்³ப³லவதி³த்யாஶயவாநாஹ —

வக்ஷ்யதி சேதி ।

பூ⁴தாந்தரஸஹிதாஸ்வப்ஸு காரணபூ⁴தாஸு ப்ருதி²வீத்³வாரா பார்தி²வோ(அ)க்³நி: ப்ரதிஷ்டி²த இத்யுக்தமிதா³நீம் ப்ருதி²வீஸர்க³ம் தாப்⁴யோ த³ர்ஶயதி —

ததி³த்யாதி³நா ।

அப்ஸு பூ⁴தாந்தரஸஹிதாஸூத்பந்நாஸு ஸதீஷ்விதி ஸப்தம்யர்த²: ।

ஶர இவ ஶர இத்யுக்தமேவ வ்யாசஷ்டே —

த³த்⁴ந இவேதி ।

ஸம்கா⁴தே ஸஹகாரிகாரணமாஹ —

தேஜஸேதி ।

யத்ததி³தி பதே³ நபும்ஸகத்வேந ஶ்ருதே கத²ம் தயோ: ஶரஶப்³தே³ந காரணஸ்யோச்சூ²நத்வவாசிநா பும்ல்லிங்கே³நாந்வயஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

லிங்க³வ்யத்யயேநேதி ।

உக்தாநுபபத்தித்³யோதநார்தோ² வாஶப்³த³: ।

வ்யத்யயேநாந்வயமேவாபி⁴நயதி —

யோ(அ)பாமிதி ।

வாக்யதாத்பர்யமாஹ —

தாப்⁴ய இதி ।

ஸ்தூ²லப்ரபஞ்சாத்மகவிராஜ: ஸூக்ஷ்மப்ரபஞ்சாத்மகஸூத்ராது³த்பத்திம் வக்தும் பாதநிகாமாஹ —

தஸ்யாமிதி ।

உக்தே(அ)ர்தே² லோகப்ரஸித்³தி⁴மநுகூலயதி —

ஸர்வோ ஹீதி ।

இதா³நீம் விராடு³த்பத்திமுபதி³ஶதி —

கிம் தஸ்யேத்யாதி³நா ।

அக்³நிஶப்³தா³ர்த²ம் ஸ்பு²டயதி —

ஸோ(அ)ண்ட³ஸ்யேதி ।

தஸ்ய ப்ரத²மஶரீரித்வே மாநமாஹ —

ஸ வா இதி ॥2॥

விராஜோ த்⁴யாநார்த²மவச்சே²த³பே⁴த³மாஹ —

ஸ சேதி ।

கோ(அ)ஸ்ய த்ரேதா⁴பா⁴வஸ்ய கர்தேதி வீக்ஷாயாமாஹ —

ஸ்வயமேவேதி ।

கத²மேகஸ்ய த்ரிதா⁴த்வமந்யதா² வா கத²மேகத்வமித்யாஹ —

கத²மிதி ।

ம்ருதோ³ க⁴டஶராவாத்³யநேகரூபத்வவத்³விராஜோ ப³ஹுரூபத்வம் ஸாத⁴யதி —

ஆஹேத்யாதி³நா ।

கத²மக்³நிம் த்ருதீயமித்யஶ்ருதம் கல்ப்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸாமர்த்²யஸ்யேதி ।

வாய்வாதி³த்யயோரிவாக்³நேரபி ஸம்க்²யாபூரணத்வஶக்தேரவிஶிஷ்டத்வாத³க்³நிம் த்ருதீயமகுருதேத்யுபஸம்க்²யாயதே ஸ த்ரேதா⁴(அ)(அ)த்மாநமிதி சோபக்ரமாதி³த்யர்த²: ।

நநு கிமயம் த்ரேதா⁴பா⁴வோ விராட்ஸ்வரூபோபமர்தே³ந க்ரியதே ? ந ஹி ஸ தஸ்மிந்ஸத்யேவ யுக்தோ விரோதா⁴தி³த்யாஹ —

ஸ ஏஷ இதி ।

யதா² தந்த்வவஸ்தா²நுபமர்த³நேந மூலகாரணாத்படோ ஜாயதே ததா² ஸர்வேஷாம் பூ⁴தாநாம் ப்ராணதயா ஸாதா⁴ரணோ(அ)ப்யயம் ஸ்வேநைவ ஸ்வதந்த்ரேணாநுக³தேந ம்ருத்யுரூபேண த்ரேதா⁴விபா⁴க³ஸ்ய கர்தா । ந சைகஸ்ய ப³ஹுரூபத்வவிரோதோ⁴ மாயாவிவது³பபத்தேரித்யர்த²: ।

தஸ்ய ப்ராசீத்யாதே³ஸ்தாத்பர்யமாஹ —

தஸ்யேதி ।

உக்தாநி விஶேஷணாநி ப்ரகரணாவிச்சே²தா³ர்த²மநூத்³யந்தே ।

அக்³நிவிஷயம் த³ர்ஶநமிதா³நீமுச்யதே சேந்நைவேஹேத்யாதி³ பூர்வோக்தமநர்த²கமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வா ஹீதி ।

ஸ்துதிமேவாபி⁴நயதி —

இத்த²மிதி ।

கர்மாங்க³ஸ்யாக்³நே: ஸம்ஸ்கர்தவ்யத்வாச்சித்யாக்³நிஶிரஸி ப்ராசீத்³ருஷ்டி: கர்தவ்யேத்யாஹ —

தஸ்யேதி ।

ஆரோபே ஸாத்³ருஶ்யமாஹ —

விஶிஷ்டத்வேதி ।

ஶிரஸோ(அ)நந்தரபா⁴வித்வாத்தத்³பா³ஹ்வோரைஶாந்யாதி³த்³ருஷ்டிமாஹ —

அஸௌ சேதி ।

கத²மீர்மஶப்³தோ³ பா³ஹுவாசீத்யாஶங்க்ய தது³த்பத்திமாஹ —

ஈரயதேரிதி ।

க³த்யர்த²யோகா³தீ³ர்மஶப்³தோ³ பா³ஹுமதி⁴கரோதீத்யர்த²: ।

தத்புச்சா²தி³ஷு ப்ரதீச்யாதி³த்³ருஷ்டீரத்⁴யஸ்யதி —

அதே²த்யாதி³நா ।

சித்யஸ்யாக்³நே: ஶிரஸி பா³ஹ்வோ: ப்ராச்யாதி³த்³ருஷ்டிகரணாநந்தரமித்யர்த²: । ஸக்தி²பத³ம் ப்ருஷ்ட²நிஷ்டோ²ந்நதாஸ்தி²த்³வயவிஷயம் । உப⁴யஶப்³தே³ந ப்ராசீப்ரதீசீத்³வயம் க்³ருஹ்யதே ।

உரஸி ப்ருதி²வீத்³ருஷ்டிமாஹ —

இயமிதி ।

உபாஸ்யமக்³நிமுக்தமநுவத³தி —

ஸ ஏஷ இதி ।

தஸ்யோபாஸநார்த²மேவாப்ஸு ப்ரதிஷ்டி²தத்வம் கு³ணமுபதி³ஶதி —

அக்³நிரிதி ।

பூ⁴தாந்தரஸஹிதாநாமபாம் ஸர்வலோககாரணத்வாத³ஶேஷலோகாத்மகோ(அ)க்³நிஸ்தத்ர ப்ரதிஷ்டி²த: ஸம்ப⁴வதீத்யத்ர ஶ்ருத்யந்தரம் ஸம்வாத³யதி —

ஏவமிதி ।

யதை²தேஷு லோகேஷு ஸர்வம் கார்யம் ப்ரதிஷ்டி²தம் ததே²தி யாவத் । லோகஶப்³தே³ந ஸ்தூ²லாநாம் பூ⁴தாநாம் ஸந்நிவேஶவிஶேஷா க்³ருஹ்யந்தே । அப்ஸு பூ⁴தாந்தரஸஹிதாஸு காரணபூ⁴தாஸ்விதி யாவத் ।

ப²லஶ்ருதிம் வ்யாசஷ்டே —

யத்ரேதி ।

அதோ²பாஸ்திப²லமபபுநர்ம்ருத்யும் ஜயதீத்யாதி³நா வக்ஷ்யதே ।

கிமித³மஸ்தா²நே ப²லஸம்கீர்தநமத ஆஹ —

கு³ணேதி ॥3॥

உத்தரக்³ரந்த²மவதார்ய தஸ்ய பூர்வக்³ரந்தே²ந ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஸோ(அ)காமயதேத்யாதி³நா ।

அவாந்தரவ்யாபாரமந்தரேண கர்த்ருத்வாநுபபத்திரிதி மத்வா ப்ருச்ச²தி —

ஸ கிம் வ்யாபார இதி ।

காமநாதி³ரூபமவாந்தரவ்யாபாரமுத்தரவாக்யாவஷ்டம்பே⁴ந த³ர்ஶயதி —

உச்யத இதி ।

காமநாகார்யம் மந:ஸம்யோக³முபந்யஸ்யதி —

ஸ ஏவமிதி ।

கோ(அ)யம் மநஸா ஸஹ வாசோ த்³வந்த்³வபா⁴வஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

மநஸேதி ।

வாக்யார்த²மேவ ஸ்பு²டயதி —

த்ரயீவிஹிதமிதி ।

வேதோ³க்தஸ்ருஷ்டிக்ரமாலோசநம் ப்ரஜாபதேர்நேத³ம் ப்ரத²மம் ஸம்ஸாரஸ்யாநாதி³த்வாதி³தி வக்துமநுஶப்³த³: ।

“ஸோ(அ)காமயத” இத்யாதௌ³ ஸர்வநாம்நோ(அ)வ்யவஹிதவிராட்³விஷயத்வமாஶங்க்ய பரிஹரதி —

கோ(அ)ஸாவித்யாதி³நா ।

கத²ம் தயா ம்ருத்யுர்லக்ஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அஶநாயேதி ।

கிமிதி தர்ஹி புநருக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தமேவேதி ।

அந்யத்ராநந்தரப்ரக்ருதே விராடா³த்மநீதி யாவத் ।

அவாந்தரவ்யாபாராந்தரமாஹ —

ததி³த்யாதி³நா ।

ப்ரஸித்³த⁴ம் ரேதோ வ்யாவர்தயதி —

ஜ்ஞாநேதி ।

நநு ப்ரஜாபதேர்ந ஜ்ஞாநம் கர்ம வா ஸம்ப⁴வதி । தத்ராநதி⁴காராதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஸீதி³த்யஸ்யார்த²மாஹ —

ஜந்மாந்தரேதி ।

வாக்யஸ்யாபேக்ஷிதம் பூரயித்வா வாக்யாந்தரமாதா³ய வ்யாகரோதி —

தத்³பா⁴வேத்யாதி³நா ।

நநு ஸம்வத்ஸரஸ்ய ப்ராகே³வ ஸித்³த⁴த்வாந்ந ப்ரஜாபதேஸ்தந்நிர்மாணேந ததா³த்மத்வமித்யாஶங்க்யோத்தரம் வாக்யமுபாத³த்தே —

ந ஹ புரேதி ।

தத்³வ்யாசஷ்டே —

பூர்வமிதி ।

ப்ரஜாபதேராதி³த்யாத்மகத்வாத்தத³தீ⁴நத்வாச்ச ஸம்வத்ஸரவ்யவஹாரஸ்யா(அ)(அ)தி³த்யாத்பூர்வம் தத்³வ்யவஹாரோ நா(அ)(அ)ஸீதே³வேத்யர்த²: ।

கியந்தம் காலமண்ட³ரூபேண க³ர்போ⁴ ப³பூ⁴வேத்யபேக்ஷாயாமாஹ —

தமித்யாதி³நா ।

அவாந்தரவ்யாபாரமநேகவித⁴மபி⁴தா⁴ய விராடு³த்பத்திமாகாங்க்ஷாத்³வாரோபஸம்ஹரதி —

யாவாநித்யாதி³நா ।

கேயம் பூர்வமேவ க³ர்ப⁴தயா வித்³யமாநஸ்ய விராஜ: ஸ்ருஷ்டிஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அண்ட³மிதி ।

விராடு³த்பத்திமுக்த்வா ஶப்³த³மாத்ரஸ்ய ஸ்ருஷ்டிம் விவக்ஷுர்பூ⁴மிகாம் கரோதி —

தமேவமிதி ।

அயோக்³யே(அ)பி புத்ரப⁴க்ஷணே ப்ரவர்தகம் த³ர்ஶயதி —

அஶநாயாவத்த்வாதி³தி ।

விராஜோ ப⁴யகாரணமாஹ —

ஸ்வாபா⁴விக்யேதி ।

இந்த்³ரியம் தே³வதாம் ச வ்யாவர்தயதி —

வாக்ஶப்³த³ இதி ॥4॥

இதா³நீம்ருகா³தி³ஸ்ருஷ்டிமுபதே³ஷ்டும் பாதநிகாம் கரோதி —

ஸ இத்யாதி³நா ।

ஈக்ஷணப்ரதிப³ந்த⁴கஸத்³பா⁴வம் த³ர்ஶயதி —

அஶநாயாவாநபீதி ।

அபி⁴பூர்வோ மந்யதிரிதி ।

ருத்³ரோ(அ)ஸ்ய பஶூநபி⁴மந்யேத நாஸ்ய ருத்³ர: பஶூநபி⁴மந்யத இத்யாதி³ ஶாஸ்த்ரமத்ர ப்ரமாணயிதவ்யம் ।

அந்நஸ்ய கநீயஸ்த்வே கா ஹாநிரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப³ஹு ஹீதி ।

ததா²(அ)பி விராஜோ ப⁴க்ஷணே கா க்ஷதிஸ்தத்ரா(அ)ஹ —

தத்³ப⁴க்ஷணே ஹீதி ।

தஸ்யாந்நாத்மகத்வாத்தது³த்பாத³கத்வாச்சேதி ஶேஷ: ।

காரணநிவ்ருத்தௌ கார்யநிவ்ருத்திரித்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

பீ³ஜேதி ।

யதோ²க்தேக்ஷணாநந்தரம் மிது²நபா⁴வத்³வாரா த்ரயீஸ்ருஷ்டிம் ப்ரஸ்தௌதி —

ஸ ஏவமிதி ।

நநு விராஜ: ஸ்ருஷ்ட்யா ஸ்தா²வரஜங்க³மாத்மநோ ஜக³த: ஸ்ருஷ்டேருக்தத்வாத்கிம் புநருக்த்யேத்யாஶயேந ப்ருஷ்ட்வா பரிஹரதி —

கிம் ததி³தி ।

கா³யத்ர்யாதீ³நீத்யாதி³பதே³நோஷ்ணிக³நுஷ்டுப்³ப்³ருஹதீபங்க்தித்ரிஷ்டுப்³ஜக³தீச²ந்தா³ம்ஸ்யுக்தாநி ।

கேவலாநாம் ச²ந்த³ஸாம் ஸர்கா³ஸம்ப⁴வாத்ததா³ரூடா⁴நாம்ருக்³யஜு:ஸாமாத்மநாம் மந்த்ராணாம் ஸ்ருஷ்டிரத்ர விவக்ஷிதேத்யாஹ —

ஸ்தோத்ரேதி ।

உத்³கா³த்ராதி³நா கீ³யமாநம்ருக்³ஜாதம் ஸ்தோத்ரம் ததே³வ ஹோத்ராதி³நா ஶஸ்யமாநம் ஶஸ்த்ரம் । ஸ்துதமநுஶம்ஸதீதி ஹி ஶ்ருதி: । யந்ந கீ³யதே ந ச ஶஸ்யதே(அ)த்⁴வர்யுப்ரப்⁴ருதிபி⁴ஶ்ச ப்ரயுஜ்யதே தத³ப்யத்ர க்³ராஹ்யமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)தி³பத³ம் (யஜூம்ஷி) । அத ஏவ த்ரிவிதா⁴நித்யுக்தம் । அஜாத³யோ க்³ராம்யா: பஶவோ க³வயாத³யஸ்த்வாரண்யா இதி பே⁴த³: । கர்மஸாத⁴நபூ⁴தாநஸ்ருஜதேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஸ மநஸா வாசம் மிது²நம் ஸமப⁴வதி³த்யுக்தத்வாத்ப்ராகே³வ த்ரய்யா: ஸித்³த⁴த்வாந்ந தஸ்யா: ஸ்ருஷ்டி: ஶ்லிஷ்டேதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

வ்யக்தாவ்யக்தவிபா⁴கே³ந பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

இதி மிது²நீபா⁴வஸர்க³யோருபபத்திரிதி ஶேஷ: ।

அத்த்ருஸர்க³ஶ்சாந்நஸர்க³ஶ்சேதி த்³வயமுக்தம் । இதா³நீமுபாஸ்யஸ்ய ப்ரஜாபதேர்கு³ணாந்தரம் நிர்தி³ஶதி —

ஸ ப்ரஜாபதிரித்யாதி³நா ।

கத²ம் ம்ருத்யோரதி³திநாமத்வம் ஸித்³த⁴வது³ச்யதே தத்ராஹ —

ததா² சேதி ।

அதி³தே: ஸர்வாத்மத்வம் வத³தா மந்த்ரேண ஸர்வகாரணஸ்ய ம்ருத்யோரதி³திநாமத்வம் ஸூசிதமிதி பா⁴வ: ।

ம்ருத்யோரதி³தித்வவிஜ்ஞாநவதோ(அ)வாந்தரப²லமாஹ —

ஸர்வஸ்யேதி ।

ஸர்வாத்மநேதி குதோ விஶிஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அந்யதே²தி ।

ஸர்வரூபேணாவஸ்தா²நாபா⁴வே ஸர்வாந்நப⁴க்ஷணஸ்யாஶக்யத்வாதி³த்யர்த²: ।

விரோத⁴மேவ ஸாத⁴யதி —

ந ஹீதி ।

ப²லஸ்யோபாஸநாதீ⁴நத்வாத்ப்ரஜாபதிமதி³திநாமாநமாத்மத்வேந த்⁴யாயந்த்⁴யேயாத்மா பூ⁴த்வா தத்தத்³ரூபத்வமாபந்ந: ஸர்வஸ்யாந்நஸ்யாத்தா ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

அந்நமந்நமேவாஸ்ய ஸதா³ ந கதா³சித்தத³ஸ்யாத்த்ரு ப⁴வதீதி வக்துமநந்தரவாக்யமாத³த்தே —

ஸர்வமிதி ।

அத ஏவேத்யுக்தம் வ்யக்தீகரோதி —

ஸர்வாத்மநோ ஹீதி ॥5॥

உபாஸ்திவிதௌ⁴ ஸப²லே ஸதி ஸமாப்திரேவ ப்³ராஹ்மணஸ்யோசிதா கிமுத்தரக்³ரந்தே²நேத்யாஶங்க்ய ப்ரதீகமாதா³ய தாத்பர்யமாஹ —

ஸோ(அ)காமயதேத்யாதி³நா ।

ததே³வாஶ்வமேத⁴ஸ்யாஶ்வமேத⁴த்வமித்யேதத³ந்தம் வாக்யமித³மா நிர்தி³ஶ்யதே । பூ⁴யோத³க்ஷிணாகத்வாத³ஶ்வமேத⁴ஸ்ய பூ⁴யஸ்த்வம் । இதிஶப்³தோ³(அ)காமயதேத்யநேந ஸம்ப³த்⁴யதே ।

கத²ம் புநஸ்தேந யக்ஷ்யமாணஸ்ய ப்ரஜாபதேர்பூ⁴ய:ஶப்³தோ³க்தி: । ந ஹி ஸ பூர்வமஶ்வமேத⁴மந்வதிஷ்ட²த்கர்மாநதி⁴காரித்வாத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஜந்மாந்தரேதி ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

ஸ ப்ரஜாபதிரிதி ।

அதா²தீதே ஜந்மநி யஜமாநோ(அ)ஶ்வமேத⁴ஸ்ய கர்தா(அ)பூ⁴த் । அது⁴நா ஹிரண்யக³ர்போ⁴ பூ⁴யோ யஜேயேத்யாஹ । ததா² ச கர்த்ருபே⁴தா³த்³பூ⁴ய:ஶப்³த³ஸாமஞ்ஜஸ்யமத ஆஹ —

ஸ தத்³பா⁴வேதி ।

ஸ ப்ரஜாபதிரஶ்வமேத⁴வாஸநாவிஶிஷ்டோ ஜ்ஞாநகர்மப²லத்வேந கல்பாதௌ³ நிர்வ்ருத்தோ பூ⁴யோ யஜேயேத்யாஹ கர்த்ருபோ⁴க்த்ரோரைக்யேந ஸாத⁴கப²லாவஸ்த²யோர்யஜமாநஸூத்ரயோர்பே⁴தா³பா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

ப்ரஜாபதிரீஶ்வரோ ந தஸ்ய து³:கா²த்மகக்ரத்வநுஷ்டா²நேச்சா² யுக்தேத்யாஶங்க்ய ப்ரக்ருதிவஶாத்தது³பபத்திமபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸோ(அ)ஶ்வமேதே⁴தி ।

கத²மேதாவதா விவக்ஷிதாஸ்துதி: ஸித்³தே⁴த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏவமிதி ।

ஶ்ரமகார்யமாஹ —

ஸ தப இதி ।

சக்ஷுராதீ³நாம் யஶஸ்த்வே ஹேதுமாஹ —

யஶோஹேதுத்வாதி³தி ।

ததே³வ ஸாத⁴யதி —

தேஷு ஹீதி ।

ப்ராணா ஏவேதி ததா²ஶப்³தா³ர்த²: । ஸத்ஸு ஹி தேஷு ஶரீரே ப³லம் ப⁴வதீதி பூர்வவதே³வ ஹேதுருந்நேய: ।

உக்தமர்த²ம் வ்யதிரேகத்³வாரா ஸ்போ²ரயதி —

ந ஹீதி ।

ப்ராணாநாம் யஶஸ்த்வம் வீர்யத்வம் சோபஸம்ஹ்ருத்ய வாக்யார்த²ம் நிக³மயதி —

ததே³வமிதி ।

தத்ப்ராணேஷ்வித்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

ததே³வமித்யாதி³நா ।

ஶரீராந்நிர்க³தஸ்ய ப்ரஜாபதேர்முக்தத்வமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்யேதி ॥6॥

ஸம்யக்³ஜ்ஞாநாபா⁴வாதா³ஸம்கே³ ஸத்யபி ந புநஸ்தஸ்மிந்ப்ரவேஶோ யுக்த: பரித்யக்தபரிக்³ரஹாயோகா³தி³தி ஶங்கதே —

ஸ தஸ்மிந்நிதி ।

அஜ்ஞாநவஶாத்பரித்யக்தபரிக்³ரஹோ(அ)பி ஸம்ப⁴வதீத்யாஹ —

உச்யத இதி ।

வீததே³ஹஸ்ய காமநா(அ)யுக்தேதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

ஸாமர்த்²யாதிஶயாத³ஶரீரஸ்யாபி ப்ரஜாபதேஸ்தது³பபத்திரிதி மந்வாநோ ப்³ரூதே —

மேத்⁴யமிதி ।

காமநாப²லமாஹ —

இதி ப்ரவிவேஶேதி ।

ததா²பி கத²ம் ப்ரக்ருதநிருக்திஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

யச்ச²ப்³தோ³ யஸ்மாதி³தி வ்யாக்²யாத: ।

தே³ஹஸ்யாஶ்வத்வே(அ)பி கத²ம் ப்ரஜாபதேஸ்ததா²த்வமித்யாஶங்க்ய தத்தாதா³த்ம்யாதி³த்யாஹ —

தத இதி ।

அஶ்வஸ்ய ப்ரஜாபதித்வேந ஸ்துதத்வாத்தஸ்யோபாஸ்யத்வம் ப²லதீதி பா⁴வ: ।

ததா²பி கத²மஶ்வமேத⁴நாமநிர்வசநமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்மாச்சேதி ।

க்ரதோஸ்ததா³த்மகஸ்ய ப்ரஜாபதேரிதி யாவத் । தே³ஹோ ஹி ப்ராணவியோகா³த³ஶ்வயத்புநஸ்தத்ப்ரவேஶாச்ச மேதா⁴ர்ஹோ(அ)பூ⁴த³த: ஸோ(அ)ஶ்வமேத⁴ஸ்தத்தாதா³த்ம்யாத்ப்ரஜாபதிரபி ததே²த்யர்த²: ।

நநு ப்ரஜாபதித்வேநாஶ்வமேத⁴ஸ்ய ஸ்துதிர்நோபயோகி³நீ, அக்³நேருபாஸ்யத்வேந ப்ரஸ்துதத்வாத்க்ரதூபாஸநாபா⁴வாத³த ஆஹ —

க்ரியேதி ।

நநு க்ரத்வங்க³ஸ்யாஶ்வஸ்யாஶ்வமேத⁴க்ரத்வாத்மநஶ்சாக்³நேருக்தரீத்யா ஸ்துதத்வாத்தது³பாஸ்தேஶ்ச ப்ராகே³வோக்தத்வாதே³ஷ ஹ வா அஶ்வமேத⁴மித்யாதி³வாக்யம் நோபயுஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

க்ரதுநிர்வர்தகஸ்யேதி ।

உக்தம் ச சித்யஸ்யாக்³நேஸ்தஸ்ய ப்ராசீ தி³கி³த்யாதி³நா ப்ரஜாபதித்வமிதி ஶேஷ: ।

அஶ்வோபாஸநமக்³ந்யுபாஸநம் சைகமேவேதி வக்துமுத்தரம் வாக்யமித்யாஹ —

தஸ்யைவேதி ।

ய ஏவமேதத³தி³தேரதி³தித்வம் வேதே³த்யாதௌ³ ப்ராகே³வ விஹிதமுபாஸநம் கிம் புநராரம்பே⁴ணேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

பூர்வத்ரேதி ।

யத்³யபி விதி⁴ரதி³தித்வம் வேதே³தி ஶ்ருதஸ்ததா²(அ)பி ஸ கு³ணோபாஸ்திவிதி⁴ர்ந ப்ரதா⁴நவிதி⁴: । அத்ர து ப்ரதா⁴நவிதி⁴ருபாஸ்திப்ரகரணத்வாத³பேக்ஷ்யதே । அதோ(அ)ஶ்வமேத⁴ம் வேதே³தி ப்ரதா⁴நவிதி⁴ரிதி பா⁴வ: ।

தாத்பர்யமுக்த்வா வாக்யமாதா³யாக்ஷராணி வ்யாகரோதி —

ஏஷ இதி ।

யதோ²க்தமித்யுத்தரத்ர ப்ரஜாபதித்வமநுக்ருஷ்யதே । தமநவருத்⁴யேத்யாதி³ ப்ரத³ர்ஶ்யமாநவிஶேஷணம் ।

விதி⁴ரத்ர ஸ்பஷ்டோ ந ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அஶ்வமேதோ⁴ விஶேஷ்யத்வேந ஸம்ப³த்⁴யதே ।

ஏவம்ஶப்³தா³த்ப்ரஸித்³தா⁴ர்த²த்வம் பா⁴தி குதோ விதி⁴ரித்யாஹ —

கத²மிதி ।

ஏஷ ஹ வா அஶ்வமேத⁴ம் வேதே³த்யாதௌ³ விவக்ஷிதஸ்ய விதே⁴ர்பூ⁴மிகாம் கரோதி —

தத்ரேத்யாதி³நா ।

உபாஸ்திவிதி⁴ப்ரஸ்தாவ: ஸப்தம்யர்த²: ।

கத²ம் நு பஶுவிஷயம் த³ர்ஶநம் தத்³த³ர்ஶயதி —

தத்ரேதி ।

ஏவமநந்தரவாக்யே ப்ரவ்ருத்தே ஸதீதி யாவத் ।

அத² விவக்ஷிதவிதி⁴மபி⁴த³தா⁴தி —

யஸ்மாச்சேதி ।

ப்ரஜாபதிரித்த²ம் ப²லாவஸ்தா²யாமமந்யதேத்யத்ர கிம் ப்ரமாணமித்யாஶங்க்ய ஸம்ப்ரதி தத்கார்யபூ⁴தாஸு ப்ரஜாஸு ததா²வித⁴சேஷ்டாத்³ருஷ்டிரித்யாஹ —

அத ஏவேதி ।

ப்ரோக்ஷிதம் மந்த்ரஸம்ஸ்க்ருதம் பஶுமிதி யாவத் । ப²லாவஸ்த²ப்ரஜாபதிவதி³த்யேவம்ஶப்³தா³ர்த²: ।

உபாஸநவிதி⁴ருக்த: ஸம்ப்ரதி ப்ரதீகமாதா³ய தாத்பர்யமாஹ —

ஏஷ இதி ।

த்³விவிதோ⁴ ஹி க்ரது: கல்பிதபஶுஹேதுகோ பா³ஹ்யதத்³தே⁴துகஶ்ச । ஸ ச த்³விப்ரகாரோ(அ)பி ப²லரூபேண ஸ்தி²த: ஸவிதைவேத்யுபாஸ்திப²லம் வக்துமேதத்³வாக்யமித்யர்த²: ।

விஶேஷோக்திம் விநா நாஸ்தி பு³பு⁴த்ஸோபஶாந்திரித்யாஹ —

கோ(அ)ஸாவிதி ।

க்ரதுப²லாத்மக: ஸவிதா மண்த³லம் தே³வதா வேதி ஸந்தே³ஹே த்³விதீயம் க்³ருஹீத்வா தஸ்யேத்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

தஸ்யாஸ்யேதி ।

ஆதி³த்யோத³யாஸ்தமயாப்⁴யாமஹோராத்ரத்³வாரா ஸம்வத்ஸரவ்யவஸ்தா²நாத்தந்நிர்மாதுஸ்தஸ்ய யுக்தம் தத்தாதா³த்ம்யமித்யர்த²: ।

க்ரதோராதி³த்யத்வமுக்த்வா தத³ங்க³ஸ்யாக்³நேஸ்தத்³வக்துமயமக்³நிரர்க இதி வாக்யம் தஸ்யார்த²மாஹ —

தஸ்யைவேதி ।

நநு பூர்வோக்தஸ்யைவாக்³நேராதி³த்யத்வம் குதோ நியம்யதே(அ)ந்யஶ்சித்யோ(அ)க்³நிரந்யஶ்சாக்³நிராதி³த்ய: கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்ய சேதி ।

ததா²(அ)பி கத²ம் தஸ்யைவா(அ)(அ)தி³த்யத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததா² சேதி ।

தஸ்ய ப்ராசீத்யாதி³நா லோகாத்மகத்வம் சித்யாக்³நேருக்தம் ததி³ஹாப்யுச்யதே தஸ்மாத்தஸ்யைவாத்ரா(அ)(அ)தி³த்யத்வமிஷ்டமித்யர்த²: ।

அக்³ந்யாதி³த்யபே⁴த³ஸ்ய லோகவேத³ஸித்³த⁴த்வாந்ந தயோரேகேந க்ரதுநா தாதா³த்ம்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தாவிதி ।

யதா²விஶேஷிதத்வமாதி³த்யரூபத்வம் ।

குதஸ்தஸ்ய சார்கஸ்ய க்ரதுரூபத்வம் ஸாத⁴நத்வேந பே⁴தா³தி³த்யாஶங்க்யோபசாராதி³த்யாஹ —

க்ரியாத்மக இதி ।

ததா²(அ)பி கத²மாதி³த்யஸ்ய க்ரதுதாதா³த்ம்யோக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க்ரதுஸாத்⁴யத்வாதி³தி ।

நந்வாதி³த்யஸ்ய க்ரதுப²லத்வேந க்ரதுத்வே தத்³தே⁴தோரக்³நேஸ்தாதா³த்ம்யாயோகா³து³க்தமக்³நேராதி³த்யத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க்ரதுஸாத்⁴யத்வாதி³தி ।

நந்வாதி³த்யஸ்ய க்ரதுப²லத்வேந க்ரதுத்வே தத்³தே⁴தோரக்³நேஸ்தாதா³த்ம்யாயோகா³த³யுக்தமக்³நேராதி³த்யத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தாவிதி ।

க்ரதுப²லத்வாத்ததா³த்மா ஸவிதா தத்³தே⁴துஶ்சித்யோ(அ)க்³நிஸ்தாவுக்தவிபா⁴கா³த்³வ்யுத்பாதி³தோபாஸநாதி³வ்யாபாரௌ ஸந்தாவேகைவ ப்ராணாக்²யா தே³வதேதி தயோரைக்யோக்திரித்யர்த²: ।

ஏகைவேத்யுக்தே ப்ரக்ருதயோரக்³ந்யாதி³த்யயோரந்யதரபரிஶேஷம் ஶங்கதே —

கா ஸேதி ।

கத²ம் த்³வயோரேகத்வமேகத்வே வா கத²ம் த்³வித்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

பூர்வமபீதி ।

உக்தே(அ)ர்தே² வாக்யோபக்ரமமநுகூலயதி —

ததா² சேதி ।

புநரித்யாதே³ரர்த²ம் நிக³மயதி —

ஸா புநரிதி ।

நநு ப²லகத²நார்த²முபக்ரம்ய ப்ராணாத்மநா(அ)க்³ந்யாதி³த்யயோரேகத்வம் வத³தா ப்ரக்ராந்தம் விஸ்ம்ருதமிதி நேத்யாஹ —

ய: புநரிதி ।

ஏகத்வமபி⁴ந்நத்வம் ॥7॥

ப்³ராஹ்மணாந்தரமவதார்ய தஸ்ய பூர்வேண ஸம்ப³ந்தா⁴ப்ரதீதேர்ந ஸோ(அ)ஸ்தீத்யாக்ஷிபதி —

த்³வயா ஹேத்யாத்³யஸ்யேதி ।

விவக்ஷிதம் ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

கர்மணாமிதி ।

‘ஸா காஷ்டா² ஸா பரா க³தி’ (க. உ. 1 । 3 । 11) ரிதி ஶ்ருதேருக்தா பரா க³திர்முக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ம்ருத்ய்வாத்மபா⁴வ இதி ।

அஶ்வமேதோ⁴பாஸநஸ்ய ஸாஶ்வமேத⁴ஸ்ய கேவலஸ்ய வா ப²லமுக்தம் நோபாஸ்த்யந்தராணாம் கர்மாந்தராணாம் சேத்யாஶங்க்யாஶ்வமேத⁴ப²லோக்த்யோபாஸ்த்யந்தராணாம் கேவலாநாம் ஸமுச்சிதாநாம் ச ப²லமுபலக்ஷிதமித்யாஹ —

அஶ்வமேதே⁴தி ।

வ்ருத்தமநூத்³யோத்தரப்³ராஹ்மணஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

அதே²தி ।

ஜ்ஞாநயுக்தாநாம் கர்மணாம் ஸம்ஸாரப²லத்வப்ரத³ர்ஶநாநந்தரமிதி யாவத் ।

ஜ்ஞாநகர்மணோருத்³பா⁴வகஸ்ய ப்ராணஸ்ய ஸ்வரூபம் நிரூபயிதும் ப்³ராஹ்மணமித்யுத்தா²ப்யோத்தா²பகத்வம் ஸம்ப³ந்த⁴முக்தமாக்ஷிபதி —

நந்விதி ।

ம்ருத்யுமதிக்ராந்தோ தீ³ப்யத இதி ம்ருத்யோரதிக்ரமஸ்ய வக்ஷ்யமாணஜ்ஞாநகர்மப²லத்வாத்பூர்வத்ர ச தத்³பா⁴வஸ்ய தத்ப²லஸ்யோக்தத்வாது³ப⁴யஸ்யாபி ப²லஸ்ய பே⁴தா³த்பூர்வோத்தரயோர்ஜ்ஞாநகர்மணோர்விஷயஶப்³தி³தோத்³தே³ஶ்யபே⁴தா³ந்ந பூர்வோக்தயோஸ்தயோருத்³ப⁴வகாரணப்ரகாஶநார்த²ம் ப்³ராஹ்மணமித்யர்த²: ।

பூர்வோத்தரஜ்ஞாநகர்மப²லபே⁴தா³பா⁴வாதே³கவிஷயத்வாத்தது³த்³பா⁴வகப்ரகாஶநார்த²ம் ப்³ராஹ்மணம் யுக்தமிதி பரிஹரதி —

நாயமிதி ।

வாக்யஶேஷவிரோத⁴ம் ஶங்கித்வா தூ³ஷயதி —

நந்வித்யாதி³நா ।

ஸ்வாபா⁴விக: ஶாஸ்த்ராநாதே⁴யோ யோ(அ)யம் பாப்மா விஷயாஸம்க³ரூப: ஸ ம்ருத்யுஸ்தஸ்யாதிக்ரமணம் வாக்யஶேஷே கத்²யதே ந ஹி ஹிரண்யக³ர்பா⁴க்²யம்ருத்யோரத: பூர்வோக்தஜ்ஞாநகர்மப்⁴யாம் துல்யவிஷயத்வமேவோத்தரஜ்ஞாநகர்மணோரித்யர்த²: ।

ஜ்ஞாநகர்மணோருத்³பா⁴வகத்வம் வக்தும் ப்³ராஹ்மணமாரப்⁴யதாமாக்²யாயிகா து கிமர்தே²த்யாஶங்க்ய தஸ்யாஸ்தாத்பர்யமாஹ —

கோ(அ)ஸாவிதி ।

கத²ம் யதோ²க்தோ ப்³ராஹ்மணாக்²யாயிகயோரர்த²: ஶக்யோ ஜ்ஞாதுமித்யாகாங்க்ஷாம் நிக்ஷிப்யாக்ஷராணி வ்யாகரோதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

நிபாதார்த²மேவ ஸ்பு²டயதி —

வர்தமாநேதி ।

ப்ரஜாபதிஶப்³தோ³ ப⁴விஷ்யத்³வ்ருத்த்யா யஜமாநம் கோ³சரயதீத்யாஹ —

வ்ருத்தேதி ।

இந்த்³ராத³யோ தே³வா விரோசநாத³யஶ்சாஸுரா இத்யாஶங்காம் வாரயதி —

தஸ்யைவேதி ।

யஜமாநேஷு ப்ராணேஷு தே³வத்வமஸுரத்வம் ச விருத்³த⁴ம் ந ஸித்³த்⁴யதீதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

தேஷு தது³ப⁴யமௌபாதி⁴கம் ஸாத⁴யதி —

உச்யத இதி ।

ஶாஸ்த்ராநபேக்ஷயோர்ஜ்ஞாநகர்மணோருத்பாத³கமாஹ —

ப்ரத்யக்ஷேதி ।

ஸந்நிதா⁴நாஸம்ந்நிதா⁴நாப்⁴யாம் ப்ரமாணத்³வயோக்தி: । ஸ்வேஷ்வேவாஸுஷு ரமணம் நாமா(அ)(அ)த்மம்ப⁴ரித்வம் ।

தத இத்யாதி³வாக்யத்³வயம் வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாச்சேதி ।

தே³வாநாமல்பத்வம் ப்ரபஞ்சயதி —

ஸ்வாபா⁴விகீ ஹீதி ।

மஹத்தரத்வே ஹேதுர்த்³ருஷ்டப்ரயோஜநத்வாதி³தி ।

அஸுராணாம் ப³ஹுத்வம் ப்ரபஞ்சயதி —

ஶாஸ்த்ரஜநிதேதி ।

அஸுராணாம் பா³ஹுல்யமிதி ஶேஷ: ।

ததே³வ ஸாத⁴யதி —

அத்யந்தேதி ।

உப⁴யேஷாம் தே³வாஸுராணாம் மித²: ஸம்க⁴ர்ஷம் த³ர்ஶயதி —

தே³வாஶ்சேதி ।

கத²ம் ப்³ரஹ்மாதீ³நாம் ஸ்தா²வராந்தாநாம் போ⁴க³ஸ்தா²நாநாம் ஸ்பர்தா⁴நிமித்தத்வமித்யாஶங்க்ய தேஷாம் ஶாஸ்த்ரீயேதரஜ்ஞாநகர்மஸாத்⁴யத்வாத்தயோஶ்ச தே³வாஸுரஜயாதீ⁴நத்வாத்தஸ்ய ச ஸ்பர்தா⁴பூர்வகத்வாத்பரம்பரயா லோகாநாம் தந்நிமித்தத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்ய விஶிநஷ்டி —

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

கா புநரேஷாம் ஸ்பர்தா⁴ நாமேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தே³வாநாம் சேதி ।

தாமேவ ஸப²லாம் விவ்ருணோதி —

கதா³சிதி³த்யாதி³நா ।

அதி⁴க்ருதைரஸுரபராஜயே தே³வஜயே ச ப்ரயதிதவ்யமித்யநுக்³ரஹபு³த்³த்⁴யா ஜயப²லமாஹ —

ஏவமிதி ।

ஆகாங்க்ஷாபூர்வகமநந்தரவாக்யமாதா³ய வ்யாகரோதி —

த ஏவமித்யாதி³நா ।

யோ(அ)யமுத்³கீ³தோ² நாம கர்மாங்க³பூ⁴த: பதா³ர்த²ஸ்தத்கர்து: ப்ராணஸ்ய ஸ்வரூபாஶ்ரயணமேவ கத²ம் ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உத்³கீ³தே²தி ।

கிம் தத்கர்ம கிம் வா ஜ்ஞாநம் ததா³ஹ —

கர்மேதி ।

ததே³தாந்யஸதோ மா ஸத்³க³மயேத்யாதீ³நி யஜூம்ஷி ஜபேதி³தி விதி⁴த்ஸ்யமாநமிதி யோஜநா ।

த்³வயா ஹேத்யாதி³ ந ஜ்ஞாநநிரூபணபரம் ஜபவிதி⁴ஶேஷத்வேநார்த²வாத³த்வாத்தத்குதோ(அ)த்ர ஜ்ஞாநஸ்ய நிரூப்யமாணத்வமித்யாக்ஷிபதி —

நந்விதி ।

ஆபி⁴முக்²யேநா(அ)(அ)ரோஹதி தே³வபா⁴வமநேநேத்யப்⁴யாரோஹோ மந்த்ரஜபஸ்தத்³விதி⁴ஶேஷோ(அ)ர்த²வாதோ³ த்³வயா ஹேத்யாதி³வாக்யமித்யர்த²: ।

உபாஸ்திவிதி⁴ஶ்ரவணாத்தத்பரம் வாக்யம் ந ஜபவிதி⁴ஶேஷ இதி தூ³ஷயதி —

நேதி ।

மா பூ⁴ஜ்ஜபவிதி⁴ஶேஷஸ்ததா²(அ)ப்யுத்³கா³யேத்யௌத்³கா³த்ரஸ்ய கர்மண: ஸந்நிதா⁴நே புராதநகல்பநாப்ரகாரஸ்ய த்³வயா ஹேத்யாதி³நா ஶ்ரவணாத்தத்³விதி⁴ஶேஷோ(அ)ர்த²வாதோ³(அ)யமிதி ஶங்கதே —

உத்³கீ³தே²தி ।

நேத³ம் வாக்யம் ஜ்ஞாநம் சோத்³கீ³த²விதி⁴ஶேஷஸ்தத்ப்ரகரணஸ்த²த்வாபா⁴வேந ஸந்நித்⁴யபா⁴வாதி³தி தூ³ஷயதி —

நாப்ரகரணாதி³தி ।

உத்³கீ³த²ஸ்தர்ஹி க்வ விதீ⁴யதே ந க²ல்வவிஹிதமங்க³ம் ப⁴வதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

உத்³கீ³த²ஸ்ய சேதி ।

அந்யத்ரேதி கர்மகாண்டோ³க்தி: ।

அதோ²த்³கா³யேத்யுத்³கீ³த²விதி⁴ரபீஹ ப்ரதீயதே தத்கத²ம் ஸந்நிதி⁴ரபோத்³யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

வித்³யேதி ।

உத்³கீ³த²விதி⁴ரிஹ ப்ரதீயமாந: ப்ராணஸ்யோத்³கா³த்ருத்³ருஷ்ட்யோபாஸநவிதி⁴ரந்யதா² ப்ரகரணவிரோதா⁴தி³த்யர்த²: ।

ஜபவிதி⁴ஶேஷத்வமுத்³கீ³த²விதி⁴ஶேஷத்வம் வா ஜ்ஞாநஸ்ய நாஸ்தீத்யுக்தம் । இதா³நீம் ஜபவிதி⁴ஶேஷத்வாபா⁴வே யுக்த்யந்தரமாஹ —

அப்⁴யாரோஹேதி ।

அநித்யத்வம் ஸாத⁴யதி —

ஏவமிதி ।

ப்ராணவிஜ்ஞாநவதா(அ)நுஷ்டே²யோ ஜபோ ந தத்³விஜ்ஞாநாத்ப்ராக³ஸ்தி । தேநாஸௌ பஶ்சாத்³பா⁴வீ ப்ராகே³வ ஸித்³த⁴ம் விஜ்ஞாநம் ப்ரயோஜயதீத்யர்த²: ।

தஸ்யாபி ப்ராசீநத்வம் கத²மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

விஜ்ஞாநஸ்ய சேதி ।

’ய ஏவம் வித்³வாந்பௌர்ணமாஸீம் யஜத’ இதிவத்³ய ஏவம் வேதே³தி விஜ்ஞாநம் ஶ்ருதம் । ந ஹி ப்ரயாஜாதி³ பௌர்ணமாஸீப்ரயோஜகம் । தஸ்யா ஏவ தத்ப்ரயோஜகத்வாத் । ததா² ப்ராணவித்ப்ரயோஜ்யோ ஜபோ ந விஜ்ஞாநப்ரயோஜக: தஸ்ய ஸ்வப்ரயோஜகத்வேந ப்ராகே³வ ஸித்³தே⁴ராவஶ்யகத்வாதி³த்யர்த²: ।

ப²லவத்த்வாச்ச ப்ராணவிஜ்ஞாநம் ஸ்வதந்த்ரம் விதி⁴த்ஸிதமித்யாஹ —

தத்³தே⁴தி ।

ப்ராணோபாஸ்தேர்விவக்ஷிதத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ப்ராணஸ்யேதி ।

’யத்³தி⁴ ஸ்தூயதே தத்³விதீ⁴யதே’ இதி ந்யாயமாஶ்ரித்யோக்தமேவ ப்ரபஞ்சயதி —

ந ஹீதி ।

இதஶ்ச ப்ராணோபாஸ்திரத்ர விதி⁴த்ஸிதேத்யாஹ —

ம்ருத்யுமிதி ।

ப²லவசநம் ப்ராணஸ்யாநுபாஸ்யத்வே நோபபத்³யத இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

உக்தமேவ வ்யநக்தி —

ப்ராணேதி ।

ம்ருத்யுமோக்ஷணாநந்தரம் வாகா³தீ³நாம் யத³க்³ந்யாதி³த்வம் ப²லம் தத³த்⁴யாத்மபரிச்சே²த³ம் ஹித்வோபாஸிதுராதி⁴தை³விகப்ராணஸ்வரூபாபத்தேருபபத்³யதே । தஸ்மாத்³விதி⁴த்ஸிதைவாத்ர ப்ராணோபாஸ்திரித்யர்த²: ।

உக்தந்யாயேந ப்ராணோபாஸ்திமுபேத்ய ப்ராணதே³வதாம் ஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணவதீமாக்ஷிபதி —

ப⁴வத்விதி ।

யதா² ப்ராணஸ்யோபாஸ்தி: ஶாஸ்த்ரத்³ருஷ்டத்வாதி³ஷ்டா ததா²(அ)ஸ்ய கு³ணஸம்ப³ந்த⁴: ஶ்ருதத்வாதே³ஷ்டவ்ய உபாஸ்தாவுபாஸ்யே ச கு³ணவதி ப்ராணே ப்ராமாணிகத்வப்ராப்தேரவிஶேஷாதி³தி ஸித்³தா⁴ந்தீ ப்³ரூதே —

நந்விதி ।

ப்ராணஸ்யோபாஸ்யத்வே(அ)பி விஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணவாத³ஸ்ய ஸ்துத்யர்த²த்வேநார்த²வாத³த்வஸம்ப⁴வாந்ந யதோ²க்தா தே³வதா ஸ்யாதி³தி பூர்வவாத்³யாஹ —

ந ஸ்யாதி³தி।

விஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணவாத³ஸ்யார்த²வாத³த்வே(அ)பி நாபூ⁴தார்த²வாத³த்வமிதி பரிஹரதி —

நேதி ।

விஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணவிஶிஷ்டப்ராணத்³ருஷ்டேரத்ர ப²லப்ராப்தி: ஶ்ருதா ந ஸா ஜ்ஞாநஸ்ய மித்²யார்த²த்வே யுக்தா ஸம்யக்³ஜ்ஞாநாதே³வ புமர்த²ப்ராப்தே: ஸம்ப⁴வாத³த: ஸ்துதிரபி யதா²ர்தை²வேத்யர்த²: ।

லோகத்³ருஷ்டாந்தம் வ்யாசஷ்டே —

யோ ஹீதி ।

இஹேதி வேதா³க்²யதா³ர்ஷ்டாந்திகோக்தி: ।

நநு விஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணவதீம் தே³வதாம் வத³ந்தி வாக்யாந்யுபாஸநாவித்⁴யர்த²த்வாந்ந ஸ்வார்தே² ப்ராமாண்யம் ப்ரதிபத்³யந்தே தத்ரா(அ)ஹ —

ந சேதி ।

அந்யபராணாமபி வாக்யாநாம் மாநாந்தரஸம்வாத³விஸம்வாத³யோரஸதோ: ஸ்வார்தே² ப்ராமாண்யமநுப⁴வாநுஸாரிபி⁴ரேஷ்டவ்யமித்யர்த²: ।

நநு ப்ராணஸ்ய விஶுத்³த்⁴யாதி³வாதோ³ ந ஸ்வார்தே² மாநமந்யபரத்வாதா³தி³த்யயூபாதி³வாக்யவத³தா ஆஹ —

ந சேதி ।

ஆதி³த்யயூபாதி³வாக்யார்த²ஜ்ஞாநஸ்ய ப்ரத்யக்ஷாதி³நா(அ)பவாத³வத்³விஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணவிஜ்ஞாநஸ்ய நாபவாத³: ஶ்ருதஸ்தஸ்மாத்³விஶுத்³த்⁴யாதி³வாத³ஸ்ய ஸ்வார்தே² மாநத்வமப்ரத்யூஹமித்யர்த²: ।

விஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணகப்ராணவிஜ்ஞாநாத்ப²லஶ்ரவணாத்தத்³வாத³ஸ்ய யதா²ர்த²த்வமேவேத்யுபஸம்ஹரதி —

தத இதி ।

லோகவத்³வேதே³(அ)பி ஸம்யக்³ஜ்ஞாநாதி³ஷ்டப்ராப்திரநிஷ்டபரிஹாரஶ்சேத்யந்வயமுகே²நோக்தமர்த²ம் வ்யதிரேகமுகே²நாபி ஸமர்த²யதே —

விபர்யயே சேத்யாதி³நா ।

ஶாஸ்த்ரஸ்யாநர்தா²ர்த²த்வமிஷ்டமிதி ஶங்காம் நிராசஷ்டே —

ந சேதி ।

அபௌருஷேயஸ்யாஸம்பா⁴விதஸர்வதோ³ஷஸ்யாஶேஷபுருஷார்த²ஹேதோ: ஶாஸ்த்ரஸ்யாநர்தா²ர்த²த்வமேஷ்டுமஶக்யமித்யர்த²: ।

ஶாஸ்த்ரஸ்ய யதா²பூ⁴தார்த²த்வம் நிக³மயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

உபாஸநார்த²ம் ஜ்ஞாநார்த²ம் சேதி ஶேஷ: ।

ஶாஸ்த்ராத்³யதா²ர்த²ப்ரதிபத்தே: ஶ்ரேய:ப்ராப்திரித்யத்ர வ்யபி⁴சாரம் சோத³யதி —

நாமாதா³விதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ஸ்பு²டமிதி ।

அப்³ரஹ்மணி ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிரதஸ்மிம்ஸ்தத்³பு³த்³தி⁴த்வாந்மித்²யா தீ⁴: ஸா ச யாவந்நாம்நோ க³தமித்யாதி³ஶ்ருத்யா ப²லவதீ தத: ஶாஸ்த்ராத்³யதா²ர்த²ப்ரதிபத்தேரேவ ப²லமித்யயுக்தமித்யர்த²: ।

பே⁴தா³க்³ரஹபூர்வகோ(அ)ந்யஸ்யாந்யாத்மதாவபா⁴ஸோ மித்²யாஜ்ஞாநமத்ர து பே⁴தே³ பா⁴ஸமாநே(அ)ந்யத்ராந்யத்³ருஷ்டிர்விதீ⁴யதே । யதா² விஷ்ணோர்பே⁴தே³ ப்ரதிமாயாம் க்³ருஹ்யமாணே தத்ர விஷ்ணுத்³ருஷ்டி: க்ரியதே தந்நேத³ம் மித்²யாஜ்ஞாநமித்யாஹ —

நேதி ।

நஞர்த²ம் ஸ்பஷ்டயதி —

நாமாதா³விதி ।

ப்ரஶ்நபூர்வகம் ஹேதும் வ்யாசஷ்டே —

கஸ்மாதி³தி ।

ப்ரதிமாயாம் விஷ்ணுத்³ருஷ்டிம் ப்ரத்யாலம்ப³நத்வமேவ ந விஷ்ணுதாதா³த்ம்யம் நாமாதே³ஸ்து ப்³ரஹ்மதாதா³த்ம்யம் ஶ்ருதமிதி வைஷம்யமாஶங்க்ய(அ)(அ)ஹ —

ஆலம்ப³நத்வேநேதி ।

உக்தமர்த²ம் வைத⁴ர்ம்யத்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

யதே²தி ।

கர்மமீமாம்ஸகோ ப்³ரஹ்மவித்³வேஷம் ப்ரகடயந்ப்ரத்யவதிஷ்ட²தே —

ப்³ரஹ்மேதி ।

கேவலா தத்³த்³ருஷ்டிரேவ நாம்நி சோத்³யதே சோத³நாவஶாச்ச ப²லம் ஸேத்ஸ்யதி ப்³ரஹ்ம து நாஸ்தி மாநாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

அத² யதா² தே³வாநாம் ப்ரதிமாதி³ஷூபாஸ்யமாநாநாமந்யத்ர ஸத்த்வம் யதா² ச வஸ்வாத்³யாத்மநாம் பித்ருணாம் ப்³ராஹ்மணாதி³தே³ஹே தர்ப்யமாணாநாமந்யத்ர ஸத்த்வம் ததா² ப்³ரஹ்மணோ(அ)பி நாமாதா³வுபாஸ்யத்வாத³ந்யத்ர ஸத்த்வம் ப⁴விஷ்யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏதேநேதி ।

நாமாதௌ³ ப்³ரஹ்மத³ர்ஶநேநேதி யாவத் । த்³ருஷ்டாந்தாஸித்³தே⁴ர்ந க்வாபி ப்³ரஹ்மாஸ்தீதி பா⁴வ: ।

ஸத்யஜ்ஞாநாதி³லக்ஷணம் ப்³ரஹ்ம நாஸ்தீத்யயுக்தம் ‘ஸதே³வ ஸோம்யேத³ம்’(சா². உ. 6 । 2 । 1) இத்யாதி³ஶ்ருதேரித்யாஹ —

நேதி ।

கிம் ச ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டி: ஸத்யார்தா² ஶாஸ்த்ரீயத்³ருஷ்டித்வாதி³யமேவர்க³க்³நி: ஸாமேதித்³ருஷ்டிவதி³த்யாஹ —

ருகா³தி³ஷ்விதி ।

ததே³வம் ஸ்பஷ்டயதி —

வித்³யமாநேதி ।

தாபி⁴ர்த்³ருஷ்டிபி⁴: ஸாமாந்யம் த்³ருஷ்டித்வம் தஸ்மாதி³தி யாவத் ।

யத்து த்³ருஷ்டாந்தாஸித்³தி⁴ரிதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏதேநேதி ।

ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டே: ஸத்யார்த²த்வவசநேநேதி யாவத் ।

ப்³ரஹ்மாஸ்தித்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

முக்²யாபேக்ஷத்வாதி³தி ।

உக்தமேவ விவ்ருணோதி —

பஞ்சேதி ।

பஞ்சாக்³நயோ த்³யுபர்ஜந்யப்ருதி²வீபுருஷயோஷித: । ஆதி³பத³ம் வாக்³தே⁴ந்வாதி³க்³ரஹார்த²ம் ।

நநு வேதா³ந்தவேத்³யம் ப்³ரஹ்மேஷ்யதே ந ச தேப்⁴யஸ்தத்³தீ⁴: ஸித்³த்⁴யதி தேஷாம் விதி⁴வைது⁴ர்யேணாப்ராமாண்யாத்தத்குதோ ப்³ரஹ்மஸித்³தி⁴ரத ஆஹ —

க்ரியார்தை²ஶ்சேதி ।

விமதம் ஸ்வார்தே² ப்ரமாணமஜ்ஞாதஜ்ஞாபகத்வாத்ஸம்மதவத் । அதோ வேதா³ந்தஶாஸ்த்ராதே³வ ப்³ரஹ்மஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ஸித்³த⁴ஸாத்⁴யர்த²பே⁴தே³ந வைஷம்யாத³விஶிஷ்டத்வமநிஷ்டமித்யாஶங்க்யோக்தம் விவ்ருணோதி —

யதா² சேதி ।

விஶிஷ்டத்வம் ஸ்வரூபோபகாரித்வம் ப²லோபகாரித்வம் ச । பஞ்சமோக்தம் ப்ரகாரம் பராம்ரஷ்டுமேவமித்யாதி³ஷ்டம் ।

அலௌகிகத்வம் ஸாத⁴யதி —

ப்ரத்யக்ஷாதீ³தி ।

கிஞ்ச வேதா³ந்தாநாமப்ராமாண்யம் பு³த்³த்⁴யநுத்பத்தேர்வா ஸம்ஶயாத்³யுத்பத்தேர்வா ? நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

ந சேதி ।

ந த்³விதீய இத்யாஹ —

ந சாநிஶ்சிதேதி ।

கோடித்³வயாஸ்பர்ஶித்வாத³பா³தா⁴ச்சேத்யர்த²: ।

க்ரியார்தை²ர்வாக்யைர்வித்³யார்தா²நாம் வாக்யாநாம் ஸாத⁴ர்ம்யமுக்தமாக்ஷிபதி —

அநுஷ்டே²யேதி ।

ஸாத⁴ர்ம்யஸ்யாயுக்தத்வமேவ வ்யநக்தி —

க்ரியார்தை²ரிதி ।

வாக்யோத்த²பு³த்³தே⁴ர்யதா²ர்த²த்வாத்³வித்⁴யபா⁴வே(அ)பி வாக்யப்ராமாண்யமஜ்ஞாதஜ்ஞாபகத்வேநாவிருத்³த⁴மிதி பரிஹரதி —

ந ஜ்ஞாநஸ்யேதி ।

அநுஷ்டே²யநிஷ்ட²த்வமந்தரேண குதோ வஸ்துநி ப்ரயோக³ப்ரத்யயயோஸ்ததா²ர்த²த்வமித்யாஶங்க்ய தயோர்விஷயதயா ததா²ர்த²த்வம் தத³பேக்ஷஸ்வப்ராமாண்யார்த²த்வம் வேதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயதி —

ந ஹீதி ।

தது³ப⁴யவிஷயஸ்ய கர்தவ்யார்த²ஸ்ய ததா²த்வம் ந கர்தவ்யத்வாபேக்ஷம் கிந்து மாநக³ம்யத்வாத³ந்யதா² விப்ரலம்ப⁴கவிதி⁴வாக்யே(அ)பி ததா²த்வாபத்தேரித்யர்த²: ।

த்³விதீயம் ப்ரத்யாஹ —

ந சேதி ।

பு³த்³தி⁴க்³ரஹணம் ப்ரயோகோ³பலக்ஷணார்த²ம் । கர்தவ்யதார்த²விஷயப்ரயோகா³தே³ர்நாநுஷ்டே²யவிஷயத்வாந்மாநத்வம் கிந்து ப்ரமாகரணத்வாத்தஜ்ஜந்யத்வாச்சாந்யதோ²க்தாதிப்ரஸக்திதாத³வஸ்த்²யாத³தோ(அ)நுஷ்டே²யநிஷ்ட²த்வம் மாநத்வே(அ)நுபயுக்தமித்யர்த²: ।

குதஸ்தர்ஹி கார்யாகார்யதி⁴யாவித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

வேதே³தி ।

வைதி³கஸ்யார்த²ஸ்யாபா³தே⁴ந ததா²ர்த²த்வே ஸித்³தே⁴ ஸமீஹிதஸாத⁴நத்வவிஶிஷ்டம் சேத்³வஸ்து ததா³ கர்தவ்யமிதி தி⁴யா(அ)நுதிஷ்ட²தி । தச்சேத³நிஷ்டஸாத⁴நத்வவிஶிஷ்டம் ததா³ ந கார்யமிதி தி⁴யா நாநுதிஷ்ட²தி । அதோ மாநாத்தஸ்யாநுஷ்டா²நாநநுஷ்டா²நஹேதூ கார்யாகார்யதி⁴யாவித்யர்த²: ।

ததா²(அ)பி ப்³ரஹ்மணோ வாக்யார்த²த்வம் பதா³ர்த²த்வம் வா ? நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

அநநுஷ்டே²யயத்வ இதி ।

தஸ்யாகார்யத்வே(அ)பி வாக்யார்த²த்வம் கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யாஹ —

ந ஹீதி ।

உப⁴யத்ராஸதீதிச்சே²த³: ।

த்³விதீயம் தூ³ஷயதி —

பதா³ர்த²த்வே சேதி ।

ப்³ரஹ்மண: ஶாஸ்த்ரார்த²த்வமேததி³த்யுச்யதே கார்யாஸ்ப்ருஷ்டே(அ)ர்தே² வாக்யப்ராமாண்யம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸாத⁴யதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஶுக்லக்ருஷ்ணலோஹிதமிஶ்ரலக்ஷணம் வர்ணசதுஷ்டயம் தத்³விஶிஷ்டோ மேருரஸ்தீத்யாதி³ப்ரயோகே³ மேர்வாதா³வகார்யே(அ)பி ஸம்யக்³தீ⁴த³ர்ஶநாத்தத்த்வமஸிவாக்யாத³பி கார்யாஸ்ப்ருஷ்டே ப்³ரஹ்மணி ஸம்யக்³ஜ்ஞாநஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

த்³ருஷ்டாந்தே(அ)பி கார்யதீ⁴ரேவ வாக்யாது³தே³தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

நநு தத்ர க்ரியாபதா³தீ⁴நா பத³ஸம்ஹதிர்யுக்தா வேதா³ந்தேஷு புநஸ்தத³பா⁴வாத்பத³ஸம்ஹத்யயோகா³த்குதோ வாக்யப்ரமாணத்வம் ப்³ரஹ்மண: ஸம்ப⁴வதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

விமதமப²லம் ஸித்³தா⁴ர்த²ஜ்ஞாநத்வாத்ஸம்மதவதி³த்யநுமாநாத்தத்த்வமாதே³: ஸித்³தா⁴ர்த²ஸ்யாயுக்தம் மாநத்வமிதி ஶங்கதே —

மேர்வாதீ³தி ।

ஶ்ருதிவிரோதே⁴நாநுமாநம் து⁴நீதே —

நேத்யாதி³நா ।

வித்³வத³நுப⁴வவிரோதா⁴ச்ச நைவமித்யாஹ —

ஸம்ஸாரேதி ।

ப²லஶ்ருதேரர்த²வாத³த்வேநாமாநத்வாத³நுமாநபா³த⁴கதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அநந்யேதி ।

பர்ணமயீத்வாதி⁴கரணந்யாயேந ஜுஹ்வா: ப²லஶ்ருதேரர்த²வாத³த்வம் யுக்தம் । ப்³ரஹ்மதி⁴யோ(அ)ந்யஶேஷத்வப்ராபகாபா⁴வாத்தத்ப²லஶ்ருதேரர்த²வாத³த்வாஸித்³தி⁴ரிதி । அந்யதா² ஶாரீரகாநாரம்ப⁴: ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

ஶ்ருத்யநுப⁴வாப்⁴யாம் வாக்யோத்த²ஜ்ஞாநஸ்ய ப²லவத்த்வத்³ருஷ்டேர்யுக்தா கார்யாஸ்ப்ருஷ்டே ஸ்வார்தே² தத்த்வமஸ்யாதே³ர்மாநதேத்யுக்தம் ஸம்ப்ரதி ஶாஸ்த்ரஸ்ய கார்யபரத்வாநியமே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ப்ரதிஷித்³தே⁴தி ।

யத்³யபி கலஞ்ஜப⁴க்ஷணாதே³ரத⁴:பாதஸ்ய ச ஸம்ப³ந்தோ⁴ ந கலஞ்ஜம் ப⁴க்ஷயேதி³த்யாதி³வாக்யாத்ப்ரதீயதே ததா²(அ)பி தஸ்யாநுஷ்டே²யத்வாத்³வாக்யஸ்யாநுஷ்டே²யநிஷ்ட²த்வஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்யாபா⁴வார்த²த்வாந்நாநுஷ்டே²யதேத்யர்த²: ।

அப⁴க்ஷணாதி³ கார்யமிதி விதி⁴பரத்வமேவ நிஷேத⁴வாக்யஸ்ய கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

தஸ்யாபி கார்யார்த²த்வே விதி⁴நிஷேத⁴பே⁴த³ப⁴ங்கா³ந்நஞஶ்ச ஸ்வஸம்ப³ந்த்⁴யபா⁴வபோ³த⁴நே முக்²யஸ்யார்தா²ந்தரே வ்ருத்தௌ லக்ஷணாபாதாந்நிஷித்³த⁴விஷயே ராகா³தி³நா ப்ரவ்ருத்தக்ரியாவதோ நிஷேத⁴ஶாஸ்த்ரார்த²தீ⁴ஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய நிஷேத⁴ஶ்ருதேரகரணாத்ப்ரஸக்தக்ரியாநிவ்ருத்த்யுபலக்ஷிதாதௌ³தா³ஸீந்யாத³ந்யத³நுஷ்டே²யம் ந ப்ரதிபா⁴தீத்யர்த²: ।

பா⁴வவிஷயம் கர்தவ்யத்வம் விதீ⁴நாமர்தோ²(அ)பா⁴வவிஷயம் து நிஷேதா⁴நாமிதி விஶேஷமாஶங்க்யா(அ)ஹ —

அகர்தவ்யதேதி ।

அபா⁴வஸ்ய பா⁴வார்த²த்வாபா⁴வாத்கர்தவ்யதாவிஷயத்வாஸித்³தி⁴ரிதி ஹிஶப்³தா³ர்த²: ।

ப்ரதிஷேத⁴ஜ்ஞாநவதோ(அ)பி கலஞ்ஜப⁴க்ஷணாதி³ஜ்ஞாநத³ர்ஶநாத்தந்நிவ்ருத்தேர்நியோகா³தீ⁴நத்வாத்தந்நிஷ்ட²மேவ வாக்யமேஷ்டவ்யமிதி சேந்நேத்யாஹ —

க்ஷுதா⁴ர்தஸ்யேதி ।

விஷலிப்தபா³ணஹதஸ்ய பஶோர்மாம்ஸம் கலஞ்ஜம் ப்³ரஹ்மவதா⁴த்³யபி⁴ஶாபயுக்தஸ்யாந்நபாநாத்³யபோ⁴ஜ்யம் தஸ்மிந்நப⁴க்ஷ்யே(அ)போ⁴ஜ்யே ச ப்ராப்தே யத்³ப்⁴ரமஜ்ஞாநம் க்ஷுத்க்ஷாமஸ்யோத்பந்நம் தந்நிஷேத⁴தீ⁴ஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய தத்³தீ⁴ஸ்ம்ருத்யா பா³த்⁴யமித்யத்ர லௌகிகத்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ம்ருக³த்ருஷ்ணிகாயாமிதி ।

ததா²(அ)பி ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வஸித்³த⁴யே விதி⁴ரர்த்²யதாமிதி சேந்நேத்யாஹ —

தஸ்மிந்நிதி ।

தத³பா⁴வ: ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வோ ந விதி⁴ஜந்யப்ரயத்நஸாத்⁴யோ நிமித்தாபா⁴வேநைவ ஸித்³தே⁴ரித்யர்த²: ।

த்³ருஷ்டாந்தமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

ததே²தி ।

ந கேவலம் தத்த்வமஸ்யாதி³வாக்யாநாம் ஸித்³த⁴வஸ்துமாத்ரபர்யவஸாநதா கிந்து ஸர்வகர்மநிவர்தகத்வமபி ஸித்³த்⁴யதீத்யாஹ —

ததே²தி ।

அகர்த்ரபோ⁴க்த்ருப்³ரஹ்மாஹமிதிஜ்ஞாநஸம்ஸ்க்ருதஸ்ய ப்ரவ்ருத்தீநாமபா⁴வ: ஸ்யாதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: । அஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மபா⁴வாத்³விபரீதோ(அ)ர்தோ² யஸ்ய கர்த்ருத்வாதி³ஜ்ஞாநஸ்ய தந்நிமித்தாநாமநர்தா²ர்த²த்வேந ஜ்ஞாயமாநத்வாதி³தி ஹேது: ।

கதா³ புநஸ்தாஸாமபா⁴வ: ஸ்யாத³த ஆஹ —

பரமாத்மாதீ³தி ।

ப்⁴ராந்திப்ராப்தப⁴க்ஷணாதி³நிராஸேந நிவ்ருத்திநிஷ்ட²தயா நிஷேத⁴வாக்யஸ்ய மாநத்வவத்தத்த்வமாதே³ரபி ப்ரத்யக³ஜ்ஞாநோத்த²கர்த்ருத்வாதி³நிவர்தகத்வேந மாநத்வோபபத்திரிதி ஸமுதா³யார்த²: ।

த்³ருஷ்டாந்ததா³ர்ஷ்டாந்திகயோர்வைஷம்யமாஶங்கதே —

நந்விதி ।

தஸ்ய நிஷித்³த⁴த்வாத³நர்தா²ர்த²த்வமேவ யத்³வஸ்துயாதா²த்ம்யம் தஜ்ஜ்ஞாநேந நிஷேதே⁴ க்ருதே தத்ஸம்ஸ்கரத்³வாரா ஸம்பாதி³தஸ்ம்ருத்யா ஶாஸ்த்ரீயஜ்ஞாநேந விபரீதஜ்ஞாநே பா³தி⁴தே தத்கார்யப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வோ நிமித்தாபா⁴வே நைமித்திகாபா⁴வந்யாயேந யுக்தோ ந ததா²(அ)க்³நிஹோத்ராதி³ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வோ யுக்த: । ப்³ரஹ்மவிதா³(அ)க்³நிஹோத்ராதி³ ந கர்தவ்யமிதி நிஷேதா⁴நுபலம்பா⁴தி³த்யர்த²: ।

தத்த்வமஸ்யாதி³வாக்யேநார்தா²ந்நிஷித்³த⁴மக்³நிஹோத்ராதீ³தி மந்வாந: ஸாம்யமாஹ —

நேத்யாதி³நா ।

ஶாஸ்த்ரீயப்ரவ்ருத்தீநாம் க³ர்ப⁴வாஸாதி³ஹேதுத்வாத³நர்தா²ர்த²த்வமஹம் கர்தேத்யாத்³யபி⁴மாநக்ருதத்வேந விபரீதஜ்ஞாநநிமித்தத்வம் ।

ஏததே³வ த்³ருஷ்டாந்தாவஷ்டம்பே⁴ந ஸ்பஷ்டயதி —

கலஞ்ஜேதி ।

காம்யாநாமஜ்ஞாநஹேதுத்வாநர்தா²ர்த²த்வாப்⁴யாம் விது³ஷஸ்தேஷு ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வோ யுக்தோ நித்யாநாம் து ஶாஸ்த்ரமாத்ரப்ரயுக்தாநுஷ்டா²நத்வாந்நாஜ்ஞாநக்ருதத்வம் ப்ரத்யவாயாக்²யாநர்த²த்⁴வம்ஸித்வாச்ச நாநர்த²கரத்வமதஸ்தேஷு ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வோ யுக்தோ ந ப⁴வதீதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

நித்யாநாம் ஶாஸ்த்ரமாத்ரக்ருதாநுஷ்டா²நத்வமஸித்³த⁴மிதி பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

யதே²தி ।

அவித்³யாதீ³த்யாதி³ஶப்³தே³நாஸ்மிதாதி³க்லேஶசதுஷ்டயோக்தி: । தைரவித்³யாதி³பி⁴ர்ஜநிதேஷ்டப்ராப்தௌ தாத்³ருக³நிஷ்டப்ராப்தௌ ச க்ரமேண ராக³த்³வேஷவத: புருஷஸ்யேஷ்டப்ராப்திமநிஷ்டபரிஹாரம் ச வாஞ்ச²தஸ்தாப்⁴யாமேவ ராக³த்³வேஷாப்⁴யாமிஷ்டம் மே பூ⁴யாத³நிஷ்டம் மா பூ⁴தி³த்யவிஶேஷகாமநாபி⁴: ப்ரேரிதாவிஶேஷப்ரவ்ருத்தியுக்தஸ்ய நித்யாநி விதீ⁴யந்தே । ஸ்வர்க³காம: பஶுகாம இதி விஶேஷார்தி²ந: காம்யாநி । துல்யம் தூப⁴யேஷாம் கேவலஶாஸ்த்ரநிமித்தத்வமித்யர்த²: ।

கிம் ச காம்யாநாம் து³ஷ்டத்வம் ப்³ருவதா நித்யாநாமபி ததி³ஷ்டமுத்பத்திவிநியோக³ப்ரயோகா³தி⁴காரவிதி⁴ரூபே விஶேஷாபா⁴வாதி³த்யாஹ —

ந சேதி ।

கத²ம் தர்ஹி காம்யநித்யவிபா⁴க³ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

கர்த்ருக³தேநேதி ।

ஸ்வர்க³காம: பஶுகாம இதி விஶேஷார்தி²ந: காம்யவிதி⁴ரிஷ்டம் மே ஸ்யாத³நிஷ்டம் மா பூ⁴தி³த்யவிஶேஷகாமப்ரேரிதாவிஶேஷிதப்ரவ்ருத்திமதோ நித்யவிதி⁴ரித்யுக்தமித்யர்த²: ।

நந்வவித்³யாதி³தோ³ஷவதோ நித்யாநி கர்மாணீத்யயுக்தம் பரமாத்மஜ்ஞாநவதோ(அ)பி யாவஜ்ஜீவஶ்ருதேஸ்தேஷாமநுஷ்டே²யத்வாதி³த்யாஶங்க்ய ஶ்ருதேரவிரக்தவிஷயத்வாந்மைவமித்யாஹ —

ந பரமாத்மேதி ।

“யோகா³ரூட⁴ஸ்ய தஸ்யைவ ஶம: காரணமுச்யதே” இதி ஸ்ம்ருதேர்ஜ்ஞாநபரிபாகே காரணம் கர்மோபஶம ஏவ ப்ரதீயதே ந ததா² கர்மவிதி⁴ரித்யர்த²: ।

ந கேவலம் விஹிதம் நோபலப்⁴யதே ந ஸம்ப⁴வதி சேத்யாஹ —

கர்மநிமித்தேதி ।

யதா³ நாஸி த்வம் ஸம்ஸாரீ கிந்த்வகர்த்ரபோ⁴க்த்ரு ப்³ரஹ்மாஸீதி ஶ்ருத்யா ஜ்ஞாப்யதே ததா³ தே³வதாயா: ஸம்ப்ரதா³நத்வம் கரணத்வம் வ்ரீஹ்யாதே³ரித்யேதத் ஸர்வமுபம்ருதி³தம் ப⁴வதி । தத்கத²மகர்த்ராதி³ஜ்ஞாநவத: ஸம்ப⁴வதி கர்மவிதி⁴ரித்யர்த²: ।

உபம்ருதி³தமபி வாஸநாவஶாது³த்³ப⁴விஷ்யதி । ததஶ்ச விது³ஷோ(அ)பி கர்மவிதி⁴: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

வாஸநாவஶாது³த்³பூ⁴தஸ்யா(அ)(அ)பா⁴ஸத்வாதா³த்மஸ்ம்ருத்யா புந: புநர்பா³தா⁴ச்ச விது³ஷோ ந கர்மப்ரவ்ருத்திரித்யர்த²: ।

கிஞ்சாநவச்சி²ந்நம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ஸ்மரதஸ்ததா³த்மகஸ்ய தே³ஶாதி³ஸாபேக்ஷம் கர்ம நிரவகாஶமித்யாஹ —

நஹீதி ।

விது³ஷோ பி⁴க்ஷாடநாதி³வத்கர்மாவஸர: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

போ⁴ஜநாதீ³தி ।

அபரோக்ஷஜ்ஞாநவதோ வா பரோக்ஷஜ்ஞாநவதோ வா போ⁴ஜநாதி³ப்ரவ்ருத்தி: ? நா(அ)(அ)த்³ய: । அநப்⁴யுபக³மாத்தத்ப்ரவ்ருத்தேர்பா³தி⁴தாநுவ்ருத்திமாத்ரத்வாத³க்³நிஹோத்ராதே³ரபா³தி⁴தாபி⁴மாநநிமித்தஸ்ய ததா²த்வாநுபபத்தேரித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

நேதி ।

ந த்³விதீய: । பரோக்ஷஜ்ஞாநிந: ஶாஸ்த்ராநபேக்ஷக்ஷுத்பிபாஸாதி³தோ³ஷக்ருதத்வாத்தத்ப்ரவ்ருத்தேரிஷ்டத்வாதி³த்யாஹ —

அவித்³யாதீ³தி ।

அக்³நிஹோத்ராத்³யபி ததா² ஸ்யாதி³தி சேந்நேத்யாஹ —

ந த்விதி ।

போ⁴ஜநாதி³ப்ரவ்ருத்தேராவஶ்யகத்வாநுபபத்திம் விவ்ருணோதி —

கேவலேதி ।

ந து ததே²த்யாதி³ ப்ரபஞ்சயதி —

ஶாஸ்த்ரநிமித்தேதி ।

தர்ஹி ஶாஸ்த்ரவிஹிதகாலாத்³யபேக்ஷத்வாந்நித்யாநாமதோ³ஷப்ரப⁴வத்வம் ப⁴வேதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தோ³ஷேதி ।

ஏவம் தோ³ஷக்ருதத்வே(அ)பி நித்யாநாம் ஶாஸ்த்ரஸாபேக்ஷத்வாத்காலாத்³யபேக்ஷத்வமவிருத்³த⁴மித்யாஹ —

ஏவமிதி ।

போ⁴ஜநாதே³ர்தோ³ஷக்ருதத்வே(அ)பி ‘சாதுர்வர்ண்யம் சரேத்³பை⁴க்ஷம்’ ‘யதீநாம் து சதுர்கு³ணம்’ (மநு 5.137) இத்யாதி³நியமவத்³விது³ஷோ(அ)க்³நிஹோத்ராதி³நியமோ(அ)பி ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

தத்³போ⁴ஜநாதீ³தி ।

விது³ஷோ நாஸ்தி போ⁴ஜநாதி³நியமோ(அ)திக்ராந்தவிதி⁴த்வாத் । ந சைதாவதா யதே²ஷ்டசேஷ்டாபத்தி: அத⁴ர்மாதீ⁴நா(அ)விவேகக்ருதா ஹி ஸா । ந ச தௌ விது³ஷோ வித்³யேதே அதோ(அ)வித்³யாவஸ்தா²யாமப்யஸதீ: யதே²ஷ்டசேஷ்டா வித்³யாத³ஶாயாம் குத: ஸ்யாத் । ஸம்ஸ்காரஸ்யாப்யபா⁴வாத் ।

பா³தி⁴தாநுவ்ருத்தேஶ்ச । அக்³நிஹோத்ராதே³ஸ்த்வநாபா⁴ஸத்வாந்ந பா³தி⁴தாநுவ்ருத்திரித்யாஹ —

நேதி ।

கிஞ்சாவிது³ஷாம் விவிதி³ஷூணாமேவ நியம: । தேஷாம் விதி⁴நிஷேத⁴கோ³சரத்வாத் । ந ச தேஷாமப்யேஷ ஜ்ஞாநோத³யபரிபந்தீ² । தஸ்யாந்யநிவ்ருத்திரூபஸ்ய ஸ்வயங்க்ரியாத்வாபா⁴வாத் ।

நாபி ஸ க்ரியாமாக்ஷிபந்ப்³ரஹ்மவித்³யாம் ப்ரதிக்ஷிபதி । அந்யநிவ்ருத்த்யாத்மநஸ்ததா³க்ஷேபகத்வாஸித்³தே⁴ரித்யாஹ —

நியமஸ்யேதி ।

கர்மஸு ராகா³தி³மதோ(அ)தி⁴காராத்³விரக்தஸ்ய ஜ்ஞாநாதி⁴காராஜ்ஞாநிநோ ஹேத்வபா⁴வாதே³வ கர்மாபா⁴வாத்தஸ்ய போ⁴ஜநாத்³யதுல்யாத்வாத்தத்த்வமாதே³: ஸர்வவ்யாபாரோபரமாத்மகஜ்ஞாநஹேதோர்நிவர்தகத்வேந ப்ராமாண்யம் ப்ரதிபாதி³தமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

தஸ்ய விதி⁴ருத்பாத³கம் வாக்யம் । தஸ்ய நிஷேத⁴வாக்யவத்தத்த்வஜ்ஞாநஹேதோஸ்தத்³விரோதி⁴மித்²யாஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வாத³ஶேஷவ்யாபாரநிவர்தகத்வேந கூடஸ்த²வஸ்துநிஷ்ட²ஸ்ய யுக்தம் ப்ராமாண்யம் । மித்²யாஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸே ஹேத்வபா⁴வே ப²லாபா⁴வந்யாயேந ஸர்வகர்மநிவ்ருத்தேரித்யர்த²: ।

தத்பதோ³பாத்தம் ஹேதுமேவ ஸ்பஷ்டயதி —

கர்மப்ரவ்ருத்தீதி ।

யதா² ப்ரதிஷேத்⁴யே ப⁴க்ஷணாதௌ³ ப்ரதிஷேத⁴ஶாஸ்த்ரவஶாத்ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வஸ்ததா² தத்த்வமஸ்யாதி³வாக்யஸாமர்த்²யாத்கர்மஸ்வபி ப்ரவ்ருத்த்யபா⁴வஸ்ய துல்யத்வாத்ப்ராமாண்யமபி துல்யமித்யர்த²: ।

ப்ரதிஷேத⁴ஶாஸ்த்ரஸாம்யே தத்த்வமஸ்யாதி³ஶாஸ்த்ரஸ்யோச்யமாநே ததை²வ நிவ்ருத்திநிஷ்ட²த்வம் ஸ்யாந்ந வஸ்துப்ரதிபாத³கத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ரதிஷேதோ⁴ ஹி ப்ரஸக்தக்ரியாம் நிவர்தயம்ஸ்தது³பலக்ஷிதௌதா³ஸீந்யாத்மகே வஸ்துநி பர்யவஸ்யதி । ததா² தத்த்வமஸ்யாதி³வாக்யஸ்யாபி வஸ்துப்ரதிபாத³கத்வமவிருத்³த⁴மித்யர்த²: । வேதா³ந்தாநாம் ஸித்³தே⁴ ப்ராமாண்யவத³ர்த²வாதா³தீ³நாமந்யபராணாமபி ஸம்வாத³விஸம்வாத³யோரபா⁴வே ஸ்வார்தே² மாநத்வஸித்³தௌ⁴ ஸித்³தா⁴ விஶுத்³த்⁴யாதி³கு³ணவதீ ப்ராணதே³வதேதி சகாரார்த²: ॥1॥

ஜ்ஞாநமிஹ பரீக்ஷ்யமாணமித்யேதத்ப்ரஸம்கா³க³தம் விசாரம் பரிஸமாப்ய தே ஹ வாசமித்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

தே தே³வா இதி ।

அசேதநாயா வாசோ நியோஜ்யத்வம் வாரயதி —

வாக³பி⁴மாநிநீமிதி ।

நியோக்த்ரூணாம் தே³வாநாமபி⁴ப்ராயமாஹ —

வாக்³தே³வதேதி ।

நந்வௌத்³கா³த்ரம் கர்ம ஜபமந்த்ரப்ரகாஶ்யா தே³வதா நிர்வர்தயிஷ்யதி ந து வாக்³தே³வதேதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தாமேவேதி ।

அஸதோ மா ஸத்³க³மயேதி ஜபமந்த்ராபி⁴தே⁴யாம் த்³ருஷ்டவந்த இதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: —

வாகா³த்³யாஶ்ரயம் கர்த்ருத்வாதி³ த³ர்ஶயதோ(அ)ர்த²வாத³ஸ்ய ப்ராஸம்கி³கம் தாத்பர்யமாஹ —

அத்ர சேதி ।

ஆத்மாஶ்ரயே கர்த்ருத்வாதா³வவபா⁴ஸமாநே தஸ்ய வாகா³த்³யாஶ்ரயத்வமயுக்தமித்யாஹ —

கஸ்மாதி³தி ।

பரஸ்ய ஜீவஸ்ய வா கர்த்ருத்வாதி³ விவக்ஷிதமிதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயதி —

யஸ்மாதி³தி ।

விசாரத³ஶாயாம் வாகா³தி³ஸம்கா⁴தஸ்ய க்ரியாதி³ஶக்திமத்த்வாத்கர்த்ருத்வாதி³ஸ்ததா³ஶ்ரயோ யஸ்மாத்ப்ரதீதஸ்தஸ்மாத்பரஸ்யா(அ)(அ)த்மந: ஸ்வதஸ்தச்ச²க்திஶூந்யஸ்ய ந ததா³ஶ்ரயத்வமித்யர்த²: ।

கிஞ்சாவித்³யாஶ்ரய: ஸர்வோ வ்யவஹாரோ ந தத்³தீ⁴நே பரஸ்மிந்நவதரதீத்யாஹ —

தத்³விஷய இதி ।

“கர்தா ஶாஸ்த்ரார்த²வத்த்வாத்” இதி ந்யாயேந கர்த்ருத்வமாத்மநோ(அ)ங்கீ³கர்தவ்யமித்யாஶங்க்ய ‘யதா² ச தக்ஷோப⁴யதா²’(ப்³ர. ஸூ. 2.3.40) இதி ந்யாயாதௌ³பாதி⁴கம் தஸ்மிந்கர்த்ருத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

வக்ஷ்யதி ஹீதி ।

யது³க்தமவித்³யாவிஷய: ஸர்வோ வ்யவஹார இதி தத்ர வாக்யஶேஷமநுகூலயதி —

இஹாபீதி ।

இதஶ்ச பரஸ்மிந்நாத்மநி கர்த்ருத்வாதி³வ்யவஹாரோ நாஸ்தீத்யாஹ —

அவ்யாக்ருதாத்த்விதி ।

அநாமரூபகர்மாத்மகமித்யஸ்மாது³பரிஷ்டாத்தத்பத³மத்⁴யாஹர்தவ்யம் ப்ருத²க³வித்³யாவிஷயாத்க்ரியாகாரகப²லஜாதாதி³தி ஶேஷ: ।

மா பூ⁴த்பரமாத்மா கர்த்ருத்வாத்³யாஶ்ரயோ ஜீவஸ்து ஸ்யாதி³தி த்³விதீயமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்த்விதி ।

ஜீவஶப்³த³வாச்யஸ்ய விஶிஷ்டஸ்ய கல்பிதத்வாந்ந தாத்த்விகம் கர்த்ருத்வாதி³கம் கிந்து தத்³த்³வாரா ஸ்வரூபே ஸமாரோபிதமிதி பா⁴வ: ।

ஆத்மநி தாத்த்விககர்த்ருத்வாத்³யபா⁴வே ப²லிதமர்த²வாத³தாத்பர்யமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

தாத்பர்யமர்த²வாத³ஸ்யோக்த்வா நியுக்தயா வாக்³தே³வதயா யத்க்ருதம் தது³பந்யஸ்யதி —

ததே²த்யாதி³நா ।

உத்³கா³த்ருத்வம் ஜபமந்த்ரப்ரகாஶ்யத்வம் சா(அ)(அ)த்மநோ(அ)ங்கீ³க்ருத்ய வாகு³த்³கா³நே ப்ரவ்ருத்தா சேத்தயா கஶ்சிது³பகாரோ தே³வாநாமுத்³கா³நேந நிர்வர்தநீய: ஸ ச நாஸ்தீதி ஶங்கதே —

க: புநரிதி ।

வத³நாதி³வ்யாபாரே ஸதி ய: ஸுக²விஶேஷஸம்கா⁴த்ஸ நிஷ்பத்³யதே ஸ ஏவ கார்யவிஶேஷ இத்யாஹ —

உச்யத இதி ।

யோ வாசீதி ப்ரதீகமாதா³ய வ்யாக்²யாயதே கத²ம் புநர்வாசோ வசநம் சக்ஷுஷோ த³ர்ஶநமித்யாதி³நா நிஷ்பந்நம் ப²லம் ஸர்வஸாதா⁴ரணமித்யாஶங்க்யாநுப⁴வமநுஸ்ருத்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வேஷாமிதி ।

கிஞ்ச தே³வார்த²முத்³கா³யந்த்யா வாச: ஸ்வார்த²மபி கிஞ்சிது³த்³கா³நமஸ்தி । ததா² ச ஜ்யோதிஷ்டோமே த்³வாத³ஶ ஸ்தோத்ராணி தத்ர த்ரிஷு பவமாநாக்²யேஷு ஸ்தோத்ரேஷு யாஜமாநம் ப²லமுத்³கா³நேந க்ருத்வா ஶிஷ்டேஷு நவஸு ஸ்தோத்ரேஷு யத்கல்யாணவத³நஸாமர்த்²யம் ததா³த்மநே ஸ்வார்த²மேவா(அ)(அ)கா³யதி³த்யாஹ —

தம் போ⁴க³மிதி ।

ருத்விஜாம் க்ரீதத்வாந்ந ப²லஸம்ப³ந்த⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

வாசநிகமிதி ।

’அதா²(அ)(அ)த்மநே(அ)ந்நாத்³யமாகா³யத்’ இதி ஶ்ருதமித்யர்த²: ।

கல்யாணவத³நஸாமர்த்²யஸ்ய ஸ்வார்த²த்வம் ஸமர்த²யதே —

தத்³தீ⁴தி ।

கல்யாணவத³நம் வாசோ(அ)ஸாதா⁴ரணம் சேத்கஸ்தர்ஹி யோ வாசீத்யாதே³ர்விஷயஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யத்த்விதி ।

வாக்³தே³வதாயாமஸுராணாமவகாஶம் த³ர்ஶயதி —

தத்ரேதி ।

ஸ்வார்தே² பரார்தே² சோத்³கா³நே ஸதீதி யாவத் । கல்யாணவத³நஸ்யா(அ)(அ)த்மநா வாசைவ ஸம்ப³ந்தே⁴ யோ(அ)யமாஸம்கோ³(அ)பி⁴நிவேஶ: ஸ ஏவாவஸரோ தே³வதாயாஸ்தமவஸரம் ப்ராப்யேத்யர்த²: ।

அவஸரமேவ வ்யாகரோதி —

ரந்த்⁴ரமிதி ।

அஸ்மாநதீத்யேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

கோ(அ)ஸாவஸுராத்யயஸ்தம் வ்யாசஷ்டே —

ஸ்வாபா⁴விகமிதி ।

தத்ரோபாயமுபந்யஸ்யதி —

ஶாஸ்த்ரேதி ।

அஸுராநபி⁴பூ⁴ய கேநாத்மநா தே³வா: ஸ்தா²ஸ்யந்தீதி விவக்ஷாயாமாஹ —

ஜ்யோதிஷேதி ।

ப்ரஜாபதேர்வாசி பாப்மா க்ஷிப்தோ(அ)ஸுரைரிதி குதோ(அ)வக³ம்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸ ய: ஸ பாப்மேதி ।

ப்ரதிஷித்³த⁴வத³நமேவ பாப்மேத்யயுக்தமத்³ருஷ்டஸ்ய க்ரியாதிரிக்தத்வாங்கீ³காராதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யேநேதி ।

அஸப்⁴யம் ஸபா⁴நர்ஹம் ஸ்த்ரீவர்ணநாதி³ । பீ³ப⁴த்ஸம் ப⁴யாநகம் ப்ரேதாதி³வர்ணநம் । அந்ருதமயதா²த்³ருஷ்டவசநம் । ஆதி³ஶப்³தா³த்பிஶுநத்வம் க்³ருஹ்யதே ।

கிமத்ர ப்ரஜாபதேர்வாசி பாப்மஸத்த்வே மாநமுக்தம் ப⁴வதீத்யாஶங்க்ய ஸ ஏவ ஸ பாப்மேதி வ்யாகரோதி —

அநேநேதி ।

ப்ராஜாபத்யாஸு ப்ரஜாஸு ப்ரதிபந்நேநாஸத்யவத³நாதி³நா லிங்கே³ந தத்³வாசி பாப்மா(அ)நுமீயதே । விமதம் காரணபூர்வகம் கார்யத்வாத்³க⁴டவத் । ந ச ப்ரஜாக³தம் து³ரிதம் ப்ராஜாபத்யம் தத்³விநா ஹேத்வந்தராதே³வ ஸ்யாத்காரணாநுவிதா⁴யித்வாத்கார்யஸ்ய । ந ச தத்காரணே(அ)பி பரஸ்மிந்ப்ரஸம்க³: ‘அபாபவித்³த⁴ம்’(ஈ. உ. 8) இதி ஶ்ருதே: । ந ச ‘ந ஹ வை தே³வாந்பாபம் க³ச்ச²தி’(ப்³ரு.உ.1।5।20) இதி ஶ்ருதேர்ந ஸூத்ரே(அ)பி பாபவேத⁴ஸ்தஸ்ய ப²லாவஸ்த²ஸ்யாபாபத்வே(அ)பி யஜமாநாவஸ்த²ஸ்ய தத்³பா⁴வாதி³த்யர்த²: । ஆத்³யஸகாராப்⁴யாம் காரணஸ்த²ம் பாப்மாநமநூத்³ய தஸ்யைவ கார்யஸ்த²த்வமுச்யதே । உத்தராப்⁴யாம் து கார்யஸ்த²ம் பாப்மாநமநூத்³ய தஸ்யைவ காரணஸ்த²த்வமிதி விபா⁴க³ம் ॥2॥

வாக்³தே³வதாயா ஜபமந்த்ரப்ரகாஶ்யத்வமுபாஸ்யத்வஞ்ச நேதி நிர்தா⁴ர்யாவஶிஷ்டபர்யாயசதுஷ்டயஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

ததை²வேதி ।

பரீக்ஷாப²லநிர்ணயமாஹ —

தே³வாநாஞ்சேதி ।

அநுபாஸ்யத்வே ஹீத்வந்தரமாஹ —

இதரேதி ।

இதர: கார்யகரணஸம்கா⁴தஸ்தஸ்மிந்நவ்யாபகத்வம் பரிச்சி²ந்நத்வமதஶ்சாநுபாஸ்யத்வம் ஜபமந்த்ராப்ரகாஶ்யத்வஞ்சேத்யர்த²: ।

உக்தைரிந்த்³ரியைரநுக்தேந்த்³ரியாண்யுபலக்ஷணீயாநீதி விவக்ஷித்வோபஸம்ஹரதி —

ஏவமிதி ।

வாகா³தி³வத்த்வகா³தி³ஷு கல்பகாபா⁴வாந்ந பாப்மவேதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கல்யாணேதி ।

பாப்மபி⁴ருபாஸ்ருஜந்பாப்மநா(அ)வித்⁴யந்நித்யநயோரஸ்தி பௌநருக்த்யமித்யாஶங்க்ய வ்யாக்²யாநவ்யாக்²யேயபா⁴வாந்நைவமித்யாஹ —

இதி யது³க்தமிதி ॥3 –4 –5 –6॥

ஸம்ப்ரதி முக்²யப்ராணஸ்ய மந்த்ரப்ரகாஶ்யத்வமுபாஸ்யத்வம் ச வக்துமுத்தரவாக்யமுபாதா³ய வ்யாகரோதி —

வாகா³தீ³தி ।

க்ரமேணோபாஸீநா இதி ஸம்ப³ந்த⁴: வாகா³தி³ஷு நைராஶ்யாநாந்தர்யமத²ஶப்³தா³ர்த²: ।

விவக்ஷிதார்த²ஜ்ஞாபகோ(அ)ஸாதா⁴ரணோ தே³ஹதத³வயவவ்யாபாரோ(அ)பி⁴நய: । தோ³ஷாஸம்ஸர்கி³ணம் தோ³ஷேண ஸம்ஸ்ருஷ்டம் கர்த்ருமிச்சா² குதோ ஜாதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வேநேதி ।

தத³ப்⁴யாஸாநுவ்ருத்த்யா தஸ்ய பாப்மஸம்ஸர்க³கரணஸ்யாப்⁴யாஸவஶாதி³தி யாவத் ।

உக்தமர்த²ம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

அஸுரநாஶேநா(அ)(அ)ஸம்க³ஜநிதபாப்மவியோகே³ ஹேதுமாஹ —

அஸம்ஸர்கே³தி ।

வக்ஷ்யமாணம் ஸோ(அ)க்³நிரப⁴வதி³த்யாதி³நேதி ஶேஷ: ।

வாகா³தீ³நாம் ஸ்தி²தாநாம் நஷ்டாநாம் ச குதோ(அ)க்³ந்யாதி³ரூபத்வமித்யாஶங்க்யாஹ —

பூர்வமபீதி ।

ந தர்ஹி தேஷாம் பரிச்சே²தா³பி⁴மாந: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வாபா⁴விகேநேதி ।

பரிச்சே²தா³பி⁴மாநாத³க்³ந்யாத்³யாத்மாபி⁴மாநஸ்ய ப³லவத்த்வம் ஸூசயதி —

ஶாஸ்த்ரேதி ।

ந கேவலமத்ரோக்தாநாமேவாஸுராணாமஸம்ஸர்க³த⁴ர்மிப்ராணாஶ்ரயாத்³விநாஶ: கிந்து தத்துல்யஜாதீயாநாமபீத்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

கிஞ்சேதி ।

வாகா³தீ³நாமக்³ந்யாதி³பா⁴வாபத்திவசநேந தத்ஸம்ஹதஸ்ய யஜமாநஸ்ய தே³வதாப்ராப்திராஸுரபாப்மத்⁴வம்ஸஶ்ச ப²லமித்யுக்தம் தத்ர பூர்வகல்பீயயஜமாநஸ்யாதிஶயஶாலித்வாத்³யதோ²க்தப²லவத்த்வே(அ)பி நேதா³நீந்தநஸ்யைவமித்யாஶங்க்ய ப⁴வதீத்யாதி³ஶ்ருதிமவதாரயதி —

யதே²தி ।

பூர்வகல்பநாப்ரகாரேண பூர்வஜந்மஸ்தோ² யஜமாந: ஶாஸ்த்ரப்ரகாஶிதம் வர்தமாநப்ரஜாபதித்வம் ப்ரதிபந்நோ யதே²தி ஸம்ப³ந்த⁴: । பூர்வயஜமாந இத்யஸ்ய வ்யாக்²யா அதிக்ராந்தகாலிக இதி ।

புராகல்பமேவ த³ர்ஶயதி —

ஏதாமிதி ।

தேநேதி ஶ்ருத்யுக்தேநேத்யேதத் । தேநைவ விதி⁴நா ஶ்ருதிப்ரகாஶிதேந க்ரமேண முக்²யம் ப்ராணமாத்மத்வேநோபக³ம்யேதி ஶேஷ: ।

ஸபத்நோ ப்⁴ராத்ருவ்யஸ்தஸ்ய த்³விஷந்நிதி குதோ விஶேஷணமர்த²ஸித்³த⁴த்வாத்³த்³வேஷஸ்யேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யத இதி ।

தஸ்ய த்³வேஷ்ட்ருத்வநியமே ஹேதுமாஹ —

பாரமார்தி²கேதி ।

அபரிசி²ந்நதே³வதாத்வமத்ர பாரமார்தி²கமாத்மஸ்வரூபம் விவக்ஷிதம் தத்திரஸ்கரணகாரணத்வாது³க்தபாப்மநோ விஶேஷணமர்த²வதி³தி ஶேஷ: ।

‘யதா³க்³நேயோ(அ)ஷ்டாகபால’ இதிவத்³ ‘ய ஏவம் வேதே³’தி ப்ரஸித்³தா⁴ர்தோ²பப³ந்தே⁴(அ)பி விதி⁴பரம் வாக்யமதஶ்சைவம் வித்³யாதி³தி விவக்ஷிதமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

யதோ²க்தமிதி ॥7॥

ப²லவத்ப்ரதா⁴நோபாஸ்தேருக்தத்வாத்தே ஹோசுரித்யாத்³யுத்தரவாக்யம் கு³ணோபாஸ்திபரமித்யாஹ —

ப²லமிதி ।

ப²லவந்தம் ப்ரதா⁴நவிதி⁴முக்த்வா ஸம்ப்ரத்யாக்²யாயிகாமேவா(அ)(அ)ஶ்ரித்ய கு³ணவிஶிஷ்டம் ப்ராணோபாஸநமாஹாநந்தரஶ்ருதிரித்யர்த²: ।

ஶங்கோத்தரத்வேந சோத்தரக்³ரந்த²மவதாரயதி —

கஸ்மாச்சேதி ।

விஶுத்³த⁴த்வஸ்யோக்தத்வாத்³தே⁴த்வந்தரம் ஜிஜ்ஞாஸ்யமிதி த்³யோதயிதும் சஶப்³த³: । கரணாநாம் கார்யஸ்ய தத³வயவாநாம் ச ப்ராணோ யஸ்மாதா³த்மா வ்யாபகஸ்தஸ்மாத்ஸ ஏவாஶ்ரயிதவ்ய இத்யுபபத்திநிரூபணார்த²ம் தஸ்ய வ்யாபகத்வமித்யேதமர்த²மாக்²யாயிகயா த³ர்ஶயந்தீ ஶ்ருதிர்ஹேத்வந்தரமாஹேதி யோஜநா । தச்ச²ப்³த³ஸ்தஸ்மாத³ர்தே² ।

ப்ராணஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வாதி³ வ்யக்தீகர்துமாக்²யாயிகாஶ்ருதிம் விப⁴ஜதே —

தே ப்ரஜாபதீதி ।

வாகா³த³யஶ்சேத்ப்ராணமாஶ்ரித்ய ப²லாவஸ்தா²ஸ்தர்ஹி கிமதி ப்ராணம் ஸ்மரந்தி ப்ராப்தப²லத்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்மரந்தி ஹீதி ।

விசாரப²லமுபலப்³தி⁴ம் கத²யதி —

லோகவதி³தி ।

தாமேவோபலப்³தி⁴மாகாங்க்ஷாத்³வாரேண விவ்ருணோதி —

கத²மிதி ।

த்³ருஷ்டாந்தம் ஸ்பஷ்டயதி —

ஸர்வோ ஹீதி ।

ததா² தே³வா விசார்ய ப்ராணமாஸ்யாந்தராகாஶஸ்த²ம் நிர்தா⁴ரிதவந்த இத்யாஹ —

ததே²தி ।

கிமநயா கத²யா ஸித்³த⁴மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

உபலப்³தி⁴ஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² யுக்திம் ஸமுச்சிநோதி —

விஶேஷேதி ।

ஸர்வாநேவ வாகா³தீ³நவிஶேஷேணாக்³ந்யாதி³பா⁴வேந ப்ராண: ஸம்ஜிதவாந் । ந சாமத்⁴யஸ்த²: ஸாதா⁴ரணம் கார்யம் நிர்வர்தயதி । அதோ யுக்திதோ(அ)ப்யயமாஸ்யாந்தராகாஶே வர்தமாந: ஸித்³த⁴ இத்யர்த²: ।

அயாஸ்யத்வவதா³ங்கி³ரஸத்வம் கு³ணாந்தரம் த³ர்ஶயதி —

அத ஏவேதி ।

ஸர்வஸாதா⁴ரணத்வாதே³வேதி யாவத் ।

ததா²(அ)பி குதோ(அ)ஸ்யாங்கி³ரஸத்வம் ஸாதா⁴ரணே(அ)பி நப⁴ஸி தத³நுபலப்³தே⁴ரித்யாஶங்க்ய பரிஹரதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

அங்கே³ஷு சரமதா⁴தோ: ஸாரத்வப்ரஸித்³தே⁴ர்ந ப்ராணஸ்ய ததா²த்வமிதி ஶங்கித்வா ஸமாத⁴த்தே —

கத²ம் புநரித்யாதி³நா ।

கஸ்மாச்ச ஹேதோரித்யாதி³சோத்³யபரிஹாரமுபஸம்ஹரதி —

யஸ்மாச்சேதி ।

வாக்யார்த²ம் ப்ரபஞ்சயதி —

ஆத்மா ஹீதி ॥8॥

ப்ராணஸ்ய ஶுத்³த⁴த்வாத்³வ்யாபகத்வாச்சோபாஸ்யத்வமுக்தம் தஸ்ய ஶுத்³த⁴த்வம் வாகா³தி³வத³ஸித்³த⁴மித்யாஶங்கதே —

ஸ்யாந்மதமிதி ।

ஶங்காமாக்ஷிப்ய ஸமாத⁴த்தே —

நந்வித்யாதி³நா ।

ஶவேந ஸ்ப்ருஷ்டிர்யஸ்யாஸ்தி தேந ஸ்ப்ருஷ்டே(அ)பரஸ்தஸ்யாஶுத்³த⁴வாகா³தி³ஸம்ப³ந்தா⁴த³ஶுத்³த⁴த்வாஶங்கா ப்ராணஸ்யோந்மிஷதீத்யர்த²: ।

தாத்பர்யம் த³ர்ஶயந்நுத்தரவாக்யமுத்தரத்வேநாவதாரயதி —

ஆஹேதி ।

நந்வத்ர ப்ராணோ வோச்யதே ஸ்த்ரீலிங்கே³நார்தா²ந்தரோக்திப்ரதீதேரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யம் ப்ராணமிதி ।

தஸ்யாமூர்தஸ்ய பரோக்ஷத்வாத³பரோக்ஷவாசீ ச கத²மேதச்ச²ப்³தோ³ யுஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸைவேதி ।

கத²ம் ப்ராணே தே³வதாஶப்³தோ³ ந ஹி தஸ்ய தச்ச²ப்³த³த்வம் ப்ரஸித்³த⁴மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தே³வதா சேதி ।

யாகே³ ஹி தே³வதா காரகத்வேந கு³ணபூ⁴தா ப்ரஸித்³தா⁴ । ததா² ப்ராணோ(அ)பி த்³ரவ்யாத்³யந்யத்வே ஸதி விஹிதக்ரியாகு³ணத்வாத்³தே³வதேத்யர்த²: ।

ப்ராணோபாஸ்தேர்த்³விவித⁴ம் ப²லம் பாபஹாநிர்தே³வதாபா⁴வஶ்ச தத்ர பாபஹாநேரேவ ப்ரதா⁴நப²லஸ்யாத்ர ஶ்ரவணாத்³து³ர்கு³ணவிஶிஷ்டப்ராணோபாஸ்திரிஹ விவக்ஷிதேதி வாக்யார்த²மாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

ந தாவத்ப்ராணதே³வதாயா தூ³ர்நாமத்வம் நிரூட⁴ம் தத்ர தச்ச²ப்³த³ப்ரஸித்³தே⁴ரத³ர்ஶநாந்நாபி யௌகி³கம் ப்ராணஸ்ய ப்ரத்யக்³வ்ருத்தேர்தூ³ரத்வாபா⁴வாதி³த்யாக்ஷிபதி —

குத: புநரிதி ।

பரிஹரதி —

ஆஹேதி ।

கத²ம் பாப்மஸந்நிதௌ⁴ வர்தமாநஸ்ய ததோ தூ³ரத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஸம்ஶ்லேஷேதி ।

உபாஸ்தே ஸதா³ பா⁴வயதீதி யாவத் ।

ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநாதி³வ ப்ராணதத்த்வஜ்ஞாநாத்ப²லஸித்³தி⁴ஸம்ப⁴வே கிம் ஸதா³ தத்³பா⁴வநயேத்யாஶங்க்ய பா⁴வநாபர்யாயோபாஸநஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

உபாஸநம் நாமேதி ।

தீ³ர்க⁴காலாத³ரநைரந்தர்யரூபவிஶேஷணத்ரயம் விவக்ஷித்வா(அ)(அ)ஹ —

லௌகிகேதி ।

தஸ்ய மர்யாதா³ம் த³ர்ஶயதி —

யாவதி³தி ।

மநுஷ்யோ(அ)ஹமிதிவத்³தே³வோ(அ)ஹமிதி யஸ்ய ஜீவத ஏவாபி⁴மாநாபி⁴வ்யக்திஸ்தஸ்யைவ தே³ஹபாதாதூ³ர்த்⁴வம் தத்³பா⁴வ: ப²லதீத்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

தே³வோ பூ⁴த்வேதி ।

கா தே³வதா ரூபம் தவேதி கிந்தே³வதோ(அ)ஸீதி தத்³பா⁴வோ பா⁴தீத்யர்த²: ॥9॥

கண்டி³காந்தரமவதார்ய வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஸா வா இதி ।

நித்யாநுஷ்டா²நாத்பாபஹாநிர்த⁴ர்மாத்பாபக்ஷயஶ்ருதே: ।

ந சேத³முபாஸநம் நித்யம் நைமித்திகம் வா தே³வதாத்மத்வகாமிநோ விதா⁴நாத்தத்கத²ம் பாபமேவம்விதோ³ தூ³ரே ப⁴வதீத்யாக்ஷிபதி —

கத²ம் புநரிதி ।

விரோதி⁴ஸந்நிபாதே பூர்வத்⁴வம்ஸமாவஶ்யகம் மந்வாந: ஸமாத⁴த்தே உச்யத இதி ।

உக்தமேவ வ்யநக்தி —

இந்த்³ரியேதி ।

இந்த்³ரியாணாம் விஷயேஷு ஸம்ஸர்கே³ யோ(அ)பி⁴நிவேஶஸ்தேந ஜநித: பாப்மா பரிச்சே²தா³பி⁴மாநோ(அ)பரிச்சி²ந்நே ப்ராணாத்மந்யாத்மாபி⁴மாநவதோ விருத்⁴யதே பரிச்சே²தா³பரிச்சே²த³யோர்விரோத⁴ஸ்ய ப்ரஸித்³த⁴த்வாதி³த்யர்த²: ।

விரோத⁴ம் ஸாத⁴யதி —

வாகா³தீ³தி ।

பாப்மநோ வாகா³தி³விஶேஷவத்யாத்மநி விஶிஷ்டே(அ)பி⁴மாநஹேதுத்வாதா³தி⁴தை³விகாபரிச்சி²ந்நாபி⁴மாநே த்⁴வம்ஸோ யுஜ்யதே । த்³ருஶ்யதே ஹி சாண்டா³லபா⁴ண்டா³வலம்பி³நோ ஜலஸ்ய க³ங்கா³த்³யவிஶேஷபா⁴வாபத்தாவபேயத்வநிவ்ருத்தி: ।
’அஶுச்யபி பய: ப்ராப்ய க³ங்கா³ம் யாதி பவித்ரதாம்’
இதி ந்யாயாதி³த்யர்த²: ।

யந்நைஸர்கி³காஜ்ஞாநஜந்யம் ததா³க³ந்துகப்ரமாணஜ்ஞாநேந நிவர்ததே யதா² ரஜ்ஜுஸர்பாதி³ஜ்ஞாநம் நைஸர்கி³காஜ்ஞாநஜந்யஶ்ச பாப்மா தேந ப்ராமாணிகப்ராணவிஜ்ஞாநேந தத்³த்⁴வஸ்திரித்யாஹ —

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

நந்வபி⁴மாநயோர்விரோதா⁴விஶேஷாத்³பா³த்⁴யபா³த⁴கத்வவ்யவஸ்தா²யோகா³த்³த்³வயோரபி மிதோ² பா³த⁴: ஸ்யாத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஶாஸ்த்ரஜநிதோ ஹீதி ।

உக்தமேவ பாபத்⁴வம்ஸரூபம் வித்³யாப²லம் ப்ரபஞ்சயிதுமுத்தரவாக்யமித்யாஹ —

ததே³ததி³தி ।

ம்ருத்யுமபஹத்ய யத்ரா(அ)(அ)ஸாம் தி³ஶாமந்தஸ்தத்³க³மயாஞ்சகாரேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

கத²ம் பாப்மா ம்ருத்யுருச்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

அபஹத்யேத்யத்ர பூர்வவத³ந்வய: ।

ப்ராணதே³வதா சேத்பாப்மநாம் ஹந்தி ஸதை³வ கிம் ந ஹந்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ராணாத்மேதி ।

ப⁴வது ப்ராணோ வாகா³தீ³நாம் பாப்மநோ(அ)பஹந்தா விது³ஷஸ்து கிமாயாதமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

விரோதா⁴தே³வேதி ।

அநந்தாகாஶதே³ஶத்வாத்³தி³ஶாமந்தாபா⁴வாத்³யத்ரா(அ)(அ)ஸாமித்யாத்³யயுக்தமிதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

ஶாஸ்த்ரீயஜ்ஞாநகர்மஸம்ஸ்க்ருதோ ஜநோ மத்⁴யதே³ஶ: ப்ரஸித்³த⁴ஸ்யாபி தத³தி⁴ஷ்டி²தத்வேந மத்⁴யதே³ஶத்வாத்தத்ராப்யந்த்யஜாதி⁴ஷ்டி²ததே³ஶஸ்ய பாபீயஸ்த்வஸ்வீகாராத³தஸ்தம் ஜநம் தத³தி⁴ஷ்டி²தம் ச தே³ஶமவதி⁴ம் க்ருத்வா தேநைவ நிமித்தேந தி³ஶாம் கல்பிதத்வாதா³நந்த்யாபா⁴வாத்பூர்வோக்தஜநாதிரிக்தஜநஸ்ய தத³தி⁴ஷ்டி²ததே³ஶஸ்ய சாந்தத்வோக்தேர்மத்⁴யதே³ஶாத³ந்யோ தே³ஶோ தி³ஶாமந்த இத்யுக்தே ந காசித³நுபபத்திரிதி பரிஹரதி —

உச்யத இதி ।

கிமித்யந்த்யஜநேஷ்வித்யதி⁴காவாப: க்ரியதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

இதி ஸாமர்த்²யாதி³தி ।

தே³ஶமாத்ரே பாப்மாவஸ்தா²நாநுபபத்தேரித்யர்த²: ।

தாமேவாநுபபத்திம் ஸாத⁴யதி —

இந்த்³ரியேதி ।

ப⁴வது யதோ²க்தோ தி³ஶாமந்தஸ்ததா² ச பாப்மஸம்ஸர்கோ³(அ)ஸ்து ததா²(அ)பி கிமாயாதமித்யாஶங்க்ய தஸ்ய ஶிஷ்டைஸ்த்யாஜ்யத்வமித்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

நிஷேத⁴த்³வயஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

ஜநஶூந்யமபீதி ।

ப்ராணோபாஸ்திப்ரகரணே நிஷேத⁴ஶ்ருதேஸ்தது³பாஸகேநைவாயம் நிஷேதோ⁴(அ)நுஷ்டே²யோ ந ஸர்வைரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நேதி³த்யாதி³நா ।

இத்த²ம் ஶ்ருத்யுக்தம் நிஷேத⁴ம் ந சேத³ஹம் குர்யாம் தத: பாப்மாநமநுக³ச்சே²யம் நிஷேதா⁴திக்ரமாதி³தி ஸர்வஸ்ய ப⁴யம் ஜாயதே ந ப்ராணோபாஸகஸ்யைவ । அத: ஸர்வோ(அ)பி பாபாத்³பீ⁴தோ நோப⁴யம் க³ச்சே²த்³வாக்யம் ஹி ப்ரகரணாத்³ப³லவதி³த்யர்த²: ॥10॥

த்³விவித⁴முபாஸ்திப²லம் பாபஹாநிர்தே³வதாபா⁴வஶ்ச । தத்ர பாபஹாநிமுபதி³ஶதா ப்ராஸம்கி³க:, ஸாதா⁴ரணோ நிஷேதோ⁴ த³ர்ஶித: । ஸம்ப்ரதி தே³வதாபா⁴வம் வக்துமுத்தரவாக்யமிதி ப்ரதீகோபாதா³நபூர்வகமாஹ —

ஸா வா ஏஷேதி ।

அத²ஶப்³தா³வத்³யோதிதமர்த²ம் கத²யதி —

யஸ்மாதி³தி ।

பாப்மாபஹந்த்ருத்வமநூத்³யாவஶிஷ்டம் பா⁴க³ம் வ்யாசஷ்டே —

தஸ்மாத்ஸ ஏவேதி ॥11॥

ஸாமாந்யோக்தமர்த²ம் விஶேஷேண ப்ரபஞ்சயதி —

ஸ வை வாசமித்யாதி³நா ।

கத²ம் வாச: ப்ராத²ம்யம் ததா³ஹ —

உத்³கீ³தே²தி ।

வாசோ ம்ருத்யுமதிக்ராந்தாயா ரூபம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் ப்ரத³ர்ஶயதி —

தஸ்யா இதி ।

அநக்³நேரக்³நித்வவிரோத⁴ம் து⁴நீதே —

ஸா வாகி³தி ।

பூர்வமபி வாசோ(அ)க்³நித்வே நோபாஸநாலப்⁴யம் தத³க்³நித்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாவாநிதி ।

உக்தம் விஶேஷம் விஶத³யதி —

ப்ராகி³தி ॥12 –13– 14– 15 ॥

வாகா³தீ³நாமக்³ந்யாதி³தே³வதாத்வப்ராப்தாவுபாஸகஸ்ய கிமாயாதம் ந ஹி ததே³வ தஸ்ய ப²லமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

தே³வதாத்வப்ரதிப³ந்த⁴காந்பாப்மந: ஸர்வாநபோஹ்யோக்தவர்த்மநா வாகா³தீ³நாமுபாஸகோபாதி⁴பூ⁴தாநாமக்³ந்யாதி³தே³வதாப்த்யைவ ஸோ(அ)பி ஸதா³ ப்ராணமாத்மத்வேந த்⁴யாயந்பா⁴வநாப³லாத்³வைராஜம் பத³ம் பூர்வயஜமாநவதா³ப்நோதீதி பா⁴வ: ।

கஸ்யேத³ம் ப²லமித்யாகாங்க்ஷாயாமுபாஸகம் விஶிநஷ்டி —

யோ வாகா³தீ³தி ।

உக்தோபாஸநஸ்ய ப்ராகு³க்தம் ப²லமநுகு³ணமித்யத்ர மாநமாஹ —

தம் யதே²தி ॥16॥

உபாஸ்யஸ்ய ப்ராணஸ்ய கார்யகரணஸம்கா³தஸ்ய விதா⁴ரகத்வம் நாம கு³ணாந்தரம் வக்துமுத்தரவாக்யம் , ததா³தா³ய வ்யாகரோதி —

அதே²த்யாதி³நா ।

கத²முத்³கா³துர்விக்ரீதஸ்ய ப²லஸம்ப³ந்த⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

கர்துரிதி ।

அந்நாகா³நமார்த்விஜ்யமித்யத்ர ப்ரஶ்நபூர்வகம் வாக்யஶேஷமநுகூலயதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

தமேவ ஹேதுமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

ப்ராணேநைவ தத³த்³யத இதி ஸம்ப³ந்த⁴: । யஸ்மாதி³த்யஸ்ய தஸ்மாதி³த்யாதி³பா⁴ஷ்யேணாந்வய: ।

அநிதேர்தா⁴தோரநஶப்³த³ஶ்சேத்ப்ராணபர்யாயஸ்தர்ஹி கத²ம் ஶகடே தச்ச²ப்³த³ப்ரயோக³ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அந:ஶப்³த³ இதி ।

இதஶ்ச ப்ராணஸ்ய ஸ்வார்த²மந்நாகா³நம் யுக்தமித்யாஹ —

கிஞ்சேதி ।

ப்ராணேந வாகா³தி³வதா³த்மார்த²மந்நமாகீ³தம் சேத்தர்ஹி தஸ்யாபி பாப்மவேத⁴: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யத³பீதி ।

இஹாந்நே தே³ஹாகாரபரிணதே ப்ராணஸ்திஷ்ட²தி தத³நுஸாரிணஶ்ச வாகா³த³ய: ஸ்தி²திபா⁴ஜோ(அ)த: ஸ்தி²த்யர்த²ம் ப்ராணஸ்யாந்நமிதி ந பாப்மவேத⁴ஸ்தஸ்மிந்நஸ்தீத்யர்த²: ॥17॥

ப⁴ர்தா ஶ்ரேஷ்ட²: புரோ க³ந்தேத்யாதி³கு³ணவிதா⁴நார்த²ம் வாக்யாந்தரமாத³த்தே —

தே தே³வா இதி ।

தஸ்ய விவக்ஷிதமர்த²ம் வக்துமாதா³வாக்ஷிபதி —

நந்விதி ।

அயுக்தத்வே ஹேதுமாஹ —

வாகா³தீ³நாமிதி ।

அவதா⁴ரணாநுபபத்திம் தூ³ஷயதி —

நைஷ தோ³ஷ இதி ।

யதா² ப்ராணஸ்யோபகாரோ(அ)ந்நக்ருதோ ந வாகா³தி³த்³வாரகஸ்ததா² தேஷாமபி நாஸௌ ப்ராணத்³வாரகோ விஶேஷாபா⁴வாதி³தி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

வாக்யேந பரிஹரதி —

ஏதமர்த²மிதி ।

ஆஹ விஶேஷமிதி ஶேஷ: ।

தேஷாம் தே³வத்வம் ஸாத⁴யதி —

ஸ்வவிஷயேதி ।

தத்ர ப்ரஸித்³த⁴ம் ப்ரமாணயிதும் வைஶப்³த³ இத்யாஹ —

வா இதி ।

ஸ்மரணார்த² இதி । தத்ப்ரஸித்³த⁴ஸ்யார்த²ஸ்யேதி ஶேஷ: ।

வாக்யார்த²மாஹ —

இத³ம் ததி³தி ।

ஏதாவத்த்வமேவ வ்யாசஷ்டே —

தத்ஸர்வமிதி ।

கிமித³ம் ப்ராணார்த²மந்நாகா³நம் நாம ததா³ஹ —

ஆகா³நேநேதி ।

கா புநரேதாவதா ப⁴வதாம் க்ஷதிஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

வயஞ்சேதி ।

அந்நமந்தரேண மமாபி ஸ்தா²துமஶக்தேர்மத³த³ர்த²ம் ததா³கீ³தமிதி சேத்தத்ராஹ —

அத இதி ।

ஆப⁴ஜஸ்வேதி ஶ்ரூயமாணே கத²மந்யதா² வ்யாக்²யாயதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ணிச இதி ।

தவைவாந்நஸ்வாமித்வமஸ்மாகமபி தத்ர ப்ரவேஶமாத்ரம் ஸ்தி²த்யர்த²மபேக்ஷிதமிதி வாக்யார்த²மாஹ —

அஸ்மாம்ஞ்சேதி ।

வைஶப்³தோ³ யத்³யர்தே² ப்ரயுக்த: ।

ப்ராணம் பரிவேஷ்ட்ய தத³நுஜ்ஞயா வாகா³தீ³நாமந்நார்தி²நாமவஸ்தா²நம் சேத்தேஷாமபி ப்ராணவத³ந்நஸம்ப³ந்த⁴: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

த்யக்தப்ராணஸ்யாந்நப³லாத்³வாகா³தி³ஸ்தி²த்யநுபலப்³தே⁴ரித்யர்த²: ।

வாகா³தீ³நாமந்நஜந்யோபகாரஸ்ய ப்ராணத்³வாரத்வே ஸித்³தே⁴ ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

தேஷாமந்நக்ருதோபகாரஸ்ய ப்ராணத்³வாரகத்வே வாக்யஶேஷம் ஸம்வாத³யதி —

ததே³வேதி ।

வித்³யாப²லம் த³ர்ஶயந்கு³ணஜாதமுபதி³ஶதி —

வாகா³தீ³தி ।

வேத³நமேவ வ்யாசஷ்டே —

வாகா³த³யஶ்சேதி ।

ஸ ச ப்ராணோ(அ)ஹமஸ்மீதி வேதே³தி சகாரார்த²: । அநாமயாவீ வ்யாதி⁴ரஹிதோ தீ³ப்தாக்³நிரிதி யாவத் ।

ஸம்ப்ரதி ப்ராணவித்³யாம் ஸ்தோதும் தத்³வித்³யாவத்³வித்³வேஷிணோ தோ³ஷமாஹ —

கிஞ்சேதி ।

இதா³நீம் ப்ராணவித³ம் ப்ரத்யநுராகே³ லாப⁴ம் த³ர்ஶயதி —

அதே²த்யாதி³நா ।

தே தே³வா அப்³ருவந்நித்யாதௌ³ கு³ணவிதி⁴ர்விவக்ஷிதோ ந விஶிஷ்டவிதி⁴ர்கு³ணப²லஸ்யைவாத்ர ஶ்ரவணாதி³த்யாஹ —

ஸர்வமேததி³தி ।

உத்தரக்³ரந்த²ஸ்ய வ்யவஹிதேந ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் வ்யவஹிதமநுவத³தி —

கார்யகாரணாநாமிதி ।

அநந்தரக்³ரந்த²மவதாரயதி —

அஸ்மாதி³தி ।

கிமித்யங்கி³ரஸத்வஸாத⁴கோ ஹேது: ஸாத⁴நீயஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தத்³தே⁴த்விதி ॥18॥

ஸம்ப்ரத்யவ்யவஹிதம் ஸம்ப³ந்த⁴ம் த³ர்ஶயதி —

அநந்தரம் சேதி ।

ப்ரகாராந்தரம் பு³பு⁴த்ஸ்யமாநமிதி ஸூசயிதும் சஶப்³த³: ।

தர்ஹி யது³பபாத³நீயம் தது³ச்யதாம் கிமித்யுக்தஸ்ய புநருக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உத்தரார்த²மிதி ।

ப்ரதிஜ்ஞாநுவாதோ³ வக்ஷ்யமாணஹேதோருபயோகீ³த்யர்த²: ।

யதோ²பந்யஸ்தமேவேத்யாதி³ ப்ரபஞ்சயதி —

ப்ராணோ வா இதி ।

உக்தார்த²நிர்ணயஹேதும் ப்ருச்ச²தி —

கத²மிதி ।

தத்ர ப்ரஸித்³தி⁴ம் ஹேதும் குர்வந்பரிஹரதி —

ப்ராணோ ஹீதி ।

ப்ரஸித்³தி⁴மேவ ப்ரகடயதி —

ப்ரஸித்³தி⁴மிதி ।

ஸ்மாரணம் ப்ரஸித்³த⁴ஸ்யா(அ)(அ)ங்கி³ரஸத்வஸ்யேதி ஶேஷ: ।

ப்ரஸித்³தி⁴ரஸித்³தே⁴தி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

தாமந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாம் ஸாத⁴யதி —

அத ஆஹேதி ।

பதா³ர்த²முக்த்வா வாக்யார்த²மாஹ —

யஸ்மாத்கஸ்மாதி³தி ।

உக்தேந வ்யதிரேகேணாநுக்தமந்வயம் ஸமுச்சேதும் சஶப்³த³: ।

தஸ்மாச்ச²ப்³த³ஸ்யோபரிபா⁴வேந ஸம்ப³ந்த⁴முக்தம் ஸ்பு²டயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

அந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாமங்க³ரஸத்வே ப்ராணஸ்ய ஸித்³தே⁴ ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

உக்தந்யாயாத³ங்க³ரஸத்வே ஸித்³தே⁴(அ)பி கத²மாத்மத்வம் ஸித்⁴யேதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஆத்மேதி ।

அஸ்து ப்ராண: ஸம்கா⁴தஸ்யா(அ)(அ)த்மா ததா²(அ)பி கிம் ஸ்யாத்ததா³ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப⁴வது ப்ராணாதீ⁴நம் ஸம்கா⁴தஸ்ய ஜீவநம் ததா²(அ)பி கத²ம் தஸ்யைவோபாஸ்யத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாத³பாஸ்யேதி ॥19॥

ப்³ருஹஸ்பத்யாதி³த⁴ர்மகம் ப்ராணோபாஸநம் வக்தும் வாக்யாந்தரமவதாரயதி —

ஏஷ இதி ।

தஸ்ய விதா⁴ந்தரேண தாத்பர்யாமாஹ —

ந கேவலமிதி ।

கார்யம் ஸ்தூ²லஶரீரம் ப்ரத்யக்ஷதோ நிரூப்யமாணம் ரூபாத்மகம் கரணம் ச ஜ்ஞாநக்ரியாஶக்திமத்கர்மபூ⁴தம் தயோராத்மா ப்ராண இத்யுக்த்வா நாமராஶேரபி ததே²தி வக்தும் கண்டி³காசதுஷ்டயமித்யர்த²: ।

கிமிதி ப்ராணஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வேந ஸர்வாத்மத்வோக்த்யா ஸ்துதிரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உபாஸ்யத்வாயேதி ।

உஶப்³தோ³(அ)ப்யர்தோ² ப்³ருஹஸ்பதிஶப்³தா³து³பரி ஸம்ப³த்⁴யதே ।

‘ப்³ருஹஸ்பதிர்தே³வாநாம் புரோஹித ஆஸீத்’(ஜைமிநீயப்³ரா.01-125) இதி ஶ்ருதேர்தே³வபுரோஹிதோ ப்³ருஹஸ்பதிருச்யதே தத்கத²ம் ப்ராணஸ்ய ப்³ருஹஸ்பதித்வமிதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

தே³வபுரோஹிதம் வ்யாவர்தயிதுமுத்தரவாக்யேநோத்தரமாஹ —

உச்யத இதி ।

ப்ரஸித்³த⁴வசநம் கத²மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ருஹதீச²ந்த³ இதி ।

ஸப்த ஹி கா³யத்ர்யாதீ³நி ப்ரதா⁴நாநி ச்ச²ந்தா³ம்ஸி தேஷாம் மத்⁴யமம் ச²ந்தோ³ ப்³ருஹதீத்யுச்யதே । ஸா ச ப்³ருஹதீ ஷட்த்ரிம்ஶத³க்ஷரா ப்ரஸித்³தே⁴த்யர்த²: ।

ப⁴வது யதோ²க்தா ப்³ருஹதீ ததா²(அ)பி கத²ம் ‘வாக்³வை ப்³ருஹதீ’(ஶ.ப்³ரா.14.4.1.22) இத்யுக்தம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அநுஷ்டுப் சேதி ।

த்³வாத்ரிம்ஶத³க்ஷரா தாவத³நுஷ்டுபி³ஷ்டா, ஸா சாஷ்டாக்ஷரைஶ்சதுர்பி⁴: பாதை³: ஷட்த்ரிம்ஶத³க்ஷராயாம் ப்³ருஹத்யாமந்தர்ப⁴வத்யவாந்தரஸம்க்²யாயா மஹாஸம்க்²யாயாமந்தர்பா⁴வாதி³த்யாஹ —

ஸா சேதி ।

வாக³நுஷ்டுபோ⁴ரநுஷ்டுப்³ப்³ருஹத்யோஶ்சோக்தமைக்யமுபஜீவ்ய ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

ப⁴வது வாகா³த்மிகா ப்³ருஹதீ ததா²(அ)பி தத்பதித்வேந ப்ராணஸ்ய கத²ம்ருக்பதித்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ருஹத்யாம் சேதி ।

ஸர்வாத்மகப்ராணரூபேண ப்³ருஹத்யா: ஸ்துதத்வாத்தத்ர ஸர்வாஸாம்ருசாமந்தர்பா⁴வ: ஸம்ப⁴வதி, தஸ்மாத்ப்ராணஸ்ய ப்³ருஹஸ்பதித்வே ஸித்³த⁴ம்ருக்பதித்வமித்யர்த²: ।

ப்ராணரூபேண ஸ்துதா ப்³ருஹதீத்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

ப்ராணோ ப்³ருஹதீதி ।

ததா²(அ)பி ப்ராணஸ்ய விவக்ஷிதம்ருகா³த்மத்வம் கத²ம் ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ராண இதி ।

தஸ்ய ததா³த்மத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

வாகா³த்மத்வாதி³தி ।

தாஸாம் ததா³த்மத்வே(அ)பி கத²ம் ப்ராணே(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டோ ம்ருதா³த்மா படே(அ)ந்தர்ப⁴வதீதி ஶங்கதே —

தத்கத²மிதி ।

ப்ராணஸ்ய வாங்நிஷ்பாத³கத்வாத்தத்³பூ⁴தாநாம்ருசாம் காரணே ப்ராணே யுக்தோ(அ)ந்தர்பா⁴வ இத்யாஹ —

ஆஹேத்யாதி³நா ।

ப்ராணஸ்ய தந்நிர்வர்தகத்வே(அ)பி ந தஸ்மிந்வாசோ(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டஸ்ய குலாலே(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டோ ம்ருதா³த்மா படோ(அ)ந்தர்ப⁴வதீதி ஶங்கதே —

தத்கத²மிதி ।

ப்ராணஸ்ய வாங்நிஷ்பாத³கத்வாத்தத்³பூ⁴தாநாம்ருசாம் காரணே ப்ராணே யுக்தோ(அ)ந்தர்பா⁴வ இத்யாஹ —

ஆஹேத்யாதி³நா ।

ப்ராணஸ்ய தந்நிர்வர்தகத்வே(அ)பி ந தஸ்மிந்வாசோ(அ)ந்தர்பா⁴வோ ந ஹி க⁴டஸ்ய குலாலே(அ)ந்தர்பா⁴வ இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கௌஷ்ட்²யேதி ।

கோஷ்ட²நிஷ்டே²நாக்³நிநா ப்ரேரிதஸ்தத்³க³தோ வாயுரூர்த்⁴வம் க³ச்ச²ந்கண்டா²தி³பி⁴ரபி⁴ஹந்யமாநோ வர்ணதயா வ்யஜ்யதே ததா³த்மிகா ச வாங்நிர்ணீதா தே³வதாதி⁴கரண ருக்ச வாகா³த்மிகோக்தா தத்³யுக்தம் தஸ்யா: ப்ராணே(அ)ந்தர்பூ⁴தத்வமித்யர்த²: ।

ருகா³த்மத்வம் ப்ராணஸ்ய ப்ரகாராந்தரேண ஸாத⁴யதி —

பாலநாத்³வேதி ।

ஸத்தாப்ரத³த்வே ஸதி ஸ்தா²பகத்வம் தாதா³த்ம்யவ்யாப்தமித்யபி⁴ப்ரேத்யோபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ॥20॥

யஜுஷாமாத்மேதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

நியதபாதா³க்ஷராணாம்ருசாம் ப்ராணத்வே குதஸ்தத்³விபரீதாநாம் யஜுஷாம் தத்த்வமிதி ஶங்கித்வா பரிஹரதி —

கத²மிதி ।

ததா²(அ)பி கத²ம் ப்ராணோ யஜுஷாமாத்மேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

வக்³வை ப்³ரஹ்மேதி ।

நிர்வர்தகத்வம் பாலயித்ருத்வம் சாத்ராபி துல்யமித்யாஹ —

பூர்வவதி³தி ।

ரூடி⁴மாஶ்ரித்ய ஶங்கதே —

கத²ம் புநரிதி ।

வாக்யஶேஷவிரோதா⁴ந்நாத்ர ரூடி⁴: ஸம்ப⁴வதீதி பரிஹரதி —

உச்யத இதி ।

வாக்³வை ஸாமேத்யந்தே வாச: ஸாமஸாமாநாதி⁴கரண்யேந நிர்தே³ஶாத்³வேதா³தி⁴காரோ(அ)யமிதி யோஜநா ।

ததா²(அ)பி கத²ம்ருக்த்வம் யஜுஷ்ட்வம் வா ப்³ருஹதீப்³ரஹ்மணோரிதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததா² சேதி ।

பரிஶேஷமேவ த³ர்ஶயதி —

ஸாம்நீதி ।

இதஶ்ச வாக்ஸமாநாதி⁴க்ருதயோர்ப்³ருஹதீப்³ரஹ்மணோர்ருக்³யஜுஷ்ட்வமேஷ்டவ்யமித்யாஹ —

வாக்³விஶேஷத்வாச்சேதி ।

தத்ரைவ ஹேத்வந்தரமாஹ —

அவிஶேஷேதி ।

ப்ரஸம்க³மேவ வ்யதிரேகமுகே²ந விவ்ருணோதி —

ஸாமேதி ।

த்³விதீயஶ்சகாரோ(அ)வதா⁴ரணார்த²: ।

கிஞ்ச வாக்³வை ப்³ருஹதீ வாக்³வை ப்³ரஹ்மேதி வாக்யாப்⁴யாம் ப்³ருஹதீப்³ரஹ்மணோர்வாகா³த்மத்வம் ஸித்³த⁴ம் ; ந ச தயோர்வாங்மாத்ரத்வம் வாக்யத்³வயே(அ)பி வாக்³வை வாகி³தி பௌநருக்த்யப்ரஸம்கா³த்தஸ்மாத்³ப்³ருஹதீப்³ரஹ்மணோரேஷ்டவ்யம்ருக்³யஜுஷ்ட்வமித்யாஹ —

வாங்மாத்ரத்வே சேதி ।

தத்ரைவ ஸ்தா²நமாஶ்ரித்ய ஹேத்வந்தரமாஹ —

ருகி³தி ॥21॥

ருக்³யஜுஷ்ட்வம் ப்ராணஸ்ய ப்ரதிபாத்³ய தஸ்யைவ ஸாமத்வம் ஸாத⁴யதி —

ஏஷ இத்யாதி³நா ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

ஸர்வேதி ।

ஸாஶப்³தோ³ ஹி ஸர்வநாம । ததா² ச ய: ஸ்த்ரீலிங்க³: ஸர்வஶப்³த³ஸ்தேநாபி⁴தே⁴யம் வஸ்து வாகி³த்யர்த²: ।

அம: ப்ராண இத்யுக்தமுபபாத³யதி —

ஸர்வபும்ஶப்³தே³தி ।

பும்லிங்கே³ந ஸர்வேண ஶப்³தே³நாபி⁴தே⁴யம் வஸ்து ப்ராண இத்யர்த²: ।

தத்ர ஶ்ருத்யந்தரம் ப்ரமாணயதி —

கேநேதி ।

ஆசார்யஸ்ய ஶிஷ்யம் ப்ரத்யேதத்³வாக்யம் ।

பௌம்ஸ்நாநி பும்ஸோ வாசகாநி । ததா²(அ)பி கஸ்ய ஸாமஶப்³த³வாச்யத்வமித்யாஶங்க்ய ப²லிதமாஹ —

வாகி³தி ।

வாகு³பஸர்ஜந: ப்ராண: ஸாமஶப்³தா³பி⁴தே⁴ய ஏகவசநநிர்தே³ஶாதி³த்யர்த²: ।

நநு ‘கீ³திஷு ஸாமாக்²யே’தி ந்யாயாத்³விஶிஷ்டா காசித்³கீ³தி: ஸாமேத்யுச்யதே தத்குதோ வாகு³பஸர்ஜநஸ்ய ப்ராணஸ்ய ஸாமத்வமத ஆஹ —

ததே²தி ।

ப்ராணஸ்ய ஸாமத்வே ஸதீதி யாவத் ।

ப்ரகீ³தே மந்த்ரவாக்யே ஸாமஶப்³த³ஸ்ய வ்ருத்³தை⁴ரிஷ்டத்வாத³ஸ்தி ப்ராணாதி³வ்யதிரேகேண ஸாமேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வரேதி ।

ஆதி³பதே³ந பத³வாக்யாதி³க்³ரஹ: । வாகு³பஸர்ஜநே ப்ராணே முக்²ய: ஸாமஶப்³த³ஸ்தத்ஸம்ப³ந்தா⁴தி³தரத்ர கௌ³ணௌ மஞ்சாதி³ஶப்³த³வதி³த்யர்த²: ।

உக்தே(அ)ர்தே² தத்ஸாம்ந: ஸாமத்வமிதி வாக்யம் யோஜயதி —

யஸ்மாதி³தி ।

இத³ம் ஸாமேத³ம் ஸாமேதி யத்³வ்யவஹ்ரியதே தத்³வாக்ப்ராணாத்மகமேவோச்யதே ஸா சாமஶ்சேதி வ்யுத்பத்தேர்யஸ்மாதே³வம் தஸ்மாத்ப்ரஸித்³த⁴ஸ்ய ஸாம்நோ யத்ஸாமத்வம் தந்முக்²யஸாமநிர்வர்த்யத்வாத்³கௌ³ணமேவ ஸத³த்⁴யேத்ருவ்யவஹாரே ப்ரஸித்³த⁴மிதி யோஜநா ।

ப்ரகாராந்தரேண ப்ராணஸ்ய ஸாமத்வமுபாஸநார்த²முபந்யஸ்யதி —

யதி³த்யாதி³நா ।

ப்ரகாராந்தரத்³யோதீ வாஶப்³தோ³(அ)த்ர ந ஶ்ரூயத இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

வாஶப்³த³ இதி ।

நிமித்தாந்தரமேவ ப்ரஶ்நபூர்வகம் ப்ரகடயதி —

கேநேத்யாதி³நா ।

நநு ப்ராணஸ்ய தத்தச்ச²ரீரபரிமாணத்வே பரிச்சி²ந்நத்வாதா³நந்த்யாநுபபத்திஸ்தத்கத²மஸ்ய விருத்³தே⁴ஷு ஶரீரேஷு ஸமத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

புத்திகாதீ³தி ।

ஸமஶப்³த³ஸ்ய யதா²ஶ்ருதார்த²த்வம் கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந புநரிதி ।

ஆதி⁴தை³விகேந ரூபேணாமூர்தத்வம் ஸர்வக³தத்வம் ச த்³ரஷ்டவ்யம் ।

நநு ப்ரதீ³போ க⁴டே ஸம்குசதி ப்ராஸாதே³ ச விகஸதி ததா² ப்ராணோ(அ)பி மஶகாதி³ஶரீரேஷு ஸம்கோசமிபா⁴தி³தே³ஹேஷு விகாஸம் சா(அ)(அ)பத்³யதாமிதி ஸமத்வாஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ப்ராணஸ்ய ஸர்வக³தத்வே ஸமத்வஶ்ருதிவிரோத⁴மாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸர்வக³தஸ்யேதி ।

க²ண்டா³தி³ஷு கோ³த்வவச்ச²ரீரேஷு ஸர்வத்ர ஸ்தி²தஸ்ய ப்ராணஸ்ய தத்தச்ச²ரீரபரிமாணாயா வ்ருத்தேர்லாப⁴: । ஸம்ப⁴வதி ஸர்வக³தஸ்யைவ நப⁴ஸஸ்தத்ர தத்ர கூபகும்பா⁴த்³யவச்சே²தோ³பலம்பா⁴தி³த்யர்த²: ।

ப²லஶ்ருதிமவதார்ய வ்யாகரோதி —

ஏவமிதி ।

ப²லவிகல்பே ஹேதுமாஹ —

பா⁴வநேதி ।

வேத³நம் வ்யாகரோதி —

ஆ ப்ராணேதி ।

இத³ஞ்ச ப²லம் மத்⁴யப்ரதீ³பந்யாயேநோப⁴யத: ஸம்ப³ந்த⁴மவதே⁴யம் ॥22॥

ப்ரஸ்தாவாதி³ஶப்³த³வது³த்³கீ³த²ஶப்³த³ஸ்யாபி ப⁴க்திவிஶேஷே ரூட⁴த்வாத்³து³கீ³தே²நாத்யயாமேத்யத்ர சௌத்³கா³த்ரே கர்மணி ப்ரயுக்தத்வாத்கத²முத்³கீ³த²: ப்ராண இத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உத்³கீ³தோ² நாமேதி ।

நஞ்பத³ஸ்யோப⁴யத: ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஸாமஶப்³தி³தஸ்ய ப்ராணஸ்ய ப்ரக்ருதத்வாதி³தி ஹேதுமாஹ —

ஸாமாதி⁴காராதி³தி ।

ந தாவது³த்³கீ³த²ஶப்³த³ஸ்ய ப்ராணே ரூடி⁴ஸ்தஸ்ய தஸ்மிந்வ்ருத்³த⁴ப்ரயோகா³த³ர்ஶநாந்நாபி யோகோ³(அ)வயவவ்ருத்தேரத்³ருஷ்டேரிதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

யோக³வ்ருத்திமுபேத்ய பரிஹரதி —

ப்ராண இதி ।

உச்ச²ப்³தோ³ நாஸ்யார்த²ஸ்ய வாசகோ நிபாதத்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உத்தப்³தே⁴தி ।

ததா²(அ)பி கத²ம் ப்ராணோ வா உதி³த்யுக்தம் தத்ரா(அ)ஹ —

ப்ராணேதி ।

’வாயுர்வை கௌ³தம தத்ஸூத்ரம்’ இத்யாதி³ஶ்ருதேரித்யர்த²: ।

உத்³கீ³த²ப⁴க்தே: ஶப்³த³விஶேஷத்வே(அ)பி கீ³தா² வாகி³தி கத²முச்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

கா³யதேரிதி ।

அதா²வதா⁴ரணம் ஸாத⁴யதி —

ந ஹீதி ।

ததா²(அ)தி கத²ம் ப்ராணஸ்யோத்³கீ³த²த்வமித்யாஶங்க்ய வாகு³பஸர்ஜநஸ்ய தஸ்ய ததா²த்வம் கத²யதி —

உச்சேதி ॥23॥

தத்³தா⁴பீத்யாதி³வாக்யஸ்ய ப்ரக்ருதாநுபயோக³மாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உக்தார்தே²தி ।

உத்³கீ³த²தே³வதா ப்ராணோ ந வாகா³தி³ரித்யுக்தார்த²: । ‘ஜீவதி து வம்ஶே யுவா’(பா.ஸூ. 4.1.163) இதி ஸ்மரணாத்பித்ராதௌ³ வம்ஶ்யே ஜீவதி பௌத்ரப்ரப்⁴ருதேர்யத³பத்யம் தத்³யுவஸம்ஜ்ஞகமிதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

க்ரியாபத³நிஷ்பத்திப்ரகாரம் ஸூசயதி —

தோரிதி ।

துப்ரத்யயஸ்யாயமாஶிஷி விஷயே தாதஙாதே³ஶ: ‘துஹ்யோஸ்தாதஙாஶிஷ்யந்யதரஸ்யாம்’(பா.ஸூ. 7।1।35.) இதி ஸ்மரணாதி³த்யர்த²: ।

மூர்த⁴பாதப்ராபகம் த³ர்ஶயதி —

யதீ³தி ।

அந்ருதவாதி³த்வஸ்ய ப்ராபகாபா⁴வாத³ப்ராப்திரிதி ஶங்கதே —

கத²ம் புநரிதி ।

உத்³கா³நஸ்ய பு³த்³த்⁴யாதி³ஸந்நிதா⁴நாத்தத்³தே³வதா ப்ரஜாபத்யாதி³லக்ஷணா கிம் தஸ்மிந்தே³வதா கிம்வா வர்ணஸ்வராதி³ஸந்நிதா⁴நாத்தத்³தே³வதைவ தத்ர தே³வதேதி விப்ரதிபத்தேரந்ருதவாதி³த்வே ஶங்கிதே ப்³ரஹ்மத³த்த: ஶபதே²ந நிர்ணயம் சகாரேத்யாஹ —

உச்யத இதி ।

ப்ராணாத்³வாக்ஸம்யுக்தாத³ந்யேநாயாஸ்யோ யத்³யுத³கா³யதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

நந்வயாஸ்யாங்கி³ரஸஶப்³த³வாச்யோ முக்²யப்ராணோ தே³வதாத்வாந்நோத்³கா³தா ப⁴விதுமுத்ஸஹதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

முக்²யேதி ।

உக்தார்த²தா³ர்ட்⁴யாயேத்யுக்தமுபஸம்ஹரதி —

இதி விஜ்ஞாந இதி ।

உக்தரீத்யா ஶபத²க்ரியயா ப்ராண ஏவோத்³கீ³த²தே³வதேத்யஸ்மிந்விஜ்ஞாநே ப்ரத்யயோ விஶ்வாஸஸ்தஸ்ய யத்³தா³ர்ட்⁴யம் தஸ்ய கர்தவ்யத்வமாக்²யாயிகயா த³ர்ஶயதி ஶ்ருதிரிதி யாவத் ।

ஆக்²யாயிகார்த²ஸ்யைவ வாசேத்யாதி³நோக்தே: பௌநருக்த்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தமிமமிதி ।

ஶபத²ஸ்ய ஸ்வாதந்த்ர்யேணாப்ராமாண்யே(அ)பி ஶ்ருதிமூலதயா ப்ராமாண்யம் ஸித்³த்⁴யதீதி பா⁴வ: ॥24॥

உத்³கீ³த²தே³வதா ப்ராண ஏவேதி நிர்தா⁴ர்ய ஸ்வஸுவர்ணப்ரதிஷ்டா²கு³ணவிதா⁴நார்த²முத்தரகண்டி³காத்ரயமவதாரயதி —

தஸ்யேத்யாதி³நா ।

கிமித்யாதௌ³ ப²லமபி⁴லப்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப²லேநேதி ।

ஸௌஸ்வர்யம் ஸ்ம் பூ⁴ஷணமித்யத்ராநுப⁴வமநுகூலயதி —

தேந ஹீதி ।

கத²ம் தர்ஹி கண்ட²க³தம் மாது⁴ர்யம் ஸம்பாத³நீயமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

ப்ராணோ(அ)ஹம் மமைவ கீ³திபா⁴வமாபந்நஸ்ய ஸௌஸ்வர்யம் த⁴நமிதி ப்ரக்ருதே ப்ராணவிஜ்ஞாநே கு³நவிதி⁴ர்விவக்ஷிதஶ்சேத்கிமித்யுத்³கா³துரந்யத்கர்தவ்யமுபதி³ஶ்யத இத்யாஶங்க்ய த்³ருஷ்டப²லதயேத்யாஹ —

இத³ம் த்விதி ।

அதே²ச்சா²யாம் கர்தவ்யத்வேந விஹிதாயாம் தாவந்மாத்ரே ஸித்³தே⁴(அ)பி கத²ம் ஸௌஸ்வர்யம் ஸித்⁴யேந்நஹி ஸ்வர்க³காமநாமாத்ரேண ஸ்வர்க³: ஸித்⁴யத்யத ஆஹ —

ஸாம்ந இதி ।

தஸ்ய ஸுஸ்வரத்வேந தச்ச²ப்³தி³தஸ்ய ப்ராணஸ்யோபாஸகாத்மகஸ்ய ஸ்வரவத்த்வப்ரத்யயே கார்யே ஸதி விஹிதேச்சா²மாத்ரேண ஸாம்ந: ந ஸௌஸ்வர்யம் ப⁴வதீத்யஸ்மாத்ஸாமர்த்²யாத்³த³ந்ததா⁴வநாதி³ கர்தவ்யமித்யேதத³த்ர விதி⁴த்ஸிதமிதி யோஜநா ।

ஸௌஸ்வர்யஸ்ய ஸாமபூ⁴ஷணத்வே க³மகமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

த்³ருஷ்டாந்தமநந்தரவாக்யாவஷ்டம்பே⁴ந ஸ்பஷ்டயதி —

ப்ரஸித்³த⁴ம் ஹீதி ।

ப⁴வதி ஹாஸ்ய ஸ்வமிதி ப்ராகே³வோக்தத்வாத³நர்தி²கா புநருக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸித்³த⁴ஸ்யேதி ॥25॥

ஸாம்நோ கு³ணாந்தரமவதாரயதி —

அதே²தி ।

தர்ஹி புநருக்தி: ஸ்யாத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாவாநிதி ।

லாக்ஷணிகம் கண்ட்²யோ(அ)யம் வர்ணோ த³ந்த்யோ(அ)யமிதி லக்ஷணஜ்ஞாநபூர்வகம் ஸுஷ்டு² வர்ணோச்சாரணம் மமைவ ஸாமஶப்³தி³தப்ராணபூ⁴தஸ்ய த⁴நமிதி யாவத் ।

லாக்ஷணிகஸௌஸ்வர்யகு³ணவத்ப்ராணவிஜ்ஞாநவதோ யதோ²க்தப²லலாபே⁴ ஹேதுமாஹ —

ஸுவர்ணஶப்³தே³தி ।

வாக்யார்த²மாஹ —

லௌகிகமேவேதி ।

ப²லேந ப்ரலோப்⁴யாபி⁴முகீ²க்ருத்ய கிம் தத்ஸுவர்ணமிதி ஶுஶ்ரூஷவே ப்³ரூதே —

தஸ்யேதி ।

கு³ணவிஜ்ஞாநப²லமுபஸம்ஹரதி —

ப⁴வதீதி ।

ஸாம்நஸ்தச்ச²ப்³த³வாச்யஸ்ய ப்ராணஸ்ய ஸ்வரூபபூ⁴தஸ்யேதி யாவத் ॥26॥

உபாஸ்யஸ்ய ப்ரதிஷ்டா²கு³ணத்வே(அ)பி கத²முபாஸகஸ்ய தத்³கு³ணத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தம் யதே²தி ।

ஆதி³பதா³து³ர:ஶிர:கண்ட²த³ந்தௌஷ்ட²நாஸிகாதாலூநி க்³ருஹ்யந்தே ।

கிமித்யஷ்டௌ ஸ்தா²நாநி வாகி³த்யுச்யந்தே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

வாசி ஹீதி ।

பக்ஷாந்தரமாஹ —

அந்ந இதி ।

அந்நஶப்³தே³ந தத்பரிணாமோ தே³ஹோ க்³ருஹ்யதே ।

ஏகீயபக்ஷே யுக்திமாஹ —

இஹேதி ।

கத²ம் தர்ஹி ப்ரதிஷ்டா²கு³ணஸ்ய ப்ராணஸ்ய விஜ்ஞாநம் கர்தவ்யமத ஆஹ —

அநிந்தி³தத்வாதி³தி ॥27॥

அதா²த: பவமாநாநாமித்யாதி³வாக்யமவதாரயதி —

ஏவமிதி ।

தத்ராத²ஶப்³த³ம் வ்யாசஷ்டே —

யத்³விஜ்ஞாநவத இதி ।

அத:ஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

யஸ்மாச்சேதி ।

இஹேதி ப்ராணவிது³க்தி: ।

கதா³ தர்ஹி ஜபகர்ம கர்தவ்யம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்யேதி ।

உத்³கீ³தே²நாத்யயாம த்வம் ந உத்³கா³யேதி ச ப்ரகரணாது³த்³கீ³தே²ந ஸம்ப³ந்தா⁴ஜ்ஜபஸ்ய ஸர்வத்ரோத்³கா³நகாலே ப்ராப்தௌ பவமாநாநாமேவேதி வசநாத்காலநியமஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ஸ வை க²ல்வித்யாதி³வாக்யதாத்பர்யமாஹ —

பவமாநேஷ்விதி ।

நநு கர்தவ்யத்வேநாப்⁴யாரோஹ: ஶ்ரூயதே ஜபகர்ம விதி⁴த்ஸிதமிதி சோச்யதே கிம் கேந ஸம்க³தமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஸ்ய சேதி ।

அப்⁴யாரோஹஶப்³த³ஸ்ய ந தத்ர ரூடி⁴ர்வ்ருத்³த⁴ப்ரயோகா³பா⁴வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஆபி⁴முக்²யேநேதி ।

யஜுர்மந்த்ராணாமநியதபாதா³க்ஷரத்வாத³ஸதோ மா ஸத்³க³மயேத்யாரப்⁴யைகோ வா த்³வௌ வா மந்த்ராவித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாநீதி ।

யத்³யமீ யாஜுஷா மந்த்ராஸ்தர்ஹி மாந்த்ரேண ஸ்வரேண வைபா⁴ஷிகக்³ரந்தோ²க்தேந பா⁴வ்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³விதீயேதி ।

யத்ர ஸ்வரோ விவக்ஷிதஸ்தத்ர த்ருதீயாநிர்தே³ஶோ த்³ருஶ்யதே । ‘உச்சைர்ருசா க்ரியத உச்சை: ஸாம்நோபாம்ஶு யஜுஷா’(மை.ஸம்.3.6.) இதி । ப்ரக்ருதே து த்³விதீயாநிர்தே³ஶாஜ்ஜபகர்மமாத்ரம் ப்ரதீயதே மாந்த்ரஸ்து ஸ்வரோ ந ப்ரதிபா⁴தீத்யர்த²: ।

கேந தர்ஹி ஸ்வரேண ப்ரயோகோ³ மந்த்ராணாமிதி சேத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ராஹ்மணேதி ।

ப⁴வது ஶாதபதே²ந ஸ்வரேண மந்த்ராணாம் ப்ரயோக³ஸ்ததா²(அ)பி கிமார்த்விஜ்யம் கிம்வா யாஜமாநம் ஜபகர்மேதி வீக்ஷாயாமாஹ —

யாஜமாநமிதி ।

வ்யாசிக்²யாஸிதயஜுஷாம் ஸ்வரூபம் த³ர்ஶயதி —

ஏதாநீதி ।

மந்த்ரார்த²ஶப்³தே³ந பதா³ர்தோ² வாக்யார்த²ஸ்தத்ப²லம் சேதி த்ரயமுச்யதே ।

லௌகிகம் தமோ வ்யாவர்தயதி —

ஸர்வம் ஹீதி ।

பூர்வோக்தபதே³ந வ்யாக்²யாதம் தமோ க்³ருஹ்யதே ।

வைபரீத்யே ஹேதுமாஹ —

ப்ரகாஶாத்மகத்வாதி³தி ।

ஜ்ஞாநம் தேந ஸாத்⁴யமிதி யாவத் । பதா³ர்தோ²க்திஸமாப்தாவிதிஶப்³த³: ।

உத்தரவாக்யாப்⁴யாம் வாக்யார்த²ஸ்தத்ப²லம் சேதி த்³வயம் க்ரமேணோச்யத இத்யாஹ —

பூர்வவதி³தி ।

ப²லவாக்யமாதா³ய பூர்வஸ்மாத்³விஶேஷம் த³ர்ஶயதி —

அம்ருதமிதி ।

ப்ரத²மத்³விதீயமந்த்ரயோரர்த²பே⁴தா³ப்ரதீதே: புநருக்திமாஶங்க்யாவாந்தரபே⁴த³மாஹ —

பூர்வோ மந்த்ர இதி ।

ததா²(அ)பி த்ருதீயே மந்த்ரே புநருக்திஸ்தத³வஸ்தே²த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

பூர்வயோரிதி ।

வ்ருத்தமநூத்³யோத்தரவாக்யமவதார்ய வ்யாசஷ்டே —

யாஜமாநமிதி ।

யதா² ப்ராணஸ்த்ரிஷு பவமாநேஷு ஸாதா⁴ரணமாகா³நம் க்ருத்வா ஶிஷ்டேஷு ஸ்தோத்ரேஷு ஸ்வார்த²மாகா³நமகரோத்ததே²த்யாஹ —

ப்ராணவிதி³தி ।

தத்³விதோ³(அ)பி தத்³வதா³கா³நே யோக்³யதாமாஹ —

ப்ராணபூ⁴த இதி ।

ஹேதுவாக்யமாதௌ³ யோஜயதி —

யஸ்மாதி³தி ।

ப்ரதிஜ்ஞாவாக்யம் வ்யாசஷ்டே —

தஸ்மாதி³தி ।

கிமிதி வ்யத்யாஸேந வாக்யத்³வயவ்யாக்²யாநமித்யாஶங்க்யார்தா²ச்சேதி ந்யாயேந பாட²க்ரமமநாத்³ருத்யேதி பரிஹரதி —

யஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

ஸ ஏஷ ஏவம்விது³த்³கா³தா(அ)(அ)த்மநே யஜமாநாய வா யம் காமம் காமயதே தமாகா³நேந ஸாத⁴யதி யஸ்மாதி³தி ஹேதுக்³ரந்த²ஸ்தஸ்மாதி³தி ப்ரதிஜ்ஞாக்³ரந்தா²த்ப்ராகே³வ ஸம்ப³த்⁴யத இதி யோஜநா ।

வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஏவம் தாவதி³தி ।

தத்ர கர்மஸமுச்சிதே ஜ்ஞாநே தே³வதாப்தௌ ஶங்காஸம்ப⁴வோ நாஸ்தி மித²: ஸஹக்ருதயோர்ஜ்ஞாநகர்மணோஸ்ததா³ப்திஹேதுத்வாதி³த்யாஹ —

தத்ரேதி ।

ஸமநந்தரம் வாக்யமவதாரயதி —

அத இதி ।

ஸமுச்சயாத்ப²லாப்தேர்த்³ருஷ்டத்வாதி³தி யாவத் ।

ந ஹேத்யாதி³நா பதா³நி சி²ந்த³ந்வாக்யமாதா³ய வ்யாகரோதி —

அலோகார்ஹத்வாயேதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ந ஹீதி ।

தத்ர த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ந ஹீதி ।

த்³ருஶ்யமாநமாஶம்ஸநம் தர்ஹி கஸ்மிந்விஷயே ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அஸந்நிக்ருஷ்டேதி ।

ப்ராணாத்மநா வ்யவஸ்தி²தஸ்ய விது³ஷஸ்ததா³த்மபா⁴வம் கதா³சித³ஹம் ந ப்ரபத்³யேயமித்யாஶம்ஸநம் நாஸ்தீதி நிக³மயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

கர்மஸமுச்சிதாது³பாஸநாத்கேவலாச்ச ப்ராணாத்மத்வம் ப²லமுக்தம் தத்ர ஸமுச்சிதாது³த்³கா³துர்யஜமாநஸ்ய வா ப²லம் கேவலாச்சோபாஸநாத்தயோரந்யதரஸ்யாந்யஸ்ய வா கஸ்யசிதி³தி ஜிஜ்ஞாஸமாந: ஶங்கதே —

கஸ்யேதி ।

ஜ்ஞாநகர்மணோருப⁴யத்ர ஸமபா⁴வாது³ப⁴யோரபி வசநாத்ப²லஸித்³தி⁴: ।

ஆஶ்ரமாந்தரவிஷயம் து கேவலஜ்ஞாநஸ்ய லோகஜயஹேதுத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

ய ஏவமிதி ।

ஏவம்ஶப்³த³ஸ்ய ப்ரக்ருதபராமர்ஶித்வாத்பூர்வோக்தம் ஸர்வம் வேத்³யஸ்வரூபம் ஸம்க்ஷிபதி —

அஹமஸ்மீத்யாதி³நா ।

தஸ்ய வாகா³தி³ப்⁴யோ விஶேஷம் த³ர்ஶயதி —

இந்த்³ரியேதி ।

கிமிதா³நீம் ப்ராணஸ்யைவோபாஸ்யதயா வாகா³தி³பஞ்சகமுபேக்ஷிதமிதி நேத்யாஹ —

வாகா³தீ³தி ।

தஸ்ய ப்ராணாஶ்ரயத்வே(அ)பி குதோ தே³வதாத்வமாஸம்க³பாப்மவித்³த⁴த்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வாபா⁴விகேதி ।

அந்நக்ருதோபகாரம் ப்ராணத்³வாரா வாகா³தௌ³ ஸ்மாரயதி —

ஸர்வேதி ।

ரூபகர்மாத்மகே ஜக³தி ப்ராணஸ்ய ஸ்வரூபமநுஸந்த⁴த்தே —

ஆத்மா சேதி ।

நாமாத்மகே ஜக³தி ப்ராணஸ்யா(அ)(அ)த்மத்வமுக்தம் ஸ்மாரயதி —

ருகி³தி ।

ஸதி ஸாமத்வே கீ³திபா⁴வாவஸ்தா²யாம் ப்ராணஸ்யோக்தம் பா³ஹ்யமாந்தரம் ச ஸௌஸ்வர்யம் ஸௌவர்ண்யமிதி கு³ணத்³வயமநுவத³தி —

மமேதி ।

தஸ்யைவ வைகல்பிகீம் ப்ரதிஷ்டா²முக்தாமநுஸ்மாரயதி —

கீ³தீதி ।

ய ஏவமித்யாதி³நோக்தம் பராம்ருஶதி —

ஏவங்கு³ணோ(அ)ஹமிதி ।

இத்யேவமபி⁴மாநாபி⁴வ்யக்திபர்யந்தம் யோ த்⁴யாயதி தஸ்யேத³ம் ப²லமித்யுபஸம்ஹரதி —

இதீதி ॥28॥

ப்³ராஹ்மணாந்தரமவதார்ய பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஆத்மைவேத்யாதி³நா ।

கேவலப்ராணத³ர்ஶநேந ச ப்ரஜாபதித்வப்ராப்திர்வ்யாக்²யாதேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

இதா³நீமாத்மேத்யாதே³ஸ்தத்³தே⁴த³மித்யத: ப்ராக்தநக்³ரந்த²ஸ்யா(அ)(அ)பாததஸ்தாத்பர்யமாஹ —

ப்ரஜாபதேரிதி ।

ஆதி³பதே³ந ஸர்வாத்மத்வாதி³ க்³ருஹ்யதே ।

ப²லோத்கர்ஷோபவர்ணநம் குத்ரோபயுஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தேந சேதி ।

கர்மகாண்ட³பதே³ந பூர்வக்³ரந்தோ²(அ)பி ஸம்க்³ருஹீத: ।

ப²லாதிஶயோ ஹேத்வதிஶயாபேக்ஷோ(அ)ந்யதா²(அ)(அ)கஸ்மிகத்வாபாதாத³தோ ஜ்ஞாநகர்மப²லபூ⁴தஸூத்ரவிபூ⁴திருச்யமாநா ஜ்ஞாநகர்மணோர்மஹத்த்வம் த³ர்ஶயதீத்யாஹ —

ஸாமர்த்²யாதி³தி ।

ஆபாதிகம் தாத்பர்யமுக்த்வா பரமதாத்பர்யமாஹ —

விவக்ஷிதம் த்விதி ।

கிஞ்ச விமதம் ஸம்ஸாராந்தர்பூ⁴தம் கார்யகரணாத்மத்வாத³ஸ்மதா³தி³கார்யகரணவதி³த்யாஹ —

கார்யேதி ।

ப்ராஜாபத்யபத³ஸ்ய ஸம்ஸாராந்தர்பூ⁴தத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஸ்தூ²லேதி ।

ஸ்தூ²லத்வம் ஸாத⁴யதி —

வ்யக்தேதி ।

அநித்யத்வாத்³த்³ருஶ்யத்வாச்ச ப்ரஜாபதித்வம் ஸம்ஸாராந்தர்க³தமித்யாஹ —

அநித்யேதி ।

இதிஶப்³தோ³ விவக்ஷிதார்த²ஸமாப்த்யர்த²: ।

கிமித்யேதத்³விவக்ஷிதமுபவர்ண்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்மவித்³யாயா இதி ।

தச்சேத³ம் விவக்ஷிதார்த²வசநமேகாகிந்யா வித்³யாயா வக்ஷ்யமாணாயா முக்திஹேதுத்வமித்யுத்தரார்த²மிதி த்³ரஷ்டவ்யம் । யதா³ ஹி கர்மஜ்ஞாநப²லம் ப்ரஜாபதித்வம் ஸம்ஸார இத்யுச்யதே ததா³ தத்பர்யந்தாத்ஸர்வஸ்மாத்தஸ்மாத்³விரக்தஸ்ய வக்ஷ்யமாணவித்³யாயாமதி⁴கார: ஸேத்ஸ்யதீத்யர்த²: ।

அத² யஸ்ய கஸ்யசித³ர்தி²தாமாத்ரேண தத்ராதி⁴காரஸம்ப⁴வாத்³வைராக்³யம் ந ம்ருக்³யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

உப⁴யத்ராபி விஷயஶப்³த³: பூர்வேண ஸமாநாதி⁴கரண: ।

விவக்ஷிதமர்த²முபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

வைராக்³யமந்தரேண ஜ்ஞாநாநதி⁴காராஜ்ஜ்ஞாநாதி³ப²லஸ்ய ப்ரஜாபதித்வஸ்யோத்கர்ஷவத: ஸம்ஸாரத்வவசநம் ததோ விரக்தஸ்ய வக்ஷ்யமாணவித்³யாயாமதி⁴காரார்த²ம் ।

விரக்தஸ்ய வித்³யாதி⁴காரே மோக்ஷாத³பி வைராக்³யம் ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ததா² சேதி ।

நநு மோக்ஷார்த²ம் வித்³யாயாம் ப்ரவர்திதவ்யம் மோக்ஷஶ்சாபுருஷார்த²த்வாந்ந ப்ரேக்ஷாவதா ப்ரார்த்²யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததே³ததி³தி ।

ஆபாதிகமநாபாதிகஞ்ச தாத்பர்யமுக்த்வா ப்ரதீகமாதா³யாக்ஷராணி வ்யாகரோதி —

ஆத்மைவேதி ।

தஸ்யாஶ்வமேதா⁴தி⁴காரே ப்ரக்ருதத்வம் ஸூசயதி —

அண்ட³ஜ இதி ।

பூர்வஸ்மிந்நபி ப்³ராஹ்மணே தஸ்ய ப்ரஸ்துதத்வமஸ்தீத்யாஹ —

வைதி³கேதி ।

ஸ ஏவா(அ)(அ)ஸீதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஸ்தி²த்யவஸ்தா²யாமபி ப்ரஜாபதிரேவ ஸமஷ்டிதே³ஹஸ்தத்தத்³வ்யஷ்ட்யாத்மநா திஷ்ட²தீதி விஶேஷாஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தேநேதி ।

ஆத்மஶப்³தே³ந பரஸ்யாபி க்³ரஹஸம்ப⁴வே கிமிதி விராடே³வோபாதீ³யத இத்யாஶங்க்ய வாக்யஶேஷாதி³த்யாஹ —

ஸ சேதி ।

வக்ஷ்யமாணமந்வாலோசநாதி³ விராடா³த்மகர்த்ருகமேவேத்யாஹ —

ஸ ஏவேதி ।

ஸ்வரூபத⁴ர்மவிஷயௌ த்³வௌ விமர்ஶௌ ।

நாந்யதி³தி வாக்யமாதா³யாக்ஷராணி வ்யாசஷ்டே —

வஸ்த்வந்தரமிதி ।

த³ர்ஶநஶக்த்யபா⁴வாதே³வ வஸ்த்வந்தரம் ப்ரஜாபதிர்ந த்³ருஷ்ட்வாநித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கேவலம் த்விதி ।

ஸோ(அ)ஹமித்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

ததே²தி ।

யதா² ஸர்வாத்மா ப்ரஜாபதிரஹமிதி பூர்வஸ்மிஞ்ஜந்மநி ஶ்ரௌதேந விஜ்ஞாநேந ஸம்ஸ்க்ருதோ விராடா³த்மா ததே²தா³நீமபி ப²லாவஸ்த²: ஸோ(அ)ஹம் ப்ரஜாபதிரஸ்மீதி ப்ரத²மம் வ்யாஹ்ருதவாநிதி யோஜநா ।

வ்யாஹரணப²லமாஹ —

தத இதி ।

கிமிதி ப்ரஜாபதேரஹமிதி நாமோச்யதே ஸாதா⁴ரணம் ஹீத³ம் ஸர்வேஷாமித்யாஶங்க்யோபாஸநார்த²மித்யாஹ —

தஸ்யேதி ।

ஆத்⁴யாத்மிகஸ்ய சாக்ஷுஷஸ்ய புருஷஸ்யாஹமிதி ரஹஸ்யம் நாமேதி யதோ வக்ஷ்யத்யத: ஶ்ருதிஸித்³த⁴மேவைதந்நாமாஸ்ய த்⁴யாநார்த²மிஹோக்தமித்யர்த²: ।

ப்ரஜாபதேரஹம்நாமத்வே லோகப்ரஸித்³தி⁴ம் ப்ரமாணயிதுமுத்தரம் வாக்யமித்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

உபாஸநார்த²ம் ப்ரஜாபதேரஹம்நாமோக்த்வா புருஷநாமநிர்வசநம் கரோதி —

ஸ சேத்யாதி³நா ।

பூர்வஸ்மிஞ்ஜந்மநி ஸாத⁴காவஸ்தா²யாம் கர்மாத்³யநுஷ்டா²நைரஹமஹமிகயா ப்ரஜாபதித்வப்ரேப்ஸூநாம் மத்⁴யே பூர்வோ ய: ஸம்யக்கர்மாத்³யநுஷ்டா²நை: ஸர்வம் ப்ரதிப³ந்த⁴கம் யஸ்மாத³த³ஹத்தஸ்மாத்ஸ ப்ரஜாபதி: புருஷ: இதி யோஜநா ।

உக்தமேவ ஸ்பு²டயதி —

ப்ரத²ம: ஸந்நிதி ।

ஸர்வஸ்மாத³ஸ்மாத்ப்ரஜாபதித்வப்ரதிபித்ஸுஸமுதா³யாத்ப்ரத²ம: ஸந்நௌஷதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஆகாங்க்ஷாபூர்வகம் தா³ஹ்யம் த³ர்ஶயதி —

கிமித்யாதி³நா ।

பூர்வம் ப்ரஜாபதித்வப்ரதிப³ந்த⁴கப்ரத்⁴வம்ஸித்வே ஸித்³த⁴மர்த²மாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

புருஷகு³ணோபாஸகஸ்ய ப²லமாஹ —

யதே²தி ।

அயம் ப்ரஜாபதிரிதி ப⁴விஷ்யத்³வ்ருத்த்யா ஸாத⁴கோக்தி: , புருஷ: ப்ரஜாபதிரிதி ப²லாவஸ்த²: ஸ கத்²யதே ।

கோ(அ)ஸாவோஷதீத்யபேக்ஷாயாமாஹ —

தம் த³ர்ஶயதீதி ।

புருஷகு³ண: ப்ரஜாபதிரஹமஸ்மீதி யோ வித்³யாத்ஸோந்யாநோஷதீத்யர்த²: ।

வித்³யாஸாம்யே கத²மேஷா வ்யவஸ்தே²த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸாமர்த்²யாதி³தி ।

ஹேதுஸாம்யே தா³ஹகத்வாநுபபத்தேஸ்தத்ப்ரகர்ஷவாநிதராந்த³ஹதீத்யர்த²: ।

ப்ரஸித்³த⁴ம் தா³ஹமாதா³ய சோத³யதி —

நந்விதி ।

ததா² ச தத்ப்ரேப்ஸாயோகா³த்தது³பாஸ்த்யஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

விவக்ஷிதம் தா³ஹம் த³ர்ஶயந்நுத்தரமாஹ —

நைஷ தோ³ஷ இதி ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

உத்க்ருஷ்டேதி ।

ப்ராப்நுவந்ப⁴வதீதி ஶேஷ: ।

ஔபசாரிகம் தா³ஹம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸாத⁴யதி —

யதே²தி ।

ஆஜிர்மர்யாதா³ தாம் ஸரந்தி தா⁴வந்தீத்யாஜிஸ்ருதஸ்தேஷாமிதி யாவத் ॥1॥

ஜ்ஞாநகர்மப²லம் ஸௌத்ரம் பத³முத்க்ருஷ்டத்வாந்முக்திஸ்தத³ந்யமுக்த்யபா⁴வாத்தத்³தே⁴துஸம்யக்³தீ⁴ஸித்³த⁴யே ப்ரவ்ருத்திரநர்தி²கேத்யாஶங்க்ய ஸோ(அ)பி³பே⁴தி³த்யஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

யதி³த³மிதி ।

துஷ்டூஷிதம் ஸ்தோதுமபி⁴ப்ரேதமிதி யாவத் । ஆஹ விவக்ஷிதார்த²ஸித்³த்⁴யர்த²ம் ஹேதும் ப⁴யபா⁴க்த்வமிதி ஶேஷ: । ஜ்ஞாநகர்மப²லம் த்ரைலோக்யாத்மகஸூத்ரத்வமுத்க்ருஷ்டமபி ஸம்ஸாராந்தர்பூ⁴தமேவ ந கைவல்யமிதி வக்துமுத்தரம் வாக்யமித்யர்த²: ।

அஹமேகாகீ கோ(அ)பி மாம் ஹநிஷ்யதீத்யாத்மநாஶவிஷயவிபரீதஜ்ஞாநவத்த்வாத்ப்ரஜாபதிர்பீ⁴தவாநித்யத்ர கிம் ப்ரமாணமித்யாஶங்க்ய கார்யக³தேந ப⁴யலிங்கே³ந காரணே ப்ரஜாபதௌ தத³நுமேயமித்யாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

தத்ஸாமாந்யாதே³காகித்வாவிஶேஷாதி³தி யாவத் ।

ப்ரஜாபதே: ஸம்ஸாராந்தர்பூ⁴தத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

கிஞ்சேதி ।

யதா²(அ)ஸ்மதா³தி³பீ⁴ ரஜ்ஜுஸ்தா²ண்வாதௌ³ ஸர்பபுருஷாதி³ப்⁴ரமஜநிதப⁴யநிவ்ருத்தயே விசாரேண தத்த்வஜ்ஞாநம் ஸம்பாத்³யதே ததா² ப்ரஜாபதிரபி ப⁴யஸ்ய தத்³தே⁴தோஶ்ச விபரீததி⁴யோ த்⁴வஸ்திஹேதும் தத்த்வஜ்ஞாநம் விசார்ய ஸம்பாதி³தவாநித்யர்த²: ।

பரமார்த²த³ர்ஶநமேவ ப்ரஶ்நபூர்வகம் விஶத³யதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

தஸ்மிந்நித்யத்ர தஸ்மாதி³த்யாதி³ படி²தவ்யம் ।

மச்ச²ப்³தோ³பலக்ஷிதம் ப்ரத்யக்சைதந்யமத்³விதீயப்³ரஹ்மரூபேண ஜ்ஞாத்வா ஸஹேதும் பீ⁴திம் ப்ரஜாபதிரக்ஷிபதி³த்யுக்தமிதா³நீம் தத்த்வஜ்ஞாநப²லமாஹ —

தத இதி ।

கஸ்மாத்³தீ⁴த்யாதே³ருத்தரஸ்ய பூர்வேண பௌநருக்த்யமித்யாஶங்க்ய விது³ஷோ ஹேத்வபா⁴வாந்ந ப⁴யமித்யுக்தஸமர்த²நார்த²த்வாது³த்தரஸ்ய நைவமித்யாஹ —

தஸ்யேத்யாதி³நா ।

அநுபபத்தௌ ஹேதுமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

பரமார்த²த³ர்ஶநே(அ)பி வஸ்த்வந்தராத்கிமிதி ப⁴யம் ந ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³விதீயஞ்சேதி ।

அந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாம் த்³வைதஸ்யாவித்³யாப்ரத்யுபஸ்தா²பிதத்வே(அ)பி குதஸ்தது³த்த²த்³வைதத³ர்ஶநம் ப⁴யகாரணம் ந ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

தத்த்வஜ்ஞாநே ஸத்யாயோகா³த்தது³த்த²ம் த்³வைதம் தத்³த³ர்ஶநம் சாயுக்தமித்யதோ ஹேத்வபா⁴வாத்³ப⁴யாநுபபத்திரித்யர்த²: ।

அத்³வைதஜ்ஞாநே ப⁴யநிவ்ருத்திரித்யத்ர மந்த்ரம் ஸம்வாத³யதி —

தத்ரேதி ।

விராடை³க்யத³ர்ஶநேநைவ ப்ரஜாபதேர்ப⁴யமபநீதம் நாத்³வைதத³ர்ஶநேநேத்யஸ்மிந்நர்தே²(அ)பி யந்மத³ந்யந்நாஸ்தீத்யாதி³ ஶக்யம் வ்யாக்²யாதுமித்யாஶங்க்யாங்கீ³குர்வந்நாஹ —

யச்சேதி ।

ததே³வ ப்ரஶ்நத்³வாரா ப்ரகடயதி —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

ப்ரத²மவ்யாக்²யாநாநுஸாரேண சோத்³யமுத்தா²பயதி —

அத்ரேதி ।

ப்ரஜாபதேர்ப்³ரஹ்மாத்மைக்யஜ்ஞாநாத்³பீ⁴தித்⁴வஸ்திருக்தா ந ச தஸ்ய தஜ்ஜ்ஞாநம் யுக்தம் ஹேத்வபா⁴வாதி³த்யாஹ —

குத இதி ।

யஸ்மாத³ஸ்மாகமைக்யதீ⁴ஸ்தஸ்மாதே³வ தஸ்யாபி ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கோ வேதி ।

ந ஹி தஸ்ய ஶாஸ்த்ரஶ்ரவணமாசார்யாபா⁴வாந்நாபி ஸம்ந்யாஸஸ்தஸ்ய த்ரைவர்ணிகவிஷயத்த்வாந்நாபி ஶமாதி³ ஐஶ்வர்யாஸக்தத்வாத³தோ(அ)ஸ்மாஸு ப்ரஸித்³த⁴ஶ்ரவணாதி³வித்³யாஹேத்வபா⁴வாந்ந ப்ரஜாபதேரைக்யதீ⁴ர்யுக்தேத்யர்த²: ।

உபதே³ஶாநபேக்ஷமேவ ப்ரஜாபதேரைக்யஜ்ஞாநம் ப்ராது³ர்பூ⁴தமிதி ஶங்கதே —

அதே²தி ।

அதிப்ரஸக்த்யா ப்ரத்யாஹ —

அஸ்மதா³தே³ரிதி ।

ப்ரஜாபதேர்யஜமாநாவஸ்தா²யாமாசார்யஸ்ய ஸத்த்வாச்ச்²ரவணாத்³யாவ்ருத்தேரைக்யஜ்ஞாநோத³யாத்தத்ஸம்ஸ்காரோத்த²ம் ததா²வித⁴மேவ தஜ்ஜ்ஞாநம் ப²லாவஸ்தா²யாமபி ஸ்யாதி³தி சோத³யதி —

அதே²தி ।

தூ³ஷயதி —

ஏகத்வேதி ।

அஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வேநார்த²வத்த்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

தத்ர க³மகமாஹ —

யத இதி ।

தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

ஏவமிதி ।

நந்வஸ்மிந்நேவ ஜந்மநி ப்ரஜாபதேரைக்யதீ⁴ரநபேக்ஷா ஜாயதே ‘ஜ்ஞாநமப்ரதிக⁴ம் யஸ்ய’ இதி ஸ்ம்ருதே: । ந ச தது³த்பத்த்யநந்தரமேவ ஸஹேதும் ப³ந்த⁴நம் நிருணத்³தி⁴ ப⁴யாரத்யாதி³ப²லேந ப்ராரப்³த⁴கர்மணா ப்ரதிப³ந்தா⁴த³தோ மரணகாலிகம் தத³ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸீதி ஶங்கதே —

அந்த்யமேவேதி ।

ப்ரவ்ருத்தப²லஸ்ய கர்மண: ஸ்வோபபாத³காஜ்ஞாநலேஶாத்³விஜ்ஞாநஶக்திப்ரதிப³ந்த⁴கத்வே(அ)பி, ஜந்மாந்தரஸர்வஸம்ஸாரஹேத்வஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸிஜ்ஞாநஸாமர்த்²யப்ரதிப³ந்த⁴கத்வே மாநாபா⁴வாந்மத்⁴யே ஜாதம் ஜ்ஞாநமநிவர்தகமித்யஶக்யம் வக்தும் । அந்த்யஸ்ய ச ஜ்ஞாநஸ்ய நிவர்தகத்வே நாந்த்யத்வம் ஹேது: । யஜமாநாந்தரஸ்யாந்த்யே ஜ்ஞாநே தத்³த்⁴வம்ஸித்வாத்³ருஷ்டேரந்த்யத்வஸ்யாஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வேநாநியமாத் । ந ச யஜமாநாந்தரே ப்ரஜாபதௌ சாந்த்யம் ஜ்ஞாநம் ஜ்ஞாநத்வாத³ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸி, பூர்வஜ்ஞாநேஷு ப³ந்த⁴ஹேத்வஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வாத்³ருஷ்டேர்ஜ்ஞாநத்வஹேதோரநைகாந்த்யாத் । ந சாந்த்யமைக்யஜ்ஞாநமைக்யஜ்ஞாநத்வாத³ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸீதி யுக்தம் । உபாந்த்யதாத்³ருக்³ஜ்ஞாநவத³ந்த்யே(அ)பி தத³யோகா³த் ।

உபாந்த்யே ஹேதோரநைகாந்த்யாதி³த்யபி⁴ப்ரேத்ய தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

க்ல்ருப்தகாரணாபா⁴வாத்தத³ந்தரேண சோத்பத்தாவதிப்ரஸம்கா³த்ஸம்ஸ்காராதீ⁴நத்வே(அ)பி விஶேஷாபா⁴வாத³ந்த்யஸ்ய ச ஜ்ஞாநஸ்யாஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வாஸித்³தே⁴ரயுக்தம் ப்ரஜாபதேரேகத்வத³ர்ஶநமித்யுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ரஜாபதே: ஸுப்தப்ரதிபு³த்³த⁴வத்ப்ரக்ருஷ்டாத்³ருஷ்டோத்த²கார்யகரணவத்த்வாத்பூர்வகல்பீயபத³பதா³ர்த²வாக்யஸ்மரணவத: ஸ்ம்ருதிவிபரிவர்திநோ வாக்யாத்³விசார்யமாணாத³த்³ருஷ்டஸஹக்ருதாத்தத்த்வஜ்ஞாநம் ஸ்யால்லோகே விஶிஷ்டாத்³ருஷ்டோத்த²கார்யகரணாநாம் ப்ரஜ்ஞாத்³யதிஶயத³ர்ஶநாத்தேந ச ஜ்ஞாநேந ஜந்மாந்தரஹேத்வவித்³யாக்ஷயே(அ)ப்யாரப்³த⁴ம் கர்ம தஜ்ஜம் ப⁴யாரத்யாத்³யவித்³யாலேஶதோ ப⁴விஷ்யதீதி பரிஹரதி —

நைஷ தோ³ஷ இதி ।

ஸம்க்³ருஹீதமர்த²ம் ஸமர்த²யதே —

யதே²த்யாதி³நா ।

த⁴ர்மாதி³சதுஷ்டயாத்³விபரீதமத⁴ர்மாதி³சதுஷ்டயம் தத்ர ஹேதோ: ஸர்வஸ்ய பாப்மநோ ஜ்ஞாநாத்³யதிஶயேந நாஶாதி³தி யாவத் । உத்க்ருஷ்டத்வம் ப்ரக்ருஷ்டஜ்ஞாநாதி³ஶாலித்வம் ।

உக்தஜந்மப²லமாஹ —

தது³த்³ப⁴வஞ்சேதி ।

தஸ்ய ஜ்ஞாநாதி³வைஶாரத்³யே பௌராணிகீம் ஸ்ம்ருதிமுதா³ஹரதி —

ததா² சேதி ।

அப்ரதிக⁴மப்ரதிப³த்³த⁴ம் நிரங்குஶமித்யேதத்ப்ரத்யேகம் ஸம்ப³த்⁴யதே யஸ்யைதச்சதுஷ்டயம் ஸஹஸித்³த⁴ம் ஸ நிரவர்ததேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஸஹஸித்³த⁴த்வஸ்ம்ருதே: ‘ஸோ(அ)பி³பே⁴த்’(ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 2) இதிஶ்ருதிவிருத்³த⁴த்வாத³ப்ராமாண்யமிதி விரோதா⁴தி⁴கரணந்யாயேந ஶங்கதே —

ஸஹஸித்³த⁴த்வ இதி ।

ஸத்யேவ ஸஹஜே ஜ்ஞாநே ஸ்வஹேதோர்ப⁴யமபி ஸ்யாதி³தி சேந்நேத்யாஹ —

ந ஹீதி ।

அந்யேநா(அ)(அ)சார்யேணாநுபதி³ஷ்டமேவ ப்ரஜாபதேர்ஜ்ஞாநமுதே³தீத்யேவமர்த²பரத்வாத்ஸஹஸித்³த⁴வாக்யஸ்ய । தஜ்ஜ்ஞாநாத்ப்ராக்தஸ்ய ப⁴யமவிருத்³த⁴மூர்த்⁴வம் சாஜ்ஞாநலேஶாத³தோ ந விரோத⁴: ஶ்ருதிஸ்ம்ருத்யோரிதி ஸமாத⁴த்தே —

நேத்யாதி³நா ।

ஜ்ஞாநோத்பத்தேராசார்யாத்³யநபேக்ஷத்வே ஶ்ரத்³தா⁴தி³விதா⁴நாநர்த²க்யாத³நேகஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

ஶ்ரத்³தே⁴தி ।

ஆதி³பதே³ந ஶமாதி³க்³ரஹ: ।

அஸ்மதா³தி³ஷு தேஷாம் ஹேதுத்வமிதி சேந்நேத்யாஹ —

ப்ரஜாபதேரிவேதி ।

சோதி³தம் விரோத⁴ம் நிராகரோதி —

நேத்யாதி³நா ।

நிமித்தாநாம் விகல்ப: ஸமுச்சயோ கு³ணவத்த்வமகு³ணத்த்வமித்யநேந ப்ரகாரேண கார்யோத்பத்தௌ விஶேஷஸம்ப⁴வாந்ந ஶ்ரத்³தா⁴தி³வித்⁴யாநர்த²க்யமித்யர்த²: ।

ஸம்க்³ரஹவாக்யம் விவ்ருணோதி —

லோகே ஹீதி ।

தத்³தி⁴ ஸர்வம் விகல்பாதி³ யதா² ஜ்ஞாதும் ஶக்யம் ததை²கஸ்மிந்நேவ நைமித்திகே ரூபஜ்ஞாநாக்²யகார்யே த³ர்ஶயாமீத்யாஹ —

தத்³யதே²தி ।

தத்ர விகல்பமுதா³ஹரதி —

தமஸீத்யாதி³நா ।

ஸமுச்சயம் த³ர்ஶயதி —

அஸ்மாகம் த்விதி ।

விகல்பிதாநாம் ஸமுச்சிதாநாம் ச நிமித்தாநாம் கு³ணவத³கு³ணவத்த்வப்ரயுக்தம் பே⁴த³ம் கத²யதி —

ததே²தி ।

ஆலோகவிஶேஷஸ்ய கு³ணவத்த்வம் ப³ஹுலத்வமகு³ணவத்த்வம் மந்த³ப்ரப⁴த்வம் சக்ஷுராதே³ர்கு³ணவத்த்வம் நிர்மலத்வாதி³ திமிரோபஹதத்வாதி³ சாகு³ணவத்த்வமிதி பே⁴த³: ।

த்³ருஷ்டாந்தம் ப்ரதிபாத்³ய தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

ஏவமிதி ।

ததா²(அ)ந்யஸ்யாபி ப்ரஜாபதிதுல்யஸ்ய வாமதே³வாதே³ர்ஜந்மாந்தரீயஸாத⁴நவஶாதீ³ஶ்வராநுக்³ரஹாத³ஸ்மிஞ்ஜந்மநி ஸ்ம்ருதவாக்யாதை³க்யஜ்ஞாநமுதே³தீதி ஶேஷ: । ப்⁴ருகு³ஸ்தத்துல்யோ வா(அ)தி⁴காரீ க்வசிதி³த்யுச்யதே । தபோ(அ)ந்வயவ்யதிரேகாக்²யமாலோசநம் ।

ஶ்வேதகேதுப்ரப்⁴ருதிஷு ஜ்ஞாநநிமித்தாநாம் ஸமுச்சயம் த³ர்ஶயதி —

க்வசிதி³த்யாதி³நா ।

ஏகாந்தம் நியதமாவஶ்யகம் ஜ்ஞாநோத³யலாபே⁴ நிமித்தத்வமிதி யாவத் ।

அத² ப்ரணிபாதாதி³வ்யதிரேகேண ந ப்ரஜாபதேரபி ஜ்ஞாநம் ஸம்ப⁴வதி ஸாமக்³ர்யபா⁴வாத³த ஆஹ —

அத⁴ர்மாதீ³தி ।

ப்ரணிபாதாதே³ர்ஜ்ஞாநோத³யப்ரதிப³ந்த⁴கநிவர்தகத்வாத்ப்ரஜாபதேஶ்ச தந்நிவ்ருத்தேர்ஜந்மாந்தரீயஸாத⁴நாயத்தத்வாதா³து⁴நிகப்ரணிபாதாதி³நா விநா ஸ்ம்ருதவாக்யாதே³வைக்யதீ⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யர்த²: ।

தர்ஹி ஶ்ரவணாதி³வ்யதிரேகேணாபி ப்ரஜாபதேர்ஜ்ஞாநம் ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

வேதா³ந்தேதி ।

ந தைர்விநா ஜ்ஞாநம் கஸ்யசித³பி ஸ்யாத்ப்ரஜாபதேஸ்து ஜந்மாந்தரீயஶ்ரவணவஶாதி³தா³நீமநுஸ்ம்ருதவாக்யாத்தது³த்பத்திரிதி ஶேஷ: ।

தர்ஹி ஶ்ரத்³தா⁴தி³கமபி ப்ரதிப³ந்த⁴கநிவர்தகத்வேந ப்ரஜாபதேராத³ரணீயம் தந்நிவ்ருத்திமந்தரேண ஜ்ஞாநோத்பத்த்யநுபபத்தேரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

பாபாதீ³தி ।

ஆத்மமநஸோர்மித²: ஸம்யுக்தயோ: ஸம்ப³ந்தி⁴ யத்பாபம் யத்கார்யம் ச ராகா³தி³ தேந ஜ்ஞாநோத்பத்தௌ ப்ரதிப³ந்த⁴ஸ்ய பூர்வோக்தேந ந்யாயேந க்ஷயே ஸதி ப்ரஜாபதேரீஶ்வராநுக்³ரஹாத்ஸ்ம்ருதவாக்யஸ்ய பரமார்த²ஜ்ஞாநோத்பத்தௌ கேவலஸ்ய நிமித்தத்வாத்தஸ்யா(அ)(அ)து⁴நிகஶ்ரத்³தா⁴த்³யதிரேகேண ஜ்ஞாநோத³யே(அ)பி ந தத்³விதி⁴வையர்த்²யம் । அஸ்மாகம் தத்³வஶாதே³வ தது³த்பத்தேர்வாக்யதாத்பர்யாதி³ஜ்ஞாநம் ஸர்வேஷாமேவ ஜ்ஞாநஸாத⁴நமாசார்யாதி³ஷு புநர்விகல்பஸமுச்சயாவித்யர்த²: ।

அதி⁴காரிபே⁴தே³ந ஜ்ஞாநஹேதுஷு விகல்பே(அ)பி தேஷாமஸ்மாஸு ஸமுச்சயாந்ந ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவிரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ॥2॥

ப்ரஜாபதேர்ப⁴யாவிஷ்டாத்வேந ஸம்ஸாராந்தர்பூ⁴தத்வமுக்தமிதா³நீம் தத்ரைவ ஹேத்வந்தரமாஹ —

இதஶ்சேதி ।

அரத்யாவிஷ்டத்வே ப்ரஜாபதேரேகாகித்வம் ஹேதூகரோதி —

யத இதி ।

கார்யஸ்தா²ரதி: காரணஸ்தா²ரதேர்லிங்க³மித்யநுமாநம் ஸூசயதி —

இதா³நீமபீதி ।

ஆதி³பதே³ந ப⁴யாவிஷ்டத்வாதி³க்³ரஹ: அரதிம் ப்ரதியோகி³நிருக்தித்³வாரா நிர்வக்தி —

ரதிர்நாமேதி ।

கத²ம் தர்ஹி யதோ²க்தாரதிநிரஸநமித்யாஶங்க்ய ஸ த்³விதீயமைச்ச²தி³த்யேதத்³வ்யாசஷ்டே —

ஸ தஸ்யா இதி ।

ஸ ஹேத்யஸ்ய வாக்யஸ்ய பாதநிகாங்கரோதி —

தஸ்யேதி ।

தேந பா⁴வேநேதி யாவத் ।

கத²மபி⁴மாநமாத்ரேண யதோ²க்தபரிமாணத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஸத்யேதி ।

நிபாதோ(அ)வதா⁴ரணே । தஸ்யைவ புநரநுவாதோ³(அ)ந்வயார்த²: ।

பரிமாணமேவ ப்ரஶ்நபூர்வகம் விவ்ருணோதி —

கிமித்யாதி³நா ।

ஸம்ப்ரதி ஸ்த்ரீபும்ஸயோருத்பத்திமாஹ —

ஸ ததே²தி ।

நநு த்³வேதா⁴பா⁴வோ விராஜோ வா ஸம்ஸக்தஸ்த்ரீபும்பிண்ட³ஸ்ய வா ? நா(அ)(அ)த்³ய: । ஸஶப்³தே³ந விராட்³க்³ரஹயோகா³த்தஸ்ய கர்மத்வாத்³த்³விதீயே த்வாத்மஶப்³தா³நுபபத்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

இமமிதி ।

ததா² ச ஸஶப்³தே³ந கர்த்ருதயா விராட்³க்³ரஹணமவிருத்³த⁴மித்யர்த²: ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

நேத்யாதி³நா ।

கஸ்ய தர்ஹி த்³விதா⁴கரணமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கிம் தர்ஹீதி ।

தச்ச த்³விதா⁴கரணகர்மேதி ஶேஷ: ।

கத²ம் தர்ஹி தத்ரா(அ)(அ)த்மஶப்³த³: ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ ஏவ சேதி ।

ததா²பூ⁴த: ஸம்ஸக்தஜாயாபும்பரிமாணோ(அ)பூ⁴தி³தி யாவத் ।

ந கேவலம் மநு: ஶதரூபேத்யநயோரேவ த³ம்பத்யோரித³ம் நிர்வசநம் கிந்து லோகப்ரஸித்³த⁴யோ: ஸர்வயோரேவ தயோரேதத்³த்³ரஷ்டவ்யம் ஸர்வத்ராஸ்ய ஸம்ப⁴வாதி³த்யாஹ —

லௌகிகயோரிதி ।

உக்தே நிர்வசநே லோகாநுப⁴வமநுகூலயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ராகி³தி ஸஹத⁴ர்மசாரிணீஸம்ப³ந்தா⁴த்பூர்வமித்யர்த²: ।

ஆகாங்க்ஷாத்³வாரா ஷஷ்டீ²மாதா³யாநுப⁴வமவலம்ப்³ய வ்யாசஷ்டே —

கஸ்யேத்யாதி³நா ।

ப்³ருக³லஶப்³தோ³ விகாரார்த²: ।

அநுப⁴வஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² ப்ராமாணிகஸம்மதிமாஹ —

ஏவமிதி ।

த்³வேதா⁴பாதநே ஸத்யேகோ பா⁴க³: புருஷோ(அ)பரஸ்து ஸ்த்ரீத்யத்ரைவ ஹேத்வந்தரமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

உத்³வஹநாத்ப்ராக³வஸ்தா²யாமாகாஶ: புருஷார்த⁴: ஸ்த்ர்யர்த⁴ஶூந்யோ யஸ்மாத³ஸம்பூர்ணோ வர்ததே தஸ்மாது³த்³வஹநேந ப்ராப்தஸ்த்ர்யர்தே⁴ந புநரிதரோ பா⁴க³: பூர்யதே யதா² வித³லார்தோ⁴(அ)ஸம்பூர்ண: ஸம்புடீகரணேந புந: ஸம்பூர்ண: க்ரியதே தத்³வதி³தி யோஜநா । பூர்வமபி ஸ்வாபா⁴விகயோக்³யதாவஶேந ஸம்ஸர்கோ³(அ)பூ⁴த³நாதி³த்வாத்ஸம்ஸாரஸ்யேதி ஸூசயிதும் புநரித்யுக்தம் ।

புருஷார்த⁴ஸ்யேதரார்த⁴ஸ்ய ச மித²: ஸம்ப³ந்தா⁴ந்மநுஷ்யாதி³ஸ்ருஷ்டிரித்யாஹ —

தாமித்யாதி³நா ॥3॥

ஸ்மார்தம் ப்ரதிஷேத⁴மிதி । ‘ந ஸகோ³த்ராம் ஸமாநப்ரவராம் பா⁴ர்யாம் விந்தே³தே’த்யாதி³கமிதி யாவத் ।

’அக்ருத்யம் ஹீத³ம் யத்³து³ஹித்ருக³மநம் மாத்ருதஶ்சா(அ)(அ)பஞ்சமாத்புருஷாத்பித்ருதஶ்சா(அ)(அ)ஸப்தமாதி³’தி ஸ்ம்ருதேரிதி மத்வா(அ)(அ)ஹ —

கத²மிதி ।

தயோர்ஜாத்யந்தரக³மநம் கத²மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யத்³யபீதி ।

ஶதரூபாயாம் கோ³பா⁴வமாபந்நாயாம்ருஷபா⁴தி³பா⁴வோ மநோர்ப⁴வது தாவதா யதோ²க்ததோ³ஷபரிஹாரஸ்தயோர்வட³வாதி³பா⁴வே து ந காரணமஸ்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

உத்பாத்³யேதி ।

ததஸ்தயா கோ³பா⁴வாத³நந்தரமிதி யாவத் । க³வாம் ஜந்மார்த²ம் மித²: ஸம்ப⁴வநம் தத:ஶப்³தா³ர்த²: । தத்ர தேஷாமுத்பத்தௌ ஸத்யாமிதி யாவத் ।

வாக்யத்³வயே வீப்ஸா விவக்ஷிதேத்யாஹ —

தாமிதி ।

தாமேவாபி⁴நயதி —

தாமஜாமிதி ।

தாம் வட³வாம் தாம் க³ர்த³பீ⁴ம் சேத்யபி த்³ரஷ்டவ்யம் । ததோ மித²: ஸம்ப⁴வநாத்³யதோ²க்தாதி³தி யாவத் ।

விஶேஷாணாமாநந்த்யாத்ப்ரத்யேகமுபதே³ஶாஸம்ப⁴வம் மந்வாந: ஸம்க்ஷிப்யோபஸம்ஹரந்தி —

ஏவமேவேதி ।

தத்³விப⁴ஜதே —

இத³ம் மிது²நமிதி ।

பஶுகர்மப்ரயோகோ³ ந்யாய: ॥4॥

யத்³யபி மந்வாதி³ஸ்ருஷ்டிரேவோக்தா ததா²பி ஸர்வா ஸ்ருஷ்டிருக்தைவேதி ஸித்³த⁴வத்க்ருத்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ ப்ரஜாபதிரிதி ।

அவக³திம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் விஶத³யதி —

கத²மித்யாதி³நா ।

கத²ம் ஸ்ருஷ்டிரஸ்மீத்யவதா⁴ர்யதே கர்த்ருக்ரியயோரேகத்வாயோகா³தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்ருஜ்யத இதீதி ।

பதா³ர்த²முக்த்வா வாக்யார்த²மாஹ —

யந்மயேதி ।

ஜக³ச்ச²ப்³தா³து³பரி தச்ச²ப்³த³மத்⁴யாஹ்ருத்யாஹமேவ தத³ஸ்மீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தத்ர ஹேதுமாஹ —

மத³பே⁴த³த்வாதி³தி ।

ஏவகாரார்த²மாஹ —

நேதி ।

மத³பே⁴த³த்வாதி³த்யுக்தமாக்ஷிப்ய ஸமாத⁴த்தே —

குத இத்யாதி³நா ।

ந ஹி ஸ்ருஷ்டம் ஸ்ரஷ்டுரர்தா²ந்தரம் தஸ்யைவ தேந தேந மாயாவிவத³வஸ்தா²நாதி³த்யர்த²: ।

தத: ஸ்ருஷ்டிரித்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாதி³தி ।

கிமர்த²ம் ஸ்ரஷ்டுரேஷா விபூ⁴திருபதி³ஷ்டேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்ருஷ்ட்யாமிதி ।

ஜக³தி ப⁴வதீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

வாக்யார்த²மாஹ —

ப்ரஜாபதிவதி³தி ॥5॥

நநு ஸர்வா ஸ்ருஷ்டிருக்தோக்தஞ்ச ப்ரஜாபதேர்விபூ⁴திஸம்கீர்தநப²லம் கிமவஶிஷ்யதே யத³ர்த²முத்தரம் வாக்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏவமிதி ।

ஆதா³வப்⁴யமந்த²தி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

அபி⁴நயப்ரத³ர்ஶநமேவ விஶத³யதி —

அநேநேதி ।

முகா²தே³ரக்³நிம் ப்ரதி யோநித்வே க³மகமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

ப்ரத்யக்ஷவிரோத⁴ம் ஶங்கித்வா தூ³ஷயதி —

கிமித்யாதி³நா ।

ஹஸ்தயோர்முகே² ச யோநிஶப்³த³ப்ரயோகே³ நிமித்தமாஹ —

அஸ்தி ஹீதி ।

ப்ரஜாபதேர்முகா²தி³த்த²மக்³நி: ஸ்ருஷ்டோ(அ)பி கத²ம் ப்³ராஹ்மணமநுக்³ருஹ்ணாதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

உக்தே(அ)ர்தே² ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிஸம்வாத³ம் த³ர்ஶயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

’அக்³நேயோ வை ப்³ராஹ்மண:’ இத்யாத்³யா ஶ்ருதிஸ்தத³நுஸாரிணீ ச ஸ்ம்ருதிர்த்³ரஷ்டவ்யா ।

’அக்³நிமஸ்ருஜத’ இத்யேதது³பலக்ஷணார்த²மித்யபி⁴ப்ரேத்ய ஸ்ருஷ்ட்யந்தரமாஹ —

ததே²தி ।

ப³லபி⁴தி³ந்த்³ர: । ஆதி³ஶப்³தே³ந வருணாதி³ர்க்³ருஹ்யதே । க்ஷத்த்ரியம் சாஸ்ருஜதேத்யநுவர்ததே ।

உக்தமர்த²ம் ப்ரமாணேந த்³ரட⁴யதி —

தஸ்மாதி³தி ।

’ஐந்த்³ரோ ராஜந்ய:’ இத்யாத்³யா ஶ்ருதிஸ்தத³நுஸாரிணீ ச ஸ்ம்ருதிரவதே⁴யா । விஶம் சாஸ்ருஜதேதி பூர்வவத் । ஈஹாஶ்ரயாதூ³ருதோ ஜாதத்வம் வஸ்வாதே³ர்ஜ்யேஷ்ட²த்வம் ச தச்ச²ப்³தா³ர்த²: । ‘பத்³ப்⁴யாம் ஶூத்³ரோ அஜாயத’(ரு.10.90.13) இத்யாத்³யா ஶ்ருதிஸ்ததா²விதா⁴ ச ஸ்ம்ருதிரநுஸர்தவ்யா ।

அக்³நிஸர்க³ஸ்ய வக்ஷ்யமாணேந்த்³ராதி³ஸர்கோ³பலக்ஷணத்வே ஸதி ஸ்ருஷ்டிஸாகல்யாதே³ஷ உ ஏவ ஸர்வே தே³வா இத்யுபஸம்ஹாரஸித்³தி⁴ரிதி ப²லிதமாஹ —

தத்ரேதி ।

உக்தேந வக்ஷ்யமாணோபலக்ஷணம் ஸர்வஶப்³த³: ஸூசயதீதி பா⁴வ: ।

கிஞ்ச ஸ்ருஷ்டிரத்ர ந விவக்ஷிதா கிந்து யேந ப்ரகாரேண ஸ்ருஷ்டிஶ்ருதி: ஸ்தி²தா தேந ப்ரகாரேண தே³வதாதி³ ஸர்வம் ப்ரஜாபதிரேவேதி விவக்ஷிதமித்யாஹ —

யதே²தி ।

தத்ர ஹேதுமாஹ —

ஸ்ரஷ்டுரிதி ।

ததா²(அ)பி கத²ம் தே³வதாதி³ ஸர்வம் ப்ரஜாபதிமாத்ரமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ரஜாபதிநேதி ।

தத்³யதி³த³மித்யாதி³வாக்யஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

அதே²தி ।

ஸ்ரஷ்டா ப்ரஜாபதிரேவ ஸ்ருஷ்டம் ஸர்வம் கார்யமிதி ப்ரகரணார்தே² பூர்வோக்தப்ரகாரேண வ்யவஸ்தி²தே ஸத்யநந்தரம் தஸ்யைவ ஸ்துதிவிவக்ஷயா தத்³யதி³த³மித்யாத்³யவித்³வந்மதாந்தரஸ்ய நிந்தா³ர்த²ம் வசநமித்யர்த²: ।

மதாந்தரே நிந்தி³தே(அ)தி கத²ம் ப்ரகரணார்த²: ஸ்துதோ ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அந்யேதி ।

ஏகைகம் தே³வமித்யஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

நாமேதி ।

காட²கம் காலாபகமிதிவந்நாமபே⁴தா³த்க்ரதுஷு தத்தத்³தே³வதாஸ்துதிபே⁴தா³த்³க⁴டஶகடாதி³வத³ர்த²க்ரியாபே⁴தா³ச்ச ப்ரத்யேகம் தே³வாநாம் பி⁴ந்நத்வாத்கர்மிணாமேதத்³வசநமித்யர்த²: । ஆதி³ஶப்³தே³ந ரூபாதி³பே⁴தா³த்தத்³பி⁴ந்நத்வம் ஸம்க்³ருஹ்ணாதி ।

நந்வத்ர கர்மிணாம் நிந்தா³ ந ப்ரதிபா⁴தி தந்மதோபந்யாஸஸ்யைவ ப்ரதீதேரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தந்நேதி ।

ஏகஸ்யைவ ப்ராணஸ்யாநேகவிதோ⁴ தே³வதாப்ரபே⁴த³: ஶாகல்யப்³ராஹ்மணே வக்ஷ்யத இதி விவக்ஷித்வா விஶிநஷ்டி —

ப்ராண இதி ।

அக்³ந்யாத³யோ தே³வா: ஸர்வம் ப்ரஜாபதிரேவேத்யுக்தம் ஸம்ப்ரதி தத்ஸ்வரூபநிர்தி³தா⁴ரயிஷயா தத்ர விப்ரதிபத்திம் த³ர்ஶயதி —

அத்ரேதி ।

ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்ய பரத்வமாத்³யே த்³விதீயே கல்பே ஸம்ஸாரித்வம் விதே⁴யமிதி விபா⁴க³: ।

தத்ர பூர்வபக்ஷம் க்³ருஹ்ணாதி —

பர ஏவ த்விதி ।

நந்வேகஸ்யாநேகாத்மகத்வம் மந்த்ரவர்ணாத³வக³ம்யதே ந து பரமாத்மத்வம் ப்ரஜாபதேரித்யாஶங்க்ய ப்³ராஹ்மணவாக்யமுதா³ஹரதி —

ஏஷ இதி ।

ப்³ரஹ்மப்ரஜாபதீ ஸூத்ரவிராஜௌ । ஏஷஶப்³த³: பராத்மவிஷய: । ஸ்ம்ருதேஶ்ச பர ஏவ ஹிரண்யக³ர்ப⁴ இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தத்ரைவ வாக்யாந்தரம் பட²தி —

யோ(அ)ஸாவிதி ।

கர்மேந்த்³ரியாவிஷயத்வமதீந்த்³ரியத்வம் । அக்³ராஹ்யத்வம் ஜ்ஞாநேந்த்³ரியாவிஷயத்வம் ।

தத்ர ஹேதுமாஹ —

ஸுக்ஷ்மோ(அ)வ்யக்த இதி ।

ந ச தஸ்யாஸத்த்வம் ப்ரமாத்ராதி³பா⁴வாபா⁴வஸாக்ஷித்வேந ஸதா³ ஸத்த்வாதி³த்யாஹ —

ஸநாதந இதி ।

இதஶ்ச தஸ்ய நாஸத்த்வம் ஸர்வேஷாமாத்மத்வாதி³த்யாஹ —

ஸர்வேதி ।

அந்த:கரணாவிஷயத்வமாஹ —

அசிந்த்ய இதி ।

யோ(அ)ஸௌ பரமாத்மா யதோ²க்தவிஶேஷண: ஸ ஏவ ஸ்வயம் விராடா³த்மநா பூ⁴தவாநித்யாஹ —

ஸ ஏவேதி ।

மந்த்ரப்³ராஹ்மணஸ்ம்ருதிஷு பரஸ்ய ஸர்வதே³வதாத்மத்வத்³ருஷ்டேரத்ர ச ஸூத்ரஸ்ய தத்ப்ரதீதேஸ்தஸ்ய பரத்வமித்யுக்தமிதா³நீம் பூர்வபக்ஷாந்தரமாஹ —

ஸம்ஸார்யேவேதி ।

ஸர்வபாப்மதா³ஹஶ்ரவணமாத்ரேண கத²ம் ப்ரஜாபதே: ஸம்ஸாரித்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

’அந்தஸ்தத்³த⁴ர்மோபதே³ஶாதி³’த்யத்ர பரஸ்யாபி ஸர்வபாப்மோத³யாங்கீ³காராந்நேத³ம் ஸம்ஸாரித்வே லிங்க³மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப⁴யேதி ।

அஸ்ருஜதேதி ச ஶ்ரவணாதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ந கேவலம் மர்த்யத்வஶ்ருதேரேவ ஸம்ஸாரித்வம் கிந்து ஜந்மஶ்ருதேஶ்சேத்யாஹ —

ஹிரண்யக³ர்ப⁴மிதி ।

யதோ²க்தஹேதூநாம் ஸம்ஸார்யேவ ஸ்யாதி³தி ப்ரதிஜ்ஞயா(அ)ந்வய: ।

கர்மப²லத³ர்ஶநாதி⁴காரே ப்³ரஹ்மேத்யாத்³யாயா: ஸ்ம்ருதேஶ்ச தத்ப²லபூ⁴தஸ்ய ப்ரஜாபதே: ஸம்ஸாரித்வமேவேத்யாஹ —

ஸ்ம்ருதேஶ்சேதி ।

விராட்³ப்³ரஹ்மேத்யுச்யதே । விஶ்வஸ்ருஜோ மந்வாத³ய: । த⁴ர்மஸ்தத³பி⁴மாநிநீ தே³வதா யம: । மஹாந்ப்ரக்ருதேராத்³யோ விகார: ஸூத்ரம் । அவ்யக்தம் ப்ரக்ருதிரிதி பே⁴த³: ।

அஸ்து தர்ஹி த்³விவித⁴வாக்யவஶாத்ப்ரஜாபதே: ஸம்ஸாரித்வமஸம்ஸாரித்வம் சேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அதே²தி ।

தத்³த்³விவித⁴வாக்யஶ்ரவணாநந்தர்யமத²ஶப்³தா³ர்த²: । ஏவம்ஶப்³த³: ஸம்ஸாரித்வாஸம்ஸாரித்வப்ரகாரபராமர்ஶார்த²: ।

விரோத⁴க்ருதமப்ராமாண்யம் நிராகரோதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஸ்வதோ(அ)ஸம்ஸாரித்வம் கல்பநயா ச ஸம்ஸாரித்வமிதி கல்பநாந்தரஸம்ப⁴வாத்³த்³விவித⁴ஶ்ருதீநாமவிரோதா⁴த்ப்ராமாண்யஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

கல்பநயா ஸம்ஸாரித்வமித்யேதத்³விஶத³யதி —

உபாதீ⁴தி ।

ஔபாதி⁴கீ பரஸ்ய விஶேஷகல்பநேத்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

ஆஸீத இதி ।

ஸ்வாரஸ்யேந கூடஸ்தோ²(அ)ப்யாத்மா மநஸ: ஶீக்⁴ரம் தூ³ரக³மநத³ர்ஶநாத்தது³பாதி⁴கோ தூ³ரம் வ்ரஜதி । யதா² ஸ்வப்நே ஶயாநோ(அ)பி மநஸோ க³திப்⁴ராந்த்யா ஸர்வத்ர யாதீவ பா⁴தி ததா² ஜாக³ரே(அ)பீத்யர்த²: ।

கல்பிதேந ஹர்ஷாதி³விகாரேண ஸ்வாபா⁴விகேந தத³பா⁴வேந ச யுக்தமாத்மாநம் ந கஶ்சித³பி நிஶ்சேதும் ஶக்நோதீத்யாஹ —

கஸ்தமிதி ।

ஆதி³பதே³ந ‘த்⁴யாயதீ’(ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 7) வேத்யாதி³ஶ்ருதயோ க்³ருஹ்யந்தே ।

உதா³ஹ்ருதஶ்ருதீநாம் தாத்பர்யமாஹ —

உபாதீ⁴தி ।

கிம் தர்ஹி பாரமார்தி²கம் ததா³ஹ —

ஸ்வத இதி ।

பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்ய வாஸ்தவமவாஸ்தவம் ச ரூபம் நிரூபிதமுபஸம்ஹரதி —

ஏவமிதி ।

தஸ்யாப்யஸ்மதா³தி³வந்ந ஸ்வதோ ப்³ரஹ்மத்வம் கிந்து ஸம்ஸாரித்வமேவ ஸ்வாபா⁴விகமித்யாஶங்க்ய த்³ருஷ்டாந்தஸ்ய ஸாத்⁴யவிகலதாமாஹ —

ததே²தி ।

ஸர்வஜீவாநாமேகத்வம் நாநாத்வஞ்சேதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

தேஷாம் ஸ்வதோ ப்³ரஹ்மத்வே ப்ரமாணமாஹ —

தத்த்வமிதி ।

கஸ்தர்ஹி ஹிரண்யக³ர்பே⁴ விஶேஷோ யேநாஸாவஸ்மதா³தி³பி⁴ருபாஸ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்த்விதி ।

நநு ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவாதே³ஷு க்வசித்தஸ்ய ஸம்ஸாரித்வமபி ப்ரத³ர்ஶ்யதே ஸத்யம் தத்து கல்பிதமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸம்ஸாரித்வம் த்விதி ।

அஸ்மதா³தி³ஷு துல்யமேததி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஜீவாநாம் த்விதி ।

கத²ம் தர்ஹி ‘தத்த்வமஸி’ (சா². உ. 6 । 8 । 7) ‘க்ஷேத்ரஜ்ஞம் சாபி மாம் வித்³தி⁴’(ப⁴. கீ³. 13 । 2) இத்யாதி³ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவாதா³: ஸம்க³ச்ச²ந்தே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

வ்யாவ்ருத்தேதி ।

ஸ்வமதே தத்த்வநிஶ்சயமுக்த்வா, பரமதே தத³பா⁴வமாஹ —

தார்கிகைஸ்த்விதி ।

நந்வேகஜீவவாதே³(அ)பி ஸர்வவ்யவஸ்தா²நுபபத்தேஸ்தத்த்வநிஶ்சயதௌ³ர்லப்⁴யம் துல்யமிதி சேந்நேத்யாஹ —

யே த்விதி ।

ஸ்வப்நவத்ப்ரபோ³தா⁴த்ப்ராக³ஶேஷவ்யவஸ்தா²ஸம்ப⁴வாதூ³ர்த்⁴வம் ச தத³பா⁴வஸ்யேஷ்டத்வாதே³கமேவ ப்³ரஹ்மாநாத்³யவித்³யாவஶாத³ஶேஷவ்யவஹாராஸ்பத³மிதி பக்ஷே ந காசந தோ³ஷகலேதி பா⁴வ: ।

ஸர்வதே³வதாத்மகஸ்ய ப்ரஜாபதே: ஸ்வதோ(அ)ஸம்ஸாரித்வம் கல்பநயா வைபரீத்யமிதி ஸ்தி²தே ஸத்யதே²த்யாத்³யுத்தரக்³ரந்த²ஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

தத்ரேதி ।

விவக்ஷித இத்யுத்தரக்³ரந்த²ப்ரவ்ருத்திரிதி ஶேஷ: ।

தஸ்ய விஷயம் பரிஶிநஷ்டி —

தத்ராக்³நிரிதி ।

அத்ராத்³யயோர்நிர்தா⁴ரணார்தா² ஸப்தமீ ।

ஸம்ப்ரதி ப்ரதீகமாதா³யாக்ஷராணி வ்யாகரோதி —

அதே²தி ।

அத்து: ஸர்கா³ந்தந்தர்யமத²ஶப்³தா³ர்த²: ரேதஸ: ஸகாஶாத³பாம் ஸர்கே³(அ)பி ஸோமஶப்³தே³ கிமாயாதமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ரவாத்மகஶ்சேதி ।

ஶ்ரத்³தா⁴க்²யாஹுதே: ஸோமோத்பத்திஶ்ரவணாத்தத்ர ஶைத்யோபலப்³தே⁴ஶ்சேதி பா⁴வ: ।

ஸோமஸ்ய த்³ரவாத்மகத்வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அக்³நீஷோமயோரந்நாந்நாத³யோ: ஸ்ருஷ்டாவபி ஜக³தி ஸ்ரஷ்டவ்யாந்தரமவஶிஷ்டமஸ்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாவதி³தி ।

ஆப்யாயக: ஸோமோ த்³ரவாத்மகத்வாத³ந்நம் சா(அ)(அ)ப்யாயகம் ப்ரஸித்³த⁴ம் தஸ்மாது³பபந்நம் யதோ²க்தம் வாக்யம் ஸப்தம்யர்த²: ।

யதா²ஶ்ருதமவதா⁴ரணமவதீ⁴ர்ய குதோ விதா⁴ந்தரேண தத்³வ்யாக்²யாநமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அர்த² ப³லாத்³தீ⁴தி ।

அந்நாத³ஸ்ய ஸம்ஹர்த்ருத்வாத³க்³நித்வமந்நஸ்ய ச ஸம்ஹரணீயதயா ஸோமத்வமவதா⁴ரயிதும் யுக்தமித்யர்த²: ।

நந்வந்நஸ்ய ஸோமத்வேந ந நியமோ(அ)க்³நேரபி ஜலாதி³நா ஸம்ஹாராந்ந சாத்துரக்³நித்வேந நியம: ஸோமஸ்யாபி கதா³சிதி³ஜ்யமாநத்வேநாத்த்ருத்வாத்தத்குதோ(அ)ர்த²ப³லமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அக்³நிரபீதி ।

ஸோ(அ)பி ஸம்ஹார்யஶ்சேத்ஸோம ஏவ ஸ ச ஸம்ஹர்தா சேத³க்³நிரேவேத்யவதா⁴ரணஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ப்ரஜாபதே: ஸர்வாத்மத்வமுபக்ரம்ய ஜக³தோ த்³வேதா⁴விப⁴க்தத்வாபி⁴தா⁴நம் குத்ரோபயுக்தமித்யாஶங்க்ய தஸ்ய ஸூத்ரே பர்யவஸாநாத்தஸ்மிந்நாத்மபு³த்³த்⁴யோபாஸகஸ்ய ஸர்வதோ³ஷராஹித்யம் ப²லமத்ர விவக்ஷிதமித்யாஹ —

ஏவமிதி ।

அநுக்³ராஹகதே³வஸ்ருஷ்டிமுக்த்வா தது³பாஸகஸ்ய ப²லோக்த்யர்த²மாதௌ³ தே³வஸ்ருஷ்டிம் ஸ்தௌதி —

ஸைஷேதி ।

’அக்³நிர்மூர்தா⁴’ இத்யாதி³ஶ்ருதேரக்³ந்யாத³யோ(அ)ஸ்யாவயவாஸ்தத்கத²ம் தத்ஸ்ருஷ்டிஸ்ததோ(அ)திஶயவதீத்யாஶங்கதே —

கத²மிதி ।

ப்ரஜாபதேர்யஜமாநாவஸ்தா²பேக்ஷயா தே³வஸ்ருஷ்டேருத்க்ருஷ்டத்வவசநமவிருத்³த⁴மிதி பரிஹரதி —

அத ஆஹேதி ।

தே³வஸ்ருஷ்டேரதிஸ்ருஷ்டித்வாபா⁴வஶங்காநுவாதா³ர்தோ²(அ)த²ஶப்³த³: । ஜ்ஞாநஸ்யேத்யுபலக்ஷணம் கர்மணோ(அ)பீதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

அதிஸ்ருஷ்ட்யாமித்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

தஸ்மாதி³தி ।

தே³வாதி³ஸ்ரஷ்டா ததா³த்மா ப்ரஜாபதிரஹமேவேத்யுபாஸிதுஸ்தத்³பா⁴வாபத்த்யா தத்ஸ்ரஷ்ட்ருத்வம் ப²லதீத்யர்த²: ॥6॥

பூர்வோத்தரக்³ரந்த²யோ: ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் ப்ரதீகமாதா³ய வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

தத்³தே⁴த்யாதி³நா ।

தஸ்யா(அ)(அ)தே³யத்வார்த²ம் வைதி³கமித்யுக்தம் ।

ஸாத⁴நமித்யுக்தே முக்திஸாத⁴நம் புர:ஸ்பு²ரதி தந்நிரஸ்யதி —

ஜ்ஞாநேதி ।

ஏகரூபஸ்ய மோக்ஷஸ்யாநேகரூபம் ந ஸாத⁴நம் ப⁴வதீதி பா⁴வ: ।

முக்திஸாத⁴நம் மாநவஸ்துதந்த்ரம் தத்த்வஜ்ஞாநமித³ம் து காரகஸாத்⁴யமதோ(அ)பி ந தத்³தே⁴துரித்யாஹ —

கர்த்ராதீ³தி ।

கிஞ்சேத³ம் ப்ரஜாபதித்வப²லாவஸாநம் । ‘ம்ருத்யுரஸ்யா(அ)(அ)த்மா ப⁴வதி’(ப்³ரு.உ.1।1।7) இதி ஶ்ருதே: ।

ந ச ததே³வ கைவல்யம் ப⁴யாரத்யாதி³ஶ்ரவணாத³தோ(அ)பி நேத³ம் முக்த்யர்த²மித்யாஹ —

ப்ரஜாபதித்வேதி ।

கிஞ்ச நித்யஸித்³தா⁴ முக்திரித³ம் து ஸாத்⁴யப²லமதோ(அ)பி ந முக்திஹேதுரித்யாஹ —

ஸாத்⁴யமிதி ।

கிஞ்ச முக்திர்வ்யாக்ருதாத³ர்தா²ந்தர’மந்யதே³வ தத்³விதி³தாதி³’த்யாதி³ஶ்ருதே: ।

இத³ம் து நாமரூபம் வ்யாக்ருதமதோ(அ)பி ந தத்³தே⁴துரித்யாஹ —

ஏதாவதே³வேதி ।

ஸம்ப்ரத்யவ்யாக்ருதகண்டி³காமவதாரயந்ப்ரவேஶவாக்யாத்ப்ராக்தநஸ்ய தத்³தே⁴த³மித்யாதே³ர்வாக்யஸ்ய தாத்பர்யமாஹ —

அதே²தி ।

ஜ்ஞாநகர்மப²லோக்த்யாந்தர்யமத²ஶப்³தா³ர்த²: । பீ³ஜாவஸ்தா² ஸாபா⁴ஸப்ரத்யக³வித்³யா தஸ்யா நிர்தே³ஷ்டுமிஷ்டத்வமேவ ந ஸாக்ஷாந்நிர்தே³ஶ்யத்வமநிர்வாச்யத்வாதி³தி வக்தும் நிர்தி³தி³க்ஷதீத்யுக்தம் । வ்ருக்ஷஸ்ய பீ³ஜாவஸ்தா²ம் லோகோ நிர்தி³ஶதீதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

யஜ்ஜ்ஞாநே புமர்தா²ப்திஸ்ததே³வ வாச்யம் கிமிதி ப்ரத்யக³வித்³யோச்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

கர்மேதி ।

உத்³த⁴ர்தவ்ய இதி தந்மூலநிரூபணமர்த²வதி³தி ஶேஷ: ।

அத² புருஷார்த²மர்த²யமாநஸ்ய தது³த்³தா⁴ரோ(அ)பி க்வோபயுஜ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தது³த்³த⁴ரணே ஹீதி ।

நநு ஸம்ஸாரஸ்ய மூலமேவ நாஸ்தி ஸ்வபா⁴வவாதா³த்ப்ரதா⁴நாத்³யேவ வா தந்மூலம் நாஜ்ஞாதம் ப்³ரஹ்மேத்யாஶங்க்ய ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்⁴யாம் பரிஹரதி —

ததா² சேதி ।

ஊர்த்⁴வமுத்க்ருஷ்டம் காரணம் கார்யாபேக்ஷயா பரமவ்யாக்ருதம் மூலமஸ்யேத்யூர்த்⁴வமூலோ ஹிரண்யக³ர்பா⁴த³யோ மூலாபேக்ஷயா(அ)வாச்ய: ஶாகா² இத்யவாக்ஶாக²: । ஏவம் ‘ஊர்த்⁴வமூலமத⁴:ஶாக²ம்’(ப⁴. கீ³. 15 । 1) இத்யாதி³கீ³தாபி நேதவ்யா । அஸ்தி ஹி ஸம்ஸாரஸ்ய மூலம் । ‘நேத³மமூலம் ப⁴விஷ்யதி’ (சா². உ. 6 । 8 । 3) இதி ஶ்ருதேஸ்தச்சாஜ்ஞாதம் ப்³ரஹ்மைவேதி ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்ரஸித்³த⁴மிதி பா⁴வ: ॥6॥

ஸம்ப்ரதி ப்ரதீகமாதா³ய பதா³நி வ்யாசஷ்டே —

தத்³தே⁴த்யாதி³நா ।

அப்ரத்யக்ஷாபி⁴தா⁴நேந ததி³தி ஸர்வநாம்நா பீ³ஜாவஸ்த²ம் ஜக³த³பி⁴தீ⁴யதே । பரோக்ஷத்வாதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

கத²ம் ஜக³தோ பீ³ஜாவஸ்த²த்வமித்யாஶங்க்ய தர்ஹீத்யஸ்யார்த²மாஹ —

ப்ராகி³தி ।

கத²ம் தஸ்ய பரோக்ஷத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

பூ⁴தேதி ।

நிபாதார்த²மாஹ —

ஸுகே²தி ।

ஹஶப்³தா³ர்த²மபி⁴நயதி —

கிலேதி ।

யதா²வர்ணிதமித்யநர்த²த்வேந ஸம்ஸாரே(அ)ஸாரத்வோக்தி: ।

பத³த்³வயஸாமாநாதி⁴கரண்யலப்³த⁴மர்த²மாஹ —

ததி³த³மிதி ।

ஏகத்வபி⁴நயேநோதா³ஹரதி —

ததே³வேதி ।

ஏகத்வாவக³திப²லம் கத²யதி —

அதே²தி ।

ஸாமாநாதி⁴கரண்யவஶாதே³கத்வே நிஶ்சிதே ஸத்யநந்தரம் – ‘நாஸதோ வித்³யதோ பா⁴வோ நாபா⁴வோ வித்³யதே ஸத:’(ப⁴. கீ³. 2। 16) இதி ஸ்ம்ருதிரநுஸ்ருதா ப⁴வதீதி பா⁴வ: ।

அஜ்ஞாதம் ப்³ரஹ்ம ஜக³தோ மூலமித்யுக்த்வா தத்³விவர்தோ ஜக³தி³தி நிரூபயதி —

ததே³வம்பூ⁴தமிதி ।

த்ருதீயாமித்த²ம்பா⁴வார்த²த்வேந வ்யாசஷ்டே —

நாம்நேதி ।

க்ரியாபத³ப்ரயோகா³பி⁴ப்ராயம் தத³நுவாத³பூர்வகமாஹ —

வ்யாக்ரியதேதி ।

தத்ர பத³ச்சே²த³பூர்வகம் தத்³வாச்யமர்த²மாஹ —

வ்யாக்ரியதேத்யாதி³நா ।

ஸ்வயமேவேதி குதோ விஶேஷ்யதே காரணமந்தரேண கார்யோத்பத்திரயுக்தேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸாமர்த்²யாதி³தி ।

நிர்ஹேதுகார்யஸித்³த்⁴யநுபபத்த்யா(அ)(அ)க்ஷிப்தோ நியந்தா ஜநயிதா கர்தா சோத்பத்தௌ ஸாத⁴நக்ரியாகரணவ்யாபாரஸ்தந்நிமித்தம் தத³பேக்ஷ்ய வ்யக்திபா⁴வமாபத்³யதேதி யோஜநா ।

நாமஸாமாந்யம் தே³வத³த்தாதி³நா விஶேஷநாம்நா ஸம்யோஜ்ய ஸாமாந்யவிஶேஷவாநர்தோ² நாமவ்யாகரணவாக்யே விவக்ஷித இத்யாஹ —

அஸாவித்யாதி³நா ।

அஸௌஶப்³த³: ஶ்ரௌதோ(அ)வ்யயத்வேந நேய: ।

ரூபஸாமாந்யம் ஶுக்லக்ருஷ்ணாதி³நா [விஶேஷேண] ஸம்யோஜ்யோச்யதே ரூபவ்யாகரணவாக்யேநேத்யாஹ —

ததே²த்யாதி³நா ।

அவ்யாக்ருதமேவ வ்யாக்ருதாத்மநா வ்யக்தமித்யேதத்ஸுப்தப்ரபு³த்³த⁴த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

ததி³த³மிதி ।

தத்³தே⁴த்யத்ர மூலகாரணமுக்த்வா தந்நாமரூபாப்⁴யாமித்யாதி³நா தத்கார்யமுக்தமிதா³நீம் ப்ரவேஶவாக்யஸ்த²ஸஶப்³தா³பேக்ஷிதமர்த²மாஹ —

யத³ர்த² இதி ।

காண்ட³த்³வயாத்மநோ வேத³ஸ்யா(அ)(அ)ரம்போ⁴ யஸ்ய பரஸ்ய ப்ரதிபத்த்யர்தோ² விஜ்ஞாயதே ; கர்மகாண்ட³ம் ஹி ஸ்வார்தா²நுஷ்டா²நாஹிதசித்தஶுத்³தி⁴த்³வாரா தத்த்வஜ்ஞாநோபயோகீ³ஷ்யதே ஜ்ஞாநகாண்ட³ம் து ஸாக்ஷாதே³வ தத்ரோபயுஜ்யதே ‘ஸர்வே வேதா³ யத்பத³மாமநந்தி’(க. உ. 1 । 2 । 15) இதி ச ஶ்ரூயதே ஸ பரோ(அ)த்ர ப்ரவிஷ்டோ தே³ஹாதா³விதி யோஜநா ।

ஸர்வஸ்யா(அ)(அ)ம்நாயஸ்ய ப்³ரஹ்மாத்மநி ஸமந்வயமுக்த்வா தத்ர விரோத⁴ஸமாதா⁴நார்த²மாஹ —

யஸ்மிந்நிதி ।

அத்⁴யாஸஸ்ய சதுர்வித⁴க்²யாதீநாமந்யதமத்வம் வாரயதி —

அவித்³யயேதி ।

தஸ்யா மித்²யாஜ்ஞாநத்வேந ஸாதி³த்வாத³நாத்³யத்⁴யாஸஹேதுத்வாஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வாபா⁴விக்யேதி ।

வித்³யாப்ராக³பா⁴வத்வமவித்³யாயா வ்யாவர்தயதி —

கர்த்ரிதி ।

ந ஹி தது³பாதா³நத்வமபா⁴வத்வே ஸம்ப⁴வதி ந சோபாதா³நாந்தரமஸ்தீதி பா⁴வ: । அந்வயஸ்து ஸர்வத்ர யச்ச²ப்³த³ஸ்ய பூர்வவத்³ த்³ரஷ்டவ்ய: ।

ஆத்மநி கர்த்ருத்வாத்⁴யாஸஸ்யாவித்³யாக்ருதத்வோக்த்யா ஸமந்வயே விரோத⁴: ஸமாஹித: । ஸம்ப்ரத்யத்⁴யாஸகாரணஸ்யோக்தத்வே(அ)பி நிமித்தோபாதா³நபே⁴த³ம் ஸாங்க்²யவாத³மாஶங்க்யோக்தமேவ காரணம் தத்³பே⁴த³நிராகரணார்த²ம் கத²யதி —

ய: காரணமிதி ।

ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவாதே³ஷு பரஸ்ய தத்காரணத்வம் ப்ரஸித்³த⁴மிதி பா⁴வ: ।

நாமரூபாத்மகஸ்ய த்³வைதஸ்யாவித்³யாவித்³யமாநதே³ஹத்வாத்³வித்³யாபநோத்³யத்வம் ஸித்⁴யதீத்யாஹ —

யதா³த்மகே இதி ।

வ்யாகர்துராத்மந: ஸ்வபா⁴வத: ஶுத்³த⁴த்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

ஸலிலாதி³தி ।

வ்யாக்ரியமாணயோர்நாமரூபயோ: ஸ்வதோ(அ)ஶுத்³த⁴த்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

மலமிவேதி ।

யதா² பே²நாதி³ ஜலோத்த²ம் தந்மாத்ரமேவ ததா²(அ)ஜ்ஞாதப்³ரஹ்மோத்த²ம் ஜக³த்³ப்³ரஹ்மமாத்ரம் தஜ்ஜ்ஞாநபா³த்⁴யஞ்சேதி பா⁴வ: ।

நித்யஶுத்³த⁴த்வாதி³லக்ஷணமபி வஸ்து ந ஸ்வதோ(அ)ஜ்ஞாநநிவர்தகம் கேவலஸ்ய தத்ஸாத⁴கத்வாத்³வாக்யோத்த²பு³த்³தி⁴வ்ருத்த்யாரூட⁴ம் து ததே²தி மந்வாநோ ப்³ரூதே —

யஶ்சேதி ।

’ஆகாஶோ ஹ வை நாம நாமரூபயோர்நிவஹிதா தே தத³ந்தரா தத்³ப்³ரஹ்ம’ இதி ஶ்ருதிமாஶ்ரித்யா(அ)(அ)ஹ —

தாப்⁴யாமிதி ।

நாமரூபாத்மகத்³வைதாஸம்ஸ்பர்ஶித்வாதே³வ நித்யஶுத்³த⁴த்வமஶுத்³தே⁴ர்த்³வைதஸம்ப³ந்தா⁴தீ⁴நத்வாத்தத்ராவித்³யா ப்ரயோஜிகேத்யபி⁴ப்ரேத்ய தத்ஸம்ப³ந்த⁴ம் நிஷேத⁴தி —

பு³த்³தே⁴தி ।

தஸ்மாதே³வ து³:கா²த்³யநர்தா²ஸம்ஸ்பர்ஶித்வமாஹ —

முக்தேதி ।

வித்³யாத³ஶாயாம் ஶுத்³த்⁴யாதி³ஸத்³பா⁴வே(அ)பி ப³ந்தா⁴வஸ்தா²யாம் நைவமிதி சேந்நேத்யாஹ —

ஸ்வபா⁴வ இதி ।

அவ்யாக்ருதவாக்யோக்தமஜ்ஞாதம் பரமாத்மாநம் பராம்ருஶதி —

ஸ இதி ।

தமேவ கார்யஸ்த²ம் ப்ரத்யஞ்சம் நிர்தி³ஶதி —

ஏஷ இதி ।

ஆத்மா ஹி ஸ்வதோ நித்யஶுத்³த⁴த்வாதி³ரூபோ(அ)பி ஸ்வாவித்³யாவஷ்டம்பா⁴ந்நாமரூபே வ்யாகரோதீதி தத்ஸர்ஜநஸ்யாவித்³யாமயத்வம் விவக்ஷித்வா(அ)(அ)ஹ —

அவ்யாக்ருதே இதி ।

தயோராத்மநா வ்யாக்ருதத்வே தத³திரேகேணாபா⁴வ: ப²லதீதி மத்வா விஶிநஷ்டி —

ஆத்மேதி ।

ஜநிமந்மாத்ரமிஹஶப்³தா³ர்த²ம் கத²யதி —

ப்³ரஹ்மாதீ³தி ।

தத்ரைவ து³:கா²தி³ஸம்ப³ந்தோ⁴ நா(அ)(அ)த்மநீதி மந்வாநோ விஶிநஷ்டி —

கர்மேதி ।

ப்³ரஹ்மாத்மைக்யே பத³த்³வயஸாமாநாதி⁴கரண்யாதி⁴க³தே ஹேதுமாஹ —

ப்ரவிஷ்ட இதி ।

பரமாத்மா ஸ்ரஷ்டா ஸ்ருஷ்டே ப்ரவிஷ்டோ ஜக³தீத்யாதி³ஷ்டமாக்ஷிபதி —

நந்விதி ।

பூர்வாபரவிரோத⁴ம் ஸமாத⁴த்தே —

நேத்யாதி³நா ।

வ்யாக்ரியதேதி கர்மகர்த்ருப்ரயோகா³ஜ்ஜக³த்கர்துரவிவக்ஷிதத்வமுக்தமித்யாஶங்க்யாஹ —

ஆக்ஷிப்தேதி ।

முச்யதே வத்ஸ: ஸ்வயமேவேதிவத்கர்மகர்தரி லகாரோ வ்யாகரணஸௌகர்யாபேக்ஷயா ஸத்யேவ கர்தரி நிர்வஹதீதி பா⁴வ: ।

அவ்யாக்ருதஶப்³த³ஸ்ய நியந்த்ராதி³யுக்தஜக³த்³வாசித்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

இத³ம்ஶப்³தே³தி ।

கத²முக்தஸாமாநாதி⁴கரண்யமாத்ராத³வ்யாக்ருதஸ்ய ஜக³தோ நியந்த்ராதி³யுக்தத்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

நியந்த்ராதீ³த்யாதி³ஶப்³தே³ந கர்த்ருகரணாதி³க்³ரஹணம் । நிமித்தாதீ³த்யாதி³பதே³நோபாதா³நமுச்யதே । விமதம் நியந்த்ராதி³ஸாபேக்ஷம் கார்யத்வாத்ஸம்ப்ரதிபந்நவதி³த்யர்த²: ।

கஸ்தர்ஹி ப்ராக³வஸ்தே² ஸம்ப்ரதிதநே ச ஜக³தி விஶேஷஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

வ்யாக்ருதேதி ।

கத²ம் புநரவ்யாக்ருதஶப்³தே³ந ஜக³த்³வாசிநா பரோ க்³ருஹ்யத ஏகஸ்ய ஶப்³த³ஸ்யாநேகார்த²த்வாயோகா³த³த ஆஹ —

த்³ருஷ்டஶ்சேதி ।

உக்தமேவ ஸ்பு²டயதி —

கதா³சிதி³தி ।

உப⁴யவிவக்ஷயா க்³ராமஶப்³த³ப்ரயோக³ஸ்ய தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

தத்³வதி³தி ।

இஹேத்யவ்யாக்ருதவாக்யோக்தி: ।

நிவாஸமாத்ரவிவக்ஷயா க்³ராமஶப்³த³ப்ரயோக³ஸ்ய தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

ததே²தி ।

நிவாஸிஜநவிவக்ஷயா தத்ப்ரயோக³ஸ்யாபி தா³ர்ஷ்டாந்திகம் கத²யதி —

ததா² மஹாநிதி ।

அவ்யாக்ருதவாக்யே பரஸ்ய ப்ரக்ருதத்வாத்தஸ்ய ப்ரவேஶவாக்யே ஸஶப்³தே³ந பராம்ருஷ்டஸ்ய ஸ்ருஷ்டே கார்யே ப்ரவேஶ உக்தஸ்தச்ச ப்ரகாராந்தரேணா(அ)(அ)க்ஷிபதி —

நந்விதி ।

கத²மிதி ஸூசிதாமநுபபத்திமேவ ஸ்பஷ்டயதி —

அப்ரவிஷ்டோ ஹீதி ।

த்³ருஷ்டாந்தாவஷ்டம்பே⁴ந ப்ரவேஶவாதீ³ ஶங்கதே —

பாஷாணேதி ।

ததே³வ விவ்ருணோதி —

அதா²பீத்யாதி³நா ।

பரஸ்ய பரிபூர்ணஸ்ய க்வசித்ப்ரவேஶாபா⁴வே(அ)பீதி யாவத் । தச்ச²ப்³த³: த்³ருஷ்டகார்யவிஷய: । த⁴ர்மாந்தரம் ஜீவாக்²யம் ।

த்³ருஷ்டாந்தம் வ்யாசஷ்டே —

யதே²தி ।

பாஷாணாத்³பா³ஹ்ய: ஸர்பாதி³ஸ்தத்ர ப்ரவிஷ்ட இதி ஶங்காபோஹார்த²ம் ஸஹஜவிஶேஷணம் । ஸர்பாதே³ரஶ்மாதி³ரூபேண ஸ்தி²தபூ⁴தபஞ்சகபரிணாமத்வாத்தத்ர ஸஹஜத்வம் பாஷாணாதௌ³ யாநி பூ⁴தாநி ஸ்தி²தாநி தேஷாம் பரிணாம: ஸர்பாதி³ஸ்தத்³ரூபேண தத்ர பூ⁴தாநாமநுப்ரவேஶவத³பரிச்சி²ந்நஸ்யாபி பரஸ்ய ஜீவாகாரேண பு³த்³த்⁴யாதௌ³ ப்ரவேஶஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ஆக்ஷேப்தா ப்³ரூதே —

நேதி ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

ய: ஸ்ரஷ்டேதி ।

நநு தக்ஷ்ணா நிர்மிதே வேஶ்மநி ததோ(அ)ந்யஸ்யாபி ப்ரவேஶோ த்³ருஶ்யதே ததா² பரேண ஸ்ருஷ்டே ஜக³த்யந்யஸ்ய ப்ரவேஶோ ப⁴விஷ்யதி நேத்யாஹ —

யதே²தி ।

பாஷாணஸர்பந்யாயேந கார்யஸ்த²ஸ்யைவ பரஸ்ய ஜீவாக்²யே பரிணாமே தத்ஸ்ருஷ்ட்வேத்யாதி³ஶ்ரவணமநுபபந்நமிதி வ்யதிரேகம் த³ர்ஶயதி —

நத்விதி ।

அஸ்து தர்ஹி பரஸ்ய மார்ஜாராதி³வத்பூர்வாவஸ்தா²நத்யாகே³நாவஸ்தா²நாந்தரஸம்யோகா³த்மா ப்ரவேஶோ நேத்யாஹ —

ந சேதி ।

நிரவயவோ(அ)பரிச்சி²ந்நஶ்சா(அ)(அ)த்மா தஸ்ய ஸ்தா²நாந்தரேண வியோக³ம் ப்ராப்ய ஸ்தா²நாந்தரேண ஸஹ ஸம்யோக³லக்ஷணோ ய: ப்ரவேஶ: ஸ ஸாவயவே பரிச்சி²ந்நே ச மார்ஜாராதௌ³ த்³ருஷ்டப்ரவேஶஸத்³ருஶோ ந ப⁴வதீதி யோஜநா । வியுஜ்யேதி பாடே² து ஸ்பு²டைவ யோஜநா ।

ப்ரவேஶஶ்ருத்யா நிரவயவத்வாஸித்³தி⁴ம் ஶங்கதே —

ஸாவயவ இதி ।

ப்ரவேஶஶ்ருதேரந்யதோ²பபத்தேர்வக்ஷ்யமாணத்வாந்நைவமிதி பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

அமூர்தத்வம் நிரவயத்வம் । புருஷத்வம் பூர்ணத்வம் ।

ப்ரகாராந்தரேண ப்ரவேஶோபபத்திம் ஶங்கதே —

ப்ரதிபி³ம்பே³தி ।

ஆதி³த்யாதௌ³ ஜலாதி³நா ஸந்நிகர்ஷாதி³ஸம்ப⁴வாத்ப்ரதிபி³ம்பா³க்²யப்ரவேஶோபபத்தி: । ஆத்மநி து பரஸ்மிந்நஸம்கே³(அ)நவச்சி²ந்நே கேநசித³பி தத³பா⁴வாந்ந யதோ²க்தப்ரவேஶஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

ந வஸ்த்வந்தரேணேதி ।

ப்ரகாராந்தரேண ப்ரவேஶம் சோத³யதி —

த்³ரவ்ய இதி ।

பரஸ்யாபி கார்யே ப்ரவேஶ இதி ஶேஷ: ।

கு³ணாபேக்ஷயா பரஸ்ய த³ர்ஶயந்பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஸ்வாதந்த்ர்யஶ்ரவணமேஷ ஸர்வேஶ்வர இத்யாதி³ ।

பநஸாதி³ப²லே பீ³ஜஸ்ய ப்ரவேஶவத்கார்யே பரஸ்ய ப்ரவேஶ: ஸ்யாதி³தி ஶங்கித்வா தூ³ஷயதி —

ப²ல இத்யாதி³நா ।

விநாஶாதீ³த்யாதி³ஶப்³தே³நாநாத்மத்வாநீஶ்வரத்வாதி³ க்³ருஹ்யதே ।

ப்ரஸம்க³ஸ்யேஷ்டத்வமாஶங்க்ய நிராசஷ்டே —

ந சேதி ।

ஜந்மாதீ³நாம் த⁴ர்மாணாம் த⁴ர்மிணோ பி⁴ந்நத்வாபி⁴ந்நத்வாஸம்ப⁴வாதி³ந்யாய: । பீ³ஜப²லயோரவயவாவயவித்வம் பாஷாணஸர்பயோராதா⁴ராதே⁴யதேத்யபுநருக்தி: ।

பரஸ்ய ஸர்வப்ரகாரப்ரவேஶாஸம்ப⁴வே ப்ரவேஶஶ்ருதேராலம்ப³நம் வாச்யமித்யாஶங்க்ய பூர்வபக்ஷமுபஸம்ஹரதி —

அந்ய ஏவேதி ।

ஜக³தோ ஹி பர: ஸ்ரஷ்டேதி வேதா³ந்தமர்யாதா³ ஸ்ரஷ்டைவ ச ப்ரவேஷ்டா ப்ரவிஶ்ய வ்யாகரவாணீதி ப்ரவேஶவ்யாகரணயோரேககர்த்ருத்வஶ்ருதேஸ்தஸ்மாத்பரஸ்மாத³ந்யஸ்ய ப்ரவேஶோ ந யுக்திமாநிதி ஸித்³தா⁴ந்தயதி —

நேத்யாதி³நா ।

தத்ரைவ தைத்திரீயஶ்ருதிம் ஸம்வாத³யதி —

ததே²தி ।

ஐதரேயஶ்ருதிரபி யதோ²க்தமர்த²முபோத்³ப³லயதீத்யாஹ —

ஸ ஏதமேவேதி ।

ஶ்ரீநாராயணாக்²யமந்த்ரமப்யத்ராநுகூலயதி —

ஸர்வாணீதி ।

வாக்யாந்தரமுதா³ஹரதி —

த்வம் குமார இதி ।

அத்ரைவ வாக்யஶேஷஸ்யா(அ)நுகு³ண்யம் த³ர்ஶயதி —

புர இதி ।

உதா³ஹ்ருதஶ்ருதீநாம் தாத்பர்யமாஹ —

ந பராதி³தி ।

பரஸ்ய ப்ரவேஶே ப்ரவிஷ்டாநாம் மிதோ² பே⁴தா³த்தத³பி⁴ந்நஸ்ய தஸ்யாபி நாநாத்வப்ரஸக்திரிதி ஶங்கதே —

ப்ரவிஷ்டாநாமிதி ।

ந பரஸ்யாநேகத்வமேகத்வஶ்ருதிவிரோதா⁴தி³தி பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

விசார விசசாரேதி யாவத் ।

பரஸ்ய ப்ரவேஶே நாநாத்வப்ரஸம்க³ம் ப்ரத்யாக்²யாய தோ³ஷாந்தரம் சோத³யதி —

ப்ரவேஶ இதி ।

தேஷாம் ஸம்ஸாரித்வே(அ)பி பரஸ்ய கிமாயாதம் ததா³ஹ —

தத³நந்யத்வாதி³தி ।

ஶ்ருத்யவஷ்டம்பே⁴ந தூ³ஷயதி —

நேதி ।

அநுப⁴வமநுஸ்ருத்ய ஶங்கதே —

ஸுகி²த்வேதி ।

நாஸம்ஸாரித்வமிதி ஶேஷ: ।

கூ³டா⁴பி⁴ஸந்தி⁴ருத்தரமாஹ —

நேதி ।

ஆக³மோ ஹி பரஸ்யாஸம்ஸாரித்வே மாநம் த்வயோச்யதே ஸ சாத்⁴யக்ஷவிருத்³தோ⁴ ந ஸ்வார்தே² மாநம் ந ச வைபரீத்யம் ஜ்யேஷ்ட²த்வேந ப³லவத்த்வாதி³தி ஶங்கதே —

ப்ரத்யக்ஷாதீ³தி ।

ஶங்கிதே பூர்வவாதி³நி ஸ்வாஶயமாவிஷ்க்ருதவதி ஸித்³தா⁴ந்தீ ஸ்வாபி⁴ஸந்தி⁴மாஹ —

நோபாதீ⁴தி ।

உபாதி⁴ரந்த:கரணம் ததா³ஶ்ரயத்வேந ஜநிதோ விஶேஷஶ்சிதா³பா⁴ஸஸ்தத்³க³தது³:கா²தி³விஷயத்வாத்ப்ரத்யக்ஷாதே³ராபா⁴ஸத்வாத்தேநா(அ)த்மந்யஸம்ஸாரித்வாக³மஸ்ய ந விரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।

கிஞ்ச ப்ரத்யக்ஷாதீ³நாமநாத்மவிஷயத்வாதா³த்மவிஷயத்வாச்சா(அ)(அ)க³மஸ்ய பி⁴ந்நவிஷயதயா நாநயோர்மிதோ² விரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)த்மநோ(அ)த்⁴யக்ஷாத்³யவிஷயத்வே ஶ்ருதீருதா³ஹரதி —

ந த்³ருஷ்டேரிதி ।

ஸுக்²யஹமித்யாதி³ப்ரதிபா⁴ஸஸ்ய தர்ஹி கா க³திரித்யாஶங்க்ய பூர்வோக்தமேவ ஸ்மாரயதி —

கிம் தர்ஹீதி ।

பு³த்³த்⁴யாதி³ருபாதி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)த்மப்ரதிச்சா²யா தத்ப்ரதிபி³ம்ப³ஸ்தத்³விஷயமேவ ஸுக்²யஹமித்யாதி³விஜ்ஞாநமிதி யோஜநா ।

ஆத்மநோ து³:கி²த்வாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

அயமிதி ।

அயம் தே³ஹோ(அ)ஹமிதி த்³ருஶ்யேந த்³ரஷ்டுஸ்தாதா³த்ம்யாத்⁴யாஸத³ர்ஶநாத்³த்³ருஶ்யவிஶிஷ்டஸ்யைவ ப்ரத்யக்ஷவிஷயத்வாந்ந கேவலஸ்யா(அ)(அ)த்மநோ து³:கா²தி³ஸம்ஸாரோ(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।

கிஞ்சாஸ்தூ²லாதி³விஶேஷணமக்ஷரம் ப்ரக்ரம்ய தஸ்யைவ ப்ரத்யகா³த்மத்வம் த³ர்ஶயந்தீ ஶ்ருதிராத்மந: ஸம்ஸாரித்வம் வாரயதீத்யாஹ —

நாந்யதி³தி ।

கிஞ்ச பாத³யோர்து³:க²ம் ஶிரஸி து³:க²மிதி தே³ஹாவயவாவச்சி²ந்நத்வேந தத்ப்ரதீதேஸ்தத்³த⁴ர்மத்வநிஶ்சயாந்நா(அ)(அ)த்மநி ஸம்ஸாரித்வம் ப்ராணாணிகமித்யாஹ —

தே³ஹேதி ।

ஶ்ருதிவஶாதா³த்மந: ஸம்ஸாரித்வம் ஶங்கதே —

ஆத்மநஸ்த்விதி ।

ஸுக²ம் தாவதா³த்மாஶ்ரய’மாத்மநஸ்து காமாயே’தி ஸுக²ஸாத⁴நஸ்யா(அ)(அ)த்மார்த²த்வஶ்ருதேரதஸ்தத³விநாபூ⁴தம் து³:க²மபி தத்ரேத்யாத்மந்யஸம்ஸாரித்வமயுக்தமித்யர்த²: ।

ஆவித்³யகஸம்ஸாரித்வாநுவாதே³நா(அ)(அ)த்மநோதிஶயாநந்த³த்வப்ரதிபாத³கமாத்மநஸ்து காமாயேத்யாதி³வாக்யமிதி மத்வா(அ)(அ)ஹ —

நேதி ।

ததா³வித்³யகஸம்ஸாராநுவாதீ³த்யத்ர க³மகமாஹ —

யத்ரேதி ।

அநேந ஹி வாக்யேநாவித்³யாவஸ்தா²யாமேவா(அ)(அ)த்மார்த²த்வம் ஸுகா²தே³ரப்⁴யுபக³ம்யதே । அதோ ந தஸ்யா(அ)(அ)த்மத⁴ர்மத்வமித்யர்த²: ।

ஆத்மநி ஸம்ஸாரித்வஸ்யாப்ரதிபாத்³யத்வே(அ)பி க³மகமாஹ —

தத்கேநேதி ।

ஆத்மநோ(அ)ஸம்ஸாரித்வே வித்³வத³நுப⁴வமநுகூலயிதும் சஶப்³த³: ।

தர்கஶாஸ்த்ரப்ராமாண்யாதா³த்மந: ஸம்ஸாரித்வமிதி ஶங்கதே —

தார்கிகேதி ।

பு³த்³த்⁴யாதி³சதுர்த³ஶகு³ணவாநாத்மேதி தார்கிகஸமயஸ்தேந விரோதா⁴த்தஸ்யாஸம்ஸாரித்வமயுக்தம் தர்காவிருத்³தோ⁴ ஹி ஸித்³தா⁴ந்தோ ப⁴வதீத்யர்த²: ।

ஸர்வதர்காவிரோதீ⁴ வா கதிபயதர்காவிரோதீ⁴ வா ஸித்³தா⁴ந்த: ? நா(அ)(அ)த்³ய: । தார்கிகாதி³ஸித்³தா⁴ந்தஸ்யாபி மிதோ² வைதி³கதர்கைஶ்ச விரோதா⁴த³ஸித்³தி⁴ப்ரஸம்கா³த் । த்³விதீயே து ஶ்ரௌததர்காவிரோதா⁴தா³த்மாஸம்ஸாரித்வஸித்³தா⁴ந்தோ(அ)பி ஸித்³த்⁴யேதி³த்யபி⁴ஸந்தா⁴யா(அ)(அ)ஹ —

ந யுக்த்யா(அ)பீதி ।

கிஞ்ச து³:கா²தி³ராத்மத⁴ர்மோ ந ப⁴வதி வேத்³யத்வாத்³ரூபாதி³வதி³த்யாஹ —

ந ஹீதி ।

ப்ரத்யக்ஷாவிஷயத்வோக்த்யா ப்ரதீசஸ்தத்³விஷயது³:கா²விஶேஷ்யத்வமுக்தமயுக்தம் ப்ரத்யக்ஷாப்ரத்யக்ஷயோ: ஶப்³தா³காஶயோரிவ து³:கா²த்மநோரபி கு³ணகு³ணித்வஸம்ப⁴வாதி³தி ஶங்கதே —

ஆகாஶஸ்யேதி ।

யத்ர த⁴ர்மத⁴ர்மிபா⁴வஸ்தத்ரைகஜ்ஞாநக³ம்யத்வம் த்³ருஷ்டம் யதா² ஶுக்லோ க⁴ட இதி தத்³வ்யாபகம் வ்யாவர்தமாநம் து³:கா²த்மநோர்த⁴ர்மத⁴ர்மித்வம் வ்யாவர்தயதி ஶப்³தா³காஶயோரபி கு³ணகு³ணிபா⁴வோ நாஸ்மாகம் ஸம்மத: ஶப்³த³தந்மாத்ரமாகாஶமிதி ஸ்தி²தேரித்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

நைகேதி ।

கத²ம் தத³நுபபத்திஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

நித்யாநுமேயஸ்யேதி ஜரத்தார்கிகமதாநுஸாரேண ஸாங்க்²யஸமயாநுஸாரேண சோக்தம் ।

ஆது⁴நிகம் தார்கிகம் ப்ரத்யாஹ —

தஸ்ய சேதி ।

ஸுகா²தி³வதா³த்மநோ(அ)பி ப்ரத்யக்ஷேண விஷயீகரணே ஸத்யேகஸ்மிந்தே³ஹே ததை³க்யஸம்மதேராத்மாந்தரஸ்ய தத்ராயோகா³தே³கத்ர போ⁴க்த்ருத்³வயாநிஷ்டே: புருஷாந்தரஸ்யாந்யம் ப்ரத்யப்ரத்யக்ஷத்வாத்³த்³ரஷ்ட்ரபா⁴வாதா³த்மத்³ருஶ்யத்வாஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

தீ³பஸ்ய ஸ்வவ்யவஹாரஹேதுத்வேந விஷயவிஷயித்வவதே³கஸ்யைவா(அ)(அ)த்மநோ த்³ரஷ்ட்ருத்³ருஶ்யத்வஸித்³தே⁴ர்த்³ரஷ்ட்ரபா⁴வோ நாஸ்தீதி ஶங்கதே —

ஏகஸ்யைவேதி ।

ஆத்மநோ விஷயவிஷயித்வம் கார்த்ஸ்ந்யேநாம்ஶாப்⁴யாம் வா । ஆத்³யே(அ)பி யுக³பத்க்ரமேண வா । நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

ந யுக³பதி³தி ।

க்ரியாயாம் கு³ணத்வம் கர்த்ருத்வம் தத்ர ப்ராதா⁴ந்யம் கர்மத்வமதோ யுக³பதே³கக்ரியாம் ப்ரத்யேகஸ்ய ஸாகல்யேந கு³ணப்ரதா⁴நத்வாயோகா³ந்நைவமித்யர்த²: ।

ந த்³விதீய: । ஏகபா⁴வே(அ)ந்யாபா⁴வாதி³தி மத்வா கல்பாந்தரம் ப்ரத்யாஹ —

ஆத்மநீதி ।

ஏதேந ப்ரதீ³பத்³ருஷ்டாந்தோ(அ)பி ப்ரதிநீதஸ்தஸ்யாம்ஶாப்⁴யாம் தத்³பா⁴வே ப்ரக்ருதாநநுகூலத்வாத் ।

நநு விஜ்ஞாநவாதி³நோ யுக³பதே³கஸ்ய விஜ்ஞாநஸ்ய ஸாகல்யேந க்³ராஹ்யக்³ராஹகத்வமுபயந்தி ததா² த்வதா³த்மநோ(அ)பி ஸ்யாத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏதேநேதி ।

ஏகஸ்யோப⁴யத்வநிராஸேநேத்யர்த²: ।

மா பூ⁴த்ப்ரத்யக்ஷமாக³மிகம் பாரிபா⁴ஷிகம் வா(அ)(அ)த்மந: ஸம்ஸாரித்வம் । ஆநுமாநிகம் து ப⁴விஷ்யதி து³:கா²தி³ க்வசிதா³ஶ்ரிதம் கு³ணத்வாத்³ரூபாதி³வதி³த்யாஶ்ரயே ஸித்³தே⁴ பரிஶேஷாதா³த்மநஸ்ததா³ஶ்ரயத்வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்ரத்யக்ஷேதி ।

ந ஹி மிதோ² விருத்³த⁴யோர்கு³ணகு³ணித்வமநுமேயம் து³:கா²தே³ஶ்ச ஸாபா⁴ஸபு³த்³தி⁴ஸ்த²த்வாத்பாரிஶேஷ்யாஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ஸாபா⁴ஸாந்த:கரணநிஷ்ட²து³:கா²தீ³த்யத்ர ப்ரமாணாபா⁴வாத்கத²ம் ஸித்³த⁴ஸாத⁴நத்வமித்யாஶங்க்ய து³:க்²யஹமித்யாதி³ப்ரத்யக்ஷஸ்ய தத்ர ப்ரமாணத்வாது³க்தாநுமாநஸ்ய ஸித்³த⁴ஸாத்⁴யதயா பரிஶேஷாஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

து³:க²ஸ்யேதி ।

யத்ர ரூபாதி³மதி தே³ஹே தா³ஹச்சே²தா³தி³ த்³ருஷ்டம் தத்ரைவ தத்க்ருதது³:கா²த்³யுபலம்பா⁴ந்நா(அ)(அ)த்மநஸ்தத்³வத்த்வமிதி ஹேத்வந்தரமாஹ —

ரூபாதி³தி ।

யத்த்வாத்மமந:ஸம்யோகா³தா³த்மநி பு³த்³த்⁴யாத³யோ நவ வைஶேஷிகா கு³ணா ப⁴வந்தீதி தத்³தூ³ஷயதி —

மந:ஸம்யோக³ஜத்வே(அ)பீதி ।

து³:க²ஸ்யா(அ)(அ)த்மநி மந:ஸம்யோக³ஜத்வே(அ)ப்⁴யுபக³தே(அ)பி மநோவதா³த்மந: ஸம்யோகி³த்வாத்ஸாவயவத்வாதி³ப்ரஸம்கா³தா³த்மத்வமேவ ந ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

தத்ர ஸம்யோகி³த்வேந ஸக்ரியத்வம் ஸாத⁴யதி —

நஹீதி ।

ஸம்ப்ரதி ஸக்ரியத்வேந ஸாவயவத்வம் ப்ரதிபாத³யதி —

ந சேதி ।

யத்³வா து³:கா²த்³யாத்மநோ விக்ரியேதி கைஶ்சிதி³ஷ்டத்வாத்தஸ்ய ஸக்ரியத்வமவிருத்³த⁴மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ஆத்மா ந பரிணாமீ நிரவயவத்வாந்நபோ⁴வதி³தி பா⁴வ: ।

கிஞ்சா(அ)(அ)த்மா ந கு³ணீ நித்யத்வாத்ஸாமாந்யவதி³த்யாஹ —

அநித்யேதி ।

நித்யம் பஶ்யாம இதி ஶேஷ: । வாஶப்³தோ³ நஞநுகர்ஷணார்த²: ।

ஆகாஶே வ்யபி⁴சாரமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ஆகாஶஸ்ய நித்யத்வம் சேத் ‘ஆத்மந ஆகாஶ: ஸம்பூ⁴த:’(தை. உ. 2 । 1। 1) இத்யாதி³ஶ்ருதிவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி ஸூசயிதுமாக³மவாதி³பி⁴ரித்யுக்தம் ।

பரமாண்வாதௌ³ வ்யபி⁴சாரமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சாந்ய இதி ।

ந தாவத³ணவ: ஸந்தி த்ர்யணுகேதரஸத்த்வே மாநாபா⁴வாத்³தி³ஶஶ்சா(அ)(அ)காஶே(அ)ந்தர்ப⁴வந்தி காலஸ்து ‘ஸர்வே நிமேஷா ஜஜ்ஞிர’ இத்யாதி³ஶ்ருதேருத்பத்திமாந்மநோ(அ)ப்யந்நமயம் ஶ்ருதிப்ரஸித்³த⁴மதோ ந க்வசித்³வ்யபி⁴சார இதி பா⁴வ: ।

யஸ்மிந்விக்ரியமாணே ததே³வேத³மிதி பு³த்³தி⁴ர்ந விஹந்யதே தத³பி நித்யமிதி ந்யாயேந பரிணாமவாதீ³ ஶங்கதே —

விக்ரியமாணமிதி ।

தத்ப்ரத்யயஸ்ததே³வேத³மிதி ப்ரத்யய: ।

விக்ரியாம் வத³தா த்³ரவ்யஸ்யாவயவாந்யதா²த்வம் வாச்யம் ததே³வ தஸ்யாநித்யத்வமத்யந்தாபா⁴வஸ்ய ப்ராமாணிகத்வே து³ர்வசத்வாதி³தி பரிஹரதி —

ந த்³ரவ்யஸ்யேதி ।

ஆத்மந: ஸக்ரியத்வம் ஸாவயவத்வம் வா(அ)(அ)ஸ்து ததா²(அ)பி நாநித்யத்வமிதி ஸ்யாத்³வாதீ³ ஶங்கதே —

ஸாவயவத்வே(அ)பீதி ।

யத்ஸாவயத்வம் தத³வயவஸம்யோக³க்ருதம் யதா² படாதி³ ததா² ஸதி ஸம்யோக³ஸ்ய விபா⁴கா³வஸாநத்வாத³வயவவிபா⁴கே³ த்³ரவ்யநாஶோ(அ)வஶ்யம்பா⁴வீதி தூ³ஷயதி —

ந ஸாவயவஸ்யேதி ।

யத்ஸாவயவம் தத³வயவஸம்யோக³பூர்வகமிதி ந வ்யாப்தி: ।

ஸாவயவேஷ்வேவ வஜ்ராதி³ஷ்வவயவஸம்யோக³பூர்வகத்வே ப்ரமாணாபா⁴வாதி³தி ஶங்கதே —

வஜ்ராதி³ஷ்விதி ।

விமதமவயவஸம்யோக³பூர்வகம் ஸாவவயத்வாத்படவதி³த்யநுமாநேந பரிஹரதி —

நாநுமேயத்வாதி³தி ।

ஆத்மநோ மந:ஸம்யோக³ஜந்யது³:கா²தி³கு³ணத்வே ஸாவயவத்வஸக்ரியத்வாநித்யத்வாதி³ப்ரஸம்க³ம் ப்ரதிபாத்³ய ப்ரக்ருதமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஆத்மநோ(அ)நர்த²த்⁴வம்ஸார்த²ஶாஸ்த்ராரம்பா⁴ந்யதா²நுபபத்த்யா ஸம்ஸாரிதேத்யர்தா²பத்த்யா ஶங்கதே —

பரஸ்யேதி ।

அவித்³யாவித்³யமாநமாத்மஸ்த²மநர்த²ப்⁴ரமம் நிராகர்தும் ததா³ரம்ப⁴: ஸம்ப⁴வதீத்யந்யதோ²பபத்த்யா ஸமாத⁴த்தே —

நாவித்³யேதி ।

பரஸ்யைவாவித்³யாக்ருதஸம்ஸாரித்வப்⁴ராந்தித்⁴வம்ஸார்த²ம் ஶாஸ்த்ரமித்யேதத்³த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

ஆத்மநீதி ।

யத்து பரஸ்யாது³:கி²த்வமந்யஸ்ய ச து³:கி²நோ(அ)ஸத்த்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

கல்பிதேதி ।

ந தாவத்பரஸ்மாத³ந்யோ து³:கீ² ‘நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி த்³ரஷ்டா’(ப்³ரு. உ. 3 । 7 । 23) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । ஸ புநரநாத்³யநிர்வாச்யாஜ்ஞாநஸம்ப³ந்தா⁴த்தஜ்ஜந்யைர்பு³த்³த்⁴யாதி³பி⁴ரைக்யாத்⁴யாஸமாபந்ந: ஸம்ஸரதி । ததா² ச கல்பிதாகாரத்³வாரா து³:கி²ந: பரஸ்யா(அ)(அ)த்மநோங்கீ³காராந்நார்தா²பத்தேருத்தா²நமித்யர்த²: ।

பரஸ்ய ப்ரவேஶே ப்ராப்தாம் தோ³ஷபரம்பராம் பராக்ருத்ய தத்ப்ரவேஶஸ்வரூபம் நிரூபயதி —

ஜலேதி ।

யதா² ஜலே ஸூர்யாதே³: ப்ரதிபி³ம்ப³லக்ஷண: ப்ரவேஶோ த்³ருஶ்யதே ததா²(அ)(அ)த்மநோ(அ)பி ஸ்ருஷ்டே கார்யே கால்பநிக: ப்ரவேஶ இத்யர்த²: ।

அநவச்சி²ந்நாத்³வயசித்³தா⁴தோர்வஸ்த்வந்தரேண ஸந்நிகர்ஷாஸம்ப⁴வாந்ந ப்ரதிபி³ம்பா³க்²யப்ரவேஶ: ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்ய வஸ்த்வந்தரகல்பநயா கல்பிதஸந்நிகர்ஷாத்³யாதா³ய ப்ரதிபி³ம்ப³பக்ஷம் ஸாத⁴யதி —

ஆத்மேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

ப்ராகு³த்பத்தேரித்யாதி³நா ।

ஸ்வாபி⁴ப்ரேதம் ப்ரவேஶம் ப்ரதிபாத்³ய பரேஷ்டம் பராசஷ்டே —

ந த்விதி ।

குதஶ்சித்³தி³ஶோ தே³ஶாத்காலாச்சாபக்ரமணேந தி³க³ந்தரே தே³ஶாந்தரே காலாந்தரே ச ப்ராப்திலக்ஷண இதி யாவத் ।

யத்து பரஸ்மாத³ந்யஸ்ய ப்ரவேஷ்ட்ருத்வமிதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

அதே²த³ம் ப்ரவேஶாதி³ வஸ்துதோ வித்³யமாநமஸ்து கிமித்யாவித்³யம் கல்ப்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

உபலப்³தீ⁴தி ।

ஆத்மஜ்ஞாநார்த²த்வேந ப்ரவேஶாதீ³நாம் கல்பிதத்வாத்தத்³வாக்யாநாம் ந ஸ்வார்தே² பர்யவஸாநமித்யர்த²: ।

ப²லவத்ஸந்நிதா⁴வப²லம் தத³ங்க³மிதி ந்யாயமாஶ்ரித்யோக்தமேவ ப்ரபஞ்சயதி —

உபலப்³தே⁴ரித்யாதி³நா ।

தத:ஶப்³தோ³ ப⁴க்தியோக³பராமர்ஶீ । ததி³த்யாத்மஜ்ஞாநமுச்யதே ।

தஸ்யாக்³ர்யத்வம் ஸாத⁴யதி —

ப்ராப்யதே ஹீதி ।

ஸ்ருஷ்ட்யாதி³வாக்யாநாமைக்யஜ்ஞாநார்த²த்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

பே⁴தே³தி ।

கல்பிதம் ப்ரவேஶம் ப்ரதிபாதி³தமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

கா புநரஸ்ய ப்ரவேஶஸ்ய மர்யாதே³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஆ நகா²க்³ரேப்⁴ய இதி ।

ஸம்ப⁴வதி மர்யாதா³ந்தரே கிமிதி ப்ரவேஶஸ்யேயமேவ மர்யாதே³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நகா²க்³ரேதி ।

த்³ருஷ்டாந்தத்³வயமாகாங்க்ஷாபூர்வகமுத்தா²பயதி —

தத்ரேதி ।

ப்ரவேஶாதா⁴ரோ தே³ஹாதி³: ஸப்தம்யர்த²: ।

ப்ரத²மோதா³ஹரணப்ரதீகோபாதா³நம் —

யதே²தி ।

தத்³வ்யாசஷ்டே —

லோக இதி ।

தத்ர ப்ரவேஶிதத்வம் க்ஷுரஸ்ய கத²ம் ஸித்³த⁴மத ஆஹ —

அந்த:ஸ்த² உபலப்⁴யத இதி ।

விஶ்வம்ப⁴ரஶப்³த³ஸ்யாக்³நிவிஷயத்வம் வ்யுத்பாத³யதி —

விஶ்வஸ்யேதி ।

தஸ்ய தத்³ப⁴ர்த்ருத்வம் மஹாபூ⁴தத்வாஜ்ஜாட²ரத்வாத்³வா த்³ரஷ்டவ்யம் ।

காஷ்டா²தா³வக்³நேரவஹிதத்வே யுக்திமாஹ —

தத்ரேதி ।

த்³ருஷ்டாந்தத்³வயே விவக்ஷிதமம்ஶமநூத்³ய தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

யதே²த்யாதி³நா ।

ஆத்மநோ ஜாக்³ரத்ஸ்வப்நயோர்தே³ஹே த்³வயீ வ்ருத்தி: ஸ்வாபே து ஸாமாந்யவ்ருத்திரேவேத்யவாந்தரவிபா⁴க³மாஹ —

தத்ர ஹீதி ।

அவஸ்தா²த்³வயம் ஸப்தம்யர்த²; ந கேவலம் விஶேஷவ்ருத்திரேவ ததோ³பலப்³தா⁴ கிந்து ஸாமாந்யவ்ருத்திஶ்சேதி சகாரார்த²: । அவஸ்தா²ந்தரே ஸைவேத்யபி தஸ்யைவார்த²: ।

வாக்யாந்தரமவதாரயிதும் பூ⁴மிகாமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

யஸ்மாது³ப⁴யீ வ்ருத்திராத்மந: ஶரீரே த்³ருஶ்யதே தஸ்மாத்தத்ரைவ ஜலஸூர்யவத³வித்³யயா ப்ரவிஷ்டோ(அ)யமிதி யோஜநா ।

வ்யாக்ருதாஜ்ஜக³த: ஸகாஶாதா³த்மாநம் ப்ருத²க்கர்தும் தம் ந பஶ்யந்தீதி வாக்யம் தத்³வ்யாசஷ்டே —

தமாத்மாநமிதி ।

விஶிஷ்டம் பஶ்யந்தோ(அ)பி கேவலமாத்மாநம் ந பஶ்யந்தீதி யாவத் ।

சாக்ஷுஷத்வநிஷேத⁴ஸ்யேஷ்டத்வமாஶங்க்ய வ்யாசஷ்டே —

நோபலப⁴ந்த இதி ।

உக்தநிஷேத⁴மாக்ஷிபதி —

நந்விதி ।

ப்ரதிஷேத்⁴யஸ்ய ப்ராப்திம் த³ர்ஶயந்பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

’தந்நாமரூபாப்⁴யாம்’ ।

ஸ ஏஷ இத்யாதி³வாக்யாநாம் ஜ்ஞாநார்த²த்வே மாநமாஹ —

ரூபமிதி ।

விஶிஷ்டஸ்ய த³ர்ஶநே(அ)பி பூர்ணஸ்யாத³ர்ஶநே ஹேதூக்திரநந்தரவாக்யமித்யாஹ —

தத்ரேதி ।

ப்ரதிஜ்ஞாவாக்யார்தே² ஸ்தி²தே ஸதீதி யாவத் । தஸ்மாத்தத்³த³ர்ஶநே(அ)பி பூர்ணஸ்யாத³ர்ஶநமிதி ஶேஷ: ।

விஶிஷ்டஸ்யாபி பூர்ணத்வமாத்மத்வாத³ந்யதா² ப்ராணநாதி³கர்த்ருத்வாயோகா³தி³தி ஶங்கதே —

குத இதி ।

ப்ராணநாதி³க்ரியாகர்தா ப்ராணாதி³பி⁴: ஸம்ஹதத்வாத்பூர்ணோ ந ப⁴வதீத்யுத்தரவாக்யைருத்தரமாஹ —

உச்யத இதி ।

ஆத்மநி ப்ராணஶப்³த³ப்ரவ்ருத்திமுபபாத³யதி —

ப்ராணநக்ரியாகர்த்ருத்வாதி³தி ।

தத்கர்த்ருத்வாதா³த்மா ப்ராண உச்யதே ப்ராணிதீதி வ்யுத்பத்தேரிதி யோஜநா ।

ஸத்³ருஷ்டாந்தமேவகாரார்த²மாஹ —

நாந்யாமிதி ।

ஏவகாரார்த²மநூத்³ய ஹேத்வர்த²முபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஸ்வாபாவஸ்தா²யாம் ஸமஸ்தகரணோபஸம்ஹாரே(அ)பி ப்ராணஸ்ய வ்யாபாரத³ர்ஶநாத்ப்ராதா⁴ந்யாவக³மாத்ப்ராணந்நித்யாதி³வாக்யமாதௌ³ வ்யாக்²யாய க்ரியாஶக்தித்வேந ப்ராணஸாத்³ருஶ்யாத்³வாசோ வத³ந்நித்யேதத்பூர்வகமுத்தரவாக்யாநி வ்யாசஷ்டே —

ததே²த்யாதி³நா ।

ப்ராணநவத³நாப்⁴யாமநுக்தகர்மேந்த்³ரியவ்யாபாரமுபலக்ஷ்ய வாக்யத்³வயதாத்பர்யமாஹ —

ப்ராணந்நேவேதி ।

ப்ராணவாகா³த்³யுபாதி⁴த்³வாரேணா(அ)(அ)த்மநீதி ஶேஷ: ।

த்³ருஷ்டிஶ்ருதிப்⁴யாமநுக்தஜ்ஞாநேந்த்³ரியவ்யாபாரோபலக்ஷணம் க்ருத்வா(அ)நந்தரவாக்யயோஸ்தாத்பர்யமாஹ —

பஶ்யந்நிதி ।

சக்ஷுராத்³யுபாதி⁴த்³வாரா(அ)த்மநீதி பூர்வவத் ।

உக்தபு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியவ்யாபாராப்⁴யாமநுக்தம் தத்³வ்யாபாரமுபலக்ஷ்யா(அ)(அ)த்மந: ஸ்ரஷ்ட்ருத்வாதி³பரிச்சே²தோ³ ந ஸித்³த்⁴யதி ஸம்ப³ந்த⁴ம் விநோபலக்ஷணாயோகா³தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நாமரூபேத்யாதி³நா ।

ப்ரகாஶ்யப்ரகாஶகாதிரிக்தஜ்ஞேயாபா⁴வாத்தது³பலம்பே⁴ ச சக்ஷு:ஶ்ரோத்ரயோரிவ த்வகா³தே³ரபி கரணத்வாதே³கார்த²த்வரூபஸம்ப³ந்தா⁴து³பலக்ஷணஸம்ப⁴வாதா³த்மந: ஸ்ரஷ்ட்ருத்வாதி³ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ததா²ப்யுக்தகர்மேந்த்³ரியவ்யாபாரேணாநுக்ததத்³வ்யாபாரோபலக்ஷணாதா³த்மநோ ந க³ந்த்ருத்வாதி³பரிச்சே²த³: ஸம்க³ச்ச²தே விநா ஸம்ப³ந்த⁴முபலக்ஷணாஸித்³தே⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க்ரியா சேத்யாதி³நா ।

ஸர்வா க்ரியா நாமரூபவ்யங்யா ப்ராணாஶ்ரயா ச தத்ர ப்ராணாஶ்ரயநாமவிஷயோச்சாரணக்ரியாவ்யஞ்ஜகத்வம் வாசோ ஹஸ்தாதீ³நாம் ததா³ஶ்ரயாதா³நாதி³வ்யஞ்ஜகதா தஸ்மாதே³காஶ்ரயக்ரியாவ்யஞ்ஜகத்வயோகா³து³பலக்ஷணஸம்பா⁴வாதா³த்மநோ க³ந்த்ருத்வாதி³ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

ஶக்தித்³வயோத்³ப⁴வோக்த்யா ஸமஸ்தஸம்ஸாரஸ்ய ப்ரதீச்யத்⁴யாஸோ(அ)த்ர விவக்ஷித இத்யாஹ —

ஏததே³வேதி ।

உத்³பூ⁴தம் ஶக்தித்³வயமேதச்ச²ப்³தா³ர்த²:, உக்தே(அ)ர்தே² வாக்யஶேஷமநுகூலயதி —

த்ரயமிதி ।

ஆத்மா மந்வாந: ஸந்மந இத்யுச்யதே மநுத இதி வ்யுத்பத்தேரிதி வாக்யாந்தரம் வ்யாசஷ்டே —

மந்வாந இதி ।

கரணே ப்ரஸித்³த⁴ஸ்ய மந:ஶப்³த³ஸ்ய கத²மாத்மநி வ்ருத்திரித்யாஶங்க்ய வ்யுத்பத்திபே⁴த³மாஹ —

ஜ்ஞாநஶக்தீத்யாதி³நா ।

ஆத்மாதி³ஶப்³தே³ப்⁴யோ விஶேஷமாஹ —

தாநீதி ।

க்ருத்ஸ்நாத்மவஸ்த்வவத்³யோதகாநி ந ப⁴வந்தீத்யேததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ஏவம் ஹீதி ।

ப்ராணாதீ³நாம் கர்மநாமத்வே ஸதீதி யாவத் । அவத்³யோத்யமாநோ(அ)பி ந க்ருத்ஸ்நோ த்³ருஷ்ட: ஸ்யாதி³தி ஶேஷ: ।

அக்ருத்ஸ்நத³ர்ஶிநோ(அ)ப்யாத்மத³ர்ஶித்வமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ ய இதி ।

ஆத்மோபாஸிதுராத்மத³ர்ஶநாஸத்த்வமயுக்தமிதி ஶங்கித்வா பரிஹரதி —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

தஸ்மாத்³விஶிஷ்டாத்மத³ர்ஶீ ந ப்³ரஹ்மாத்மத்வத³ர்ஶீதி ஶேஷ: ।

உபாஸ்திர்ஜ்ஞாநமுபாஸ்த இதி ந ஜாநாதி ஸ்வபா⁴வாது³பாஸநமித்யுக்தத்வாத் । ததா² ச ஜாநந்ந ஜாநாதீதி வ்யாஹதிரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யாவதி³தி ।

ஏவம் வேதே³த்யேததே³வ விவ்ரியதே —

பஶ்யாமீத்யாதி³நா ।

ஆகாங்க்ஷாபூர்வகம் வித்³யாஸூத்ரமவதாரயதி —

கத²மிதி ।

தத்ர வ்யாக்²யேயம் பத³மாத³த்தே —

ஆத்மேதீதி ।

தத்³வ்யாசஷ்டே ப்ராணாதீ³நீதி ।

தஸ்மிந்த்³ருஷ்டே பூர்வோக்ததோ³ஷபராஹித்யம் த³ர்ஶயதி —

ஸ ததே²தி ।

தத்தத்³விஶேஷணவ்யாப்தித்³வாரேணேதி யாவத் ।

கத²ம் தத்தத்³விஶேஷோபஸம்ஹாரீ தேந தேநா(அ)த்மநா திஷ்ட²ந்க்ருத்ஸ்ந: ஸ்யாத்தத்ராஹ —

வஸ்துமாத்ரேதி ।

ஸ்வதோ(அ)ஸ்ய ப்ராணநாதி³ஸம்ப³ந்தே⁴ ஸம்ப⁴வதி கிமித்யுபாதி⁴ஸம்ப³ந்தே⁴நேத்யாஸம்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ததா² சேதி ।

ஆத்மநி ஸர்வோபஸம்ஹாரவதி த்³ருஷ்டே பூர்வோக்ததோ³ஷாபா⁴வாத்தம் பஶ்யந்நேவா(அ)(அ)த்மத³ர்ஶீத்யுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

யதோ²க்தாத்மோபாஸநே பூர்வோக்ததோ³ஷாபா⁴வே ப்ராகு³க்தமேவ ஹேதும் ஸ்மாரயதி —

ஏவமிதி ।

தஸ்யார்த²ம் ஸ்போ²ரயதி —

ஸ்வேநேதி ।

வாங்மநஸாதீதேநாகார்யகரணேந ப்ரத்யக்³பூ⁴தேநேதி யாவத் ।

ஆகாங்க்ஷாபூர்வகமுத்தரவாக்யமவதார்ய வ்யாகரோதி —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

தஸ்மாத்³யதோ²க்தமாத்மாநமேவோபாஸீதேதி ஶேஷ: । அஸ்யைவ த்³யோதகோ த்³விதீயோ ஹிஶப்³த³: ।

வித்³யாஸூத்ரம் விதி⁴ஸ்பர்ஶம் விநா விவக்ஷிதே(அ)ர்தே² வ்யாக்²யாயாபூர்வவிதி⁴ரயமிதி பக்ஷம் ப்ரத்யாஹ —

ஆத்மேத்யேவேதி ।

அத்யந்தாப்ராப்தார்தோ² ஹ்யபூர்வவிதி⁴ர்யதா² ஸ்வர்க³காமோ(அ)க்³நிஹோத்ரம் ஜுஹுயாதி³தி । நாயம் ததா² பக்ஷே ப்ராப்தத்வாதா³த்மோபாஸநஸ்ய । தஸ்ய தத்ப்ராப்திஶ்ச புருஷவிஶேஷாபேக்ஷயா விசாராவஸாநே ஸ்பஷ்டீப⁴விஷ்யதீத்யர்த²: ।

இதா³நீமாத்மஜ்ஞாநஸ்யாவிதே⁴யத்வக்²யாபநார்த²ம் வஸ்துஸ்வபா⁴வாலோசநயா நித்யப்ராப்திமாஹ —

யத்ஸாக்ஷாதி³தி ।

உத்பாத்³யதாமுக்தஶ்ருதிபி⁴ராத்மவிஜ்ஞாநம் கிம் தாவதேத்யத ஆஹ —

தத்ரேதி ।

காரகாதீ³த்யாதி³பத³ம் தத³வாந்தரபே⁴த³விஷயம் ।

நந்வவித்³யாயாமபநீதாயாமபி ராக³த்³வேஷாதி³ஸத்³பா⁴வாத்³வைதீ⁴ ப்ரவ்ருத்தி: ஸ்யாந்நஹி வித்³வத³விது³ஷோர்வ்யவஹாரே கஶ்சித்³விஶேஷ: ‘பஶ்வாதி³பி⁴ஶ்சாவிஶேஷாதி³’தி ந்யாயாத³த ஆஹ —

தஸ்யாமிதி ।

பா³தி⁴தாநுவ்ருத்திமாத்ராந்ந வைதீ⁴ ப்ரவ்ருத்திரபா³தி⁴தாபி⁴மாநமந்தரேண தத³யோகா³தி³தி பா⁴வ: ।

விது³ஷ: ஸுஷுப்ததுல்யத்வம் வ்யாவர்தயதி —

பாரிஶேஷ்யாதி³தி ।

ஶ்ரௌதஜ்ஞாநாத்பூர்வமபி ஸர்வாஸாம் சித்தவ்ருத்தீநாம் ஜந்மநைவா(அ)(அ)த்மசைதந்யவ்யஞ்ஜகத்வாத்ப்ராப்தமாத்மஜ்ஞாநம் ஶ்ரௌதே து ஜ்ஞாநே நாஸ்த்யநாத்மேதி ஸ்பு²ரணமாத்மஜ்ஞாநமேவேதி நித்யப்ராப்திமபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அஸ்மிந்பக்ஷ இதி நித்யப்ராப்தத்வபக்ஷோக்தி: ।

அபூர்வவிதி⁴வாதீ³ ஶங்கதே —

திஷ்ட²து தாவதி³தி ।

ஸர்வேஷாம் ஸ்வபா⁴வதோ விஷயப்ரவணாநீந்த்³ரியாணி நா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநவார்தாமபி ம்ருஷ்யந்தே தத³த்யந்தாப்ராப்தத்வாதா³த்மஜ்ஞாநே ப⁴வத்யபூர்வவிதி⁴ரிதி பா⁴வ: ।

விஶிஷ்டஸ்யாதி⁴காரிண: ஶாப்³த³ஜ்ஞாநம் ஶப்³தா³தே³வ ஸித்³த⁴மிதி கத²மப்ராப்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஜ்ஞாநேதி ।

ந க²ல்வத்ர ஶாப்³த³ஜ்ஞாநம் விவக்ஷிதம் கிந்தூபாஸநம் । உபாஸநம் நாம மாநஸம் கர்ம ததே³வ ஜ்ஞாநாவ்ருத்திரூபத்வாஜ்ஜ்ஞாநமித்யேகத்வே ஸத்யப்ராப்தத்வாத்³விதே⁴யமித்யர்த²: ।

தயோரேகத்வம் விவ்ருணோதி —

நேத்யாதி³நா ।

அநேந ஹீத்யாதௌ³ வேத³ஶப்³த³ஸ்யார்தா²ந்தரவிஷயத்வவந்ந ஸ வேதே³த்யத்ராபி கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்ய(அ)(அ)ஹ —

அநேநேதி ।

உக்தஶ்ருதிப்⁴யோ யத்³விஜ்ஞாநம் ஶ்ருதம் தது³பாஸநமேவேதி யோஜநா । ‘ஸ யோ(அ)த ஏகைகமுபாஸ்தே’(ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) இத்யுபக்ரமாத் ‘ஆத்மேத்யேவோபாஸீத’ இத்யுபஸம்ஹாராச்ச ந ஸ வேதே³த்யத்ர தாவத்³வேத³ஶப்³த³ஸ்யோபாஸநார்த²த்வமேஷ்டவ்யமந்யதோ²பக்ரமோபஸம்ஹாரவிரோதா⁴த் । ததா² சார்த⁴வைஶஸாஸம்ப⁴வாது³பாஸநமேவ ஸர்வத்ர வேத³நம் ந தச்ச ஸர்வதை²வாப்ராப்தமிதி தஸ்மிந்நபூர்வவிதி⁴: ஸ்யாதி³தி பா⁴வ: ।

இதஶ்ச தஸ்மிந்நேஷ்டவ்யோ விதி⁴ரித்யாஹ —

ந சேதி ।

அத: ப்ரவர்தகோ விதி⁴ருபேய இதி ஶேஷ: ।

ஸ சாத்யந்தாப்ராப்தவிஷயத்வாந்நியமாதி³ரூபோ ந ப⁴வதீத்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ஆத்மோபாஸ்திர்விதே⁴யேத்யத்ர ஹேத்வந்தரமாஹ —

கர்மவிதீ⁴தி ।

கர்மாத்மஜ்ஞாநவித்⁴யோ: ஶப்³தா³நுஸாரேணாவிஶேஷமபி⁴த³தா⁴தி —

யதே²த்யாதி³நா ।

ஸம்ப்ரத்யர்த²தோ(அ)ப்யவிஶேஷமாஹ —

மாநஸேதி ।

ததே³வ த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

யதே²தி ।

யதி³ க்ரியா விதீ⁴யதே கத²ம் ஜ்ஞாநாத்மிகேதி விஶேஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

இதஶ்சா(அ)த்மோபாஸநே விதி⁴ரஸ்தீத்யாஹ —

பா⁴வநேதி ।

வேதா³ந்தேஷு பா⁴வநோபேக்ஷிதாம்ஶத்ரயோபபத்திம் விஶத³யிதும் த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

யதே²தி ।

பா⁴வநாயா விதீ⁴யமாநத்வே ஸதீதி ஶேஷ: । ப்ரேரணாத⁴ர்மக: ஶப்³த³வ்யாபார: ஸ்வஜ்ஞாநகரணக: ஸ்துத்யாதி³ஜ்ஞாநேதிகர்தவ்யதாக: புருஷப்ரயத்நபா⁴வ்யநிஷ்ட²: ஶப்³த³பா⁴வநோச்யதே ।

ஸ்வர்க³ம் யாகே³ந ப்ரயாஜாதி³பி⁴ருபக்ருத்ய ஸாத⁴யேதி³தி புருஷப்ரவ்ருத்திரர்த²பா⁴வநேதி விபா⁴க³: த்³ருஷ்டாந்தஸ்த²மர்த²ம் தா³ர்ஷ்டாந்திகே யோஜயதி —

ததே²த்யாதி³நா ।

த்யாகோ³ நிஷித்³த⁴காம்யவர்ஜநம் । உபரமோ நித்யநைமித்திகத்யாக³: । திதிக்ஷாதீ³த்யாதி³பத³ம் ஸமாதா⁴நாதி³ஸம்க்³ரஹார்த²மித்யம்ஶத்ரயமிதி ஸம்ப³ந்த⁴: । ஶாஸ்த்ரம் ‘ஶாந்தோ தா³ந்த’(ப்³ரு. உ. 4 । 4 । 23) இத்யாதி³ । உக்தப்ரகாரமம்ஶத்ரயமந்யத³பி ஸுலப⁴மிதி வக்துமாதி³பத³ம் ।

விதி⁴யுக்தாநாம் வேதா³ந்தாநாம் கார்யபரத்வே(அ)பி தத்³தீ⁴நாநாம் தேஷாம் வஸ்துபரதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதா² சேதி ।

வித்⁴யுத்³தே³ஶத்வேந தச்சே²ஷத்வேநேதி யாவத் ।

அஸ்தூ²லாதி³வாக்யாநாமாரோபிதத்³வைதநிஷேதே⁴நாத்³வயம் வஸ்து ஸமர்பயதாம் கத²முபாஸ்திவிதி⁴ஶேஷத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நேத்யாதி³நா ।

’ப்³ரஹ்ம வேத³ ப்³ரஹ்மைவ ப⁴வதி’ ‘தரதி ஶோகமாத்மவித்’(சா². உ. 7 । 1 । 3) இத்யாதீ³நாம் ப²லார்பகத்வேநோபாஸ்திவித்⁴யுபயோக³மபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

ப²லஞ்சேதி ।

மோக்ஷோ ப்³ரஹ்மப்ராப்தி: ।

ஆத்மோபாஸநம் விதே⁴யமிதி பக்ஷமுக்த்வா பக்ஷாந்தரமாஹ —

அபர இதி ।

தஸ்யாநுபயோக³மாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தேநேதி ।

ஶாப்³த³ஸ்ய ஜ்ஞாநஸ்யாஸம்ஸ்ப்ருஷ்டாபரோக்ஷாத்மவிஷயத்வாபா⁴வமிதிஶப்³தே³ந ஹேதூகரோதி ।

ஜ்ஞாநாந்தரம் வேதா³ந்தேஷு விதே⁴யமித்யத்ர மாநமாஹ —

ஏதஸ்மிந்நிதி ।

பக்ஷத்³வயே ப்ராப்தே ப்ரத²மபக்ஷம் ப்ரத்யாஹ —

நார்தா²ந்தராபா⁴வாதி³தி ।

தத்ர நஞர்த²மேவ ஸ்வயம் வ்யாசஷ்டே —

ந சேதி ।

ஶாப்³த³ஜ்ஞாநவதோ விஷயாபா⁴வாந்ந விதி⁴: ஸம்ப⁴வத்யவித்³யாதத்கார்யநிவ்ருத்தௌ ஸ்வயம் ப²லாவஸ்த²த்வாச்சேத்யர்த²: ।

ஹேதுபா⁴க³ம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் விவ்ருணோதி —

கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

ஆத்மோபதே³ஶேநாநாத்மநிஷேத⁴த்³வாரா வாக்யோத்த²ஜ்ஞாநாதிரேகேணேதி யாவத் ।

கர்தவ்யாந்தராபா⁴வே(அ)பி வாக்யஜந்யவிஜ்ஞாநமேவ விதே⁴யம் ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத்ர ஹீதி ।

த்³ருஷ்டாந்தே(அ)பி வாக்யோத்த²ஜ்ஞாநாதிரேகேண புருஷப்ரவ்ருத்திரஸித்³தே⁴த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

தத³நுஷ்டா²நம் தர்ஹி வாக்யார்த²ஜ்ஞாநாதீ⁴நமிதி வ்யர்தோ² விதி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தச்சேதி ।

அதி⁴காரோ விதி⁴புருஷஸம்ப³ந்த⁴ஸ்தத்க்ருதஜ்ஞாநாபேக்ஷமநுஷ்டா²நமித்யர்த²வாந்விதி⁴ரித்யர்த²: ।

தர்ஹி ப்ரக்ருதே(அ)பி வாக்யோத்த²ஜ்ஞாநவ்யதிரேகேண புருஷவ்யாபாரஸம்ப⁴வாத்³விதி⁴ஸாப²ல்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நத்விதி ।

அத² விமதம் ப்ரவர்தகம் வைதி³கஜ்ஞாநத்வாத்³விதி⁴வாக்யோத்த²ஜ்ஞாநவதி³த்யாஶங்க்ய ப்ரவர்தகவிஷயத்வமுபாதி⁴ரித்யாஹ —

நஹீதி ।

மித்²யாஜ்ஞாநாநிவர்தகத்வமுபாத்⁴யந்தரமாஹ —

அப்³ரஹ்மேதி ।

வாக்யோத்த²ஜ்ஞாநஸ்ய தந்நிவர்தகத்வே(அ)பி ப்ரவர்தகத்வம் கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

த்³விதீயோபாதே⁴: ஸாத⁴நவ்யாப்திம் ஶங்கதே —

வாக்யேதி ।

ப்³ரஹ்மாத்மைக்யதீ⁴பரவாக்யோத்த²விஜ்ஞாநஸ்யாஜ்ஞாநதத்கார்யத்⁴வம்ஸித்வத்⁴ரௌவ்யாந்ந ஸாத⁴நவ்யாப்திரித்யாஹ —

நேத்யாதி³நா ।

தத்³வாதி³த்வாத்³வஸ்துபரத்வாதி³தி யாவத் ।

உக்தாநாம் வாக்யாநாம் வித்⁴யபேக்ஷிதார்த²ஸமர்பகத்வேந தச்சே²ஷத்வம் ஶங்க்திதமநுபா⁴ஷதே —

த்³ரஷ்டவ்யேதி ।

ஸித்³தா⁴ந்தோபக்ரமேண ஸமாஹிதமேததி³த்யாஹ —

நேதி ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

ஆத்மேதி ।

பரோக்தமுத்³பா⁴வயதி —

ஆத்மஸ்வரூபேதி ।

குத்ர தர்ஹி விதி⁴ராத்மஜ்ஞாநே வா வாக்யஶ்ரவணே வா தத³ர்த²ஜ்ஞாநஸ்ம்ருதிஸந்தாநே வா சித்தவ்ருத்திநிரோதே⁴ வா ? நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

நா(அ)(அ)த்மவாதீ³தி ।

த்³விதீயம் ஶங்கதே —

தச்ச்²ரவணே(அ)பீதி ।

அநிஷ்டார்த²வாதி³வாக்யஸ்யாஸத்யாதி³லக்ஷணஸ்ய விதி⁴ம் விநா ஶ்ரவணாத்தத்த்வமாதே³ரபி தஸ்மாத்³ருதே ஶ்ரவணமவிருத்³த⁴மித்யபி⁴ஸந்தா⁴ய தோ³ஷாந்தரமாஹ —

நேத்யாதி³நா ।

தத்த்வமாதி³ஶ்ரவணப்ரயோஜகோ விதி⁴ராத்மநோ(அ)பி ப்ரயுங்க்தே ஶ்ரவணமிதி சேந்நைவம் ஸ க²ல்வத்⁴யயநவிதி⁴ரந்யோ வா ? ஆத்³யே தத³பேக்ஷயா ஶ்ருதஸ்ய தத்த்வமஸ்யாதே³: ஸ்வார்த²போ³தி⁴த்வம் கர்மவாக்யவதி³தி ஸ்வார்த²நிஷ்ட²த்வாவிஶேஷ:, த்³விதீயே தஸ்யாப்ரமாணத்வாத்ததீ³யஸ்வபரநிர்வாஹகத்வம் தூ³ரோத்ஸாரிதமித்யபி⁴ப்ரேத்யாநவஸ்தா²ம் விவ்ருணோதி —

யதே²த்யாதி³நா ।

த்ருதீயமாஶங்கதே —

வாக்யஜநிதேதி ।

தத: ஸா விதே⁴யேதி ஶேஷ: ।

தஸ்யா விதே⁴யத்வம் தூ³ஷயதி —

நேதி ।

அர்த²ப்ராப்திம் விவ்ருணோதி —

யதை³வேதி ।

அநாத்மஸ்ம்ருதிஹேத்வஜ்ஞாநநிவ்ருத்தௌ தத்கார்யஸ்ம்ருத்யநுபபத்தே: ஸ்வபா⁴வப³லப்ராப்தைவா(அ)(அ)த்மஸ்ம்ருதிரித்யுக்தமிதா³நீமநாத்மஸ்ம்ருதேரநர்த²த்வஸ்யாந்வயவ்யதிரேகஸித்³த⁴த்வாச்சா(அ)(அ)த்மஸ்ம்ருதி: ஸ்வபா⁴வப்ராப்தேத்யாஹ —

அநர்த²த்வேதி ।

அநாத்மநோ(அ)நர்த²த்வநிஶ்சயாச்ச ததீ³யஸ்ம்ருத்யநுபபத்தாவிதரஸ்ம்ருதிரர்த²ப்ராப்தேத்யாஹ —

ஆத்மாவக³தாவிதி ।

ஆத்மநஶ்ச பரமேஷ்டத்வாவக³மாத³ர்த²ப்ராப்தா ததீ³யஸ்ம்ருதிரித்யாஹ —

ஆத்மவஸ்துநஶ்சேதி ।

அர்த²ப்ராப்த்யா விதே⁴யத்வாபா⁴வமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

அநாத்மஸ்ம்ருதிஹேத்வஜ்ஞாநாபா⁴வாதி³ஸ்தச்ச²ப்³தா³ர்த²: । அர்த²த: சிதே³கரஸாத்மஸ்வபா⁴வப³லாதி³தி யாவத் ।

த்³ருஷ்டப²லத்வாச்சா(அ)த்மஸ்ம்ருதிர்ந விதே⁴யேத்யாஹ —

ஶோகேதி ।

மித்²யாஜ்ஞாநமேவ ஸா நிவர்தயதி ந ஶோகாதீ³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

விபரீதேதி ।

ஆத்மஸ்ம்ருதே: ஶோகாதி³நிவர்தகத்வே மாநமாஹ —

ததா² சேதி ।

சதுர்த²முத்தா²பயதி —

நிரோத⁴ஸ்தர்ஹீதி ।

யதி³ வாக்யோத்த²ஜ்ஞாநாதே³ரவிதே⁴யத்வம் தர்ஹி சித்தவ்ருத்திநிரோதோ⁴ முக்திஸாத⁴நத்வேந விதீ⁴யதாம் தஸ்யோக்தஜ்ஞாநாதே³ரர்தா²ந்தரத்வாதி³த்யர்த²: ।

சோத்³யமேவ விவ்ருணோதி —

அதா²பீதி ।

அர்தா²ந்தரத்வாத்தஸ்ய விதே⁴யதேதி ஶேஷ: ।

தஸ்ய முக்திஹேதுத்வேந விதே⁴யத்வே யோக³ஶாஸ்த்ரம் ஸம்வாத³யதி —

தந்த்ராந்தரேஷ்விதி ।

’அத² யோகா³நுஶாஸநமி’தி நி:ஶ்ரேயஸஹேது: ஸமாதி⁴: ஸூத்ரிதஸ்தஸ்ய ச லக்ஷணமுக்தம் ‘யோக³ஶ்சித்தவ்ருத்திநிரோத⁴’(யோ.ஸூ.1-2) இதி । தந்நிரோதா⁴வஸ்தா²யாம் சா(அ)(அ)த்மந: ஸ்வரூபப்ரதிஷ்ட²த்வம் கைவல்யமாக்²யாதம் ததா³ த்³ரஷ்டு: ஸ்வரூபே(அ)வஸ்தா²நமித்யேவம் யோக³ஶாஸ்த்ரே முக்திஹேதுத்வேநேஷ்டோ நிரோத⁴விதி⁴ரித்யர்த²: ।

யோக³ஶாஸ்த்ராத³பி ப³லவதீம் ஶ்ருதிமாஶ்ரித்யோத்தரமாஹ —

நேத்யாதி³நா ।

சித்தவ்ருத்திநிரோத⁴ஸ்ய முக்திஹேதுத்வே(அ)பி ந விதே⁴யத்வம் விதி⁴ம் விநா தத்ஸித்³தே⁴ரித்யாஹ —

அநந்யேதி ।

ந தாவத்³யதா²கத²ஞ்சிந்நிரோதோ⁴ விதே⁴ய: ஸர்வஸ்யாபி தத்ஸம்ப⁴வாத்³விதி⁴வையர்த்²யாந்நாபி ஸர்வாத்மநா தந்நிரோதோ⁴ விதே⁴யோ ஜ்ஞாநாதே³வ தத்ஸித்³தே⁴ர்வித்⁴யாநர்த²க்யாதி³த்யர்த²: ।

’நாந்ய: பந்தா² வித்³யதே’ ‘ஜ்ஞாநாதே³வ து கைவல்யமி’த்யாதி³ஶாஸ்த்ரமநுஸரந்நுபேத்யவாத³ம் த்யஜதி —

அப்⁴யுபக³ம்யேதி ।

நிரோத⁴ஸ்ய முக்திஹேதுத்வமித³மா பராம்ருஷ்டம் । யோக³ஶாஸ்த்ரமபி ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிவிரோதே⁴ ந ப்ரமாணம் । ‘ஏதேந யோக³: ப்ரயுக்த’(ப்³ர. ஸூ. 2.1.3) இதி ந்யாயாதி³தி பா⁴வ: ।

வேதா³ந்தேஷு விதே⁴யாபா⁴வோக்த்யா விதி⁴ர்நிரஸ்த: ஸம்ப்ரத்யம்ஶத்ரயவதீ பா⁴வநா தேஷ்வஸ்தீத்யுக்தம் தூ³ஷயதி —

ஆகாங்க்ஷேதி ।

ததே³வ ஸ்பு²டயிதுமுக்தமநுவத³தி —

யது³க்தமிதி ।

ஆக³மாவஷ்டம்பே⁴ந நிராசஷ்டே —

தத³ஸதி³தி ।

விதி⁴மந்தரேண வாக்யார்த²ஜ்ஞாநே ப்ரவ்ருத்த்யயோகா³த்³வைத⁴மேவ ஜ்ஞாநம் ஸர்வாகாங்க்ஷாநிவர்தகமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

யதா² கர்மகாண்டே³ ஸ்வாத்⁴யாயவிதே⁴ரர்தா²வபோ³த⁴பர்யந்தத்வேந ஜ்யோதிஷ்டோமாதி³வித்⁴யர்த²ஜ்ஞாநே வித்⁴யந்தரம் நாபேக்ஷதே ததா² ஜ்ஞாநகாண்டே³(அ)பி ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

தத்ராபி வேத³: க்ருத்ஸ்நோ(அ)தி⁴க³ந்தவ்ய இதி வித்⁴யந்தரப்ரயுக்தமேவ வாக்யார்த²ஜ்ஞாநமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

வித்⁴யந்தரேதி ।

ஶ்ருதஹாந்யஶ்ருதகல்பநாப்ரஸம்கா³ச்ச ந விதி⁴ஶேஷத்வம் வேதா³ந்தாநாமித்யாஹ —

ந சேதி ।

வேதா³ந்த: ஸ்வார்தே² ந மாநம் ஸித்³தா⁴ர்த²வாக்யத்வாத்ஸோ(அ)ரோதீ³தி³த்யாதி³வதி³த்யநுமாநாத்தேஷாம் விதி⁴ஶேஷத்வம் ப்ராமாண்யார்த²மேஷ்டவ்யமிதி ஶங்கதே —

வஸ்துஸ்வரூபேதி ।

ததே³வாநுமாநம் ப்ரபஞ்சயதி —

அதா²பீதி ।

விதே⁴ரஶ்ருதத்வே(அ)பீதி யாவத் ।

ப²லவந்நிஶ்சிதஜ்ஞாநாஜநகத்வமுபாதி⁴ரிதி மந்வாந: ஸமாத⁴த்தே —

ந விஶேஷாதி³தி ।

நஞர்த²ம் ஸ்பஷ்டயதி —

ந வாக்யஸ்யேதி ।

விஶேஷம் வ்யாசஷ்டே —

கிம் தர்ஹீதி ।

தஸ்ய ப்ராமாண்யப்ரயோஜகத்வமந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாம் த³ர்ஶயதி —

தத்³யத்ரேதி ।

ஸாமாந்யந்யாயம் ப்ரக்ருதே யோஜயந்ப்ருச்ச²தி —

கிஞ்சேதி ।

கிம் தேஷு தாத்³ருக்³ஜ்ஞாநமுத்பத்³யதே ந வேதி ப்ரஶ்நார்த²: ।

த்³விதீயே(அ)நுப⁴வவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி மத்வா பக்ஷாந்தரமநூத்³ய ப்ரத்யாஹ —

உத்பத்³யதே சேதி³தி ।

ப்ராமாண்யே ஹேதுஸத்³பா⁴வாந்நாப்ராமாண்யமித்யர்த²: ।

நிஶ்சிதஜ்ஞாநஜநகத்வே(அ)பி ப²லவத்த்வவிஶேஷணமஸித்³த⁴மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கிம்வேதி ।

வித்³வத³நுப⁴வப²லஶ்ருதிஸித்³த⁴ம் விஶேஷணமிதி பா⁴வ: ।

த்³ருஷ்டாந்தம் விக⁴டயிதும் ப்ரஶ்நாந்தரம் ப்ரஸ்தௌதி —

ஏவமிதி ।

வேதா³ந்தேஷ்விவேதி யாவத் । கிம் வா நேதி ஶேஷ: ।

ஆத்³யே ஸாத்⁴யவைகல்யம் மத்வா த்³விதீயம் தூ³ஷயதி —

ந சேதி³தி ।

தர்ஹி தத்³த்³ருஷ்டாந்தேந தத்த்வமஸ்யாதே³ரபி ஸ்யாத³ப்ராமாண்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத³ப்ராமாண்ய இதி ।

விமதம் ஸ்வார்தே² மாநம் யதோ²க்தஜ்ஞாநஜநகத்வாத்³த³ர்ஶாதி³வாக்யவதி³தி பா⁴வ: ।

விபக்ஷே தோ³ஷமாஹ —

தத³ப்ராமாண்யே சேதி ।

ப்ரவர்தகஜ்ஞாநஜநகத்வமுபாதி⁴ரிதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

ஸாத⁴நவ்யாப்திம் து⁴நீதே —

ஆத்மேதி ।

ப்ரவர்தகதீ⁴ஜநகத்வம் த⁴ர்மிணி நாஸ்தீத்யங்கீ³கரோதி —

ஸத்யமிதி ।

தர்ஹி யதோ²க்தோபாதி⁴ஸத்³பா⁴வாத³நுமாநாநுத்தா²நமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நைஷ தோ³ஷ இதி ।

ந ஹி ப்ரவர்தகதீ⁴ஜநகத்வம் ப்ராமாண்யே காரணம் நிஷேத⁴வாக்யேஷ்வப்ராமாண்யப்ரஸம்கா³த் । ந ச நிவர்தகதீ⁴ஜநகத்வமபி ததா²; விதா⁴வப்ராமாண்யப்ரஸம்கா³த் । நோப⁴யம் ப்ரத்யேகமுப⁴யகாரணத்வாபா⁴வேநாப்ராமாண்யாதி³தி பா⁴வ: ।

வேதா³ந்தேஷு ப்ரவர்தகதீ⁴ஜநகத்வாபா⁴வோ ந கேவலமதோ³ஷ: கிந்து கு³ண இத்யாஹ —

அலங்காரஶ்சேதி ।

’ஆத்மாநம் சேதி³’த்யாதி³ஶ்ருதே’ரேதத்³பு³த்⁴வே’த்யாதி³ஸ்ம்ருதேஶ்சா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநம் க்ருதக்ருத்யதாநிதா³நம் । ந ச ஜ்ஞாநஸ்ய ப்ரவர்தகத்வே தத்³யுக்தம் ப்ரவ்ருத்தீநாம் க்லேஶாக்ஷேபகத்வாத³தோ யதோ²க்தஜ்ஞாநஜநகத்வம் வாக்யாநாம் பூ⁴ஷணமேவேத்யர்த²: ।

ஶப்³தோ³த்த²ம் ஜ்ஞாநம் விதே⁴யமிதி ப்ரதிக்ஷிப்ய பூர்வோக்தபக்ஷாந்தரமநுவத³தி —

யத்தூக்தமிதி ।

உபாஸநார்த²த்வமித்யாத்மோபாஸநேந தத்ஸாக்ஷாத்காரம் பா⁴வயேதி³த்யேவமர்த²த்வமித்யர்த²: ।

அப்⁴யுபக³மவாதே³ந பரிஹரதி —

ஸத்யமிதி ।

யதோ²க்தேஷு வாக்யேஷ்வாத்மோபாஸநம் தத்ஸாக்ஷாத்காரமுத்³தி³ஶ்ய விதீ⁴யதே சேத்ப்ரக்ருதே(அ)பி வாக்யே தத்ஸம்ப⁴வாந்நாபூர்வவிதி⁴ரிதி ப்ரக்ரமோ ப⁴ஜ்யேதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கிந்த்விதி ।

கத²ம் தர்ஹி வித்⁴யங்கீ³காரவாசோயுக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

பக்ஷ இதி ।

யதா² பக்ஷே ப்ராப்தஸ்யாவகா⁴தஸ்ய வ்ரீஹீநவஹந்தீதி நியமரூபோ விதி⁴ரங்கீ³க்ருதஸ்ததா²(அ)(அ)த்மோபாஸநஸ்யாபி பக்ஷே ப்ராப்தஸ்ய ததே³வ கர்தவ்யம் நாநாத்மோபாஸநமிதி யோ நியமஸ்தத³ர்த²தா ப்ரக்ருதவாக்யஸ்யேதி ந ப்ரக்ரமவிரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।

பாக்ஷிகீம் ப்ராப்திமுக்தாமாக்ஷிபதி —

கத²மிதி ।

கா புநரத்ராநுபபத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யாவதேதி ।

ஆத்மநி வாக்யோத்தே² விஜ்ஞாநே ஸத்யநாத்மஸ்ம்ருதிஹேதூநாம் மித்²யாஜ்ஞாநாதீ³நாமபநீதத்வாத்³தே⁴த்வபா⁴வே ப²லாபா⁴வ இதி ந்யாயேந தாஸாமஸம்ப⁴வாதா³த்மஸ்ம்ருதிஸந்ததிரேவ புந: ஸதா³ ஸ்யாத்ப்ரகாராந்தராயோகா³தி³தி ஸித்³தா⁴ந்திநோக்தத்வாந்நா(அ)(அ)த்மோபாஸநஸ்ய பக்ஷே ப்ராப்திரித்யர்த²: ।

தஸ்ய நித்யப்ராப்திமுக்தாமங்கீ³கரோதி —

பா³ட⁴மிதி ।

தர்ஹி நியமவிதி⁴வாசோயுக்திரயுக்தேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யத்³யபீதி ।

ஆத்மநி நித்யாபரோக்ஷஸம்விதே³கதாநே ஸ்மரணம் விஸ்மரணம் வா யத்³யபி நோபபத்³யதே ததா²(அ)பி தயோஸ்தஸ்மிந்நநுப⁴வஸித்³த⁴த்வாந்நியமவிதே⁴: ஸாவகாஶத்வமித்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

ஶரீரேதி ।

அதா²(அ)(அ)ரப்³த⁴ப²லஸ்யாபி கர்மண: ஸம்யக்³ஜ்ஞாநாந்நிவ்ருத்தேர்ந விது³ஷோ வாகா³தீ³நாம் ப்ரவ்ருத்திரத ஆஹ —

லப்³தே⁴தி ।

யதா² முக்தஸ்யேஷுபாஷாணாதே³ரப்ரதிப³ந்தா⁴த்³யாவத்³வேக³ம் ப்ரவ்ருத்திரவஶ்யம்பா⁴விநீ ததா² ப்ரவ்ருத்தப²லஸ்ய கர்மணோ ஜ்ஞாநேநோபஜீவ்யதயா ததோ ப³லவத்த்வாத்தத்³வஶாத்³விது³ஷோ(அ)பி யாவத்³போ⁴க³ம் வாகா³தி³ப்ரவ்ருத்தித்⁴ரௌவ்யமித்யர்த²: ।

ஆரப்³த⁴கர்மப்ராப³ல்யே ப²லிதமாஹ —

தேநேதி ।

ஆரப்³த⁴ஸ்ய கர்மணோ யதோ²க்தேந ந்யாயேந ப்ராப³ல்யே தத்³வஶாத்க்ஷுதா⁴தி³தோ³ஷோ யதோ³த்³ப⁴வதி ததா³(அ)(அ)த்மநி விஸ்மரணாதி³ஸம்ப⁴வாத்தஜ்ஜ்ஞாநப்ராப்தே: பாக்ஷிகத்வாத³வஶ்யம்பா⁴விகர்மாபேக்ஷயா தத்³தௌ³ர்ப³ல்யம் ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

ததா²(அ)பி நியமவித்⁴யங்கீ³காரஸ்ய கிமாயாதம் ததா³ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ஜ்ஞாநஸ்ய பக்ஷே ப்ராப்தத்வம் தச்ச²ப்³தா³ர்த²: । ஆதி³பத³ம் ப்³ரஹ்மசர்யஶமத³மாதி³ஸம்க்³ரஹார்த²ம் ।

விஜ்ஞாயேத்யாதி³வாக்யாநாம் நியமவித்⁴யர்த²த்வமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஆதி³பதே³ந ப்ரக்ருதமபி வாக்யம் ஸம்க்³ருஹ்யதே ।

தச்ச²ப்³தா³ர்த²மேவ ஸ்பஷ்டயதி —

அந்யார்தே²தி ।

ஶாப்³த³ஜ்ஞாநாதே³வ புமர்த²ஸித்³தே⁴ஸ்தஸ்ய ததா³வ்ருத்தேஸ்த்ருதீயஜ்ஞாநஸ்ய வா விதே⁴யத்வாபா⁴வாத்³வேதா³ந்தா: ஶுத்³தே⁴ ஸித்³தே⁴(அ)ர்தே² மாநமித்யுக்தமிதா³நீமிதிஶப்³த³ப்ரயுக்தம் சோத்³யமுத்தா²பயதி —

அநாத்மேதி ।

ஆத்மஶப்³தா³தூ³ர்த்⁴வமிதிஶப்³த³ப்ரயோகா³தா³த்மஶப்³தா³ர்த²ஸ்யோபாஸ்யத்வேநாவிவக்ஷிதத்வாதா³த்மகு³ணகஸ்யாநாத்மநோ(அ)வ்யாக்ருதஶப்³தி³தஸ்ய ப்ரதா⁴நஸ்யோபாஸநமஸ்மிந்வாக்யே விவக்ஷிதமித்யர்த²: ।

உக்தமேவார்த²ம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

யதே²த்யாதி³நா ।

அநாத்மோபாஸநமேவாத்ர விதி⁴த்ஸிதமித்யத்ர ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஆத்மேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

பரேணேதி ।

ததோ வைலக்ஷண்யம் த³ர்ஶயதி —

இஹ த்விதி ।

வைலக்ஷண்யாந்தரமாஹ —

இதிபரஶ்சேதி ।

வைலக்ஷண்யப²லமாஹ —

அத இதி ।

நாத்ராநாத்மோபாஸநம் விவக்ஷிதமிதி பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஹேத்வர்த²ம் ஸ்பு²டயதி —

அஸ்யைவேதி ।

ஆத்மநஶ்சேது³பாஸ்யத்வம் ததா³ ப்ரக்ரமவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

ப்ரவிஷ்டஸ்யேதி ।

ஆத்மநோ த³ர்ஶநப்ரதிஷேத⁴ம் ப்ரகடயதி —

யஸ்யேதி ।

தஸ்யைவேதி நியமே ஹேதுமாஹ —

ப்ரக்ருதேதி ।

தச்ச²ப்³த³ஸ்ய ப்ரக்ருதபராமர்ஶித்வாத்ப்ரவிஷ்டஸ்ய ச ப்ரக்ருதத்வாத்தஸ்ய தேநோபாதா³நாதி³தி ஹேத்வர்த²: ।

பூர்வபக்ஷம் நிக³மயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்ராணநாதி³விஶிஷ்டஸ்ய பரிச்சி²ந்நத்வாத்தஸ்ய த்³ருஷ்டத்வே(அ)பி பூர்ணஸ்ய ந த்³ருஷ்டதேதி நிஷேத⁴ஶ்ருதிபர்யவஸாநாந்நோபக்ரமவிரோதோ⁴(அ)ஸ்தீதி பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

ததே³வ விஶத³யதி —

த³ர்ஶநேதி ।

கத²மயமபி⁴ப்ராயபே⁴த³ ஶ்ருதேரவக³ம்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்ராணநாதீ³தி ।

ப்ராணந்நேவேத்யாதி³நா க்ரியாவிஶேஷவிஶிஷ்டத்வேநா(அ)(அ)த்மநோ விஶேஷணாத்தஸ்ய த்³ருஷ்டத்வே(அ)பி நாஸௌ பரிபூர்ணோ த்³ருஷ்ட: ஸ்யாதி³தி ஶ்ருதேராஶயோ லக்ஷ்யதே கேவலஸ்ய து தஸ்யோபாஸ்யத்வமபி⁴ஸம்ஹிதமக்ருத்ஸ்நத்வதோ³ஷாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

உக்தமர்த²ம் வ்யதிரேகமுகே²ந ஸாத⁴யதி —

ஆத்மநஶ்சேதி³தி ।

தஸ்யாநுபாஸ்யத்வார்த²ம் தத்³வசநமர்த²வதி³த்யாஶங்க்ய தது³பாஸ்யத்வநிஷேத⁴ஸ்யா(அ)(அ)த்மோபாஸ்யத்வே பர்யவஸாநமபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

அதோ(அ)நேகைகேதி ।

உபக்ரமோபஸம்ஹாராப்⁴யாமுபாஸ்யத்வமாத்மநோ த³ர்ஶிதமிதா³நீமிதிஶப்³த³ப்ரயோகா³த³நாத்மோபாஸநமித³மித்யுக்தம் ப்ரத்யாஹ —

யஸ்த்விதி ।

ப்ரயோக³ஶப்³தா³து³பரிஷ்டாத்ஸஶப்³தோ³ த்³ரஷ்டவ்ய: ।

இதிஶப்³த³ஸ்ய யதோ²க்தார்த²த்வாபா⁴வே தோ³ஷமாஹ —

அந்யதே²தி ।

ந சா(அ)(அ)த்மந: ஸ்வாதந்த்ர்யேணாநுபாஸ்யத்வார்த²மிதிஶப்³தோ³(அ)ர்த²வாந்பூர்வாபரவாக்யவிரோதா⁴தி³தி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

இதிஶப்³த³மந்தரேண வாக்யப்ரயோகே³ தோ³ஷமாஹ —

ததே²தி ।

தஸ்ய ஶப்³த³ப்ரத்யயவிஷயத்வமிஷ்டமேவேதி சேத்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தச்சேதி ।

ஆத்மோபாஸ்யத்வவாக்யவைலக்ஷண்யாத³நாத்மோபாஸநமேததி³த்யுக்தம் தத்³தூ³ஷயதி —

யத்த்விதி ।

ஆத்மைவ ஜ்ஞாதவ்யோ நாநாத்மேதி ப்ரதிஜ்ஞாயாமத்ர ஹீத்யாதி³நா ஹேதுருக்த: ஸம்ப்ரதி ததே³தத்பத³நீயமித்யாதி³வாக்யாபோஹ்யம் சோத்³யமுத்தா²பயதி —

அநிர்ஜ்ஞாதத்வேதி ।

உத்தரமாஹ —

அத்ரேதி ।

நிர்தா⁴ரணமேவ ஸ்போ²ரயதி —

அஸ்மிந்நிதி ।

நாந்யதி³த்யுக்தத்வாத³நாத்மநோ விஜ்ஞாதவ்யத்வாபா⁴வஶ்சேத³நேந ஹீத்யாதி³ஶேஷவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

கிம் நேதி ।

தஸ்யாஜ்ஞேயத்வம் நிஷேத⁴தி —

நேதி ।

தஸ்யாபி ஜ்ஞாதவ்யத்வே நாந்யதி³தி வசநமநவகாஶமித்யாஹ —

கிம் தர்ஹீதி ।

தஸ்ய ஸாவகாஶத்வம் த³ர்ஶயதி —

ஜ்ஞாதவ்யத்வே(அ)பீதி ।

ஆத்மந: ஸகாஶாத³நாத்மநோ(அ)ர்தா²ந்தரத்வாத்தஸ்யா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநாஜ்ஜ்ஞாதவ்யத்வாயோகா³ஜ்ஜ்ஞாதவ்யத்வே ஜ்ஞாநாந்தரமபேக்ஷிதவ்யமேவேதி ஶங்கதே —

கஸ்மதி³தி ।

உத்தரவாக்யேநோத்தரமாஹ —

அநேநேதி ।

ஆத்மந்யாநாத்மஜாதஸ்ய கல்பிதத்வாத்தஸ்ய தத³திரிக்தஸ்வரூபாபா⁴வாத்தஜ்ஜ்ஞாநேநைவ ஜ்ஞாதத்வஸித்³தே⁴ர்நாஸ்தி ஜ்ஞாநாந்தராபேக்ஷேத்யர்த²: ।

லோகத்³ருஷ்டிமாஶ்ரித்யாநேநேத்யாதி³வாக்யார்த²மாக்ஷிபதி —

நந்விதி ।

ஆத்மகார்யத்வாத³நாத்மநஸ்தஸ்மிந்நந்தர்பா⁴வாத்தஜ்ஜ்ஞாநேந ஜ்ஞாநமுசிதமிதி பரிஹரதி —

அஸ்யேதி ।

ஸத்யோபாயாபா⁴வாதா³த்மதத்த்வஸ்ய பத³நீயத்வாஸித்³தி⁴ரிதி ஶங்கதே —

கத²மிதி ।

அஸத்யஸ்யாபி ஶ்ருத்யாசார்யாதே³ரர்த²க்ரியாகாரித்வஸம்ப⁴வாதா³த்மதத்த்வஸ்ய பத³நீயத்வோபபத்திரித்யாஹ —

உச்யத இதி ।

விவித்ஸிதம் லப்³து⁴மிஷ்டம் । அந்வேஷணோபாயத்வம் த³ர்ஶயிதும் பதே³நேதி புநருக்தி: ।

அநேநேத்யத்ர வேதே³தி ஜ்ஞாநேநோபக்ரம்யாநுவிந்தே³தி³தி லாப⁴முக்த்வா கீர்திமித்யாதி³ஶ்ருதௌ புநர்ஜ்ஞாநார்தே²ந விதி³நோபஸம்ஹாராத³நுவிந்தே³தி³தி ஶ்ருதேருபக்ரமோபஸம்ஹாரவிரோத⁴: ஸ்யாதி³தி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

ஶங்கிதம் விரோத⁴ம் நிராகரோதி —

நேதி ।

கத²ம் தயோரைகார்த்²யம் க்³ராமாதௌ³ ததே³கத்வாப்ரஸித்³தே⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஆத்மந இதி ।

க்³ராமாதா³வப்ராப்தே ப்ராப்திரேவ லாபோ⁴ ந ஜ்ஞாநமாத்ரம் ததா²(அ)த்ராபி கிம் ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நேத்யாதி³நா ।

ஜ்ஞாநலாப⁴ஶப்³த³யோரர்த²பே⁴த³ஸ்தர்ஹி குத்ரேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யத்ர ஹீதி ।

அநாத்மநி லப்³த்⁴ருலப்³த⁴வ்யயோர்ஜ்ஞாத்ருஜ்ஞேயயோஶ்ச பே⁴தே³ க்ரியாபே⁴தா³த்ப²லபே⁴த³ஸித்³தி⁴ரித்யர்த²: ।

நந்வாத்மலாபோ⁴(அ)பி ஜ்ஞாநாத்³பி⁴த்³யதே லாப⁴த்வாத³நாத்மலாப⁴வதி³த்யாஶங்க்ய ஜ்ஞாநஹேதுமாத்ராநதீ⁴நத்வமுபாதி⁴ரித்யாஹ —

ஸ சேதி ।

அப்ராப்தத்வம் வ்யக்தீகரோதி —

உத்பாத்³யேதி ।

தத்³வ்யவதா⁴நமேவ ஸாத⁴யதி —

காரகேதி ।

கிஞ்சாநாத்மலாபோ⁴(அ)வித்³யாகல்பித: காதா³சித்கத்வாத்ஸம்மதவதி³த்யாஹ —

ஸ த்விதி ।

கிஞ்சாஸாவவித்³யாகல்பிதோ(அ)ப்ராமாணிகத்வாத்ஸம்ப்ரதிபந்நவதி³த்யாஹ —

மித்²யேதி ।

ப்ரக்ருதே விஶேஷம் த³ர்ஶயதி —

அயம் த்விதி ।

வைபரீத்யமேவ ஸ்போ²ரயதி —

ஆத்மத்வாதி³தி ।

ஆத்மநஸ்தர்ஹி நித்யலப்³த⁴த்வாந்ந தத்ராலப்³த⁴த்வபு³த்³தி⁴: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நித்யேதி ।

ஆத்மந்யலாபோ⁴(அ)ஜ்ஞாநம் லாப⁴ஸ்து ஜ்ஞாநமித்யேதத்³த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி —

யதே²த்யாதி³நா ।

ஶுக்திகாயா: ஸ்வரூபேண க்³ருஹ்யமாணாயா அபீதி யோஜநா ।

ஆத்மலாபோ⁴(அ)வித்³யாநிவ்ருத்திரேவேத்யத்ரோக்தம் வக்ஷ்யமாணம் ச க³மகம் த³ர்ஶயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

அவிரோத⁴முபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

தயோரேகார்த²த்வே(அ)பி கத²மநுவிந்தே³தி மத்⁴யே ப்ரயுஜ்யதே —

தத்ரா(அ)(அ)ஹ –

விந்த³தேரிதி ।

ஆதி³மத்⁴யாவஸாநாநாமவிரோத⁴முக்த்வா கீர்திமித்யாதி³வாக்யமவதார்ய வ்யாகரோதி —

கு³ணேத்யாதி³நா ।

இதிஶப்³தா³து³பரிஷ்டாத்³யதே²த்யஸ்ய ஸம்ப³ந்த⁴: । ஜ்ஞாநஸ்துதிஶ்சாத்ர விவக்ஷிதா ஜ்ஞாநிநாமீத்³ருக்ப²லஸ்யாநபி⁴லஷிதத்வாதி³தி த்³ரஷ்டவ்யம் ॥7॥

ஆத்மந: பத³நீயத்வே தஸ்யைவாஜ்ஞாதத்வஸம்ப⁴வோ ஹேதுருக்தோ(அ)து⁴நா தத்ரைவ ஹேத்வந்தரத்வேநோத்தரவாக்யமவதாரயதி —

குதஶ்சேதி ।

அந்யத³நாத்மேதி யாவத் ।

விரக்தஸ்ய புத்ரே ப்ரீத்யபா⁴வாத்கத²மாத்மநஸ்தத்ப்ரியதரத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

புத்ரோ ஹீதி ।

ப்ரியதரமாத்மதத்த்வமிதி ஶேஷ: ।

லோகத்³ருஷ்டிமேவாவஷ்டப்⁴யா(அ)(அ)ஹ —

ததே²தி ।

வித்தபதே³ந மாநுஷவித்தவத்³தை³வம் வித்தமபி க்³ருஹ்யதே ।

விஶேஷாணாமாநந்த்யாத்ப்ரத்யேகம் ப்ரத³ர்ஶநமஶக்யமித்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

ததா²(அ)ந்யஸ்மாதி³தி ।

புத்ராதௌ³ ப்ரீதிவ்யபி⁴சாரே(அ)பி ப்ராணாதௌ³ தத³வ்யபி⁴சாராதா³த்மநோ ந ப்ரியதமத்வமிதி ஶங்கதே —

தத்கஸ்மாதி³தி ।

பதா³ந்தரமாதா³ய வ்யாகுர்வந்பரிஹரதி —

உச்யத இத்யாதி³நா ।

அந்தரதரத்வே ப்ரியதமத்வஸாத⁴நே ஹேதுராத்மத்வமித்யபி⁴ப்ரேத்ய விஶேஷ்யம் வ்யபதி³ஶதி —

யத³யமிதி ।

ஆத்மநோ நிரதிஶயப்ரேமாஸ்பத³த்வே(அ)பி குதஸ்தஸ்யைவ பத³நீயத்வமித்யாஶங்க்ய வாக்யார்த²மாஹ —

யோ ஹீத்யாதி³நா ।

புத்ராதி³லாபே⁴ தா³ராதீ³நாம் கர்தவ்யத்வேந ப்ராப்தப்ரயத்நவிரோதா⁴தா³த்மலாபே⁴ ப்ரயத்ந: ஸுகரோ ந ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கர்தவ்யதேதி ।

ஆத்மநோ நிரதிஶயப்ரேமாஸ்பத³த்வே யுக்திம் ப்ருச்ச²தி —

கஸ்மாதி³தி ।

ஆத்மப்ரியஸ்யோபாதா³நமநுஸந்தா⁴நமிதரஸ்யாநாத்மப்ரியஸ்ய ஹாநமநநுஸந்தா⁴நம் । விபர்யயோ(அ)நாத்மநி புத்ராதா³வபி⁴நிவேஶேநா(அ)(அ)த்மப்ரியஸ்யாநநுஸந்தா⁴நமிதி விபா⁴க³: ।

யுக்திலேஶம் த³ர்ஶயிதுமநந்தரவாக்யமவதாரயதி —

உச்யத இதி ।

ய: கஶ்சிதா³த்மப்ரியவாதீ³ ஸ தஸ்மாத³ந்யம் ப்ரியம் ப்³ருவாணம் ப்ரதி ப்³ரூயாதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

வக்தவ்யம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் ப்ரகடயதி —

கிமித்யாதி³நா ।

ஆத்மப்ரியவாதி³ந்யேவம் வத³த்யபி புத்ராதி³நாஶஸ்தத்³வாக்யார்தோ² நியதோ ந ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்ய பரிஹரதி —

ஸ கஸ்மாதி³த்யாதி³நா ।

ஹஶப்³தோ³(அ)வதா⁴ரணார்த²: ஸமர்த²பதா³து³பரி ஸம்ப³த்⁴யதே । தஸ்மாதே³வம் வக்தீதி ஶேஷ: ।

உக்தம் ஸாமர்த்²யமநூத்³ய ப²லிதமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

அதா²(அ)த்மப்ரியவாதி³நா யதோ²க்தம் ஸாமர்த்²யமேவ கத²ம் லப்³த⁴மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

’அதோ(அ)ந்யதா³ர்தமி’த்யநாத்மநோ விநாஶித்வாத்³விநாஶிநஶ்ச து³:கா²த்மகத்வாத்தத்ப்ரியத்வஸ்ய ப்⁴ராந்திமாத்ரத்வாதா³த்மநஸ்தத்³வைபரீத்யாந்முக்²யா ப்ரீதிஸ்தத்ரைவாநாத்மந்யமுக்²யேதி பா⁴வ: ।

பக்ஷாந்தரமநூத்³ய வ்ருத்³த⁴ப்ரயோகா³பா⁴வேந தூ³ஷயதி —

ஈஶ்வரஶப்³த³ இதி ।

அநாத்மந்யமுக்²யா ப்ரீதிரிதி ஸ்தி²தே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

உபாஸ்திமநூத்³ய தத்ப²லம் கத²யதி —

ஸ ய இதி ।

அநுவாத³த்³யோதகோ ஹஶப்³த³: ப்ரியமாத்மஸுக²ம் தஸ்யாபி லௌகிகஸுக²வந்நாஶ: ஸுக²த்வாதி³த்யாஶங்கிதே தந்நிராஸார்த²மநுவாத³மாத்ரமத்ர விவக்ஷிதமித்யாஹ —

நித்யேதி ।

ப²லஶ்ருதேர்க³த்யந்தரமாஹ —

ஆத்மப்ரியேதி ।

மஹத்³தீ⁴த³மாத்மப்ரியக்³ரஹணம் யத்தந்நிஷ்ட²ஸ்ய ப்ரியம் ந ப்ரணஶ்யதி தஸ்மாத்தத³நுஸந்தா⁴நம் கர்தவ்யமிதி ஸ்துத்யர்த²ம் ப²லகீர்தநமித்யர்த²: ।

பக்ஷாந்தரமாஹ —

ப்ரியகு³ணேதி ।

யோ மந்த³: ஸந்நாத்மத³ர்ஶீ தஸ்ய ப்ரியகு³ணவிஶிஷ்டாத்மோபாஸநே ப்ரியம் ப்ராணாதி³ ந நஶ்யதீதி ப²லம் விதா⁴தும் ப²லவசநமித்யர்த²: ।

நந்வாத்மாநம் ப்ரியமுபாஸீநஸ்ய ப்ரியம் ப்ராணாதி³ வித்³யாஸாமர்த்²யாந்ந நஶ்யதி ததா² ச மந்த³விஶேஷணம் மந்த³மித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தாச்சீ²ல்யேதி ।

தாச்சீ²ல்யே(அ)ர்தே² விஹிதஸ்யோகஞ்ப்ரத்யயஸ்ய ஶ்ருத்யோபாதா³நாத்ஸ்வபா⁴வஹாநாயோகா³ச்ச ப்ரமரணஶீலத்வாபா⁴வே(அ)பி ப்ராணாதே³ராத்யந்திகமப்ரமரணமவிவக்ஷிதமித்யர்த²: ॥8॥

ததா³ஹுரித்யாதே³ர்க³தேந க்³ரந்தே²ந ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஸூத்ரிதேதி ।

தஸ்யாம் ப்ரமாணமாஹ —

யத³ர்தே²தி ।

தர்ஹி ஸூத்ரவ்யாக்²யாநேநைவ ஸர்வோபநிஷத³ர்த²ஸித்³தே⁴ஸ்ததா³ஹுரித்யாதி³ வ்ருதே²த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்யேதி ।

வித்³யாஸூத்ரம் வ்யாக்²யாதுமிச்ச²ந்தீ ஶ்ருதி: ஸூத்ரிதவித்³யாவிவக்ஷிதப்ரயோஜநாபி⁴தா⁴நாயோபோத்³கா⁴தம் சிகீர்ஷதி । ப்ரதிபாத்³யமர்த²ம் பு³த்³தௌ⁴ ஸம்க்³ருஹ்ய தாத³ர்த்²யேநார்தா²ந்தரோபவர்ணநஸ்ய ததா²த்வாச்சிந்தாம் ப்ரக்ருதஸித்³த்⁴யர்தா²முபோத்³கா⁴தம் ப்ரசக்ஷத இதி ந்யாயாதி³த்யர்த²: ।

யத்³ப்³ரஹ்மவித்³யயேத்யாதி³வாக்யப்ரகாஶ்யம் சோத்³யம் தச்ச²ப்³தே³நோச்யதே ப்ரக்ருதஸம்ப³ந்தா⁴ஸம்ப⁴வாதி³த்யாஹ —

ததி³தீதி ।

ப்³ராஹ்மணமாத்ரஸ்ய சோத்³யகர்த்ருத்வம் வ்யாவர்தயதி —

ப்³ரஹ்மேதி ।

உத்ப்ரேக்ஷயா ப்³ரஹ்மவேத³நேச்சா²வத்த்வம் வ்யாவர்தயிதும் ததே³வ விஶேஷணம் விப⁴ஜதே —

ஜந்மேதி ।

ஜந்ம ச ஜரா ச மரணஞ்ச தேஷாம் ப்ரப³ந்தே⁴ ப்ரவாஹே சக்ரவத³நவரதம் ப்⁴ரமணேந க்ருதம் யதா³யாஸாத்மகம் து³:க²ம் ததே³வோத³கம் யஸ்மிந்நபாரே ஸம்ஸாராக்²யே மஹோத³தௌ⁴ தத்ர ப்லவபூ⁴தம் தரணஸாத⁴நமிதி யாவத் । தத்தீரம் தஸ்ய ஸம்ஸாரஸமுத்³ரஸ்ய தீரம் பரம் ப்³ரஹ்மேத்யர்த²: ।

தேஷாம் விவிதி³ஷாயா: ஸாப²ல்யார்த²ம் தத்ப்ரத்யநீகே ஸம்ஸாரே வைராக்³யம் த³ர்ஶயதி —

த⁴ர்மேதி ।

நிர்வேத³ஸ்ய நிரங்குஶத்வம் வாரயதி —

தத்³விலக்ஷணேதி ।

உத்தரவாக்யமவதார்ய வ்யாசஷ்டே —

கிமித்யாதி³நா ।

அத² பரா யயா தத³க்ஷரமதி⁴க³ம்யத இதி ஶ்ருத்யந்தரமாஶ்ரித்யா(அ)(அ)ஹ —

யத்³யயேதி ।

மநுஷ்யா யந்மந்யந்தே தத்ர விருத்³த⁴ம் வஸ்து பா⁴தீதி ஶேஷ: ।

மநுஷ்யக்³ரஹணஸ்ய க்ருத்யமாஹ —

மநுஷ்யேதி ।

நநு தே³வாதீ³நாமபி வித்³யாதி⁴காரோ தே³வதாதி⁴கரணந்யாயேந வக்ஷ்யதே தத்குதோ மநுஷ்யாணாமேவாதி⁴காரஜ்ஞாபநமித்யத ஆஹ —

மநுஷ்யா இதி ।

விஶேஷத: ஸர்வாவிஸம்வாதே³நேதி யாவத் ।

ததா²(அ)பி கிமிதி தே ஜ்ஞாநாந்முக்திம் ஸித்³த⁴வத்³ப்³ருவந்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

உப⁴யத்ர கர்மப்³ரஹ்மணோரிதி யாவத் ।

உத்தரவாக்யமுபாத³த்தே —

தத்ரேதி ।

மநுஷ்யாணாம் மதம் தச்ச²ப்³தா³ர்த²: । வஸ்துஶப்³தே³ந ஜ்ஞாநாத்ப²லமுச்யதே । ஆக்ஷேபக³ர்ப⁴ஸ்ய சோத்³யஸ்ய ப்ரவ்ருத்தௌ விரோத⁴ப்ரதிபா⁴ஸோ ஹேதுரித்யத: ஶப்³தா³ர்த²: ।

தத்³ப்³ரஹ்ம பரிச்சி²ந்நமபரிச்சி²ந்நம் வேதி குதோ ப்³ரஹ்மணி சோத்³யதே தத்ரா(அ)ஹ —

யஸ்யேதி ।

ப்ரஶ்நாந்தரம் கரோதி —

தத்கிமிதி ।

ப்³ரஹ்ம ஸ்வாத்மாநமஜ்ஞாஸீத³திரிக்தம் வேதிப்ரஶ்நஸ்ய ப்ரஸம்க³ம் த³ர்ஶயதி —

யஸ்மாதி³தி ।

ஸர்வஸ்ய வ்யதிரிக்தவிஷயே ஜ்ஞாநம் ப்ரஸித்³த⁴ம் தத்கிம் விசாரேணேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்ம சேதி ।

ஸர்வம் க²ல்வித³ம் ப்³ரஹ்மேத்யாதௌ³ ப்³ரஹ்மண: ஸர்வாத்மத்வஶ்ரவணாத³திரிக்தவிஷயாபா⁴வாதா³த்மாநமேவாவேதி³தி பக்ஷஸ்ய ஸாவகாஶதேத்யர்த²: ।

கிம்ஶப்³த³ஸ்ய ப்ரஶ்நார்த²த்வமுக்த்வா(அ)(அ)க்ஷேபார்த²மாஹ —

தத்³யதீ³தி ।

ப்³ரஹ்ம ஹி கிஞ்சித³ஜ்ஞாத்வா ஸர்வமப⁴வஜ்ஜ்ஞாத்வா வா ? நா(அ)(அ)த்³யோ ப்³ரஹ்மவித்³யாநர்த²க்யாதி³த்யுக்த்வா த்³விதீயமநுவத³தி —

அதே²தி ।

ஸ்வரூபமந்யத்³வா ஜ்ஞாத்வா ப்³ரஹ்மண: ஸர்வாபத்திரிதி விகல்ப்யோப⁴யத்ர ஸாதா⁴ரணம் தூ³ஷணமாஹ —

விஜ்ஞாநேதி ।

த்³விதீயே தோ³ஷாந்தரமாஹ —

அநவஸ்தே²தி ।

ப³ஹிரேவா(அ)(அ)க்ஷேபம் பரிஹரதி —

ந தாவதி³தி ।

அஜ்ஞாத்வைவ ப்³ரஹ்மண: ஸர்வபா⁴வோ(அ)ஸ்மதா³தே³ஸ்து ஜ்ஞாநாதி³தி ஶாஸ்த்ரார்தே² வைரூப்யம் । ந சாஸ்மதா³தே³ரபி தத³ந்தரேண தத்³பா⁴வ: ஶாஸ்த்ராநர்த²க்யாத் ।

ஜ்ஞாநாத்³ப்³ரஹ்மண: ஸர்வபா⁴வாபக்ஷே ஸ்வோக்தம் தோ³ஷமாக்ஷேப்தா ஸ்மாரயதி —

ப²லேதி ।

ஸ்வதோ(அ)பரிச்சி²ந்நம் ப்³ரஹ்மாவித்³யாதத்கார்யஸம்ப³ந்தா⁴த்பரிச்சி²ந்நவத்³பா⁴தி தந்நிவ்ருத்த்யௌபாதி⁴கம் ஸர்வபா⁴வஸ்ய ஸாத்⁴யத்வம் ந சாநவஸ்தா² ஜ்ஞேயாந்தராநங்கீ³காராந்நாபி[ஸ்வ]க்ரியாவிரோதோ⁴ விஷயத்வமந்தரேண வாக்யீயபு³த்³தி⁴வ்ருத்தௌ ஸ்பு²ரணாதி³தி பரிஹரதி —

நைகோ(அ)பீதி ।

ஏதேந வித்³யாவையர்த்²யமபி பரிஹ்ருதமித்யாஹ —

அர்தே²தி ।

யத்³யபி ப்³ரஹ்மாபரிச்சி²ந்நம் நித்யஸித்³த⁴ம் ததா²(அ)பி தத்ராவித்³யாதத்கார்யத்⁴வம்ஸரூபஸ்யார்த²விஶேஷஸ்ய ஜ்ஞாநாது³பபத்தேர்ந தத்³வையர்த்²யமித்யர்த²: ॥9॥

இதா³நீம் ப்ரஶ்நமநூத்³ய தது³த்தரத்வேந ப்³ரஹ்மேத்யாதி³ஶ்ருதிமவதாரயதி —

யதீ³த்யாதி³நா ।

அத்ர வ்ருத்திக்ருதாம் மதாநுஸாரேண ப்³ரஹ்மஶப்³தா³ர்த²மாஹ —

ப்³ரஹ்மேதி ।

தஸ்ய பரிச்சி²ந்நத்வாஜ்ஞாநேந ஸர்வபா⁴வஸ்ய ஸாத்⁴யத்வஸம்ப⁴வாதி³தி ஹேதுமாஹ —

ஸர்வபா⁴வஸ்யேதி ।

ஸித்³தா⁴ந்தே யதோ²க்தஹேத்வநுபபத்திம் தோ³ஷமாஹ —

ந ஹீதி ।

ஸா தர்ஹி விஜ்ஞாநஸாத்⁴யா மா பூ⁴தி³த்யத ஆஹ —

விஜ்ஞாநேதி ।

ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்ய நோபதே³ஶஜந்யஜ்ஞாநாத்³ப்³ரஹ்மபா⁴வ: ‘ஸஹஸித்³த⁴ம் சதுஷ்ட்யம்’ இதி ஸ்ம்ருதே: । ஸ்வாபா⁴விகஜ்ஞாநவத்த்வாத்தஸ்மாத்தத்ஸர்வமப⁴வதி³தி சோபதே³ஶாதீ⁴நதீ⁴ஸாத்⁴யோ(அ)ஸௌ ஶ்ருதௌ । ந சா(அ)(அ)ஸீதி³த்யதீதகாலாவச்சே²த³ஸ்த்ரிகாலே தஸ்மிந்யுஜ்யதே । ஸமவர்ததேதி ச ஜந்மமாத்ரம் ஶ்ரூயதே । காலாத்மகே தத்ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய ஸ்வாஶ்ரயபராஹதத்வாந்மநுஷ்யாணாம் ப்ரக்ருதத்வாச்ச நாபரம் ப்³ரஹ்மேஹ ப்³ரஹ்மஶப்³த³மித்யபரிதோஷாத்³வ்ருத்திகாரமதம் ஹித்வா ப்³ரஹ்மேதி ப்³ரஹ்மபா⁴வீ புருஷோ நிர்தி³ஶ்யத இதி ப⁴ர்த்ருப்ரபஞ்சோக்திமாஶ்ரித்ய தந்மதமாஹ —

மநுஷ்யேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

ஸர்வமித்யாதி³நா ।

த்³வைதகத்வம் ஸர்வஜக³தா³த்மகமபரம் ஹிரண்யக³ர்பா⁴க்²யம் ப்³ரஹ்ம தஸ்மிந்வித்³யா ஹிரண்யக³ர்போ⁴(அ)ஹமித்யஹங்க்³ரஹோபாஸ்திஸ்தஸ்யா ஸமுச்சிதயா தத்³பா⁴வமிஹைவோபக³தோ ஹிரண்யக³ர்ப⁴பதே³ யத்³போ⁴ஜ்யம் ததோ(அ)பி தோ³ஷத³ர்ஶநாத்³விரக்த: ஸர்வகர்மப²லப்ராப்த்யா நிவ்ருத்திகாமாதி³நிக³ட³: ஸாத்⁴யாந்தராபா⁴வாத்³வித்³யாமேவார்த²யமாநஸ்தத்³வஶாத்³ப்³ரஹ்மபா⁴வீ ஜீவோ(அ)ஸ்மிந்வாக்யே ப்³ரஹ்மஶப்³தா³ர்த² இதி ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

கத²ம் ப்³ரஹ்மபா⁴விநி ஜீவே ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸ்ய ப்ரவ்ருத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ருஷ்டஶ்சேதி ।

ஆதி³ஶப்³தே³ந “க்³ருஹஸ்த²: ஸத்³ருஶீம் பா⁴ர்யாம் விந்தே³தே”(கௌ³.த⁴.ஸூ.1.4.3)த்யாதி³ க்³ருஹ்யதே । இஹேதி ப்ரக்ருதவாக்யகத²நம் ।

ப⁴ர்த்ருப்ரபஞ்சவ்யாக்²யாநம் தூ³ஷயதி —

தந்நேதி ।

ப்³ரஹ்மஶப்³தே³ந பரஸ்மாத³ர்தா²ந்தரஸ்ய க்³ரஹே தஸ்ய ஸர்வபா⁴வாபத்தே: ஸாத்⁴யத்வாத³நித்யத்வாபத்தேர்ந தந்மதமுசிதமித்யர்த²: ।

ஸாத்⁴யஸ்யாபி மோக்ஷஸ்ய நித்யத்வமாஶங்க்ய யத்க்ருதகம் தத³நித்யமிதி ந்யாயமாஶ்ரித்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

ஸாமாந்யந்யாயம் ப்ரக்ருதே யோஜயதி —

ததே²தி ।

ப⁴வது ஸர்வபா⁴வாபத்தேரநித்யத்வம் கா ஹாநிஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அநித்யத்வே சேதி ।

கிஞ்ச ஜீவஸ்யாப்³ரஹ்மத்வம் தவாவித்³யாக்ருதம் பாரமார்தி²கம் வேதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யமநூத்³ய தூ³ஷயதி —

அவித்³யாக்ருதேதி ।

தத்ராநுவாத³பா⁴க³ம் விப⁴ஜதே —

ப்ராகி³த்யாதி³நா ।

ப்³ரஹ்மபா⁴விபுருஷகல்பநா வ்யர்தே²த்யுக்தம் வ்யக்தீகரோதி —

ததே³தி ।

தஸ்மிந்பக்ஷே யத்³ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநாத்பூர்வமபி பரமார்த²த: பரம் ப்³ரஹ்மா(அ)(அ)ஸீத்ததே³வ ப்ரக்ருதே வாக்யே ப்³ரஹ்மஶப்³தே³நோச்யத இதி யுக்தம் வக்தும் தத்³தி⁴ ப்³ரஹ்மஶப்³த³ஸ்ய முக்²யமாலம்ப³நமிதி யோஜநா ।

கௌ³ர்பா³ஹீக இதிவத³முக்²யார்தோ²(அ)பி ப்³ரஹ்மஶப்³தோ³ நிர்வஹதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

நிரதிஶயமஹத்த்வஸம்பந்நம் வஸ்து ப்³ரஹ்மஶப்³தே³ந ஶ்ருதமஶ்ருதஸ்து ப்³ரஹ்மபா⁴வீ புருஷ: ஶ்ருதஹாந்யா சாஶ்ருதகல்பநா ந ந்யாயவதீ தஸ்மாத்தத்கல்பநா ந யுக்தேதிவ்யாவர்த்யமாஹ —

நத்விதி ।

அக்³நிரதீ⁴தே(அ)நுவாகமித்யாதௌ³ ஶ்ருதஹாந்யா(அ)ஶ்ருதோபாதா³நம் த்³ருஷ்டமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

மஹத்தர இதி ।

தத்ராக்³நிஶப்³த³ஸ்ய முக்²யார்த²த்வே ஸத்யந்விதாபி⁴தா⁴நாநுபபத்த்யா வாக்யார்தா²ஸித்³தே⁴ஸ்தஜ்ஜ்ஞாநே ப்ரயோஜநே ஶ்ருதமபி ஹித்வா(அ)ஶ்ருதம் க்³ருஹ்யதே ப்ரக்ருதே த்வஸதி ப்ரயோஜநவிஶேஷே ஶ்ருதஹாந்யாதி³ர்ந யுக்திமதீத்யர்த²: । மநுஷ்யாதி⁴காரம் நிர்வோடு⁴ம் ப்³ரஹ்மபா⁴விபுருஷகல்பநேத்யாஶங்க்ய மஹத்தரவிஶேஷணம் । யத்³ப்³ரஹ்மவித்³யயேதி பரஸ்யாபி துல்யமதி⁴க்ருதத்வம் தஸ்ய சாவித்³யாத்³வாரா(அ)தி⁴காரித்வமவிருத்³த⁴மித்யக்³ரே ஸ்பு²டீப⁴விஷ்யதீதி பா⁴வ: ।

த்³விதீயம் கல்பமுத்தா²பயதி —

அவித்³யேதி ।

ப்³ரஹ்மவித்³யாவையர்த்²யப்ரஸம்கா³ந்மைவமிதி தூ³ஷயதி —

ந தஸ்யேதி ।

அநுபபத்திமேவ ஸாத⁴யதி —

ந ஹீதி ।

ஸாக்ஷாதா³ரோபமந்தரேணேதி யாவத் । வஸ்துத⁴ர்மஸ்ய பரமார்த²பூ⁴தஸ்ய பதா³ர்த²ஸ்யேத்யர்த²: ।

வித்³யாயாஸ்தர்ஹி கத²மர்த²வத்த்வம் ஸாத⁴யதி —

ந ஹீதி ।

ஸாக்ஷாதா³ரோபமந்தரேணேதி யாவத் । வஸ்துத⁴ர்மஸ்ய பரமார்த²பூ⁴தஸ்ய பதா³ர்த²ஸ்யேத்யர்த²: ।

வித்³யாயாஸ்தர்ஹி கத²மர்த²வத்த்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அவித்³யாயாஸ்த்விதி ।

ஸர்வத்ர ஶுக்த்யாதா³விதி யாவத் ।

விமதமவித்³யாத்மகம் வித்³யாநிவர்த்யத்வாத்³ரஜதாதி³வதி³த்யபி⁴ப்ரேத்ய தா³ர்ஷ்டாந்திகமாஹ —

ததே²தி ।

விமதம் ந காரகம் வித்³யாத்வாச்சு²க்திவித்³யாவதி³த்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

ந த்விதி ।

அப்³ரஹ்மத்வாதே³ர்வாஸ்தவத்வாயோகா³த³யுக்தா ப்³ரஹ்மபா⁴விபுருஷகல்பநேத்யுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்³ரஹ்மண்யவித்³யாநிவ்ருத்திர்வித்³யாப²லமித்யத்ர சோத³யதி —

ப்³ரஹ்மணீதி ।

ந ஹி ஸர்வஜ்ஞே ப்ரகாஶைகரஸே ப்³ரஹ்மண்யஜ்ஞாநமாதி³த்யே தமோவது³பபந்நமிதி பா⁴வ: ।

தஸ்யாஜ்ஞாதத்வமஜ்ஞத்வம் வா(அ)(அ)க்ஷிப்யதே ? நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

ந ப்³ராஹ்மணீதி ।

நஹி தத்த்வமஸீதி வித்³யாவிதா⁴நம் விஜ்ஞாதே ப்³ரஹ்மணி யுக்தம் பிஷ்டபிஷ்டிப்ரஸம்கா³த் । அதஸ்தத³ஜ்ஞாதமேஷ்டவ்யமித்யர்த²: ।

ப்³ரஹ்மாத்மைக்யஜ்ஞாநம் ஶாஸ்த்ரேண ஜ்ஞாப்யதே தத்³விஷயம் ச ஶ்ரவணாதி³ விதீ⁴யதே தேந தஸ்மிந்நஜ்ஞாதத்வமேஷ்டவ்யமித்யுக்தமர்த²ம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸாத⁴யதி —

ந ஹீதி ।

மித்²யாஜ்ஞாநஸ்யாஜ்ஞாநாவ்யதிரேகாத்³ப்³ரஹ்மண்யவித்³யாத்⁴யாரோபணாயாம் ஶுக்தௌ ரூப்யாரோபணம் த்³ருஷ்டாந்திதமிதி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

கல்பாந்தரமாலம்ப³தே —

ந ப்³ரூம இதி ।

ப்³ரஹ்மாவித்³யாகர்த்ரு ந ப⁴வதீத்யஸ்ய யதா²ஶ்ருதோ வா(அ)ர்த²ஸ்தத³ந்யஸ்ததா³ஶ்ரயோ(அ)ஸ்தீதி வா ? தத்ரா(அ)த்³யமங்கீ³கரோதி —

ப⁴வத்விதி ।

அநாதி³த்வாத³வித்³யாயா: கர்த்ரபேக்ஷாபா⁴வாத் விநா ச த்³வாரம் ப்³ரஹ்மணி ப்⁴ராந்த்யநப்⁴யுபக³மாதி³த்யர்த²: ।

த்³விதீயம் ப்ரத்யாஹ —

கிம் த்விதி ।

ப்³ரஹ்மணோ(அ)ந்யஶ்சேதநோ நாஸ்தீத்யத்ர ஶ்ருதிஸ்ம்ருதீருதா³ஹரதி —

நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தீத்யாதி³நா ।

ப்³ரஹ்மணோ(அ)ந்யோ(அ)சேதநோ(அ)பி நாஸ்தீத்யத்ர மந்த்ரத்³வயம் பட²தி —

யஸ்த்விதி ।

ப்³ரஹ்மணோ(அ)ந்யஸ்யாஜ்ஞஸ்யாபா⁴வே தோ³ஷமாஶங்கதே —

நந்விதி ।

கிமித³மாநர்த²க்யமவக³தே(அ)நவக³தே வா சோத்³யதே தத்ரா(அ)(அ)த்³யமங்கீ³கரோதி —

பா³ட⁴மிதி ।

த்³விதீயே நோபதே³ஶாநர்த²க்யமவக³மார்த²த்வாதி³தி த்³ரஷ்டவ்யம் ।

உபதே³ஶவத³வக³மஸ்யாபி ஸ்வப்ரகாஶே வஸ்துநி நோபயோகோ³(அ)ஸ்தீதி ஶங்கதே —

அவக³மேதி ।

அநுப⁴வமநுஸ்ருத்ய பரிஹரதி —

ந । அநவக³மேதி ।

ஸா வஸ்துநோ பி⁴ந்நா சேத³த்³வைதஹாநிரபி⁴ந்நா சேஜ்ஜ்ஞாநாதீ⁴நத்வாஸித்³தி⁴ரிதி ஶங்கதே —

தந்நிவ்ருத்தேரிதி ।

அநவக³மநிவ்ருத்தேர்த்³ருஶ்யமாநதயா ஸ்வரூபாபலாபாயோகா³த்ப்ரகாராந்தராஸம்ப⁴வாச்ச பஞ்சமப்ரகாரத்வமேஷ்டவ்யமிதி மத்வா(அ)(அ)ஹ —

ந த்³ருஷ்டேதி ।

த்³ருஷ்டமபி யுக்திவிரோதே⁴ த்யாஜ்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ருஶ்யமாநமிதி ।

த்³ருஷ்டவிருத்³த⁴மபி குதோ நேஷ்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

அநுபபந்நத்வமங்கீ³க்ருத்யோக்தம் , ததே³வ நாஸ்தீத்யாஹ —

ந சேதி ।

யுக்திவிரோதே⁴ த்³ருஷ்டிராபா⁴ஸீபா⁴வதீதி ஶங்கதே —

த³ர்ஶநேதி ।

த்³ருஷ்டிவிரோதே⁴ யுக்தேரேவா(அ)பா⁴ஸத்வம் ஸ்யாதி³தி பரிஹரதி —

தத்ராபீதி ।

அநுபபந்நத்வம் ஹி ஸர்வஸ்ய த்³ருஷ்டிப³லாதி³ஷ்டம் த்³ருஷ்டஸ்ய த்வநுபபந்நத்வே ந கிஞ்சிந்நிமித்தமஸ்தீத்யர்த²: ।

ப்³ரஹ்மபா⁴விபுருஷகல்பநாம் நிராக்ருத்ய ஸ்வபக்ஷே ஶாஸ்த்ரஸ்யார்த²வத்த்வமுக்தம் ஸம்ப்ரதி ப்ரகாராந்தரேண பூர்வபக்ஷயதி —

புண்ய இதி ।

ஆதி³ஶப்³தே³ந ‘யோ(அ)யம் விஜ்ஞாநமய: ப்ராணேஷு’(ப்³ரு. உ. 4 । 3 । 7) இத்யாத்³யா ஶ்ருதிர்க்³ருஹ்யதே । ‘குரு கர்மைவ தஸ்மாத்த்வம்’ (ப⁴. கீ³. 4 । 15) இத்யாத்³யா ஸ்ம்ருதி: । ந்யாயோ மிதோ² விருத்³த⁴யோரேகத்வாயோக³: । விலக்ஷணத்வமந்யத்வே ஹேது: ।

ஜீவஸ்ய பரஸ்மாத³ந்யத்வே(அ)பி ந தஸ்ய ததோ(அ)ந்யத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத்³விலக்ஷணஶ்சேதி ।

பரஸ்ய தத்³விலக்ஷணத்வம் ஶ்ருதிதோ த³ர்ஶயித்வா தத்ரைவோபபத்திமாஹ —

கணாதே³தி ।

க்ஷித்யாதி³கமுபலத்³பி⁴மத்கர்த்ருகம் கார்யத்வாத்³க⁴டவதி³த்யாத்³யோபபத்தி: ।

தயோர்மிதோ² பே⁴தே³ ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஸம்ஸாரேதி ।

ஜீவஸ்ய ஸ்வக³தது³:க²த்⁴வம்ஸே து³:க²ம் மே மா பூ⁴தி³த்யர்தி²த்வேந ப்ரவ்ருத்திர்த்³ருஷ்டா நேஶஸ்ய ஸா(அ)ஸ்தி து³:கா²பா⁴வாத³தோ பே⁴த³ஸ்தயோரித்யர்த²: ।

இதஶ்சேஶ்வரஸ்ய ந ப்ரவ்ருத்திர்ஹேதுப²லயோரபா⁴வாதி³த்யாஹ —

அவாகீதி ।

மிதோ² பே⁴தே³ ஶ்ரௌதம் லிங்கா³ந்தரமாஹ —

ஸோ(அ)ந்வேஷ்டவ்ய இதி ।

தத்ரைவ லிங்கா³ந்தரமாஹ —

முமுக்ஷோஶ்சேதி ।

க³திர்தே³வயாநாக்²யா தஸ்யா மார்க³விஶேஷோ(அ)ர்சிராதி³ர்தே³ஶோ க³ந்தவ்யம் ப்³ரஹ்ம தேஷாமுபதே³ஶா”ஸ்தே(அ)ர்சிஷமபி⁴ஸம்ப⁴வந்தீ”த்யாத³யஸ்ததா²(அ)பி கத²ம் பே⁴த³ஸித்³தி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அஸதீதி ।

மா பூ⁴த்³க³திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத³பா⁴வே சேதி ।

கத²ம் தர்ஹி க³த்யாதி³கமுபபத்³யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

பி⁴ந்நஸ்யேதி ।

ஜீவேஶ்வரயோர்மிதோ² பே⁴தே³ ஹேத்வந்தரமாஹ —

கர்மேதி ।

பே⁴தே³ ஸத்யுபபந்நா ப⁴வந்தீதி ஶேஷ: ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

பி⁴ந்நஶ்சேதி³தி ।

தத்³பே⁴தே³ ப்ராமாணிகே(அ)பி கத²ம் ப்³ரஹ்மபா⁴விபுருஷகல்பநேத்யாஶங்க்யோபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்³ரஹ்மபா⁴விநோ ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மஶப்³த³வாச்யத்வே ப்³ரஹ்மோபதே³ஶ்யா(அ)நர்த²க்யப்ரஸம்கா³ந்நைவமிதி தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

ப்ரஸம்க³மேவ ப்ரகடயதி —

ஸம்ஸாரீ சேதி³தி ।

விதி⁴ஶேஷத்வேந ப்³ரஹ்மோபதே³ஶோ(அ)ர்த²வாநிதி சேத்தத்ர கிம் கர்மவிதி⁴ஶேஷத்வேநோபாஸ்திவிதி⁴ஶேஷத்வேந வா தத³ர்த²வத்த்வமிதி விகல்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயதி —

தத்³விஜ்ஞாநஸ்யேதி ।

அவிநியோகா³த்³விநியோஜகஶ்ருத்யாத்³யபா⁴வாதி³தி ஶேஷ: ।

கல்பாந்தரமாத³த்தே —

ஸம்ஸாரிண இதி ।

உபதே³ஶஸ்ய ஜ்ஞாநார்த²த்வாத்தத³நபேக்ஷத்வாச்ச ஸம்பத்தேஸ்தஸ்ய கத²ம் தாத³ர்த்²யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அநிர்ஜ்ஞாதே ஹீதி ।

வ்யதிரேகமுக்த்வா(அ)ந்வயமாசஷ்டே —

நிர்ஜ்ஞாதேதி ।

பத³யோ: ஸாமாநாதி⁴கரண்யேந ஜீவப்³ரஹ்மணோரபே⁴தா³வக³மாந்ந ஸம்பத்பக்ஷ: ஸம்ப⁴வதீதி ஸமாத⁴த்தே —

நேத்யாதி³நா ।

கத²மேகத்வே க³ம்யமாநே(அ)பி ஸம்பதோ³(அ)நுபபத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அந்யஸ்ய ஹீதி ।

ஏகத்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

இத³மிதி ।

ஏகத்வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

கிஞ்ச ஸம்பத்திபக்ஷே ததா³பத்தி: ப²லமந்யத்³வேதி விகல்ப்ய த்³விதீயம் ப்ரத்யாஹ —

ந சேதி ।

ஆத்³யம் தூ³ஷயதி —

ஸம்பத்திஶ்சேதி³தி ।

’தம் யதா² யதே²’த்யாதி³வாக்யமாஶ்ரித்ய ஶங்கதே —

வசநாதி³தி ।

ஸம்பத்தேரமாநத்வாந்ந தத்³ப³லாத³ந்யஸ்யாந்யத்வமித்யாஹ – ஶ்ருதிஶ்ச ந பூர்வஸித்³த⁴ஸூத்ராதி³பா⁴வாபி⁴தா⁴யிநீ தத்ஸாத்³ருஶ்யாப்த்யா தத்³பா⁴வோபசாராத³தோ ப்³ரஹ்மபா⁴வ: ஸ்வத: ஸித்³தோ⁴ ந ஸாம்பாதி³க இத்யாஹ —

விஜ்ஞாநஸ்யேதி ।

அதா²ந்யஸ்யாந்யபா⁴வே யதோ²க்தம் வசநமேவ ஶக்த்யாத்⁴யாயகமித்யாஶங்க்யா(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ப்³ரஹ்மோபதே³ஶாநர்த²க்யப்ரஸம்கா³ந்ந ப்³ரஹ்மபா⁴விபுருஷகல்பநேத்யுக்த்வா தத்ரைவ ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஸ ஏஷ இதி ।

ப்³ரஹ்மோபதே³ஶஸ்ய ஸம்பச்சே²ஷத்வே தோ³ஷாந்தரமாஹ —

இஷ்டார்தே²தி ।

ததே³வ விவ்ருண்வந்நிஷ்டமர்த²மாசஷ்டே —

ஸைந்த⁴வேதி ।

யதோ²க்தம் வஸ்து தாத்பர்யக³ம்யமஸ்யாமுபநிஷதீ³த்யத்ர ஹேதுமாஹ —

காண்ட³த்³வயே(அ)பீதி ।

மது⁴காண்டா³வஸாநக³தமவதா⁴ரணம் த³ர்ஶயதி —

இத்யநுஶாஸநமிதி ।

முநிகாண்டா³ந்தே வ்யவஸ்தி²தமுதா³ஹரதி —

ஏதாவதி³தி ।

ந கேவலமுபதே³ஶஸ்ய ஸம்பச்சே²ஷத்வே ப்³ருஹதா³ரண்யகவிரோத⁴: கிந்து ஸர்வோபநிஷத்³விரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யாஹ —

ததே²தி ।

இஷ்டமர்த²மித்த²முக்த்வா தத்³பா³த⁴நம் நிக³மயதி —

தத்ரேதி ।

நநு ப்³ருஹதா³ரண்யகே ப்³ரஹ்மகண்டி³காயாம் ஜீவபரயோர்பே⁴தோ³(அ)பி⁴ப்ரேத உபஸம்ஹாரே த்வபே⁴த³ இதி வ்யவஸ்தா²யாம் தத்³விரோத⁴: ஶக்ய: ஸமாதா⁴துமித்யத ஆஹ —

ததா² சேதி ।

ப்³ரஹ்மபா⁴விபுருஷகல்பநாயாமுபதே³ஶாநர்த²க்யமிஷ்டார்த²பா³த⁴ஶ்சேத்யுக்தமிதா³நீம் ப்³ரஹ்மேத்யாதி³வாக்யே ப்³ரஹ்மஶப்³தே³ந பரஸ்யாக்³ரஹணே தத்³வித்³யாயா ப்³ரஹ்மவித்³யேதி ஸம்ஜ்ஞாநுபபத்திம் தோ³ஷாந்தரமாஹ —

வ்யபதே³ஶாநுபபத்தேஶ்சேதி ।

அத்ரோக்தப்³ரஹ்மஶப்³தா³ர்தா²த்³வேதி³துர்ஜீவாத³ந்யஸ்ததா³த்மாநமித்யத்ரா(அ)(அ)த்மஶப்³தே³ந பரோ க்³ருஹ்யதே தத்³வித்³யா ச ப்³ரஹ்மவித்³யேதி ஸம்ஜ்ஞாஸித்³தி⁴ரிதி ஶங்கதே —

ஆத்மேதீதி ।

வாக்யஶேஷவிரோதா⁴ந்நைவமித்யாஹ —

நாஹமிதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

அந்யஶ்சேதி ।

யதோ²க்தாவக³மே ப²லிதமாஹ —

ததா² ச ஸதீதி ।

அத்யந்தபே⁴தே³ வ்யபதே³ஶாநுபபத்திம் விஶத³யதி —

ஸம்ஸாரீதி ।

ஜீவப்³ரஹ்மணோர்பே⁴தா³பே⁴தோ³பக³மாத³பே⁴தே³ந ப்³ரஹ்மவித்³யேதி வ்யபதே³ஶ: ஸேத்ஸ்யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

ஸ்யாதாம் வா ப்³ரஹ்மாத்மநோர்பே⁴தா³பே⁴தௌ³ ததா²(அ)பி பி⁴ந்நாபி⁴ந்நவித்³யாயாம் ப்³ரஹ்மவித்³யேதி நியதோ வ்யபதே³ஶோ ந ஸ்யாதி³த்யாஹ —

ந சேதி ।

நிமித்தம் விஷய: ।

பி⁴ந்நாபி⁴ந்நவிஷயா வித்³யா ப்³ரஹ்மவிஷயாபி ப⁴வத்யேவேதி வ்யபதே³ஶஸித்³தி⁴மாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ததே³தி ।

உப⁴யாத்மகத்வாத்³வஸ்துநஸ்தத்³வித்³யா(அ)பி ததே²தி விகல்போபபத்திமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

அஸ்து தர்ஹி வஸ்து ப்³ரஹ்ம வா(அ)ப்³ரஹ்ம வா வைகல்பிகமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஶ்ரோதுரிதி ।

ஸம்ஶயிதமபி ஜ்ஞாநம் வாக்யாது³த்பத்³யதே சேத்தாவதைவ புருஷார்த²: ஶ்ரோது: ஸித்³த்⁴யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

நிஶ்சிதஞ்சேதி ।

ஶ்ரோதுர்நிஶ்சிதஜ்ஞாநஸ்ய ப²லவத்த்வே(அ)பி வக்து: ஸம்ஶயிதமர்த²ம் வத³தோ ந காசந ஹாநிரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அத இதி ।

நிஶ்சிதஸ்யைவ ஜ்ஞாநஸ்ய புமர்த²ஸாத⁴நத்வம் ந ஸம்ஶயிதஸ்யேத்யத:ஶப்³தா³ர்த²: ।

ஜீவபரயோரத்யந்தபே⁴த³ஸ்ய பே⁴தா³பே⁴த³யோஶ்சாயோகா³த்பரமேவ ப்³ரஹ்ம ப்³ரஹ்மஶப்³த³வாச்யம் ந ஜீவஸ்தத்³பா⁴வீத்யுக்தம் ஸம்ப்ரத்யத்யந்தாபே⁴த³பக்ஷே தோ³ஷமாஶங்கதே —

ப்³ரஹ்மணீதி ।

ததா³த்மாநமேவாவேதி³தி ஜ்ஞாத்ருத்வம் ப்³ரஹ்மண்யுச்யதே தத³யுக்தம் தஸ்ய ஜ்ஞாநமூர்தித்வாத³த ஏவ ந தத்கர்மத்வமபி । ந ச ஸ்வகர்த்ருகர்மஜ்ஞாநாந்முக்தி: பரஸ்ய க்ரியாகாரகப²லவிலக்ஷணத்வாத³தோ ந பரம் ப்³ரஹ்ம ப்³ரஹ்மஶப்³தி³தமித்யர்த²: ।

ஶாஸ்த்ரம் ப்³ரஹ்மணி ஸாத⁴கத்வாதி³ த³ர்ஶயதி தச்சாபௌருஷேயமதோ³ஷாந்நோபாலம்பா⁴ர்ஹம் ததா² ச தஸ்மிந்நவித்³யம் ஸாத⁴கத்வாத்³யவிருத்³த⁴மிதி ஸமாத⁴த்தே —

ந ஶாஸ்த்ரேதி ।

ஸ சாயுக்தஸ்தஸ்யாபௌருஷேயத்வேநாஸம்பா⁴விததோ³ஷத்வாதி³தி ஶேஷ: ।

நநு ப்³ரஹ்மணோ நித்யமுக்தத்வபரிரக்ஷணார்த²ம் ஶாஸ்த்ரமப்யுபாலப்⁴யதே । நேத்யாஹ —

ந சேதி ।

ஶாஸ்த்ராத்³தி⁴ ப்³ரஹ்மணோ நித்யமுக்தத்வம் க³ம்யதே ஸாத⁴கத்வாதி³தி ச தஸ்ய தேநைவோச்யதே ந சார்த⁴ஜரதீயமுசிதம் ததா² ச வாஸ்தவம் நித்யமுக்தத்வம் கல்பிதமிதரதி³த்யாஸ்தே²யம் । யதி³ தஸ்ய நித்யமுக்தத்வார்த²ம் ஸர்வதை²வ ஸாத⁴கத்வாதி³ நேஷ்யதே ததா³ ஸ்வார்த²பரித்யாக³: ஸ்யாத்ஸாத⁴கத்வாதி³நா விநா(அ)ப்⁴யுத³யநி:ஶ்ரேயஸயோரஸம்ப⁴வாத் । ந ச ப்³ரஹ்மணோ(அ)ந்யஶ்சேதநோ(அ)சேதநோ வா(அ)ஸ்தி ‘நாந்யோ(அ)தோ(அ)ஸ்தி த்³ரஷ்டா’(ப்³ரு. உ. 3 । 7 । 23) ‘ப்³ரஹ்மைவேத³ம் ஸர்வம்’ இத்யாதி³ஶ்ருதேஸ்தஸ்மாத்³யதோ²கா வ்யவஸ்தா²(அ)(அ)ஸ்தே²யேத்யர்த²: ।

கிஞ்ச ஸர்வஸ்யாபி ஸம்ஸாரஸ்ய ப்³ரஹ்மண்யவித்³யயா(அ)த்⁴யாஸாத்தத³ந்தர்பூ⁴தம் ஸாத⁴கத்வாத்³யபி தத்ராத்⁴யஸ்தமித்யப்⁴யுபக³மே கா(அ)நுபபத்திரித்யாஹ —

ந சேதி ।

தஸ்ய தஸ்மிந்கல்பிதத்வம் குதோ(அ)வக³தமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏகதே⁴தி ।

உக்தஶ்ருதிதாத்பர்யம் ஸம்கலயதி —

ஸர்வோ ஹீதி ।

ஸர்வஸ்ய த்³வைதவ்யவஹாரஸ்ய ப்³ரஹ்மணி கல்பிதத்வே ப்ரக்ருதசோத்³யஸ்யா(அ)(அ)பா⁴ஸத்வம் ப²லதீத்யாஹ —

அத்யல்பமிதி ।

பரபக்ஷம் நிராக்ருத்ய ஸ்வபக்ஷம் த³ர்ஶயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

தத்³வ்யதிரேகேண ஜக³ந்நாஸ்தீதி ஸூசயதி —

வைஶப்³த³ இதி ।

தத்பதா³ர்த²முக்த்வா த்வம்பதா³ர்த²ம் கத²யதி —

இத³மிதி ।

தயோர்வஸ்துதோ பே⁴த³ம் ஶங்கித்வா பதா³ந்தரம் வ்யாசஷ்டே —

ப்ராகி³தி ।

தஸ்யாபரிச்சி²ந்நத்வமாஹ —

ஸர்வம் சேதி ।

கத²ம் தர்ஹி விபரீததீ⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கிந்த்விதி ।

யதா²ப்ரதிபா⁴ஸம் கர்த்ருத்வாதே³ர்வாஸ்தவத்வமாஶங்க்ய ஶாஸ்த்ரவிரோதா⁴ந்மைவமித்யாஹ —

பரமார்த²தஸ்த்விதி ।

தத்³விலக்ஷணமத்⁴யஸ்தஸமஸ்தஸம்ஸாரரஹிதமிதி யாவத் ।

கிமு தத்³ப்³ரஹ்மேதி சோத்³யம் பரிஹ்ருத்ய கிம் தத³வேதி³தி சோத்³யந்தரம் ப்ரத்யாஹ —

தத்கத²ஞ்சிதி³தி ।

பூர்வவாக்யோக்தமவித்³யாவிஶிஷ்டமதி⁴காரித்வேந வ்யவஸ்தி²தம் ப்³ரஹ்ம நாஸி ஸம்ஸாரீத்யாசார்யேண த³யாவதா கத²ஞ்சித்³போ³தி⁴தமாத்மாநமேவாவேதி³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஆத்மைவ ப்ரமேயஸ்தஜ்ஞாநமேவ ப்ரமாணமித்யேவமர்த²த்வமேவகாரஸ்ய விவக்ஷந்நாஹ —

அவித்³யேதி ।

ப்ரக்ருதமாத்மஶப்³தா³ர்த²ம் விவிச்ய வக்தும் ப்ருச்ச²தி —

ப்³ரூஹீதி ।

ஸ ஏஷ இஹ ப்ரவிஷ்ட இத்யத்ரா(அ)(அ)த்மநோ த³ர்ஶிதத்வாத்ப்ராணநாதி³லிங்க³ஸ்ய தஸ்ய த்வயைவாநுஸந்தா⁴தும் ஸத்யத்வாந்நாஸ்தி வக்தவ்யமித்யாஹ —

நந்விதி ।

ஆத்மாநம் ப்ரத்யக்ஷயிதும் ப்ருச்ச²தஸ்தத்பரோக்ஷவசநமநுத்தரமிதி ஶங்கதே —

நந்வஸாவிதி ।

ஆத்மாநஞ்சேத்ப்ரத்யக்ஷயிதுமிச்ச²ஸி தர்ஹி ப்ரத்யக்ஷமேவ தம் த³ர்ஶயாமீத்யாஹ —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

நேத³ம் ப்ரதிஜ்ஞாநுரூபம் ப்ரதிவசநமிதி சோத³யதி —

நந்வத்ரேதி ।

ப்ரத்யக்ஷத்வாத்³த³ர்ஶநாதி³க்ரியாயாஸ்தத்கர்து: ஸ்வரூபமபி ததே²த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

யதி³ த³ர்ஶநாதி³க்ரியாகர்த்ருஸ்வரூபோக்திமாத்ரேண ஜிஜ்ஞாஸா நோபஶாம்யதி தர்ஹி த்³ருஷ்ட்யாதி³ஸாக்ஷித்வேநா(அ)(அ)த்மோக்த்யா துஷ்யது ப⁴வாநித்யாஹ —

ஏவம் தர்ஹி த்³ருஷ்டேரிதி ।

பூர்வஸ்மாத்ப்ரதிவசநாத³ஸ்மிந்ப்ரதிவசநே த்³ரஷ்ட்ருவிஷயோ விஶேஷோ நாஸ்தீதி ஶங்கதே —

நந்விதி ।

விஶேஷாபா⁴வம் விஶத³யதி —

யதீ³த்யாதி³நா ।

க⁴டஸ்ய த்³ரஷ்டா த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேதி விஶேஷே ப்ரதீயமாநே தத³பா⁴வோக்திர்வ்யாஹதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ரஷ்டவ்ய ஏவேதி ।

ததா² த்³ரஷ்டர்யபி விஶேஷோ ப⁴விஷ்யதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

த்³ரஷ்டா த்விதி ।

வ்ருத்திமத³ந்த:கரணாவச்சி²ந்ந: ஸவிகாரோ க⁴டத்³ரஷ்டா கூடஸ்த²சிந்மாத்ரஸ்வபா⁴வ: ஸந்நிதி⁴ஸத்தாமாத்ரேண பு³த்³தி⁴தத்³வ்ருத்தீநாம் த்³ரஷ்டா த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேதி விஶேஷமங்கீ³க்ருத்ய பரிஹரதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஏததே³வ ஸ்பு²டயதி —

அஸ்தீதி ।

ஸப்தமீ த்³ரஷ்டாரமதி⁴கரோதி ।

த்³ருஷ்டேத்³ரஷ்டுஸ்தாவத³ந்வயவ்யதிரேகாப்⁴யாம் விஶேஷம் விஶத³யதி —

யோ த்³ருஷ்டேரிதி ।

ப⁴வது த்³ருஷ்டிஸத்³பா⁴வே த்³ரஷ்டு: ஸதா³ தத்³த்³ரஷ்ட்ருத்வம் ததா²(அ)பி கத²ம் கூடஸ்த²த்³ருஷ்டித்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத்ரேதி ।

நித்யத்வமுபபாத³யதி —

அநித்யா சேதி³தி ।

உக்தபக்ஷபராமர்ஶார்தா² ஸப்தமீ ।

காதா³சித்கே த்³ரஷ்ட்ருத்³ருஶ்யத்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ —

யதே²தி ।

க⁴டாதி³வத்³த்³ருஷ்டிரபி கதா³சிதே³வ த்³ரஷ்ட்ரா த்³ருஶ்யதே ந ஸர்வதே³த்யநிஷ்டாபத்திமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந சேதி ।

விகார்ணஶ்சித்தஸ்யாத்³ரஷ்ட்ருத்வம் க்ரமத்³ரஷ்ட்ருத்வமந்யதா²த்³ரஷ்ட்ருத்வம் ச த்³ருஷ்டம் தத்ஸாக்ஷிணோ வ்யாவர்தமாநம் தஸ்ய நிர்விகாரத்வம் க³மயதீதி பா⁴வ: ।

த்³ருஷ்டித்³வயம் ப்ரமாணாபா⁴வாத³ஶ்லிஷ்டமிதி ஶங்கதே —

கிமிதி ।

தது³ப⁴யமங்கீ³கரோதி —

பா³ட⁴மிதி ।

தத்ராநித்யாந் த்³ருஷ்டிமநுப⁴வேந ஸாத⁴யதி —

ப்ரஸித்³தே⁴தி ।

உக்தமர்த²ம் யுக்த்யா வ்யக்தீகரோதி —

நித்யைவேதி ।

ஸம்ப்ரதி நித்யாம் த்³ருஷ்டிம் ஶ்ருத்யா ஸமர்த²யதே —

த்³ரஷ்டுரிதி ।

தத்ரைவோபபத்திமாஹ —

அநுமாநாச்சேதி ।

ததே³வ விவ்ருணோதி —

அந்த⁴ஸ்யாபீதி ।

ஜாக³ரிதே சக்ஷுராதி³ஹீநஸ்யாபி பும்ஸ: ஸ்வப்நே வாஸநாமயக⁴டாதி³விஷயா த்³ருஷ்டிருபலப்³தா⁴ யா ச ஸா தஸ்மிந்காலே சக்ஷுராதி³ஜநிதத்³ருஷ்ட்யபா⁴வே(அ)பி ஸ்வயமவிநஶ்யந்த்யநுபூ⁴யதே ஸா த்³ரஷ்டு: ஸ்வபா⁴வபூ⁴தா த்³ருஷ்டிர்நித்யைஷ்டவ்யா । விமதம் நித்யமவ்யபி⁴சாரித்வாத்பரேஷ்டாத்மவதி³தி ப்ரயோகோ³பபத்திரித்யர்த²: ।

நந்வாத்மா த்³ருஷ்டிஸ்தத³பா⁴வஶ்சேத்கத²ம் த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேத்யுக்தமதமாஹ —

ததே²தி ।

நித்யத்வே ஹேது: —

அவிபரிலுப்தயேதி ।

நித்யத்³வயம் பரிஹர்தும் ஸ்வரூபபூ⁴தயேத்யுக்தம் । தஸ்யா த்³ருஷ்ட்யந்தராபேக்ஷாம் வாரயதி —

ஸ்வயமிதி ।

உக்தமவிபரிலுப்தத்வம் வ்யநக்தி —

இதராமிதி ।

ஆத்மா த்³ருஷ்டேர்த்³ரஷ்டேதி ஸ்தி²தே ப²லிதமாஹ —

ஏவஞ்சேதி ।

அந்யஶ்சேதநோ(அ)சேதநோ வேதி ஶேஷ: ।

நித்யத்³ருஷ்டிஸ்வபா⁴வமாத்மபதா³ர்த²ம் பரிஶோத்⁴ய ஶ்ருத்யக்ஷராணி யோஜயதி —

தத்³ப்³ரஹ்மேதி ।

வாக்யஶேஷவிரோத⁴ம் சோத³யதி —

நந்விதி ।

கிம் கர்மத்வேநா(அ)(அ)த்மநோ ஜ்ஞாநம் விருத்³த்⁴யதே கிம் வா ஸாக்ஷித்வேநேதி வாச்யம் நா(அ)(அ)த்³யோ(அ)நப்⁴யுபகா³மதி³த்யாஹ —

நேதி ।

ந த்³விதீய இத்யாஹ —

ஏவமிதி ।

ததே³வ ஸ்பஷ்டயதி —

ஏவம் த்³ருஷ்டேரிதி ।

தர்ஹி தத்³விஷயம் ஜ்ஞாநாந்தரமபேக்ஷிதவ்யமிதி குதோ விரோதோ⁴ ந ப்ரஸரதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அந்யஜ்ஞாநேதி ।

ந விப்ரதிஷேத⁴ இதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ஸம்க்³ருஹீதமர்த²ம் விவ்ருணோதி —

நசேதி ।

நித்யைவ ஸ்வரூபபூ⁴தேதி ஶேஷ: । விஜ்ஞாதத்வம் வாக்யீயபு³த்³தி⁴வ்ருத்திவ்யாப்யத்வம் । அந்யாம் த்³ருஷ்டிம் ஸ்பு²ரணலக்ஷணாம் ।

ஆத்மவிஷயஸ்பு²ரணாகாங்க்ஷாபா⁴வம் ப்ரதிபாத³யதி —

நிவர்ததே ஹீதி ।

ஆத்மநி ஸ்பு²ரணரூபே ஸ்பு²ரணஸ்யாந்யஸ்யாஸம்ப⁴வே(அ)பி குதஸ்ததா³காங்க்ஷோபஶாந்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ந ஹீதி ।

கிஞ்ச த்³ரஷ்டரி த்³ருஶ்யா(அ)த்³ருஶ்யா வா த்³ருஷ்டிரபேக்ஷ்யதே நா(அ)(அ)த்³ய இத்யாஹ —

நசேதி ।

ஆதி³த்யப்ரகாஶ்யஸ்ய ரூபாதே³ஸ்தத்ப்ரகாஶகத்வாபா⁴வாதி³தி பா⁴வ: ।

ந த்³விதீய இத்யாஹ —

நசேதி ।

ஆத்மநோ வ்ருத்திவ்யாப்யத்வே(அ)பி ஸ்பு²ரணவ்யாப்யத்வாங்கீ³கரணாந்ந வாக்யஶேஷவிரோதோ⁴(அ)ஸ்தீத்யுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

வாக்யாந்தரமாகாங்க்ஷாபூர்வகமாத³த்தே —

தத்கத²மிதி ।

தத³க்ஷராணி வ்யாசஷ்டே —

த்³ருஷ்டேரிதி ।

இதிபத³மவேதி³த்யநேந ஸம்ப³த்⁴யதே ।

ப்³ரஹ்மஶப்³த³ம் வ்யாசஷ்டே —

ப்³ரஹ்மேதீதி ।

ப்³ரஹ்மாஹம்பதா³ர்த²யோர்மிதோ² விஶேஷணவிஶேஷ்யபா⁴வமபி⁴ப்ரேத்ய வாக்யார்த²மாஹ —

ததே³வேதி ।

ஆசார்யோபதி³ஷ்டே(அ)ர்தே² ஸ்வஸ்ய நிஶ்சயம் த³ர்ஶயதி —

யதே²தி ।

இதிஶப்³தோ³ வாக்யார்த²ஜ்ஞாநஸமாப்த்யர்த²: ।

இதா³நீம் ப²லவாக்யம் வ்யாசஷ்டே —

தஸ்மாதி³தி ।

ஸர்வபா⁴வமேவ வ்யாகரோதி —

அப்³ரஹ்மேதி ।

ப்³ரஹ்மைவாவித்³யயா ஸம்ஸரதி வித்³யயாம் ச முச்யத இதி பக்ஷஸ்ய நிர்தோ³ஷத்வமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாத்³யுக்தமிதி ।

வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

யத்ப்ருஷ்டமிதி ।

யதா²(அ)க்³நிஹோத்ராதி³ மநுஷ்யத்வாதி³ஜாதிமந்தமர்தி²த்வாதி³விஶேஷணவந்தம் சாதி⁴காரிணமபேக்ஷதே ந ததா² ஜ்ஞாநமிதி வக்தும் தத்³யோ யோ தே³வாநாமித்யாதி³வாக்யம் தத³க்ஷராணி வ்யாசஷ்டே —

தத்தத்ரேதி ।

யதோ²க்தேந விதி⁴நா(அ)ந்வயாதி³க்ருதபதா³ர்த²பரிஶோத⁴நாதி³நேத்யர்த²: । ஜ்ஞாநாதே³வ முக்திர்ந ஸாத⁴நாந்தராதி³த்யேவகாரார்த²: ।

விவக்ஷிதமதி⁴கார்யநியமம் ப்ரகடயதி —

ததே²த்யாதி³நா ।

யோ ய: ப்ரத்யபு³த்⁴யத ஸ ஏவ தத³ப⁴வதி³தி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ப்³ரஹ்மைவாவித்³யயா ஸம்ஸரதி முச்யதே ச வித்³யயேத்யுக்தத்வாத்³தே³வாதீ³நாம் வித்³யாவித்³யாப்⁴யாம் ப³ந்த⁴மோக்ஷோக்திஸ்தத்³விருத்³தே⁴த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தே³வாநாமித்யாதீ³தி ।

தத்த்வத்³ருஷ்ட்யைவ பே⁴த³வசநே கா ஹாநிரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

புர இதி ।

ஆவித்³யகம் பே⁴த³மநூத்³ய தத்ததா³த்மநா ஸ்தி²தப்³ரஹ்மசைதந்யஸ்யைவ வித்³யாவித்³யாப்⁴யாம் ப³ந்த⁴மோக்ஷோக்தேர்ந பூர்வாபரவிரோதோ⁴(அ)ஸ்தீதி ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

அவித்³யாத்³ருஷ்டிமநூத்³ய தத்த்வத்³ருஷ்டிமந்வாசஷ்டே —

பரமார்த²தஸ்த்விதி ।

ப்ரபோ³தா⁴த்ப்ராக³பி தத்ர தத்ர தே³வாதி³ஶரீரேஷு பரமார்த²தோ ப்³ரஹ்மைவா(அ)(அ)ஸீச்சேதௌ³பதே³ஶிகம் ஜ்ஞாநமநர்த²கமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அந்யதை²வேதி ।

நாநாஜீவவாத³ஸ்ய து நாவகாஶ: ப்ரக்ரமவிரோதா⁴தி³த்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

ததி³தி ।

ததை²வேத்யுத்பந்நஜ்ஞாநாநுஸாரித்வபராமர்ஶ: ।

தத்³தை⁴ததி³த்யாதி³வாக்யமவதார்ய வ்யாகரோதி —

அஸ்யா இதி ।

மந்த்ரோதா³ஹரணஶ்ருதிமேவ ப்ரஶ்நத்³வாரா வ்யாசஷ்டே —

கத²மித்யாதி³நா ।

ஜ்ஞாநாந்முக்திரித்யஸ்யார்த²வாதோ³(அ)யமிதி த்³யோதயிதும் கிலேத்யுக்தம் । ஆதி³பத³ம் ஸமஸ்தவாமதே³வஸூக்தக்³ரஹணார்த²ம் ।

தத்ராவாந்தரவிபா⁴க³மாஹ —

ததே³ததி³தி ।

ஶத்ருப்ரத்யயப்ரயோக³ப்ராப்தமர்த²ம் கத²யதி —

பஶ்யந்நிதி ।

“லக்ஷணஹேத்வோ: க்ரியாயா:” இதி ஹேதௌ ஶத்ருப்ரத்யயவிதா⁴நாந்நைரந்தர்யே ச ஸதி ஹேதுத்வஸம்ப⁴வாத்ப்ரக்ருதே ச ப்ரத்யயப³லாத்³ப்³ரஹ்மவித்³யாமோக்ஷயோர்நைரந்தர்யப்ரதீதேஸ்தயா ஸாத⁴நாந்தராநபேக்ஷயா லப்⁴யம் மோக்ஷம் த³ர்ஶயதி ஶ்ருதிரித்யர்த²: ।

அத்ரோதா³ஹரணமாஹ —

பு⁴ஞ்ஜாந இதி ।

பு⁴ஜிக்ரியாமாத்ரஸாத்⁴யா ஹி த்ருப்திரத்ர ப்ரதீயதே ததா² பஶ்யந்நித்யாதா³வபி ப்³ரஹ்மவித்³யாமாத்ரஸாத்⁴யா முக்திர்பா⁴தீத்யர்த²: ।

தத்³தை⁴ததி³த்யாதி³ வ்யாக்²யாய ததி³த³மித்யத்³யவதாரயிதும் ஶங்கதே —

ஸேயமிதி ।

ஐத³ம்யுகீ³நாநாம் கலிகாலவர்திநாமிதி யாவத் ।

உத்தரவாக்யமுத்தரத்வேநாவதார்ய வ்யாகரோதி —

தத்³வ்யுத்தா²பநாயேதி ।

தஸ்ய தாடஸ்த்²யம் வாரயதி —

யத்ஸர்வபூ⁴தேதி ।

ப்ரவிஷ்டே ப்ரமாணமுக்தம் ஸ்மாரயதி —

த்³ருஷ்டீதி ।

வ்யாவ்ருத்தம் பா³ஹ்யேஷு விஷயேஷூத்ஸுகம் ஸாபி⁴லாஷம் மநோ யஸ்ய ஸ ததோ²க்த: । ஏவம்ஶப்³தா³ர்த²மேவா(அ)(அ)ஹ அஹமிதி ।

ததே³வம் ஜ்ஞாநம் விவ்ருணோதி —

அபோஹ்யேதி ।

யத்³வா மநுஷ்யோ(அ)ஹமித்யாதி³ஜ்ஞாநே பரிபந்தி²நி கத²ம் ப்³ரஹ்மாஹமிதி ஜ்ஞாநமித்யாஶங்க்யா(அ)ஹ —

அபோஹ்யேதி ।

அஹமித்யாத்மஜ்ஞாநம் ஸதா³ ஸித்³த⁴மிதி ந தத³ர்த²ம் ப்ரயதிதவ்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸம்ஸாரேதி ।

கேவலமித்யத்³விதீயத்வமுச்யதே ।

ஜ்ஞாநமுக்த்வா தத்ப²லமாஹ —

ஸோ(அ)வித்³யேதி ।

யத்து தே³வாதீ³நாம் மஹாவீர்யத்வாத்³ப்³ரஹ்மவித்³யயா முக்தி: ஸித்³த்⁴யதி நாஸ்மதா³தீ³நாமல்பவீர்யத்வாதி³தி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

நஹீதி ।

ஶ்ரேயாம்ஸி ப³ஹுவிக்⁴நாநீதி ப்ரஸித்³தி⁴மாஶ்ரித்ய ஶங்கதே —

வார்தமாநிகேஷ்விதி ।

ஶங்கோத்தரத்வேநோத்தரவாக்யமாதா³ய வ்யாகரோதி —

அத ஆஹேத்யாதி³நா ।

யதோ²க்தேநாந்வயாதி³நா ப்ரகாரேண ப்³ரஹ்மவிஜ்ஞாதுரிதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

அபிஶப்³தா³ர்த²ம் கத²யதி —

கிமுதேதி ।

அல்பவீர்யாஸ்தத்ர விக்⁴நகரணே பர்யாப்தா நேதி கிமுத வாச்யமிதி யோஜநா ।

ஆப்ராப்தப்ரதிஷேதா⁴யோக³மபி⁴ப்ரேத்ய சோத³யதி —

ப்³ரஹ்மவித்³யேதி ।

ஶங்காநிமித்தம் த³ர்ஶயந்நுத்தரமாஹ —

உச்யத இதி ।

அத⁴மர்ணாநிவோத்தமர்ணா தே³வாத³யோ மர்த்யாந்ப்ரதி விக்⁴நம் குர்வந்தீதி ஶேஷ: ।

கத²ம் தே³வாதீ³ந்ப்ரதி மர்த்யாநாம்ருணித்வம் தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்மசர்யேணேதி ।

யதா² பஶுரேவம் ஸ தே³வாநாமிதி மநுஷ்யாணாம் பஶுஸாத்³ருஶ்யஶ்ரவணாச்ச தேஷாம் பாரதந்த்ர்யாத்³தே³வாத³யஸ்தாந்ப்ரதி விக்⁴நம் குர்வந்தீத்யாஹ —

பஶ்விதி ।

’அதோ² அயம் வா ஆத்மா ஸர்வேஷாம் லோக:’ இதி ச ஸர்வப்ராணிபோ⁴க்³யத்வஶ்ருதேஶ்ச ஸர்வே தத்³விக்⁴நகரா ப⁴வந்தீத்யாஹ —

அதோ² இதி ।

லோகஶ்ருத்யபி⁴ப்ரேதமர்த²ம் ப்ரகடயதி —

ஆத்மந இதி ।

யதா²(அ)த⁴மர்ணாந்ப்ரத்யுத்தமர்ணா விக்⁴நமாசரந்தி ததா² தே³வாத³ய: ஸ்வாஸ்தி²திபரிரக்ஷணார்த²ம் பரதந்த்ராந்கர்மிண: ப்ரத்யமதத்வப்ராப்திமுத்³தி³ஶ்ய விக்⁴நம் குர்வந்தீதி தேஷாம் தாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வஶங்கா ஸாவகாஶைவேத்யர்த²: ।

பஶுநித³ர்ஶநேந விவக்ஷிதமர்த²ம் விவ்ருணோதி —

ஸ்வபஶூநிதி ।

பஶுஸ்தா²நீயாநாம் மநுஷ்யாணாம் தே³வாதி³பீ⁴ ரக்ஷ்யத்வே ஹேதுமாஹ —

மஹத்தராமிதி ।

இதஶ்ச தே³வாதீ³நாம் மநுஷ்யாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வமம்ருதத்வப்ராப்தௌ ஸம்பா⁴விதமித்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ததஶ்ச தேஷாம் தாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வம் பா⁴தீத்யாஹ —

யதே²தி ।

ஸ்வலோகோ தே³ஹ: । ஏவம்வித்த்வம் ஸர்வபூ⁴தபோ⁴ஜ்யோ(அ)ஹமிதி கல்பநாவத்த்வம் । க்ரியாபதா³நுஷங்கா³ர்த²ஶ்சகார: ।

ப்³ரஹ்மவித்த்வே(அ)பி மநுஷ்யாணாம் தே³வாதி³பாரதந்த்ர்யாவிகா⁴தாத்கிமிதி தே விக்⁴நமாசரந்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ப்³ரஹ்மவித்த்வ இதி ।

தே³வாதீ³நாம் மநுஷ்யாந்ப்ரதி விக்⁴நகர்த்ருத்வே ஶங்காமுபபாதி³தாமுபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ந கேவலமுக்தஹேதுப³லாதே³வ கிந்து ஸாமர்த்²யாச்சேத்யாஹ —

ப்ரபா⁴வவந்தஶ்சேதி ।

ஸாமர்த்²யாச்சேத்³வித்³யாப²லப்ராப்தௌ தேஷாம் விக்⁴நகரணம் தர்ஹி கர்மப²லப்ராப்தாவபி ஸ்யாதி³த்யதிப்ரஸம்க³ம் ஶங்கதே —

நந்விதி ।

ப⁴வது தேஷாம் ஸர்வத்ர விக்⁴நாசரணமித்யத ஆஹ —

ஹந்தேதி ।

அவிஸ்ரம்போ⁴ விஶ்வாஸாபா⁴வ: ।

ஸாமர்த்²யாத்³விக்⁴நகர்த்ருத்வே(அ)திப்ரஸக்த்யந்தரமாஹ —

ததே²தி ।

அதிப்ரஸம்கா³ந்தரமாஹ —

ததா² காலேதி ।

விக்⁴நகரணே ப்ரபு⁴த்வமிதி பூர்வேண ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஈஶ்வராதீ³நாம் யதோ²க்தகார்யகரத்வே ப்ரமாணமாஹ —

ஏஷாம் ஹீதி ।

“ஏஷ ஹ்யேவ ஸாது⁴ கர்ம காரயதி” । “கர்ம ஹைவ ததூ³சதுரி”(ப்³ரு. உ. 3 । 2 । 13) த்யாதி³வாக்யம் ஶாஸ்த்ரஶப்³தா³ர்த²: ।

தே³வாதீ³நாம் விக்⁴நகர்த்ருத்வவதீ³ஶ்வராதீ³நாமபி தத்ஸம்ப⁴வாத்³வேதா³ர்தா²நுஷ்டா²நே விஶ்வாஸாபா⁴வாத்தத³ப்ரமாண்யம் ப்ராப்தமிதி ப²லிதமாஹ —

அதோ(அ)பீதி ।

கிமித³மவைதி³கஸ்ய சோத்³யம் கிம் வா வைதி³கஸ்யேதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

த³த்⁴யாத்³யுத்பிபாத³யிஷயா து³க்³தா⁴த்³யாதா³நத³ர்ஶநாத்ப்ராணிநாம் ஸுக²து³:கா²தி³தாரதம்யத்³ருஷ்டே: ஸ்வபா⁴வவாதே³ ச நியதநிமித்தாதா³நவைசித்ர்யத³ர்ஶநயோரநுபபத்தேஸ்தத³யோகா³த்கர்மப²லம் ஜக³தே³ஷ்டவ்யமித்யர்த²: ।

த்³விதீயம் ப்ரத்யாஹ —

ஸுகே²தி ।

’கர்ம ஹைவ’ இத்யாத்³யா ஶ்ருதி: । ‘கர்மணா ப³த்³த்⁴யதே ஜந்து:’ இத்யாத்³யா ஸ்ம்ருதி: । ஜக³த்³வைசித்ர்யாநுபபத்திஶ்ச ந்யாய: ।

கத²மேதாவதா தே³வாதீ³நாம் கர்மப²லே விக்⁴நகர்த்ருத்வாபா⁴வஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

கர்மணாமிதி ।

கத²ம் ஹேதுஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்ய கர்மண: ஸ்வோத்பத்தௌ தே³வாத்³யபேக்ஷாம் வ்யதிரேகமுகே²ந த³ர்ஶயதி —

கர்ம ஹீதி ।

ஸ்வப²லே(அ)பி தஸ்ய தத்ஸாபேக்ஷத்வமஸ்தீத்யாஹ —

லப்³தே⁴தி ।

நிஷ்பந்நமிதி கர்ம பூர்வோக்தம் காரகமநபேக்ஷ்ய ஸ்வப²லதா³நே ஶக்தம் ந ப⁴வதீத்யர்த²: ।

கர்மண: ஸ்வோத்பத்தௌ ஸ்வப²லே ச காரகஸாபேக்ஷத்வே ஹேதுமாஹ —

க்ரியாயா ஹீதி ।

காரகாதீ³நாமநேகேஷாம் நிமித்தாநாமுபாதா³நேந ஸ்வபா⁴வோ நிஷ்பத்³யதே யஸ்யா: ஸா ததோ²க்தா தஸ்யா பா⁴வ: காரகாத்³யநேகநிமித்தோபாதா³நஸ்வாபா⁴வ்யம் தஸ்மாது³ப⁴யத்ர பரதந்த்ரம் கர்மேத்யர்த²: ।

தே³வாதீ³நாம் கர்மாபேக்ஷிதகாரகத்வே ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

இதோ(அ)பி கர்மப²லே நாவிஸ்ரம்போ⁴(அ)ஸ்தீத்யாஹ —

கர்மணாமிதி ।

ஏஷாம் தே³வாதீ³நாம் க்வசித்³விக்⁴நலக்ஷணே கார்யே கர்மணாம் வஶவர்தித்வம் ஏஷ்டவ்யம் ப்ராணிகர்மாபேக்ஷாமந்தரேண விக்⁴நகரணே(அ)திப்ரஸம்கா³த³தோந்யத்ராபி ஸர்வத்ர தேஷாம் தத³பேக்ஷா வாச்யேத்யர்த²: ।

தத்ர தேஷாம் கர்மவஶவர்தித்வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

ஸ்வஸாமர்த்²யஸ்யேதி ।

விக்⁴நலக்ஷணம் ஹி கார்யம் து³:க²முத்பாத³யதி । ந ச து³:க²ம்ருதே பாபாது³பபத்³யதே। து³:க²விஷயே பாபஸாமர்த்²யஸ்ய ஶாத்ராதி⁴க³தஸ்யாப்ரத்யாக்²யேயத்வாத்தஸ்மாத்ப்ராணிநாமத்³ருஷ்டவஶாதே³வ தே³வாத³யோ விக்⁴நகரணமித்யர்த²: ।

தே³வாதீ³நாம் கர்மபாரதந்த்ர்யே கர்ம தத்பரதந்த்ரம் ந ஸ்யாத்ப்ரதா⁴நகு³ணபா⁴வவைபரீத்யாயோகா³தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

கர்மேதி ।

இதஶ்ச நாமீஷாம் நியதோ கு³ணப்ரதா⁴நபா⁴வோ(அ)ஸ்தீத்யாஹ —

து³ர்விஜ்ஞேயஶ்சேதி ।

இதிஶப்³தோ³ ஹேத்வர்த²: । யதோ² கு³ணப்ரதா⁴நக்ருதோ மதிவிப்⁴ரமோ லோகஸ்யோபலப்⁴யதே தஸ்மாத³ஸௌ து³ர்விஜ்ஞேயோ ந நியதோ(அ)ஸ்தீதி யோஜநா ।

மதிவிப்⁴ரமே வாத³விப்ரதிபத்திம் ஹேதுமாஹ —

கர்மைவேத்யாதி³நா ।

கத²ம் தர்ஹி நிஶ்சயஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

தத்ரேதி ।

வேத³வாதா³நுதா³ஹரதி —

புண்யோ வா இதி ।

ஆதி³பதே³ந ‘த⁴ர்மரஜ்ஜ்வா வ்ரஜேதூ³ர்த்⁴வம்’ இத்யாத³ய: ஸ்ம்ருதிவாதா³ க்³ருஹ்யந்தே ।

ஸூர்யோத³யதா³ஹஸேசநாதௌ³ காலஜ்வலநஸலிலாதே³: ப்ராதா⁴ந்யப்ரஸித்³தே⁴ர்ந கர்மைவ ப்ரதா⁴நமித்யாஶங்க்யாஹ —

யத்³யபீதி ।

அநைகாந்திகத்வமப்ரதா⁴நத்வம் ।

தத்ர ஹேதுமாஹ —

ஶாஸ்த்ரேதி ।

ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிலக்ஷணம் ஶாஸ்த்ரமுதா³ஹ்ருதம் । ஜக³த்³வைசித்ர்யாநுபபத்திர்ந்யாய: ।

கர்மப²லே தே³வாதீ³நாம் விக்⁴நகர்த்ருத்வம் ப்ரஸம்கா³க³தம் நிராக்ருத்ய வித்³யாப²லே தேஷாம் ததா³ஶங்கிதம் நிராகரோதி நாவித்³யேதி । தத்ர நஞர்த²முக்த்வாநுவாத³பூர்வகம் விஶத³யதி —

யது³க்தமிதி ।

தத்ர ப்ரஶ்நபூர்வகம் பூர்வோக்தம் ஹேதும் ஸ்பு²டயதி —

கஸ்மாதி³தி ।

ஆத்மநோ ப்³ரஹ்மத்வப்ராப்திரூபாயா முக்தேரஜ்ஞாநத்⁴வஸ்திமாத்ரத்வாத்தஸ்யாஶ்ச ஜ்ஞாநேந துல்யகாலத்வாத்தஸ்மிந்ஸதி தஸ்ய ப²லஸ்யா(அ)(அ)வஶ்யகத்வாத்³தே³வாதீ³நாம் விக்⁴நாசரணே நாவகாஶோ(அ)ஸ்தீத்யர்த²: ।

உக்தமேவார்த²மாகாங்க்ஷாபூர்வகம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸமர்த²யதே —

கத²மித்யாதி³நா ।

ப்³ரஹ்மவித்³யாதத்ப²லயோ: ஸமாநகாலத்வே ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

தே³வாதீ³நாம் ப்³ரஹ்மவித்³யாப²லே விக்⁴நகர்த்ருத்வாபா⁴வே ஹேத்வந்தரமாஹ —

யத்ரேதி ।

யஸ்யாம் வித்³யாயாம் ஸத்யாம் ப்³ரஹ்மவிதோ³ தே³வாதீ³நாமாத்மத்வமேவ தஸ்யாம் ஸத்யாம் கத²ம் தே தஸ்ய விக்⁴நமாசரேயு: । ஸ்வவிஷயே தேஷாம் ப்ராதிகூல்யாசரணாநுபபத்தேரித்யர்த²: ।

உக்தே(அ)ர்தே² ஸமநந்தரவாக்யமுத்தா²ப்ய வ்யாசஷ்டே —

ததே³ததா³ஹேதி ।

கத²ம் ப்³ரஹ்மவித்³யாஸமகாலமேவ ப்³ரஹ்மவித்³தே³வாதீ³நாமாத்மா ப⁴வதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

அவித்³யாமாத்ரேதி ।

யதே²த³ம் ரஜதமிதி ரஜதாகாராயா: ஶுக்திகாயா: ஶுக்திகாத்வமவித்³யாமாத்ரவ்யவஹிதம் ததா² ப்³ரஹ்மவிதோ³(அ)பி ஸர்வாத்மத்வே தந்மாத்ரவ்யவதா⁴நாத்தஸ்யாஶ்ச வித்³யோத³யே நாந்தரீயகத்வேந நிவ்ருத்தேர்யுக்தம் வித்³யாதத்ப²லயோ: ஸ்மாநகாலத்வம் । உக்தம் சைதத்ப்ரதிவசநத³ஶாயாமித்யர்த²: ।

உக்தஸ்ய ஹேதோரபேக்ஷிதம் வத³ந்ப்³ரஹ்மவிதோ³ தே³வாத்³யாத்மத்வே ப²லிதமாஹ —

அத இதி ।

கைவல்யே தேஷாம் விக்⁴நாகர்த்ருத்வே குத்ர தத்கர்த்ருதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யஸ்ய ஹீதி ।

தேஷாம் நிரங்குஶப்ரஸரத்வம் வாரயதி —

நத்விதி ।

ஸப²ல: ப்ரயத்ந இதி பூர்வேணஸம்ப³ந்த⁴: ।

தஸ்ய நிரவகாஶத்வாதி³தி ஹேதுமாஹ —

அவஸரேதி ।

ஜ்ஞாநஸ்யாநந்தரப²லத்வாத்தத்ப²லே தே³வாதீ³நாம் ந விக்⁴நகர்த்ருதேத்யுக்தமுபேத்ய ஸ்வயூத்²ய: ஶங்கதே —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

ஜ்ஞாநஸ்யாந்தரப²லத்வே ந தத³ஜ்ஞாநம் நிவர்தயேத³ஜ்ஞாநமிவ தத்த்வஜ்ஞாநமபி ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி ஜ்ஞாநஸந்தத்யபா⁴வாத் । ந சா(அ)(அ)த்³யமேவ ஜ்ஞாநமஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸி ப்ராகி³வோர்த்⁴வமபி ராகா³தே³ஸ்தத்கார்யஸ்ய ச த்³ருஷ்டத்வாத் । அதோ தே³ஹபாதகாலீநம் ஜ்ஞாநமஜ்ஞாநம் நிவர்தயதீதி குதோ ஜீவந்முக்திரித்யர்த²: ।

அந்த்யஜ்ஞாநஸ்யாஜ்ஞாநநிவர்தகத்வம் தத்ஸந்ததேர்வா ப்ரத²மே தஸ்யாந்த்யத்வாதா³த்மவிஷயத்வாத்³வா தத்³த்⁴வம்ஸிதேதி விகல்ப்யோப⁴யத்ர த்³ருஷ்டாந்தபா⁴வம் மத்வா த்³விதீயே தோ³ஷாந்தரமாஹ —

ந ப்ரத²மேநேதி ।

ததே³வாநுமாநேந ஸ்போ²ரயதி —

யதி³ ஹீதி ।

கல்பாந்தரம் ஶங்கயதி —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

அவிச்சி²ந்நா ஜ்ஞாநஸந்ததிரஜ்ஞாநம் நிவர்தயதீத்யேத³த்³தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

ஜீவநாதி³ஹேதுக: ப்ரத்யயோ பு³பு⁴க்ஷிதோ(அ)ஹம் போ⁴க்ஷ்யே(அ)ஹமித்யாதி³லக்ஷண: । தஸ்ய பு³பு⁴க்ஷாத்³யுபப்லுதஸ்ய ப்³ரஹ்மாஸ்மீத்யவிச்சி²ந்நப்ரத்யயஸந்ததேஶ்ச விருத்³த⁴தயா யௌக³பத்³யாயோகே³ ஹேதுமாஹ —

விரோதா⁴தி³தி ।

ப்ரத்யயஸந்ததிமுபபாத³யந்நாஶங்கதே —

அதே²தி ।

உக்தரீத்யா ப்ரத்யயஸந்ததிமுபேத்ய தூ³ஷயதி —

நேத்யாதி³நா ।

தமேவ தோ³ஷம் விஶத³யதி —

இயதாமிதி ।

ஶாஸ்த்ரார்தோ² ஜ்ஞாநஸந்ததிரஜ்ஞாநம் நிவர்தயதீத்யேவமாத்மக: ।

ஆத்மேத்யேவோபாஸீதேதி ஶ்ருதேராத்மஜ்ஞாநஸந்ததிமாத்ரஸத்³பா⁴வே ததோ வித்³யாத்³வாரா(அ)வித்³யாத்⁴வஸ்திரிதி ஶாஸ்த்ரார்த²நிஶ்சயஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

ஸந்ததீதி ।

ஆத்மதீ⁴ஸந்ததே: ஸத்த்வே(அ)பி ந ஸா(அ)(அ)த்மவிஷயத்வாத்³வித்³யாத்³வாரா(அ)வித்³யாம் நிவர்தயதி । ஆத்³ய த்³வித்ரிக்ஷணஸ்தா²த்மதீ⁴ஸந்ததௌ வ்யபி⁴சாராதி³தி பரிஹரதி —

நாத்³யந்தயோரிதி ।

பூர்வஸ்மிந்ப்ரத்யயே நாவித்³யாநிவர்தகத்வமந்த்யே து ததே²த்யுக்தே தஸ்யாந்த்யத்வாத்ததா²த்வம் சேத்³த்³ருஷ்டாந்தாபா⁴வ: । ஆத்மவிஷயத்வாத்ததா²த்வே ப்ரத²மப்ரத்யயே வ்யபி⁴சார: ஸ்யாதி³த்யுக்தௌ தோ³ஷௌ । ஆத்³யா ஸந்ததிர்நாவித்³யாத்⁴வம்ஸிநீ । அந்த்யா து ததே²த்யங்கீ³காரே(அ)பி விஶேஷாபா⁴வாத³ந்த்யத்வாத்தஸ்யா நிவர்தகத்வே த்³ருஷ்டாந்தாபா⁴வ: ।

ஆத்மவிஷயத்வாத்தத்³பா⁴வே த்வநைகாந்திகத்வமித்யேதாவேவ தோ³ஷௌ ஸ்யாதாமித்யுக்தம் விவ்ருணோதி —

ப்ரத²மேதி ।

அந்த்யப்ரத்யயஸ்ய தத்ஸந்ததேஶ்சாவித்³யாநிவர்தகத்வா(அ)ஸம்ப⁴வே ப்ரத²மஸ்யாபி ராகா³த்³யநுவ்ருத்த்யா தத³யோகா³ஜ்ஜ்ஞாநமஜ்ஞாநாநிவர்தகமேவேதி சோத³யதி —

ஏவம் தர்ஹீதி ।

ஶ்ருதிவிரோதே⁴ந பரிஹரதி —

ந தஸ்மாதி³தி ।

தாஸாமர்த²வாத³த்வேநாவிவக்ஷிதத்வம் ஶங்கதே —

அர்த²வாத³ இதி சேதி³தி ।

அதிப்ரஸம்கே³ந தூ³ஷயதி —

ந ஸர்வேதி ।

யதோ²க்தஶ்ருதீநாமர்த²வாத³த்வே(அ)பி கத²ம் ஸர்வஶாகோ²பநிஷதா³ம் தத்த்வப்ரஸக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஏதாவதி³தி ।

ஏதாவந்மாத்ரார்த²த்வமாத்மஜ்ஞாநாத்தத³ஜ்ஞாநநிவ்ருத்திரித்யேதாவந்மாத்ரஸ்யார்த²ஸ்ய ஸத்³பா⁴வ: ।

அஹந்தீ⁴க³ம்யே ப்ரதீசி தாஸாம் ப்ரவ்ருத்தே: ஸம்வாத³விஸம்வாதா³ப்⁴யாம் மாநத்வாயோகா³த³ஸ்த்யேவார்த²வாத³தேதி ப்ரஸம்க³ஸ்யேஷ்டத்வம் ஶங்கதே —

ப்ரத்யக்ஷேதி ।

ப்ரமாதுரஹந்தீ⁴க³ம்யதா நா(அ)(அ)த்மநஸ்தத்ஸாக்ஷிணஸ்தஸ்ய வேதா³ந்தா ப்³ரஹ்மத்வம் போ³த⁴யந்தீதி ந ஸம்வாதா³தி³ஶங்கேத்யாஹ —

நோக்தேதி ।

வித்³வத³நுப⁴வமாஶ்ரித்யாபி ப²லஶ்ருதேரர்த²வாத³த்வம் ஸமாஹிதமித்யாஹ —

அவித்³யேதி ।

ஆத்மஜ்ஞாநஸ்ய தத³ஜ்ஞாநநிவர்தகத்வே ஸ்தி²தே பரமதஸ்ய நிரவகாஶத்வம் ப²லதீத்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

சோத்³யஸ்யாநவகாஶத்வமேவ விஶத³யதி —

அவித்³யாதீ³தி ।

ஜ்ஞாநஸந்ததேரந்த்யஜ்ஞாநஸ்ய வா(அ)ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸித்வாஸித்³தே⁴ராத்³யமேவ ஜ்ஞாநம் ததே²த்யுக்தம் ஸம்ப்ரதி பரோக்தமநுவத³தி —

யத்தூக்தமிதி ।

த³ர்ஶநாந்நா(அ)(அ)த்³யம் ஜ்ஞாநமஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸீதிஇ ஶேஷ: ।

ப்ராரப்³த⁴கர்மஶேஷஸ்ய வித்³வத்³தே³ஹஸ்தி²திஹேதுத்வாத்³விது³ஷா(அ)பி யாவதா³ரப்³த⁴க்ஷயம் ராகா³த்³யாபா⁴ஸாவிரோதா⁴த்தத்க்ஷயே ச தே³ஹாபா⁴ஸஜக³தா³பா⁴ஸயோரபா⁴வாந்நா(அ)(அ)த்³யஜ்ஞாநஸ்யாஜ்ஞாநநிவர்தகத்வாநுபபத்திரித்யுத்தரமாஹ —

ந தச்சே²ஷேதி ।

ததே³வ பேரபஞ்சயதி —

யேநேத்யாதி³நா ।

யச்ச²ப்³த³ஸ்யா(அ)(அ)க்ஷிபதீத்யநேந ஸம்ப³ந்த⁴: ।

ஆக்ஷேபகத்வநியமம் ஸாத⁴யதி —

விபரீதேதி ।

மித்²யாஜ்ஞாநேந ராகா³தி³தோ³ஷேண ச நிமித்தேந ப்ரவ்ருத்தத்வாதி³தி யாவத் । ததா²பூ⁴தஸ்யேத்யஸ்ய விவரணம் விபரீதப்ரத்யயேத்யாதி³ । கர்மைவ ஷஷ்ட்²யா விஶேஷ்யதே । தாவந்மாத்ரம் ப்ரதிபா⁴ஸமாத்ரஶரீரம் ।

ப்ராரப்³த⁴கர்மணோ(அ)ப்யஜ்ஞாநஜந்யத்வேந ஜ்ஞாநநிவர்த்யத்வாந்ந ஜ்ஞாநிநஸ்ததோ தே³ஹாபா⁴ஸாதி³ ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

முக்தேஷுவதி³தி ।

யதா² ப்ரவ்ருத்தவேக³ஸ்யேஷ்வாதே³ர்வேக³க்ஷயாதே³வாப்ரதிப³த்³த⁴ஸ்ய க்ஷயஸ்ததா² போ⁴கா³தே³வா(அ)(அ)ரப்³த⁴க்ஷயோ ‘போ⁴கே³ந த்விதரே க்ஷபயித்வா ஸம்பத்³யத’ இதி ந்யாயாந்ந ஜ்ஞாநாதி³த்யர்த²: । தத்³தே⁴துகஸ்ய விபரீதப்ரத்யயாதி³ப்ரதிபா⁴ஸகார்யஜநகஸ்யேதி யாவத் ।

நநு ஜ்ஞாநமநாரப்³த⁴கர்மவதா³ரப்³த⁴மபி கர்ம கர்மத்வாவிஶேஷாந்நிவர்தயிஷ்யதி நேத்யாஹ —

தேநேதி ।

அவித்³யாலேஶேந ஸஹா(அ)(அ)ரப்³த⁴ஸ்ய கர்மணோ வித்³யா நிவர்திகா ந ப⁴வதீத்யத்ர ஹேதுமாஹ —

அவிரோதா⁴தி³தி ।

ந ஹி ஜ்ஞாநாதா³ரப்³த⁴ம் கர்ம க்ஷீயதே தத³விரோதி⁴த்வாத³வித்³யாலேஶாச்ச தத³வஸ்தி²தேரந்யதா² ஜீவந்முக்திஶாஸ்த்ரவிரோதா⁴தி³தி பா⁴வ: ।

ஆரப்³த⁴ஸ்ய கர்மணோ ஜ்ஞாநாநிவர்த்யத்வே ஜ்ஞாநம் கர்மநிவர்தகமிதி கத²ம் ப்ரஸித்³தி⁴ரித்யாஹ —

கிம் தர்ஹீதி ।

ப்ரஸித்³தி⁴விஷயமாஹ —

ஸ்வாஶ்ரயாதி³தி ।

ஜ்ஞாநாவிரோதி⁴யத³ஜ்ஞாநகார்யமநாரப்³த⁴ம் கர்ம ஜ்ஞாநாஶ்ரயப்ரமாத்ராத்³யாஶ்ரயாத³ஜ்ஞாநாத்ப²லாத்மநா ஜந்மாபி⁴முக²ம் தந்நிவர்தகம் ஜ்ஞாநமிதி ப்ரஸித்³தி⁴ரவிருத்³தே⁴த்யர்த²: ।

விமதம் ந ஜ்ஞாநநிவர்த்ய கர்மத்வாதா³ரப்³த⁴கர்மவதி³த்யநுமாநாத³நாரப்³த⁴மபி கர்ம ந ஜ்ஞாநநிரஸ்யமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அநாக³தத்வாதி³தி ।

அநாரப்³த⁴ம் கர்ம ப²லரூபேணாப்ரவ்ருத்தத்வாத்ப்ரவ்ருத்தேந ஜ்ஞாநேந நிவர்த்யம் । ஆரப்³த⁴ம் து கர்ம ப²லரூபேண ஜாதத்வாத்தத்³போ⁴கா³த்³ருதே ந நிவ்ருத்திமர்ஹதி । அநுமாநம் த்வாக³மாபபா³தி⁴தமப்ரமாணமித்யர்த²: ।

நந்வநாரப்³த⁴கர்மநிவ்ருத்தாவபி விது³ஷஶ்சேதா³ரப்³த⁴கர்ம ந நிவர்ததே ததா² ச யதா²பூர்வம் விபரீதப்ரத்யயாதி³ப்ரவ்ருத்தேர்வித்³வத³வித்³வத்³விஶேஷோ ந ஸ்யாத³த ஆஹ —

கிஞ்சேதி ।

ஹேதுஸித்³த்⁴யர்த²ம் விபரீதப்ரத்யயவிஷயம் விஶத³யதி —

அநவத்⁴ருதேதி ।

ஸம்ப்ரதி வித்³வத்³விஷயே விஷயாபா⁴வாத்³விபரீதப்ரத்யயஸ்யாநுத்பத்திமுபந்யஸ்யதி —

ஸ சேதி ।

ஆஶயஸ்யாக்³ருஹீதவிஶேஷஸ்ய ஸாமாந்யமாத்ரஸ்யாலம்ப³நஸ்யேதி யாவத் । ஆஶ்ரயஸ்யேதி பாடே²(அ)ப்யயமேவார்த²: ।

விது³ஷோ விபரீதப்ரத்யயாதி³ப்ரதிபா⁴ஸே(அ)பி ந யதா²பூர்வம் தத்ஸத்த்வம் யஸ்ய து யதா²பூர்வம் ஸம்ஸாரித்வமித்யாதி³ந்யாயவிரோதா⁴தி³தி மத்வோக்தம் —

ந பூர்வவதி³தி ।

தத்ராநுப⁴வம் ப்ரமாணயதி —

ஶுக்திகாதா³விதி ।

யதா²(அ)ஜ்ஞாநவதோ விபரீதப்ரத்யயபா⁴வோ(அ)நுபூ⁴யதே ததா² தத்³வதோ(அ)பி க்வசித்³விபரீதப்ரத்யாயோ த்³ருஶ்யதே । ததா² ச கத²ம் தவாநுப⁴வவிரோதோ⁴ ந ப்ரஸரேதி³த்யாஶங்க்ய பரோக்ஷஜ்ஞாநவதி விபரீதப்ரத்யயஸத்த்வே(அ)பி நாபரோக்ஷஜ்ஞாநவதி தத்³தா³ர்ட்⁴யமித்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ —

க்வசித்த்விதி ।

பரோக்ஷஜ்ஞாநாதா⁴ர: ஸப்தம்யர்த²: । பஞ்சமீ த்வபரோக்ஷஜ்ஞாநார்தா² । அகஸ்மாதி³த்யஜ்ஞாநாதிரிக்தக்ல்ருப்தஸாமக்³ர்யபா⁴வோக்தி: ।

விது³ஷோ மித்²யாஜ்ஞாநாபா⁴வமுக்த்வா விபக்ஷே தோ³ஷமாஹ —

ஸம்யகி³தி ।

தத்பூர்வகமநுஷ்டா²நமாதி³ஶப்³தா³ர்த²: ।

ஸம்யக்³ஜ்ஞாநாவிஸ்ரம்பே⁴ தோ³ஷாந்தரமாஹ —

ஸர்வஞ்சேதி ।

ஜ்ஞாநாத³ஜ்ஞாநத்⁴வம்ஸே தது³த்த²மித்²யாஜ்ஞாநஸ்ய ஸவிஷயஸ்ய பா³தி⁴தத்வாந்ந விது³ஷோ ராகா³தி³ரித்யுபபாத்³ய ஜ்ஞாநாந்மோக்ஷே தஜ்ஜந்மமாத்ரேண ஶரீரம் ஸ்தி²திஹேத்வபா⁴வாத்பதேதி³தி ஸத்³யோமுக்திபக்ஷம் ப்ரத்யாஹ —

ஏதேநேதி ।

ப்ரவ்ருத்தப²லஸ்ய கர்மணோ போ⁴கா³த்³ருதே க்ஷயோ நாஸ்தீத்யுக்தேந ந்யாயேநேதி யாவத் ।

ஆரப்³த⁴கர்மணா தே³ஹஸ்தி²திமுக்த்வேதரேஷாம் ஜ்ஞாநநிவர்த்யத்வமுபஸம்ஹரதி —

ஜ்ஞாநோத்பத்தேரிதி ।

தஸ்ய ஹ ந தே³வாஶ்ச நேதி விது³ஷோ வித்³யப²லப்ராப்தௌ விக்⁴நநிஷேத⁴ஶ்ருத்யநுபபத்த்யா யதோ²க்தோ(அ)ர்தோ²பா⁴தீத்யர்த²: ।

ந கேவலம் ஶ்ருதார்தா²பத்த்யா யதோ²க்தார்த²ஸித்³தி⁴: கிந்து ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிப்⁴யாமபீத்யாஹ —

க்ஷீயந்தே சேத்யாதி³நா ।

ஜீவந்முக்திம் ஸாத⁴யதா ஜ்ஞாநப²லே ப்ரதிப³ந்தா⁴பா⁴வ உக்த இதா³நீம் பூர்வோக்தம் ஶங்காபீ³ஜமநுவத³தி —

யத்த்விதி ।

ருணித்வம் ஹி விது³ஷோ(அ)விது³ஷோ வேதி விகல்ப்யா(அ)(அ)த்³யம் தூ³ஷயந்த்³விதீயமங்கீ³கரோதி —

தந்நேத்யாதி³நா ।

ருணித்வஸ்யேதி ஶேஷ: ।

ததே³வ ஸ்பு²டயதி —

அவித்³யாவாநிதி ।

அவிது³ஷோ(அ)ஸ்தி கர்த்ருத்வாதீ³த்யத்ர மாநமாஹ —

யத்ரேதி ।

வக்ஷ்யமாணவாக்யார்த²ம் ப்ரக்ருதோபயோகி³த்வேந கத²யதி —

அநந்யதி³தி ।

ருணித்வம் விது³ஷோ நேத்யுக்தம் வ்யக்தீகர்தும் தஸ்ய நாஸ்தி கர்த்ருத்வாதீ³த்யத்ராபி ப்ரமாணமாஹ —

யத்ர புநரிதி ।

வித்³யாயாம் ஸத்யாமவித்³யாயாஸ்தத்க்ருதாநேகத்வப்⁴ரமஸ்ய ச ப்ரஹாணம் யத்ர ஸம்பத்³யதே தத்ர தஸ்மாதே³வ காரணாத்தத்கேநேத்யாதி³நா கர்மாதே³ரஸம்ப⁴வம் த³ர்ஶயதீதி யோஜநா ।

ப்ரமாணஸித்³த⁴மர்த²ம் நிக³மயதி —

தஸ்மாதி³தி ।

அவித்³யாவிஷயம்ருணித்வமித்யேதத்ப்ரபஞ்சயந்நவித்³யாஸூத்ரமவதாரயதி —

ஏதச்சேதி ।

தத³ணித்வமவித்³யாவிஷயம் யதா² ஸ்பு²டம் ப⁴வதி ததா²(அ)த² யோ(அ)ந்யாமித்யாதா³வநந்தரக்³ரந்த² ஏவ கத²தே ப்ரத²மமித்யர்த²: ।

தத³க்ஷராணி வ்யாகரோதி —

அதே²த்யாதி³நா ।

வித்³யாஸூத்ராநந்தர்யமவித்³யாஸூத்ரஸ்யாத²ஶப்³தா³ர்த²: । யாகோ³ க³ந்த⁴புஷ்பாதி³நா பூஜா । ப³ல்யுபஹாரோ நைவேத்³யஸமர்பணம் । ப்ரணிதா⁴நமைகாக்³ர்யம் । த்⁴யாநம் தத்ரைவாநந்தரிதப்ரத்யயப்ரவாஹகரணம் । ஆதி³பத³ம் ப்ரத³க்ஷிணாதி³க்³ரஹணார்த²ம் ।

பே⁴த³த³ர்ஶநமத்ரோபாஸநம் ந ஶாஸ்த்ரீயமித்யபி⁴ப்ரேத்யைததே³வ விவ்ருணோதி —

அந்யோ(அ)ஸாவிதி ।

தஸ்ய ப்ரத³க்ஷிணாதி³க்³ரஹணார்த²ம் ।

பே⁴த³த³ர்ஶநமத்ரோபாஸநம் ந ஶாஸ்த்ரீயமித்யபி⁴ப்ரேத்யைததே³வ விவ்ருணோதி —

அந்யோ(அ)ஸாவிதி ।

தஸ்ய மூலமாஹ —

ந ஸ இதி ।

வாக்யாந்தரமவதார்ய வ்யாசஷ்டே —

ந ஸ கேவலமிதி ।

ஸோ(அ)வித்³வாநேவமுக்தத்³ருஷ்டாந்தவஶாத்பஶுரிவ தே³வாநாம் ப⁴வதி தேஷாம் மத்⁴யே தஸ்யைகைகேந ப³ஹுபி⁴ருபகாரைர்போ⁴க்³யத்வாதி³தி யோஜநா ।

பஶுஸாம்யே ஸித்³த⁴மர்த²ம் கத²யதி —

அத இதி ।

அதா²நேநாவித்³யாஸூத்ரேண கிம் க்ருதம் ப⁴வதீத்யபேக்ஷாயாமவித்³யாயா: ஸம்ஸாரஹேதுத்வம் ஸூசிதமிதி வக்துமவித்³யாகார்ய கர்மப²லம் ஸம்க்ஷிபதி —

ஏதஸ்யேத்யாதி³நா ।

கர்மஸஹாயபூ⁴தா வித்³யா தே³வதாத்⁴யாநாத்மிகா । ஶாஸ்த்ரீயவத்ஸ்வாபா⁴விககர்மணோ(அ)பி த்³வைவித்⁴யம் ஸூசயிதும் சஶப்³த³: । தத்ர து ஸஹகாரிணீவித்³யா நக்³நஸ்த்ரீத³ர்ஶநாதி³ரூபேதி பே⁴த³: ।

கத²ம் யதோ²க்தம் கர்மப²லமவித்³யாவத: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யதா² சேதி ।

ஸூத்ரத்³வைவித்⁴யஸித்³த்⁴யர்த²ம் வித்³யாஸூத்ரார்த²மநுக்ராமதி —

வித்³யாயாஶ்சேதி ।

ஸூத்ராந்தராஶங்காம் வாரயதி —

ஸர்வா ஹீதி ।

கத²மேதத³வக³ம்யதே தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யதே²தி ।

மநுஷ்யாணாமவித்³யாவதாம் தே³வபஶுத்வே ஸ்தி²தே ப²லிதமாஹ —

யஸ்மாதி³தி ।

தத்ர ப்ரமாணத்வேநோத்தரம் வாக்யமுத்தா²பயதி —

ஏததி³தி ।

கிமித³மவித்³யாவதோ தே³வாதி³பாலநமித்யாஶங்க்ய வாக்யதாத்பர்யமாஹ —

இம இந்த்³ராத³ய இதி ।

அபி⁴ஸந்தி⁴ரவித்³யாவத: புருஷஸ்யேதி ஶேஷ: ।

ஏகஸ்மிந்நேவேத்யாதி³வாக்யமாதா³ய வ்யாசஷ்டே —

தத்ரேதி ।

மநுஷ்யாணாம் பஶுபா⁴வாத்³வ்யுத்தா²நமப்ரியம் தே³வாநாமிதி ஸ்தி²தே தது³பாயமபி தத்த்வஜ்ஞாநம் தேஷாம் தே³வா வித்³விஷந்தீத்யாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

தத்த்வவித்³யயா தௌ³லப்⁴யம் கத²ஞ்சநேத்யுக்தம் ।

மநுஷ்யாணாமுத்கர்ஷம் தே³வா ந ம்ருஷ்யந்தீத்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

ததா² சேதி ।

தேஷாம் ப்³ரஹ்மவித்³யயா கைவல்யப்ராப்தி: ஸுதராமநிஷ்டேதி பா⁴வ: ।

தே³வாதீ³நாம் மநுஷ்யேஷு ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநஸ்யாப்ரியத்வே(அ)பி கிம் ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அத இதி ।

தேஷாம் விக்⁴நமாரசயதாமபி⁴ப்ராயமாஹ —

அஸ்மதி³தி ।

தர்ஹி தே³வாதி³பி⁴ருபஹதாநாம் மநுஷ்யாணாம் முமுக்ஷைவ ந ஸம்பத்³யேதேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

யம் த்விதி ।

உக்தம் ஹி –
“ந தே³வா த³ண்ட³மாதா³ய ரக்ஷந்தி பஶுபாலவத் ।
யம் ஹி ரக்ஷிதுமிச்ச²ந்தி பு³த்³த்⁴யா ஸம்யோஜயந்தி தம் ॥”(விது³ரநீதி 3-40) இதி ।

தர்ஹி கிமிதி ஸர்வாநேவ தே³வா நாநுக்³ருஹ்ணந்தீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

விபரீதமிதி ।

தே³வதாபராங்முக²மமுமோசயிஷிதமிதி யாவத் ।

ஸம்ப்ரதி தே³வாப்ரியவாக்யேந த்⁴வநிதமர்த²மாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

அவித்³வத்ஸு மநுஷ்யேஷு தே³வாதீ³நாம் ஸ்வாதந்த்ர்யம் தச்ச²ப்³தா³ர்த²: ஶ்ரத்³தா⁴தி³ப்ரதா⁴நஸ்ததா³ராத⁴நபர: ஸந்தே³வாதீ³நாம் ப்ரிய: ஸ்யாத்தத்³விபக்ஷஸ்ய முமுக்ஷாவைப²ல்யாதி³த்யர்த²: ।

தத்ப்ரீத்விஷயஶ்ச தத்ப்ரஸாதா³ஸாதி³தவைஆக்³ய: ஸர்வாணி கர்மாணி ஸம்ந்யஸ்ய வித்³யாப்ராபகஶ்ரவணாதி³கம் ப்ரத்யேகாக்³ரமநா: ஸ்யாதி³த்யாஹ —

அப்ரமாதீ³தி ।

ஶ்ரவணாதி³கமநுதிஷ்ட²ந்நபி வர்ணாஶ்ரமாசாரபரோ ப⁴வேத³ந்யதா² வித்³யாலக்ஷணே ப²லே ப்ரதிப³ந்த⁴ஸம்ப⁴வாதி³த்யாஶயேநா(அ)(அ)ஹ —

வித்³யாம் ப்ரதீதி ।

ப⁴யாதி³நிமித்தா த்⁴வநேர்விக்ருதி: காகுருச்யதே । யதா²(அ)(அ)ஹ –
’காகு: ஸ்த்ரியாம் விகாரோ ய: ஶோகபீ⁴த்யாதி³பி⁴த்⁴வநே:’ இதி ।

தயா காக்வா காண்வஶ்ருதே: ஸ்வரகம்பேந ப⁴யமுபலக்ஷ்ய தே³வாதி³ப⁴ஜநே கல்ப்யதே தாத்பர்யமித்யாஹ —

காக்வேதி ॥10॥

ப்³ரஹ்மகண்டி³காமித்த²ம் வ்யாக்²யாய ப்³ரஹ்ம வா இத³மித்யாதி³வாக்யஸ்யாதீதேந ஸம்ப³ந்த⁴ம் வக்தும் வ்ருத்தம் கீர்தயதி —

ஸூத்ரித இதி ।

ஶாஸ்த்ரார்த²ஶப்³தோ³ ப்³ரஹ்மவித்³யாவிஷய: ।

ததா³ஹுரித்யாதி³நோக்தமநுவத³தி —

தஸ்ய சேதி ।

அர்த²வாத³ஸ்தத்³யோ யோ தே³வாநாமித்யதி³: । ஸம்ப³ந்தோ⁴ ஜ்ஞாநஸ்ய ஸர்வாபத்திப²லேந ஸாத்⁴யஸாத⁴நத்வமதி⁴காரிணா(அ)(அ)ஶ்ரயாஶ்ரயித்வமைக்யேந விஷயவிஷயித்வமிதி விபா⁴க³: ।

அவித்³யாஸூத்ரே வ்ருத்தம் கத²யதி —

அவித்³யாயாஶ்சேதி ।

ஸம்ஸாரஸ்யாதி⁴கார: ப்ரவ்ருத்திருத்பத்திரிதி யாவத் ।

யதா² பஶுரித்யாதி³நோக்தமநுபா⁴ஷதே —

தத்ரேதி ।

அவித்³யாதி⁴கார: ஸப்தம்யர்த²: ।

தத்ராவித்³யாகார்யம் ப்ரபஞ்சயிதுமத்⁴யாயஶேஷப்ரவ்ருத்திரிதி மந்வாநோ(அ)வித்³யாவிவர்தசாதுர்வர்ண்யஸ்ருஷ்டிப்ரகடநார்த²ம் ததே³தத்³ப்³ரஹ்மேத்யஸ்மாத்ப்ராக்தநம் வாக்யமித்யாகாங்க்ஷாபூர்வகமாஹ —

கிம் புநரிதி ।

ப்³ரஹ்ம வா இத³மித்யாதி³வாக்யமித³மா பராம்ருஶ்யதே ।

வர்ணாநேவ விஶிநஷ்டி —

யந்நிமித்தேதி ।

யைர்நிமித்தைர்ப்³ராஹ்மண்யாதி³பி⁴: ஸம்ப³த்³தே⁴ஷு கர்மஸ்வயமவித்³வாநதி⁴க்ருத: பஶுரிவ ஸம்ஸரதீதி பஶுநித³ர்ஶநஶ்ருதௌ ப்ரஸித்³த⁴ம் தாநி நிமித்தாநி த³ர்ஶயிதுமுத்தரம் வாக்யம் ப்ரவ்ருத்தமித்யர்த²: ।

அதே²த்யப்⁴யமந்த²தி³த்யத்ராநுக்³ராஹகதே³வதாஸர்க³ம் ப்ரக்ரம்யாக்³நேரேவ ஸ்ருஷ்டிருக்தா நேந்த்³ராதீ³நாமத்ர த்வவித்³யாம் ப்ரஸ்துத்ய தேஷாம் ஸோச்யதே தத்ர க: ஶ்ருதேரபி⁴ப்ராயஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

ஏதஸ்யேதி ।

பூர்வமக்³நிஸர்கா³நந்தரமிந்த்³ராதி³ஸர்கோ³ வாச்யோ(அ)பி நோக்த: ப²லாபா⁴வாத் । இஹ த்வவிது³ஷஸ்தத்கார்யவர்ணாத்³யபி⁴மாநிந: கர்மாதி⁴க்ருதிரித்யேதஸ்யார்த²ஸ்ய ப்ரத³ர்ஶநார்த²ம் ததா³வித்³யத்வவிவக்ஷயா ஸ வ்யுத்பாத்³யத இத்யர்த²: ।

அக்³நிஸர்கோ³(அ)பி தர்ஹி தத்³வத³த்ரைவ வாச்யோ விஶேஷாபா⁴வாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அக்³நேஸ்த்விதி ।

ப்ரஜாபதே: ஸ்ருஷ்டிபூர்தயே சேத³க்³நிஸ்ருஷ்டிஸ்தத்ரோக்தா ஹதேந்த்³ராதி³ஸர்கோ³(அ)பி தத்ரைவ வாச்யோ(அ)ந்யதா² தத³பூர்தேரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அயஞ்சேதி ।

தர்ஹி தத்ரோக்தஸ்ய கஸ்மாத³த்ரோக்தி: புநருக்தேரித்யாஶங்க்யைதஸ்யைவார்த²ஸ்யேத்யத்ரோக்தம் ஸ்மாரயதி —

இஹ த்விதி ।

ஸம்க³திமுக்த்வா வாக்யமாதா³ய வ்யாசஷ்டே —

ப்³ரஹ்மேதி ।

அக்³ரே க்ஷாத்ராதி³ஸர்கா³த்பூர்வமிதி யாவத் ।

வைஶப்³த³ஸ்யாவதா⁴ரணார்த²த்வம் வத³ந்வாக்யார்தோ²க்திபூர்வகமேகமித்யஸ்யார்த²மாஹ —

இத³மிதி ।

த்³விதீயமேவகாரம் வ்யாசஷ்டே —

நா(அ)(அ)ஸீதி³தி ।

கத²ம் தர்ஹி தஸ்ய கர்மாநுஷ்டா²நஸாமர்த்²யஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்ய ஸமநந்தரவாக்யம் வ்யாசஷ்டே —

தத இதி ।

ததே³வஸ்ருஷ்டமாகாங்க்ஷாத்³வாரா ஸ்பஷ்டயதி —

கிம் புநரிதி ।

ஏகா சேத்க்ஷத்ரஜாதி: ஸ்ருஷ்டா கத²ம் தர்ஹி யாந்யேதாநீதி ப³ஹூக்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ –

தத்³வ்யக்திபே⁴தே³நேதி ।

க்ஷத்ரஜாதேரேகத்வாத்கத²ம் க்ஷத்ராணீதி ப³ஹுவசநமித்யாஶங்க்ய ‘ஜாத்யாக்²யாயாமேகஸ்மிந்ப³ஹுவசநமந்யதரஸ்யாம்’(ப.ஸூ1-2-58) இதி ஸ்ம்ருதிமாஶ்ரித்யா(அ)(அ)ஹ —

ஜாதீதி ।

ப³ஹூக்தேக³த்யந்தரமாஹ —

வ்யக்தீதி ।

தாஸாம் ப³ஹுத்வாஜ்ஜாதேஶ்ச தத³பே⁴தா³த்தத்ராபி பே⁴த³முபசர்ய ப³ஹூக்திரித்யர்த²: । க்ஷத்ராணீதி ப³ஹுவசநமிதி யாவத் ।

தேஷாம் விஶேஷதோ க்³ரஹணம் க்ஷத்ரஸ்யோத்தமத்வம் க்²யாபயிதுமிதி மந்வாந: ஸந்நாஹ —

காநி புநரித்யாதி³நா ।

நநு கிமிதி தே³வேஷு க்ஷத்த்ரஸ்ருஷ்டிருச்யதே ப்³ராஹ்மணஸ்ய கர்மாநுஷ்டா²நஸாமர்த்²யஸித்³த்⁴யர்த²ம் மநுஷ்யேஷ்வேவ தத்ஸ்ருஷ்டிருபதே³ஷ்டவ்யேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தத³ந்விதி ।

ததா²(அ)பி விவக்ஷிதா ஸ்ருஷ்டிர்முக²தோ வக்தவ்யேத்யாஶங்க்யோபோத்³கா⁴தோ(அ)யமித்யாஹ —

தத³ர்த² இதி ।

தஸ்மாதி³த்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாதி³தி ।

க்ஷத்ரஸ்ய நியந்த்ருத்வவது³த்கர்ஷே ஹேத்வந்தரமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

ப்³ரஹ்மேதி ப்ரஸித்³த⁴ம் ப்³ராஹ்மண்யாக்²யமிதி யாவத் ।

உக்தம்மேவ ப்ரபஞ்சயதி —

ராஜஸூயேதி ।

ஆஸந்த்³யாம் மஞ்சிகாயாம் ।

க்ஷத்ரே ஸ்வகீயம் யஶ: ஸமர்பயதோ ப்³ராஹ்மணஸ்ய நிஷ்கர்ஷமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸைஷேதி ।

தயோர்ப்³ராஹ்மணத்வஸ்ய துல்யத்வாத்குதோ(அ)வாந்தரபே⁴த³: க்ஷத்த்ரமபி க்ரதுகாலே ப்³ராஹ்மண்யம் ப்ராப்நோதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

க்ஷத்த்ரஸ்ய ப்³ரஹ்மாபி⁴ப⁴வே தோ³ஷஶ்ரவணாச்ச தஸ்ய தத³பேக்ஷயா தத்³கு³ணத்வமித்யாஹ —

யஸ்த்விதி ।

ப்ரமாதா³த³பீதி வக்துமுஶப்³த³: । ய உ ஏநம் ஹிநஸ்தீதி ப்ரதீகக்³ரஹணம் யஸ்து புநரித்யாதி³வ்யாக்²யாநமிதி பே⁴த³: ।

ஈயஸுநஸ்தரப³ர்த²ஸ்ய ப்ரயோகே³ ஹேதுமாஹ —

பூர்வமபீதி ।

ப்³ராஹ்மணாபி⁴ப⁴வே பாபீயஸ்த்வமித்யேதது³தா³ஹரணேந பு³த்³தா⁴வாரோபயதி —

யதே²தி ॥11॥

கர்த்ருப்³ராஹ்மணஸ்ய நியந்துஶ்ச க்ஷத்ரியஸ்ய ஸ்ருஷ்டத்வாத்கிமுத்தரேணேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க்ஷத்ர இதி ।

தத்³வ்யாசஷ்டே —

கர்மண இதி ।

ப்³ரஹ்ம ப்³ராஹ்மணோ(அ)ஸ்மீத்யபி⁴மாநீ புருஷ: । ததா² க்ஷத்த்ரஸர்கா³த்பூர்வமிவேதி யாவத் ।

கத²ம் தர்ஹி லௌகிகஸாமர்த்²யஸம்பாத³நத்³வாரா கர்மாநுஷ்டா²நமத ஆஹ —

ஸ விஶமிதி ।

தே³வஜாதாநீத்யத்ர தகாரோ நிஷ்டா² ।

க³ணம் க³ணம் க்ருத்வா கிமித்யாக்²யாநம் விஶாமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

க³ணேதி ।

விஶாம் ஸமுதா³யப்ரதா⁴நத்வமத்³யாபி ப்ரத்யக்ஷமித்யாஹ —

ப்ராயேணேதி ॥12॥

கர்த்ருபாலயித்ருத⁴நார்ஜயித்ரூணாம் ஸ்ருஷ்டத்வாத்க்ருதம் வர்ணாந்தரஸ்ருஷ்ட்யேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ பரிசாரகேதி ।

ஶௌத்³ரம் வர்ணமஸ்ருஜதேத்யத்ரௌகாரோ வ்ருத்³தி⁴: ।

புஷ்யதீதி புஷேத்யுக்தத்வாத்ப்ரஶ்நஸ்யாநவகாஶத்வமாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

விஶேஷத இதி ।

பூஷஶப்³த³ஸ்யார்தா²ந்தரே ப்ரஸித்³த⁴த்வாத்கத²ம் ப்ருதி²வ்யாம் வ்ருத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வயமேவேதி ॥13॥

நநு சாதுர்வர்ண்யே ஸ்ருஷ்டே தாவதைவ கர்மாநுஷ்டா²நஸித்³தே⁴ரலம் த⁴ர்மஸ்ருஷ்ட்யேத்யத ஆஹ —

ஸ சதுர இதி ।

அநியதாஶங்க்யா நியாமகாபா⁴வே தஸ்யாநியதத்வஸம்பா⁴வநயேதி யாவத் । தச்ச²ப்³த³: ஸ்ரஷ்ட்ருப்³ரஹ்மவிஷய: ।

குதோ த⁴ர்மஸ்ய ஸர்வநியந்த்ருத்வம் க்ஷத்த்ரஸ்யைவ தத்ப்ரஸித்³தே⁴ரித்யாஹ —

தத்கத²மிதி ।

அநுப⁴வமநுஸ்ருத்ய பரிஹரதி —

உச்யத இத்யாதி³நா ।

ததே³வோதா³ஹரதி —

யதே²தி ।

ராஜ்ஞா ஸ்பர்த⁴மாந இதி ஶேஷ: ।

த⁴ர்மஸ்யோத்க்ருஷ்டத்வேந நியந்த்ருத்வே ஸத்யாத³பி⁴ந்நத்வம் ஹேத்வந்தரமாஹ —

யோ வா இதி ।

கத²ம் த⁴ர்மஸ்ய ஸத்யத்வம் ஸ ஹி புருஷத⁴ர்மோ வசநத⁴ர்ம: ஸத்யத்வமித்யவாந்தரபே⁴தா³தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ ஏவேதி ।

யதோ²க்தே விவேகே லோகப்ரஸித்³தி⁴ம் ப்ரமாணயதி —

யஸ்மாதி³தி ।

உப⁴யஶப்³தோ³ த⁴ர்மஸத்யவிஷயயோ: த⁴ர்மம் வத³தீத்யேததே³வ விப⁴ஜதே —

ப்ரஸித்³த⁴மிதி ।

யதா² ஶாஸ்த்ராநுஸாரேண வத³ந்தம் த⁴ர்மம் வத³தீதி வத³ந்தி ததா² பூர்வோக்தவத³நவைபரீத்யேந த⁴ர்மம் வத³ந்தம் ஸத்யம் வத³தீத்யாஹுரிதி யோஜநா ।

த⁴ர்மமேவ வ்யாசஷ்டே —

லௌகிகமிதி ।

ஸத்யம் வத³தீத்யேததே³வ ஸ்பு²டயதி —

ஶாஸ்த்ராதி³தி ।

கார்யகாரணபா⁴வேநாநயோரேகத்வமுபஸம்ஹரதி —

ஏததி³தி ।

ஶாஸ்த்ரார்த²ஸம்ஶயே ஶிஷ்டவ்யவஹாராந்நிஶ்சயோ யதா² யாவவராஹாதி³ஶப்³தே³ஷு, த⁴ர்மஸம்ஶயே து ஶாஸ்த்ரார்த²வஶாந்நிர்ணயோ யதா² சைத்யவந்த³நாதி³வ்யுதா³ஸேநாக்³நிஹோத்ராதௌ³ । அதோ ஹேதுஹேதுமத்³பா⁴வாது³ப⁴யோரைக்யமிதி பா⁴வ: ।

த⁴ர்மஸ்ய ஸத்யாத³பே⁴தே³ ப²லிதமாஹ —

தஸ்மாதி³தி ।

தஸ்ய ஸர்வநியந்த்ருத்வே(அ)பி ப்ரக்ருதே கிமாயாதம் ததா³ஹ —

தஸ்மாத்ஸ இதி ।

தர்ஹி யதோ²க்தத⁴ர்மவஶாதே³வ கர்மாநுஷ்டா²நஸித்³தே⁴ர்வர்ணாஶ்ரமாபி⁴மாநஸ்யாகிஞ்சித்கரத்வமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அத இதி ।

தா⁴ர்மிகத்வாத்³யபி⁴மாநோ ப்³ராஹ்மண்யாத்³யபி⁴மாநம் புரோதா⁴யாநுஷ்டா²பகஶ்சேத்தத³பி⁴மாநோ(அ)பி ததை²வாபி⁴மாநாந்தரம் புரஸ்க்ருத்யாநுஷ்டா²பயேதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

தாநி சேதி ।

ந க²ல்வவிது³ஷோ தா⁴ர்மிகஸ்ய ப்³ராஹ்மண்யாதி³ஷு நிமித்தேஷு ஸத்ஸு கர்மப்ரவ்ருத்தௌ நிமித்தாந்தரமபேக்ஷ்யதே ப்ரமாணாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ॥14॥

புநருக்திவையர்த்²யமாஶங்க்யோக்தம் —

உத்தரார்த² இதி ।

பூர்வத்ர தே³வேஷு த³ர்ஶிதஸ்ய வர்ணவிபா⁴க³ஸ்ய மநுஷ்யேஷூத்தரக்³ரந்தே²ந யோஜநார்த² இதி யாவத் ।

ஸ்ருஷ்டவர்ணசதுஷ்டயநிவிஷ்டமவாந்தரவிபா⁴க³மபி⁴தா⁴துமாரப⁴தே —

யத்ததி³தி ।

நாந்யேந தே³வாந்தரரூபேண க்ஷத்த்ராதி³விகாரமந்தரேணேதி யாவத் । விகாராந்தரமக்³நிப்³ராஹ்மணலக்ஷணம் ।

க்ஷத்த்ரியேணேத்யத்ர விவக்ஷிதமர்த²மாஹ —

இந்த்³ராதி³தே³வதாதி⁴ஷ்டி²த இதி ।

வைஶ்யேநேதி வஸ்வாத்³யதி⁴ஷ்டி²தத்வமுச்யதே । ஶூத்³ரேணேதி பூஷாதி⁴ஷ்டி²தத்வம் ।

அக்³ந்யாதி³பா⁴வமாபந்நஸ்ய க்ஷத்த்ராதி³பா⁴வோ ந து க்ஷத்த்ராதி³பா⁴வமாபந்நஸ்யாக்³ந்யாதி³பா⁴வ இத்யேதாவந்மாத்ரேண ப்³ரஹ்மணோவிக்ருதத்வாவிக்ருதத்வமக்³நிப்³ராஹ்மணஸ்துத்யர்த²முக்தமித்யபி⁴ப்ரேத்ய தஸ்மாதி³த்யாதி³ வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாதி³தி ।

யதோ²க்தப்ரார்த²நாயா ந்யாய்யத்வம் ஸாத⁴யதி —

தத³ர்த²மேவேதி ।

கர்மப²லதா³நார்த²மிதி யாவத் ।

மநுஷ்யாணாம் மத்⁴யே கமபி மநுஷ்யமவலம்ப்³ய கர்மப²லபோ⁴கா³பேக்ஷாயாமதி⁴கரணஸம்ப்ரதா³நபா⁴வேநாவஸ்தி²தாக்³நீந்த்³ராதி³நிமித்தக்ரியாபேக்ஷா நாஸ்தி கிந்து ப்³ராஹ்மணஜாதிப்ராப்திமாத்ரேண தத்ஸம்ப³த்³த⁴ம் ஜப்யாதி³கர்மாவஶ்யம்பா⁴வீதி । தந்மாத்ரேண புருஷார்த²: ஸித்⁴யதீதி ப்ரதீகக்³ரஹணபூர்வகமாஹ —

மநுஷ்யாணாமிதி ।

குத்ர தர்ஹி யதோ²க்தக்ரியாபேக்ஷேதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

யத்ர த்விதி ।

தே³வாநாம் மத்⁴யே(அ)க்³நிஸம்ப³த்³த⁴மேவ கர்ம க்ருத்வா புருஷார்த²லாபோ⁴ மநுஷ்யாணாம் மத்⁴யே து ப்³ராஹ்மண்யப்ரயுக்தஜப்யாதி³மாத்ரேண தத்ப்ராப்திரித்யத்ர ப்ரமாணமாஹ —

ஸ்ம்ருதேஶ்சேதி ।

ஜப்யக்³ரஹணம் ஜாதிமாத்ரப்ரயுக்தகர்மோபலக்ஷணார்த²ம் । அந்யத³க்³நிஸம்ப³த்³த⁴ம் கர்ம ।

கோ(அ)யம் ப்³ராஹ்மணோ நாம தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

மைத்ர இதி ।

ஸர்வேஷு பூ⁴தேஷ்வப⁴யப்ரதோ³ விஶிஷ்டஜாதிமாநிதி யாவத் ।

நநு யதோ²க்தஸ்ம்ருதேர்ப்³ராஹ்மண்யப்ரதிலம்ப⁴மாத்ராத³ப்⁴யுத³யலாபே⁴(அ)பி குதஸ்ததோ நி:ஶ்ரேயஸஸித்³தி⁴ஸ்தத்ரா(அ)(அ)ஹ —

பாரிவ்ராஜ்யேதி ।

’ப்³ராஹ்மணா வ்யுத்தா²யாத² பி⁴க்ஷாசர்யஞ்சரந்தீ’தி ப்³ராஹ்மணஸ்ய பாரிவ்ராஜ்யம் ஶ்ரூயதே । தச்ச ‘ஸம்ந்யாஸாத்³ப்³ரஹ்மண: ஸ்தா²ந’மிதி ப்³ரஹ்மலோகஸாத⁴நம் மந்யதே । அதஶ்ச ப்³ராஹ்மணஜாதிநிமித்தம் லோகமிச்ச²ந்தீதி யுக்தமித்யர்த²: ।

ப்³ராஹ்மணே மநுஷ்யேஷ்வித்யஸ்யார்த²முபஸம்ஹரதி —

தஸ்மாதி³தி ।

ஹேதுவாக்யமாதா³ய வ்யாசஷ்டே —

யஸ்மாதி³தி ।

ஹிஶப்³தா³ர்தோ² யஸ்மாதி³த்யுக்த: யத்ஸ்ரஷ்ட்ரு ப்³ரஹ்ம ததே³தாப்⁴யாம் யஸ்மத்ஸாக்ஷாத³ப⁴வத்தஸ்மாத³க்³நாவேவேத்யாதி³ யுக்தமிதி யோஜநா ।

அக்³நௌ ஹுத்வா ப்³ராஹ்மணே ச த³த்த்வா பரமாத்மலக்ஷணம் லோகமாப்துமிச்ச²ந்தீதி ப⁴ர்த்ருப்ரபஞ்சவ்யாக்²யாநமநுவத³தி —

அத்ரேதி ।

ஸப்தமீ தஸ்மாதி³த்யாதி³வாக்யவிஷயா ।

ப்ரக்ரமாலோசநாயாம் கர்மப²லமிஹ லோகஶப்³தா³ர்தோ² ந பரமாத்மா ப்ரக்ரமப⁴ங்க³ப்ரஸம்கா³தி³தி தூ³ஷயதி —

தத³ஸதி³தி ।

கர்மாதி⁴காரார்த²ம் கர்மஸு ப்ரவ்ருத்திஸித்³த்⁴யர்த²மிதி யாவத் ।

வாக்யஶேஷக³தவிஶேஷணவஶாத³பி கர்மப²லஸ்யைவாத்ர லோகஶப்³த³வாச்யத்வமித்யாஹ —

பரேண சேதி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி —

யதி³ ஹீதி ।

பரபக்ஷே ஸ்வமிதி விஶேஷணம் வ்யாவர்த்யாபா⁴வாந்ந க⁴டதே சேத்த்வத்பக்ஷே(அ)பி கத²ம் தது³பபத்திரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

ஸ்வலோகேதி ।

பரஶப்³தோ³(அ)நாத்மவிஷய: ।

நநு ப்ரக்ருதே வாக்யே லோகஶப்³தே³ந பரமாத்மா நோச்யதே சேது³த்தரவாக்யே(அ)பி தேந நாஸாவுச்யேத விஶேஷாபா⁴வாதி³த்யாஶங்க்ய விஶேஷணஸாமர்த்²யாந்நைவமித்யாஹ —

ஸ்வத்வேந சேதி ।

கர்மப²லவிஷயத்வேநாபி விஶேஷணஸ்ய நேதும் ஶக்யத்வாந்ந விஶேஷஸித்³தி⁴ரித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —

அவித்³யேதி ।

தேஷாம் ஸ்வரூபவ்யபி⁴சாரே வாக்யஶேஷம் ப்ரமாணயதி —

ப்³ரவீதி சேதி ।

உத்தரவாக்யவ்யாவர்த்யம் பூர்வபக்ஷமாஹ —

ப்³ரஹ்மணேதி ।

அத்புநரசேதநமகிஞ்சித்கரமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ —