आनन्दगिरिटीका (काठक)

த⁴ர்மாத⁴ர்மாத்³யஸம்ஸ்ருஷ்டம் கார்யகாரணவர்ஜிதம் ।
காலாதி³பி⁴ரவிச்சி²ந்நம் ப்³ரஹ்ம யத்தந்நமாம்யஹம் ॥ 1 ॥

ய: ஸாக்ஷாத்க்ருதபரமாநந்தோ³ யாவத³தி⁴காரம் யாம்யே பதே³ வர்தமாநோ(அ)கர்த்ருப்³ரஹ்மாத்மதாநுப⁴வப³லதோ பூ⁴தயாதநாநிமித்ததோ³ஷைரலிப்தஸ்வபா⁴வ ஆசார்யோ வரப்ரதா³நேந பரப்³ரஹ்மாத்மைக்யவித்³யாமுபதி³தே³ஶ யஸ்மை சோபதி³தே³ஶ தாப்⁴யாம் நமஸ்குர்வந்நாசார்யப⁴க்தேர்வித்³யாப்ராப்த்யங்க³த்வம் த³ர்ஶயதி -

ஓம் நமோ ப⁴க³வதே வைவஸ்வதாயேதி ।

அத²ஶப்³தோ³ மங்க³லார்த²: ।

சிகீர்ஷிதம் ப்ரதிஜாநீதி -

காட²கேதி ।

நநூபநிஷதோ³ வ்ருத்திர்நா(அ)(அ)ரப்³த⁴வ்யா ப்ராணிநாம் காமகலுஷிதசேதஸாமுபநிஷச்ச்²ரவணாத்பராங்முக²த்வாத்³விஶிஷ்டஸ்யாதி⁴காரிணோ து³ர்நிரூபத்வாத்³ப³ந்த⁴ஸ்ய ச ஸத்யஸ்ய கர்மப்⁴ய ஏவ நிவ்ருத்தேருபநிஷஜ்ஜந்யவித்³யாயா நிஷ்ப்ரயோஜநத்வாஜ்ஜீவஸ்ய சாஸம்ஸாரிப்³ரஹ்மாத்மதாயா: ப்ரதிபாத³யிதுமஶக்யத்வேந நிர்விஷயத்வாச்சேத்யாஶங்க்யோபநிஷச்ச²ப்³த³நிர்வசநேந வித்³யாயா விஶிஷ்டாதி⁴கார்யாதி³மத்த்வப்ரத³ர்ஶநேந தஜ்ஜநகஸ்ய க்³ரந்த²ஸ்யாபி விஶிஷ்டாதி⁴கார்யாதி³மத்த்வேந வ்யாக்²யேயத்வம் த³ர்ஶயிதும் ப்ரத²மமுபநிஷச்ச²ப்³த³ஸ்வரூபஸித்³தி⁴ம் தாவதா³ஹ -

உபநிபூர்வஸ்யேதி ।

ப்³ரஹ்மவித்³யாயாமுபநிஷச்ச²ப்³த³ஸ்ய ‘உபநிஷத³ம் போ⁴ ப்³ரூஹி’(கே.உ. 4-7) இத்யாதி³ப்ரயோக³த³ர்ஶநாத்³தா⁴த்வர்த²மாஹ -

உபநிஷச்ச²ப்³தே³நேதி ।

க்ல்ருப்தாவயவஶக்த்யைவ ப்ரயோக³ஸம்ப⁴வே ஸமுதா³யஶக்திருபநிஷச்ச²ப்³த³ஸ்ய ந கல்பநீயேத்யாஹ -

கேந புநரிதி ।

‘ஷத்³ல்ரு’ விஶரணக³த்யவஸாத³நேஷ்விதி தா⁴தோர்விஶரணமர்த²மாதா³ய யோக³வ்ருத்திமாஹ -

உச்யத இதி ।

விஷயேஷு க்ஷயிஷ்ணுத்வாதி³தோ³ஷத³ர்ஶநாத்³விரக்தா: கேசந முமுக்ஷவ: ப்ரஸித்³தா⁴ ந ஸர்வே ப⁴வத்³ருஶா: காமுகா ஏவேதி யச்ச²ப்³தே³ந ப்ரஸித்³தா⁴வத்³யோதகேந கத²யதி । ஆநுஶ்ரவிகா: ஶப்³த³ப்ரதிபந்நா: ஸ்வர்க³போ⁴கா³த³ய: ।

உபஸத்³யேதி ।

ஆசார்யோபதே³ஶால்லப்³த்⁴வா யாவத்ஸாக்ஷாத்காரம் ஶீலயந்தி ஸம்ஸார்யஸம்ஸார்யைக்யாஸம்பா⁴வநாதி³ நிரஸ்யந்தீத்யர்த²: ।

க³த்யர்த²மாதா³யா(அ)(அ)ஹ -

பூர்வோக்தேதி ।

அக்³நிவித்³யாயாமப்யவஸாத³நமாதா³யோபநிஷச்ச²ப்³த³ஸ்ய வ்ருத்திமாஹ -

லோகாதி³ரிதி ।

பூ⁴ராதி³லோகாநாமாதி³: ப்ரத²மஜோ ப்³ரஹ்மணோ ஜாதோ ப்³ரஹ்மஜ: ஸ ஏவ ஜாநாதீதி ஜ்ஞ: ।

க்³ரந்தே² து ப⁴க்த்யேதி ।

உபசாரேணோபநிஷச்ச²ப்³த³ப்ரயோக³ இத்யர்த²: ।

உபநிஷச்ச²ப்³த³நிர்வசநேந ஸித்³த⁴மர்த²மாஹ -

ஏவமித்யாதி³நா ।

ஆத்யந்திகீ நிதா³நநிவ்ருத்த்யா நிவ்ருத்திர்விவக்ஷிதா । நிதா³நம் சாந்வயவ்யதிரேகஶாஸ்த்ரந்யாயேப்⁴ய: ஸம்ஸாரஸ்யா(அ)(அ)த்மைகத்வாவித்³யா । ஸா ச ந கர்மணா விநிவர்ததே(அ)தோ வித்³யாயா: ப்ரயோஜநேந ஸாத்⁴யஸாத⁴நலக்ஷண: ஸம்ப³ந்த⁴ இத்யர்த²: । ‘வஶ’ காந்தாவித்யஸ்ய ஶத்ரந்தம் ரூபமுஶந்நிதி । ஶ்ரவ: கீர்தி: । ஸர்வமேதே⁴ந ஸர்வஸ்வத³க்ஷிணேநேஜே யஜநம் க்ருதவாநித்யர்த²: ॥ 1 ॥

ஸத³ஸி யஜ்ஞஸபா⁴யாம் யே(அ)ந்யே மிலிதா ப்³ராஹ்மணாஸ்தேப்⁴யஶ்ச ॥ 2 ॥

பீதமுத³கம் ப்ராகே³வ நோத்தரகாலம் பாநஶக்திரப்யஸ்தீத்யர்த²: ॥ 3 - 4 ॥

யதா²வஸரம் கு³ரோரிஷ்டம் ஜ்ஞாத்வா ஶுஶ்ரூஷணே ப்ரவ்ருத்திர்முக்²யா । ஆஜ்ஞாவஶேந மத்⁴யமா । தத³பரிபாலநேநாத⁴மா । மயா த³த்தேந யத்கர்தவ்யமத்³ய யமஸ்ய கரிஷ்யதி தத்கிம் கர்தவ்யமாஸீந்நாஸீதே³வ விதா⁴நாபா⁴வாத் । கத²ம் தர்ஹ்யுக்தவாநித்யத ஆஹ -

நூநமிதி ॥ 5 - 6 ॥

ஶ்ருத்யநுக்தபூர்வபா⁴ஷணாதி³கமபி கதா²யாமபேக்ஷிதம் பூரயதி -

ஸ ஏவமுக்த: பிதேதி ॥ 7 - 8 ॥

ப்ரேதீபூ⁴தோ(அ)யமாக³தோ நாவலோகநீய இதி மத்வோபேக்ஷாம் யதா² ந கரோதி ததா² ப்ரஸாத³ம் குர்வித்யாஹ -

கிஞ்ச த்வத்ப்ரஸ்ருஷ்டமிதி ॥ 9 - 10 ॥

ஔத்³தா³லகிரிதி தத்³தி⁴த: ஸ்வார்தே² வ்யாக்²யாதோ(அ)பத்யார்தே² வ்யாக்²யேய இத்யாஹ -

த்³வ்யாமுஷ்யாயணோ வேதி ।

அமுஷ்ய ப்ரக்²யாதஸ்யாபத்யமாமுஷ்யாயண: । த்³வயோ: பித்ரோ: பூர்வபா⁴ஷாதி³நா ஸம்ப³ந்தீ⁴ சாஸாவாமுஷ்யாயணஶ்ச । ந ஜாரஜ இத்யர்த²: ॥ 11 ॥

ஸ்வர்க³ஸாத⁴நமக்³நிஜ்ஞாநம் ப்ரஷ்டும் ஸ்வர்க³ஸ்வரூபம் தாவதா³ஹ -

ஸ்வர்கே³ லோக இதி ॥ 12 - 13 ॥

இயம் ச வக்ஷ்யமாணா ம்ருத்யோ: ப்ரத்நிஜ்ஞா(அ)வக³ந்தவ்யா । “ஸ த்ரேதா⁴(அ)(அ)த்மாநம் வ்யகுருத”(ப்³ரு.உ. 1-2-3) இதி ஶ்ருதேரக்³நிவாய்வாதி³த்யரூபேண ஸமஷ்டிரூபோ விராடே³வ வ்யவஸ்தி²த இதி । தேந விராட்³ரூபேணாக்³நிர்ஜக³த: ப்ரதிஷ்டே²த்யுச்யதே ॥ 14 ॥

ஸப்ரபஞ்சமக்³நிஜ்ஞாநம் சயநப்ரகரணாத்³த்³ரஷ்டவ்யமிதி ஶ்ருதிரஸ்மாந்போ³த⁴யதீத்யாஹ -

இத³ம் ஶ்ருதேர்வசநமிதி ॥ 15 - 16 ॥

விஶுத்³தி⁴ரிதி த⁴ர்மாத்³யவக³தி: ।

த்³ருஷ்ட்வா சா(அ)(அ)த்மபா⁴வேநேதி ।

அயமர்த²: - விம்ஶத்யதி⁴காநி ஸப்த ஶதாநீஷ்டகாநாம் ஸங்க்²யா ஸம்வத்ஸரஸ்யோராத்ராணி ச தாவத்ஸங்க்²யாகாந்யேவ ஸங்க்²யாஸாமாந்யாத்தைரிஷ்டகாஸ்தா²நீயைஶ்சிதோ(அ)க்³நிரஹமித்யாத்மபா⁴வேந த்⁴யாத்வேதி ॥ 16 - 17 - 18 - 19 ॥

பிதாபுத்ரஸ்நேஹாதி³ஸ்வர்க³லோகாவஸாநம் யத்³வரத்³வயஸூசிதம் ஸம்ஸாரரூபம் ததே³வ கர்மகாண்ட³ப்ரதிபாத்³யமாத்மந்யாரேபிதம் தந்நிவர்தகம் சா(அ)(அ)த்மஜ்ஞாநமித்யத்⁴யாரோபாபவாத³பா⁴வேந பூர்வோத்தரக்³ரந்த²யோ: ஸம்ப³ந்த⁴மாஹ -

ஏதாவத்³தீ⁴தி ।

ப்ரத²மவல்லீஸமாப்திபர்யந்தாக்²யாயிகாயா அவாந்தரஸம்ப³ந்த⁴மாஹ -

தமேதமர்த²மிதி ।

தே³ஹவ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வே வாதி³விப்ரதிபத்தே: ஸம்ஶயஶ்சேத்தர்ஹி ப்ரத்யக்ஷாதி³நா ஸ்வஸ்யைவ நிர்ணயஜ்ஞாநஸம்ப⁴வாத்தந்நிர்ணயஸ்ய நிஷ்ப்ரயோஜநத்வாச்ச ந தத³ர்த²: ப்ரஶ்ந: கர்தவ்ய இத்யாஶங்க்யாஹ -

அதஶ்சாஸ்மாகமிதி ।

ப்ரத்யக்ஷேண ஸ்தா²ணௌ நிர்ணீதே புருஷோ ந வேதி ஸந்தே³ஹாத³ர்ஶநாத்³வ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வே ச ஸந்தே³ஹத³ர்ஶநாந்ந ப்ரத்யக்ஷேண நிர்ணய: பரலோகஸம்ப³ந்த்⁴யாத்மநா ச கஸ்யசில்லிங்க³ஸ்யாவிநாபா⁴வாத³ர்ஶநாந்நாநுமாநேநாபி நிர்ணய இத்யர்த²: ॥ 20 - 21 - 22 ॥

ஏகைகம் புத்ரத⁴நாதீ³நாம் வரத்வேநோபந்யஸ்ய ஸமுச்சிதமிதா³நீமுபந்யஸ்யதி -

கிஞ்ச வித்தம் ப்ரபூ⁴தமிதி ।

‘அஸ்’ பு⁴வீதி தா⁴தோர்லோண்மத்⁴யமபுருஷைகவசநாந்தஸ்ய நிபாத ஏதீ⁴தி ததோ ப⁴வேதி வ்யாக்²யாதம் ॥ 23 - 24 - 25 - 26 - 27 ॥

கிஞ்சோத்க்ருஷ்டபுருஷார்த²லாபே⁴ ஸம்ப⁴வத்யத⁴மம் காமயமாநோ மூர்க² ஏவாஹம் ஸ்யாம் ததோ(அ)பி மம ஸ ஏவ வர இத்யாஹ -

யதஶ்சாஜீர்யதாமித்யாதி³நா ॥ 28 - 29 ॥

அப்⁴யுத³யநி:ஶ்ரேயஸவிபா⁴க³ப்ரத³ர்ஶநேந வித்³யா(அ)வித்³யாவிபா⁴க³ப்ரத³ர்ஶநேந ச கேவலவித்³யார்தி²தயா ஶிஷ்யம் ப்ரத²மம் ஸ்தௌதீத்யாஹ -

பரீக்ஷ்யேதி ।

ஶ்ரேய:ப்ரேயஸோரந்யதரபரித்யாகே³நைவாந்யதரோபாதா³நே ஹேதுமாஹ -

தே யத்³யபீதி ।

தே யத்³யப்யேகைகபுருஷஸம்ப³ந்தி⁴நீ ததா²(அ)பி விருத்³தே⁴ ॥ 1 - 2 - 3 - 4 - 5 ॥

ஸம்யக்ப்ராக்காலே தே³ஹபாதாதூ³ர்த்⁴வமேவேயதே க³ம்யத இதி ஶேஷ: ॥ 6 - 7 ॥

அணுத்வம் பரோக்ஷத்வம் ॥ 8 - 9 ॥

மயா ஜாநதா(அ)பி வஹ்வாயாஸம் கர்ம க்ருதம் த்வம் தீ³யமாநமபி தத்ப²லம் ந க்³ருஹ்ணாஸி மத்தோ(அ)தி⁴கப்ரஜ்ஞோ(அ)ஸீதி ஸந்தோஷாத்ஸ்தௌதீத்யாஹ -

புநரபி துஷ்ட ஆஹேதி ॥ 10 - 11 ॥

யஶ்ச த்வயா தே³ஹவ்யதிரிக்த ஆத்மா த்³ருஷ்டஸ்தஸ்யைவ பரமார்த²ஸ்வரூபஜ்ஞாநம் ஸம்ஸாரநிவர்தகம் பரமாநந்த³ப்ராப்திஸாத⁴நம் த⁴ர்ம்யம் ச நாத: பரம் ஶ்ரேய:ஸாத⁴நமஸ்தீதி ப்ருஷ்டஸ்ய வஸ்துந: ப்ரஶம்ஸயா ச ப்ரஷ்டாரம் ப்ரஶம்ஸதி -

யம் த்வம் ஜ்ஞாதுமிச்ச²ஸீத்யாதி³நா ॥ 12 - 13 ॥

யதி³ தே³ஹவ்யதிரிக்தஸ்யா(அ)(அ)த்மந: ப்ரத²மம் ப்ருஷ்டஸ்ய பரமார்த²ஸ்வரூபஜ்ஞாநமேவ ஶ்ரேய:ஸாத⁴நம் தர்ஹி ததே³வ ப்³ரூஹீத்யாஹ -

யத்³யஹம் யோக்³ய இத்யாதி³நா ।

அத ஏவ வரதா³நவ்யதிரேகேணாபூர்வோ(அ)யம் ப்ரஶ்ந இதி நா(அ)(அ)ஶங்கநீயம் பூர்வப்ருஷ்டஸ்யைவ யாதா²தத்²யப்ரஶ்ந: ப்ருஷ்டஸ்ய வஸ்துநோ விஶேஷணாந்தரம் ஜ்ஞாநஸாத⁴நம் வக்துமித்யர்த²: ॥ 14 ॥

ஸர்வே வேதா³ இதி ।

வேதை³கதே³ஶா உபநிஷத³: । அநேநோபநிஷதோ³ ஜ்ஞாநஸாத⁴நத்வேந ஸாக்ஷாத்³விநியுக்தாஸ்தபாம்ஸி கர்மாணி ஶுத்³தி⁴த்³வாரேணாவக³திஸாத⁴நாநி ।

மந்தா³தி⁴காரிணோ விசாராஸமர்த²ஸ்ய க்ரமேணாவக³திஸாத⁴நம் ஸங்க்ஷிப்யா(அ)(அ)ஹ -

ஸங்க்³ரஹேணேதி ।

யஸ்ய ஶப்³த³ஸ்யோச்சாரணே யத்ஸ்பு²ரதி தத்தஸ்ய வாச்யம் ப்ரஸித்³த⁴ம் ஸமாஹிதசித்தஸ்யோங்காரோச்சாரணே யத்³விஷயாநுபரக்தம் ஸம்வேத³நம் ஸ்பு²ரதி ததோ³ங்காரமவலம்ப்³ய தத்³வாச்யம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி த்⁴யாயேத்தத்ராப்யஸமர்த² ஓம்ஶப்³த³ ஏவ ப்³ரஹ்மத்³ருஷ்டிம் குர்யாதி³த்யர்த²: ॥ 15 - 16 ॥

ஸாத⁴நஹீநாயோபதே³ஶோ(அ)நர்த²க இதி மத்வோச்சாவசமவக³திஸாத⁴நமுகத்வா வக்தவ்யஸ்வரூபம் யத்ப்ருஷ்டம் தத³பி⁴தா⁴நாயோபக்ரமத இத்யாஹ -

அந்யத்ர த⁴ர்மாதி³த்யாதி³நேதி ।

யத்³யாத்மநோ(அ)ந்யத்³ப்³ரஹ்ம ஸ்யாத்தத்ர ஜந்மாதி³ப்ராப்த்யபா⁴வாத³ப்ராப்தநிஷேத⁴: ஸ்யாத³தோ ஜந்மாதி³ப்ரதிஷேேதே⁴ந ப்³ரஹ்மோபதி³ஶந்நாத்மஸ்வரூபமேவோபதி³ஶதீதி க³ம்யதே । மரணநிமித்தா ச நாஸ்தித்வாஶங்காத்மநோ மரணாபா⁴வே(அ)ஸ்தித்வவிஷயப்ரஶ்நஸ்யாப்யேததே³வ ப்ரதிவசநம் ப⁴வதீதி த்³ரஷ்டவ்யம் ॥ 17 - 18 ॥

யத்³யவிக்ரிய ஏவா(அ)(அ)த்மா தர்ஹி த⁴ர்மாத்³யதி⁴கார்யபா⁴வாத்தத³ஸித்³தௌ⁴ ஸம்ஸாரோபலம்ப⁴ ஏவ ந ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யாஹ -

அநாத்மஜ்ஞவிஷய ஏவேதி ।

யத³ஜ்ஞாநாத்ப்ரவ்ருத்தி: ஸ்யாத்தஜ்ஜ்ஞாநாத்ஸா குதோ ப⁴வேதி³தி ந்யாயாச்சா(அ)(அ)த்மஜ்ஞஸ்ய த⁴ர்மாதி³ நோபபத்³யதே(அ)த ஆத்மஜ்ஞ: ஸதா³ முக்த ஏவேத்யாஹ -

ந்யாயாச்சேதி ।

தது³க்தம் - “விவேகீ ஸர்வதா³ முக்த: குர்வதோ நாஸ்தி கர்த்ருதா । அலேபவாத³மாஶ்ரித்ய ஶ்ரீக்ருஷ்ணஜநகௌ யதா²” இதி ॥ 19 ॥

அகாமத்வாதி³ஸாத⁴நாந்தரவிதா⁴நார்த²முத்தரவாக்யமவதாரயதி -

கத²ம் புநரிதி ।

ஏகஸ்யாணுத்வம் மஹத்த்வம் ச விருத்³த⁴ம் கத²மநூத்³யத இத்யாஶங்க்யாணுத்வாத்³யத்⁴யாஸாதி⁴ஷ்டா²நத்வாத³ணுத்வாதி³வ்யவஹாரோ ந தத்த்வத இத்யவிரோத⁴மாஹ -

அணு மஹத்³வேதி ॥ 20 ॥

விருத்³தா⁴நேகத⁴ர்மவத்த்வாத்³து³ர்விஜ்ஞேயஶ்சேதா³த்மா கத²ம் தர்ஹி பண்டி³தஸ்யாபி ஸுஜ்ஞேய: ஸ்யாதி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ -

ஸ்தி²திக³தீதி ।

விஶ்வரூபோ மணிர்யதா² நாநாரூபோ(அ)வபா⁴ஸதே பரம் நாநாவிதோ⁴பாதி⁴ஸந்நிதா⁴நாந்ந ஸ்வதோ நாநாரூப: சிந்தாமணௌ வா யத்³யச்சிந்த்யதே தத்தச்சிந்தோபாதி⁴கமேவாவபா⁴ஸதே ந தத்த்வத:, ததா² ஸ்தி²திக³திநித்யாநித்யாத³யோ விருத்³தா⁴நேகத⁴ர்மா யேஷாம் தது³பாதி⁴வஶாதா³த்மா(அ)பி விருத்³த⁴த⁴ர்மவாநிவாவபா⁴ஸத இதி யோஜநா । இதி தஸ்ய ஸுவிஜ்ஞேயோ ப⁴வதி । உபாத்⁴யவிவிக்தத³ர்ஶிநஸ்து து³ர்விஜ்ஞேய ஏவேத்யர்த²: ।

ஸ்வதோ விருத்³த⁴த⁴ர்மவத்த்வம் நாஸ்தீத்யேததே³வ ஶ்ருதியோஜநயா த³ர்ஶயதி -

கரணாநாமித்யாதி³நா ।

ஏகதே³ஶவிஜ்ஞாநஸ்யேதி ।

மநுஷ்யோ(அ)ஹம் நீலம் பஶ்யாமீத்யாதி³பரிச்சி²ந்நவிஜ்ஞாநஸ்யேத்யர்த²: ॥ 21 - 22 ॥

ந ப³ஹுநா ஶ்ருதேநேதி ।

ஆத்மப்ரதிபாத³கோபநிஷத்³விசாராதிரிக்தாஶாஸ்த்ரஶ்ரவணேந ந லப்⁴ய: । உபநிஷத்³விசாரேணாபி கேவலேநேதி । ஸித்³தோ⁴பதே³ஶரஹிதேந ந லப்⁴யத இத்யர்த²: ।

பரமேஶ்வராசார்யாநுக்³ரஹேண து லப்⁴யத இத்யாஹ -

யமேவேதி ।

ஸ்வாத்மாநமேவ ஸாத⁴க: ஶ்ரவணமநநாதி³பி⁴ர்வ்ருணுதே ஸம்ப⁴ஜதே ஶ்ரவணாதி³காலே(அ)பி ஸோ(அ)ஹமித்யபே⁴தே³நைவாநுஸந்த⁴த்த இத்யர்த²: ।

தேநைவேதி ।

லக்ஷணயா பரமாத்மாநுக்³ரஹேணைவ வரித்ரா(அ)பே⁴தா³நுஸந்தா⁴நவதா யதா²நுஸந்தா⁴நமாத்மதயைவ பரமாத்மா லப்⁴யோ ப⁴வதீத்யர்த²: । வைபரீத்யேந வா யோஜநா । ஆத்மா த்வேஷ ப்ரகரணீ பரமாத்மா(அ)ந்தர்யாமிரூபேணா(அ)(அ)சார்யரூபேண வா வ்யவஸ்தி²தோ யமேவ முமுக்ஷும் வ்ருணுதே ப⁴ஜதே(அ)நுக்³ருஹ்ணாதி தேநைவ பரமேஶ்வராநுக்³ருஹீதேநாபே⁴தா³நுஸந்தா⁴நவதா லப்⁴யத இத்யர்த²: ॥ 23 ॥

து³ஶ்சரிதம் காயிகம் பாபம் ॥ 24 ॥

யஸ்த்வநேவம்பூ⁴த உக்தஸாத⁴நஸம்பந்நோ ந ப⁴வதி ஸ கத²ம் வேதே³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

அஶநத்வே(அ)ப்யபர்யாப்த இதி ।

அந்நத்வே(அ)ப்யஸமர்த²: ஶாகஸ்தா²நீய இத்யர்த²: । யத்ர ஸ்வே மஹிம்நி ஸ விஶ்வோபஸம்ஹர்தா வர்ததே ததா²பூ⁴தம் தம் கோ வேேேதே³தி ஸம்ப³ந்த⁴: ॥ 25 ॥

ரத²ரூபககல்பநேதி ।

ப்ரஸித்³த⁴ரத²ஸாத்³ருஶ்யகல்பநேத்யர்த²: । ருதபாநகர்தா ஜீவஸ்தாவதே³கஶ்சேதந: ஸித்³தோ⁴ த்³விதீயாந்வேஷணாயாம் லோகே ஸங்க்²யாஶ்ரவணே ஸமாநஸ்வபா⁴வே ப்ரத²மப்ரதீதித³ர்ஶநாச்சேதநதயா ஸமாநஸ்வபா⁴வ: பரமாத்மைவ த்³விதீய: ப்ரதீயதே । தஸ்ய சோபசாராத்³ருதபாத்ருத்வமித்யர்த²: । பா³ஹ்யபுருஷாகாஶஸம்ஸ்தா²நம் தே³ஹாஶ்ரய ஆகாஶப்ரதே³ஶ: ।

பஞ்சாக்³நய இதி ।

கா³ர்ஹபத்யோ த³க்ஷிணாக்³நிராஹவநீய: ஸப்⁴ய ஆவஸத்²யஶ்சேத்யேதே பஞ்சாக்³நயோ யேஷாம் தே யதோ²க்தா: । த்³யுபர்ஜந்யப்ருதி²வீபுருஷயோஷித்ஸ்வக்³நித்³ருஷ்டிம் யே குர்வந்தி தே(அ)க்³நிஹோத்ராதி³காரிணஸ்தே வா பஞ்சாக்³நய இத்யர்த²: ॥ 1 ॥

நநு ந ஸந்தி ப்³ரஹ்மவித³: பஞ்சாக்³நிவித³ஶ்ச ஸாம்ப்ரதமநுபலம்பா⁴தி³த்யாஶங்க்ய பூர்வவித்³வத³நுப⁴வவிரோத⁴மாஹ -

ய: ஸேதுரிவேத்யாதி³நா ।

பூர்வேஷாம் யத்³யபி ப்³ரஹ்மவித்த்வாதி³ ஸம்ப⁴வதி ப்ரபா⁴வாதிஶயாத்ததா²(அ)பி நா(அ)(அ)து⁴நிகாநாமல்பப்ரஜ்ஞாநாம் ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்ய சேதநத்வாத்ஸ்வாபா⁴விகீ ஜ்ஞாத்ருத்வயோக்³யதா(அ)ஸ்தீத்யபி⁴ப்ரேத்ய தாத்பர்யமாஹ -

பராபரே இதி ॥ 2 ॥

தத்ரேதி ।

தயோ: ப்ரத²மக்³ரந்தோ²க்தயோராத்மநோர்மத்⁴யே ॥ 3 ॥

ஆத்மா ரத²ஸ்வாமீ ய: கல்பிதஸ்தஸ்ய போ⁴க்த்ருத்வம் ச ந ஸ்வாபா⁴விகமித்யாஹ -

ஆத்மேந்த்³ரியமநோயுக்தமிதி ।

அௌபாதி⁴கே போ⁴க்த்ருத்வே(அ)ந்வயவ்யதிரேகௌ ஶாஸ்த்ரஞ்ச ப்ரமாணமித்யாஹ -

ந ஹி கேவலஸ்யேதி ।

வைஷ்ணவபத³ப்ராப்திஶ்ருத்யநுபபத்த்யா(அ)பி ந ஸ்வாபா⁴விகம் போ⁴க்த்ருத்வம் வாச்யமித்யாஹ -

ஏவம் ச ஸதீதி ॥ 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 ॥

ப்ரத்யகா³த்மபூ⁴தாஶ்சோதி ।

ப்ரத்யக³நபாயிஸ்வரூபபூ⁴தா இத்யர்த²: । நந்வர்தே²ப்⁴யோ மநஸ ஆரம்ப⁴கம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மம் பரம் தஸ்மாத்³ பு³த்³த்⁴யாரம்ப⁴கம் பூ⁴தஸூக்ஷ்யம் பரமிதி ந யுக்தம் । கார்யாபேக்ஷயா ஹ்யபாதா³நமுபசிதாவயவம் வ்யாபகமநபாயிஸ்வரூபம் ச ப்ரஸித்³த⁴ம் । யதா² க⁴டாதே³ர்ம்ருதா³தி³: । ந சேஹ பூ⁴தஸூக்ஷ்மாணாம் பரஸ்பரகார்யகாரணபா⁴வே மாநமஸ்தி । ஸத்யம் , ததா²(அ)பி விஷயேந்த்³ரியவ்யவஹாரஸ்ய மநோ(அ)தீ⁴நதாத³ர்ஶநாந்மநஸ்தாவத்³வ்யாபகம் கல்ப்யதே । தச்ச பரமார்த²த ஏவா(அ)(அ)த்மபூ⁴தமிதி கேஷாஞ்சித்³ ப்⁴ரமஸ்தந்நிராஸாயோக்தம் மந: ஶப்³த³வாச்யம் பூ⁴தஸூக்ஷ்மமிதி । ‘அந்நமயம் ஹி ஸோம்ய மந’(சா². உ. 6 । 5 । 4) இத்யாதி³ஶ்ருதேர்பௌ⁴திகத்வாவக³மாத³ந்நபா⁴வாபா⁴வாப்⁴யாமுபசயாபசயத³ர்ஶநாத்³பௌ⁴திகமேவ தத் । தஸ்ய ச ஸங்கல்பாதி³லக்ஷணஸ்யாத்⁴யவஸாயநியம்யத்வாத்³ பு³த்³தே⁴ேஸ்தத: பரத்வமிதி ।

பு³த்³தி⁴ஶ்சா(அ)(அ)த்மேதி கேஷாஞ்சித³பி⁴மாநஸ்தத³பநயார்த²மாஹ -

பு³த்³தி⁴ஶப்³த³வாச்யமிதி ।

கரணத்வாதி³ந்த்³ரியவத் பு³த்³தே⁴ர்பௌ⁴திகத்வம் ஸித்³த⁴ம் । கரணத்வம் ச ஸ்வபு³த்³த்⁴யா(அ)ஹமுபலபே⁴ இத்யநுப⁴வாத்ஸித்³த⁴ம் । ததோ பூ⁴தாவயவஸம்ஸ்தா²நேஷ்வேவார்தா²தி³ஷூத்தரோத்தரம் பரத்வம் கல்ப்யம் பரமபுருஷார்த²தி³த³ர்ஶயிஷயா । ந த்வர்தா²தீ³நாம் பரத்வம் ப்ரதிபிபாத³யிஷிதம் ப்ரயோஜநாபா⁴வாத்³வாக்யபே⁴த³ப்ரஸங்கா³ச்சேதி । ஸுரநரதிர்யகா³தி³பு³த்³தீ⁴நாம் விதா⁴ரகத்வாத்ஸாதத்யக³மநாதா³த்மோச்யதே । ஸூத்ரஸம்ஜ்ஞகம் ஹைரண்யக³ர்ப⁴தத்த்வமித்யர்த²: ।

போ³தா⁴போ³தா⁴த்மகமிதி ।

ஜ்ஞாநக்ரியாஶக்த்யாத்மகமித்யர்த²: । அத²வா(அ)தி⁴காரிபுருஷாபி⁴ப்ராயேண போ³தா⁴த்மகத்வமவ்யக்தஸ்யா(அ)(அ)த்³ய: பரிணாம உபாதி⁴ரபஞ்சீக்ருதபூ⁴தாத்மகஸ்தேந ரூபேணாபோ³தா⁴த்மகத்வம் ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்யேத்யர்த²: ॥ 10 ॥

ப்ரலயே ஸர்வகார்யகாரணஶக்தீநாமவஸ்தா²நமப்⁴யுபக³ந்தவ்யம் ஶப்³தா³ர்த²ஸம்ப³ந்த⁴ஶக்திலக்ஷணஸ்ய நித்யத்வநிர்வாஹாய । தாஸாம் ஶக்தீநாம் ஸமாஹாரோ மாயாதத்த்வம் ப⁴வதி ப்³ரஹ்மணோ(அ)ஸங்க³த்வாதி³தி ஶக்திஸமாஹாரரூபமவ்யக்தமித்யர்த²: । “தத்³தே⁴த³ம் தர்ஹ்யவ்யாக்ருதமாஸீத்” (ப்³ரு. உ. 1 । 4 । 7) “ஏதஸ்மிந்க²ல்வக்ஷரே கா³ர்க்³யாகாஶ ஓதஶ்ச ப்ரோதஶ்ச”(ப்³ரு. உ. 3 । 8 । 11) “மாயாம் து ப்ரக்ருதிம் வித்³யாந்மாயிநம் து மஹேஶ்வரம்”(ஶ்வே. உ. 4 । 10) இத்யாதி³ஶ்ருதிப்ரஸித்³த⁴ம் சாவ்யக்தம் । தஸ்ய ஸாங்க்²யாபி⁴மதப்ரதா⁴நாத்³வைலக்ஷண்யமாஹ -

பரமாத்மநீதி ।

ஶக்தித்வேநாத்³விதீயத்வாவிரோதி⁴த்வமாஹ -

வடகணிகாயாமிவேதி ।

பா⁴விவடவ்ருக்ஷஶதக்திமத்³வடபீ³ஜம் ஸ்வஶக்த்யா ந ஸத்³த்³விதீயம் கத்²யதே தத்³வத்³ ப்³ரஹ்மாபி ந மாயாஶக்த்யா ஸத்³விதீயம் । ஸத்த்வாதி³ரூபேண நிரூப்யமாணே வ்யக்திரஸ்ய நாஸ்தீத்யவ்யக்தம் । ததோ(அ)வ்யக்தஶப்³தா³த³ப்யத்³வைதாவிரோதி⁴த்வம் த்³ரஷ்டவ்யம் । ஸர்வஸ்ய ப்ரபஞ்சஸ்ய காரணமவ்யக்தம் । தஸ்ய பரமாத்மபரதந்த்ரத்வாத்பரமாத்மந உபசாரேண காரணத்வமுச்யதே ந த்வவ்யக்தவத்³விகாரிதயா(அ)நாதி³த்வாத³வ்யக்தஸ்ய பாரதத்ர்யம் ச ப்ருத²க்ஸத்த்வே ப்ரமாணாபா⁴வாதா³த்மஸத்தயைவ ஸத்தாவத்த்வாச்சேத்யர்த²: ॥ 11 ॥

பாரயிஷ்ணவ இதி ।

ஸம்ஸாரபாரம் க³ந்தார இத்யர்த²: ।

ந ப்ரகாஶதே சேத்தர்ஹி நாஸ்த்யேவேதி ந வாச்யம் லிங்க³த³ர்ஶநாதி³த்யாஹ -

த³ர்ஶநஶ்ரவணாதீ³நி ।

கர்மாண்யஸ்யேதி ததோ²க்த: । ஜீவஸ்ய ப்ரகஶத்வே ப்³ரஹ்மாத்மத்வே ஸத்யபி யோ(அ)யம் ப்³ரஹ்மஸ்வரூபாநவபா⁴ஸ: ஸ கேநாபி ப்ரதிப³ந்தே⁴ந க்ருத இதி கல்ப்யதே । தச்ச ப்ரதிப³ந்த⁴கம் ந வஸ்து ஜ்ஞாநாந்முக்திஶ்ருதேர்பா³த⁴ப்ரஸங்கா³த் ।

ததோ(அ)வித்³யைவ ப்ரதிப³ந்தி⁴கேத்யாஹ -

அவித்³யாமாயாச²ந்ந இதி ।

நிதி³த்⁴யாஸநப்ரசயேநைகாக்³ர்யமாபந்நமந்த:கரணம் யதா³ ஸஹகாரி ஸம்பாத்³யதே ததா³ தத்ஸஹக்ருதாந்மஹாவாக்யாத³ஹம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீதி யா பு³த்³தி⁴வ்ருத்திருத்பத்³யதே தஸ்யாமபி⁴வ்யக்தோ ப்³ரஹ்மபா⁴வ இதி ஸ்வதோ(அ)பரோக்ஷதயா வ்யவஹ்ரியத இதி த்³ருஶ்யத்வமுபசர்யதே । யோ ஹி யத்ப்ரயுக்தவ்யவஹார: ஸ தத்³த்³ருஶ்ய இதி ப்ரஸித்³த⁴ம் ॥ 12 - 13 ॥

க்ரமேணைவம் விஷயதோ³ஷத³ர்ஶநேநாப்⁴யாஸேந ச பா³ஹ்யகரணாந்த:கரணவ்யாபாரப்ரவிலாபநே ஸதி ப்ரவிலாபநகர்து: க: புருஷார்த²: ஸித்³த்⁴யதீத்யத ஆஹ -

ஏவம் புருஷ இத்யாதி³நா ॥ 14 ॥

யாவத்³யாவத்³கு³ணாபசயஸ்தாவத்தாவத்தாரதம்யேந ஸௌக்ஷ்ம்யம் த்³ருஷ்டம் ப்ருதி²வ்யாதி³ஷு பரமாத்மநி து கு³ணாநாமத்யந்தாபா⁴வாந்நிரதிஶயம் ஸௌக்ஷ்ம்யம் த்³ருஷ்டம் ஸித்⁴யதீத்யாஹ -

ஸ்தூ²லா தாவதி³த்யாதி³நா ॥ 15 - 16 - 17 ॥

அநாதி³ரவித்³யாப்ரதிப³ந்த⁴: ப்ராகு³க்தோ(அ)து⁴நா(அ)(அ)க³ந்துகப்ரதிப³ந்த⁴த³ர்ஶநாயோத்தரவல்ல்யாரம்ப⁴ இதி ஸம்ப³ந்த⁴மாஹ -

ஏஷ ஸர்வேஷ்வித்யாதி³நா ।

யதீ³ந்த்³ரியாண்யந்தர்முகா²நி ஸ்யுஸ்ததா³ தாந்யாத்மநிஷ்ட²தயா(அ)ம்ருதத்வமீயுரத இந்த்³ரியாணி ப³ஹிர்முகா²நி ஸ்ருஷ்டாநீதி யத்தத்தேஷாம் ஹநநமேவ க்ருதமிர்த்த²: । ‘ஆப்ல்ரு’ வ்யாப்தாவிதி தா⁴த்வர்தா²நுஸாரேண வ்யாபக ஆத்மஶப்³தா³ர்த²: । யத்³யஸ்மாதா³த³த்தே ஸம்ஹரதி ஸ்வாத்மந்யேவ ஸர்வமிதி ஜக³து³பாதா³நம் லப்⁴யதே விஷயாநத்தீத்யாத்மேதி வ்யுத்பத்த்யா ஸ்வசைதந்யாபா⁴ஸேநோபலப்³த்⁴ருத்வமாத்மஶப்³தா³ர்த²: । யேந காரணேநாஸ்யா(அ)(அ)த்மந: ஸந்ததோ நிரந்தரா பா⁴வ: கல்பிதஸ்யாதி⁴ஷ்டா²நஸத்தாமந்தரேண ஸத்தாபா⁴வாத்³யதா² ரஜ்ஜ்வாமத்⁴யஸ்தே ஸர்பே ரஜ்ஜ்வா: ஸாதத்யம் ததா² கல்பிதம் ஸர்வம் யேந ஸ்வஸ்வரூபவத்ஸ ஆத்மேத்யர்த²: ॥ 1 - 2 ॥

கத²ம் தத³தி⁴க³ம இதி கிம் வைதி³கத்வாத்³த⁴ர்மவத்பரோக்ஷத்வேந கிம்வா க⁴டாதி³வத்ஸித்³த⁴த்வாத³பரோக்ஷத்வேநாபீத்யாகாங்க்ஷாயாமாத்மத்வாத்³ ப்³ரஹ்மணோ(அ)பரோக்ஷத்வேநைவாவக³ம: ஸம்யக³வக³ம இத்யுச்யதே -

யேநேத்யாதி³நா ।

மூூடா⁴நாம் வ்யதிரிக்தேநா(அ)(அ)த்மநா தே³ஹாதே³ர்வேத்³யத்வம் யத்³யபி ந ப்ரஸித்³த⁴ம் ததா²(அ)பி விசாரகாணாம் வ்யதிரிக்தேநைவ வேத்³யத்வம் ப்ரஸித்³த⁴ம் ததோ யச்ச²ப்³தே³ந ப்ரஸித்³த⁴வத்பராமர்ஶோ ந விருத்⁴யத இதி பரிஹரதி -

ந த்வேவம் தே³ஹாதீ³த்யாதி³நா ।

தை³ஹிகா: ஶப்³தா³த³யோ ந ஸ்வாத்மாநமந்யம் ச விஜாநீயு: ஶப்³தா³தி³த்வாத்³ த்³ருஶ்யத்வாச்ச பா³ஹ்யவத் ।

விபக்ஷே பா³த⁴கமாஹ -

யதி³ ஹீதி ॥ 3 - 4 - 5 ॥

ய: கஶ்சித்பூர்வம் தபஸோ ஜாதம் பஶ்யதி ஸ ப்ரக்ருதம் ப்³ரஹ்மைவ பஶ்யதீதி ஸம்ப³ந்த⁴: । அத்³ப்⁴ய: பூர்வமித்யாதி³நா ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்ய விஶேஷணாந்த:கரணாம்ஶேந ஜீவாவச்சே²த³கத்வாஜ்ஜீவதாதா³த்ம்யவிவக்ஷயா விஶேஷணம் ஶப்³தா³தீ³நுபலப⁴மாநமிதி ।

யதி³தி ।

யஸ்மால்லோகே ஸுவர்ணாஜ்ஜாதம் குண்ட³லம் ஸுவர்ணமேவ ப⁴வதி தத்³வத்³ப்³ரஹ்மணோ ஜாதோ ஹிரண்யக³ர்போ⁴(அ)பி ப்³ரஹ்மாத்மக ஏவேத்யர்த²: ॥ 6 ॥

ஹிரண்யக³ர்ப⁴ஸ்யைவ விஶேஷணாந்தரமாஹ -

கிஞ்சேதி ॥ 7 - 8 - 9 ॥

ஸர்வாத்மகம் ப்³ரஹ்மோக்தம் தத³ஸத் , உபாத்⁴யவச்சி²ந்நசைதந்யஸ்ய ஜீவஸ்ய ஸம்ஸாரித்வாத்³விருத்³த⁴த⁴ர்மாக்ராந்தயோரைக்யாயோகா³தி³த்யா(அ)(அ)ஶங்க்ய விருத்³த⁴த⁴ர்மத்வஸ்யோபாதி⁴நிப³ந்த⁴நத்வாத்ஸ்வபா⁴வைக்யே ந கிஞ்சித³நுபபந்நமித்யாஹ -

யத்³ப்³ரஹ்மாதீ³த்யாதி³நா ।

அமுஷ்மிஞ்ஜக³த்காரணத்வோபாத்³யௌ । உபாதி⁴ஸ்வபா⁴வஶ்ச பே⁴த³த்³ருஷ்டிஶ்ச தாப்⁴யாம் காரணதயா லக்ஷ்யத இத்யுபாதி⁴ஸ்வபா⁴வபே⁴த³த்³ருஷ்டிலக்ஷணா । ந ஹ்யந்த:கரணாத்³யுபாதே⁴ர்பே⁴த³த்³ருஷ்டேஶ்சாநிர்வாச்யாவித்³யாமந்தரேண ஸம்ப⁴வ: கார்யகாரணபா⁴வஸ்ய ஸம்வித்ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய ச து³ர்நிரூபத்வாத் । நாநேவேத்யுபமார்த² இவஶப்³த³: । யதா² ஸ்வப்நே நாநாத்வாபா⁴வே(அ)பி நாநாத்வமத்⁴யாரோப்ய ஸத்யத்வாபி⁴நிவேஶேந வ்யவஹரதி ததா² ஜாக³ரிதே(அ)பி நாநாத்வமத்⁴யாரோப்ய ஸத்யத்வாபி⁴நிவேஶேந யோ வ்யவஹரதி தஸ்ய நிந்தி³தத்வாதே³கரஸம் ப்³ரஹ்மைவாஸ்மீதி ப்ரதிபத்தவ்யமித்யர்த²: ॥ 10 ॥

ஏகரஸம் சேத்³ ப்³ரஹ்ம கத²ம் ஜ்ஞாத்ருஜ்ஞேயவிபா⁴க³ இத்யாஶங்க்யாஜ்ஞம் ப்ரதி கல்பிதபே⁴ேதே³நேத்யாஹ -

ப்ராகே³கத்வவிஜ்ஞாநாதி³தி ॥ 11 ॥

அங்கு³ஷ்ட²பரிமாணம் ஜீவமநூத்³ய ப்³ரஹ்மபா⁴வவிதா⁴நாத்³விதீ⁴யமாநவிரோதா⁴த³ங்கு³ஷ்ட²மாத்ரஸ்யாவிவக்ஷிதத்வாத்³ப்³ரஹ்மபரமேவ வாக்யமித்யாஹ -

புநரபி ததே³வேதி ॥ 12 - 13 - 14 - 15 ॥

பௌநருக்த்யம் பரிஹரந்ஸம்ப³ந்த⁴மாஹ -

புநரபீதி ।

பூ⁴யோ(அ)பி பத்²யம் வக்தவ்யமிதி ந்யாயேநோபாயாந்தரேண ப்³ரஹ்ம ஜ்ஞாப்யதே தத்ரோபாயா ஏவ பி⁴த்³யந்தே நோபேயஸ்ய பே⁴தோ³(அ)ஸ்தீதி । புரேணாஸம்ஹதத்வம் ஸ்வாமிந: புரோபசயாபசயாப்⁴யாமுபசயாபசயராஹித்யம் । தத்ஸத்தாப்ரதீதிமந்தரேண ஸத்தாப்ரதீதிமத்த்வம் ஸ்வாதந்த்ர்யம் ॥ 1 ॥

யா யஜ்ஞே ப்ரஸித்³தா⁴ வேதி³: ப்ருதி²வ்யா: பரோ(அ)ந்த:, பரஸ்வபா⁴வ இதி வேத்³யா: ப்ருதி²வீஸ்வபா⁴வத்வஸங்கீர்தநாத்ப்ருதி²வீ வேதி³ஶப்³த³வாச்யா ப⁴வதீத்யர்த²: । அஸௌ வா ஆதி³த்யோ ஹம்ஸ: ஶுசிஷதி³தி ப்³ராஹ்மணேநா(அ)(அ)தி³த்யோ மந்த்ரார்த²தயா வ்யாக்²யாத: கத²ம் தத்³விருத்³த⁴மித³ம் வ்யாக்²யாதமித்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ -

யதா³(அ)ப்யாதி³த்ய ஏவேதி ।

ஸூர்ய ஆத்மா ஜக³தஸ்தஸ்து²ஷஶ்சேதி மந்த்ராந்மண்ட³லோபலக்ஷிதஸ்ய சித்³தா⁴தோரிஷ்யத ஏவ ஸர்வாத்மத்வமித்யர்த²: ॥ 2 ॥

யேயம் ப்ரேதே விசிகித்ஸா மநுஷ்ய இதி யா பூர்வம் விசிகித்ஸா ப்ரஶ்நமூலத்வேநோத்³பா⁴விதா ஸா(அ)பி நிர்மூலேத்யேதத்³த³ர்ஶயிதும் தே³ஹவ்யதிரிக்தாத்மாஸ்தித்வம் ஸாத⁴யதி -

ஆத்மந: ஸ்வரூபாதி⁴க³ம இத்யாதி³நா ।

ஸர்வே ப்ராணகரணவ்யாபாராஶ்சேதநார்தா²ஸ்தத்ப்ரயுக்தா ப⁴விதுமர்ஹந்தி ஜட³சேஷ்டாத்வாத்³ரத²சேஷ்டாவதி³த்யர்த²: ॥ 3 ॥

ஶரீரம் சேதநஶேஷம் தத்³விக³மே போ⁴கா³நர்ஹத்வாத்³ராஜபுரவதி³த்யாஹ -

கிம் சாஸ்யேதி ॥ 4 ॥

அந்யதா²ஸித்³தி⁴ம் ஶங்கதே -

ஸ்யாந்மதமிதி ।

நநு ஜீவ ப்ராணதா⁴ரண இதி தா⁴துஸ்மரணாச்ச²ரீரஸ்ய ஜீவநம் நாம ப்ராணதா⁴ரணம் ப்ராணஸம்யோக³ஶ்ச ப்ராணதா⁴ரணம் குண்டே³ த³தி⁴தா⁴ரணவத்தத்ர ச ப்ராணஸ்யைவ ஹேதுத்வம் ஸம்யோகா³ஶ்ரயத்வாத் । கத²முச்யதே ஜீவநஹேதுத்வம் ப்ராணாதீ³நாம் ந ஸம்ப⁴வதீதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ -

ஸ்வார்தே²நாஸம்ஹதேநேதி ।

காதா³சித்கஸ்ய ப்ராணஶரீரஸம்யோக³ஸ்ய ஸ்வபா⁴வதோ(அ)நுபபத்தே: ஸங்கா⁴தஸ்ய ச லோகே பரப்ரயுக்தஸ்யைவ த³ர்ஶநாத்³ப⁴விதவ்யமந்யேந ஸங்கா⁴தப்ரயோஜகேநேத்யர்த²: ॥ 5 ॥

யேயம் ப்ரேத இதி ப்ரஷ்டு: பரலோகே(அ)ஸ்தித்வே(அ)பி ஸந்தே³ஹ ஆஸீத் । விஶேஷதஸ்தந்நிவ்ருத்த்யர்த²முச்யத ஆஹ -

ஹந்தேதா³நீமிதி ॥ 6 - 7 - 8 ॥

நநு ஜந்மமரணகாரணாநாம் ப்ரதிநியமாத³யுக³பத்ப்ரவ்ருத்தேஶ்ச । புருஷப³ஹுத்வம் ஸித்³த⁴ம் த்ரைகு³ண்யவிபர்யயாச்சேதி । நாநாத்மாநோ வ்யவஸ்தா²த இத்யநேகதார்கிகபு³த்³தி⁴விரோதா⁴த்ஸர்வபுரவர்த்யேக ஏவா(அ)(அ)த்மேத்யத்ர ந சித்தஸ்தை²ர்யம் ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்யௌபாதி⁴கபே⁴த³ஸாத⁴நே ஸித்³த⁴ஸாத⁴நம் ஸ்வாபா⁴விகபே⁴த³ஸாத⁴நே சாநைகாந்திகத்வம் த³ர்ஶயிதும் ப்ரக்ரமத இத்யாஹ -

அநேகதார்கிகேத்யாதி³நா ।

ப்ரதிரூப: உபாதி⁴ஸத்³ருஶஶ்சதுஷ்கோணத்வாதி³த⁴ர்மகே ஹி தா³ருணி தத்³ரூபோ வஹ்நிரபி லக்ஷ்யத இத்யர்த²: ॥ 9 - 10 ॥

பரமாத்மா து³:கீ² ஸ்யாத்³து³:க்²யபி⁴ந்நத்வால்லோகவதி³த்யாஹ -

ஏகஸ்ய ஸர்வாத்மகத்வ இதி ।

அவித்³யாயாம் ப்ரதிபி³ம்பி³தஶ்சித்³தா⁴துரஜ்ஞோ ப்⁴ராந்தோ ப⁴வதி । ப்⁴ராந்தஶ்ச காமாதி³தோ³ஷப்ரயுக்த: கர்ம குருதே தந்நிமித்தம் ச து³:க²ம் ஸ்வாத்மந்யத்⁴யஸ்யதி ।

பரமாத்மா து நிரவித்³யத்வாத்³து³:க²ஸாத⁴நஶூந்யத்வாந்ந து³:கீ² ததோ ந ப்ரயோஜகோ ஹேதுரித்யாஹ -

லோகோ ஹ்யவித்³யயேதி ।

ஸ்வரூபேண ப்⁴ராமாவிஷயத்வம் விபரீதபு³த்³த்⁴யத்⁴யாஸபா³ஹ்யத்வம் ரஜ்ஜ்வாதீ³நாம் ததா² சைதந்யஸ்யோபாதி⁴ஸ்வரூபேணாத்⁴யாஸாஶ்ரயத்வே(அ)பி நிருபாதி⁴கபி³ம்ப³கல்பப்³ரஹ்மரூபேணாத்⁴யாஸாநாஶ்ரயத்வாந்ந து³:கி²த்வப்ராப்திரித்யர்த²: ॥ 11 ॥

பரோத்கர்ஷத³ர்ஶநம் பாரதந்த்ர்யம் ச ஸ்வஸ்ய ஹீநத்வம் து³:க²காரணம் ப்ரஸித்³த⁴ம் தத³பா⁴வந்ந பரமாத்மா து³:கீ² ததஸ்தத்ப்ராப்தி: பர: புருஷார்தோ² ப⁴விஷ்யதீத்யாஹ -

கிஞ்ச ஸ ஹீத்யாதி³நா ॥ 12 ॥

இதா³நீம் பரமாத்மந்யுபபத்திப்ரத³ர்ஶநார்த²மாஹ -

கிஞ்ச நித்ய இதி ।

ஸூர்யாசந்த்³ரமஸௌ தா⁴தா யதா²பூர்வமகல்பயதி³த்யாதி³ஶ்ருதேரக்ருதாப்⁴யாக³மக்ருதவிப்ரணாஶப்ரஸங்க³பரிஹாராச்ச கல்பாந்தரீயபா⁴வாநாம் ப்ரலீநாநாம் கல்பாந்தரே ஸஜாதீயரூபேணோத்பாத³: ப்ரதீயதே ஸ ததா³ ஸ்யாத்³யதி³ விநாஶிநாம் பா⁴வாநாம் ஶக்திஶேஷோ லய: ஸ்யாத் । தத: ப்ரலயே விநஶ்யத்ஸர்வம் யத்ர ஶக்திஶேஷம் விலீயதே ஸோ(அ)ப்⁴யுபக³ந்தவ்ய இத்யர்த²: ।

பு³த்³தி⁴மதாமபி ப்³ரஹ்மேந்த்³ராதீ³நாம் பரமாநந்தா³பி⁴முக்²யம் ஹித்வா யா ப³ஹிர்முகா² சேதநோபலப்⁴யதே ஸா(அ)பி நியந்தாரம் க³மயதீத்யாஹ -

சேதநஶ்சேதநாநாமிதி ।

ப்³ரஹ்மாதி³ஶப்³த³வாச்யாநாம் ஸங்கா⁴தாநாம் வா சேதயித்ருத்வம் யச்சைதந்யநிமித்தம் ஸே(அ)ஸ்தி பர ஆத்மேத்யர்த²: ।

விமதம் கர்மப²லம் தத்ஸ்வரூபாத்³யபி⁴ஜ்ஞேந தீ³யமாநம் வ்யவஹிதப²லத்வாத்ஸேவாப²லவதி³த்யாஹ -

கிஞ்ச ஸ இதி ॥ 13 ॥

வித்³வத³நுப⁴வோ(அ)பி பரமாநந்தே³ ப்ரமாணமித்யாஹ -

யத்ததா³த்மவிஜ்ஞாநமிதி ।

தஸ்மாத³ஸம்பா⁴விததயா ந ஜிஹாஸிதவ்யம் பரமாத்மத³ர்ஶநம் கிந்து ஶ்ரத்³த³தா⁴நதயா விசாரயிதவ்யமேவேத்யாஹ -

கத²ம் ந்விதி ॥ 14 - 15 ॥

ஶால்மல்யாதி³தூலத³ர்ஶநேநாத்³ருஷ்டமபி வ்ருக்ஷமூலம் யதா²(அ)ஸ்தீத்யவதா⁴ர்யதே தத்³வத³த்³ருஷ்டஸ்யாபி ப்³ரஹ்மணோ(அ)வதா⁴ரணாய ப்ரக்ரமத இத்யாஹ -

தூலாவதா⁴ரணேநேதி ।

வ்ருக்ஷஶப்³த³ப்ரவ்ருத்திநிமித்தமாஹ -

வ்ரஶ்சநாதி³தி ।

“வ்ரஶ்சூ சே²த³நே” அஸ்ய தா⁴தோ: ஸப்ரத்யயாந்தஸ்ய ரூபம் வ்ருக்ஷ இதி ।

சே²த்³யத்வே யுக்திமாஹ -

ஜந்மஜரேத்யாதி³நா ।

ப்ரஸித்³த⁴வ்ருக்ஷஸாம்யாத்³வா வ்ருக்ஷஶப்³த³ப்ரயோக³ இத்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ -

அவஸாநே சேத்யாதி³நா ।

ப்ரஸித்³தோ⁴ வ்ருக்ஷ: ஸ்தா²ணுர்வா புருஷோ வேதி விகல்பாஸ்பதோ³ த்³ருஷ்டஸ்ததா²(அ)யமபி ஸங்கா⁴தோ வா பரிமாணோ வா(அ)(அ)ரப்³தோ⁴ வா ஸத்³வா(அ)ஸத்³வேத்யாதீ³நாமநேகேஷாம் ஶதஸங்க்²யாகபாஷண்ட³பு³த்³தி⁴விகல்பாநாம் விஷய இத்யர்த²: । கிஸம்ஜ்ஞகோ(அ)யம் வ்ருக்ஷ இத்யநத்⁴யவஸாயகோ³சர: கஶ்சித்³வ்ருக்ஷோ த்³ருஷ்டஸ்ததா²(அ)யமபீதி ஸாம்யம் ।

ஸாம்யாந்தரமாஹ -

தத்த்வவிஜிஜ்ஞாஸுபி⁴ரிதி ।

அபரப்³ரஹ்மணோ விஜ்ஞாநக்ரியாஶக்தித்³வயாத்மகோ ஹிரண்யக³ர்ப⁴: ப்ரத²மோ(அ)வஸ்தா²பே⁴தோ³(அ)ங்குரோ(அ)ஸ்யேதி ததோ²க்த: । பு³த்³தீ⁴ந்த்³ரியாணாம் விஷயா: ஶப்³தா³த³ய: ப்ரவாலாங்குரா: கிஸலயாந்யஸ்யேதி ஸ ததோ²க்த: । ஶ்ருத்யாதீ³நி பலாஶாநி பத்ராண்யஸ்யேதி । ஸுக²து³:கே² ப்ராணிவேத³நா ஏவாநேகோ ரஸோ(அ)ஸ்யேதி । ப²லத்ருஷ்ணைவ ஸலிலாவஸேகஸ்தேந ப்ரரூடா⁴நி கர்மவாஸநாதீ³நி ஸாத்த்விகாதி³பா⁴வேந மிஶ்ரீக்ருதாநி த்³ருட⁴ப³ந்த⁴நாந்யவாந்தரமூலாந்யஸ்ய வடவ்ருக்ஷஸ்யேவ ததோ²க்த: । ஸத்யநாமாதி³ஷு ஸப்தலோகேஷு ப்³ரஹ்மாதீ³நி பூ⁴தாந்யேவ பக்ஷிணஸ்தை: க்ருதம் நீட³ம் யஸ்மிந் । ப்ராணிநாம் ஸுக²து³:கா²ப்⁴யாமுத்³பூ⁴தௌ ஹர்ஷஶோகௌ தாப்⁴யாம் யதா²ஸங்க்²யேந ஜாதாநி ந்ருத்யாதீ³நி ருதி³தாதி³ஶப்³தா³ஶ்சைதை: க்ருதஸ்துமுலீபூ⁴தோ மஹாரவோ யஸ்மிந்நிதி விக்³ரஹ: ॥ 1 ॥

கார்யஸ்ய ஶூந்யதாபர்யந்தம் நஷ்டஸ்யாஸத்த்வபூர்வகமேவ ஜந்ம ததோ நாஸ்தி மூலமிதி ஶங்கதே -

யத்³விஜ்ஞாநாதி³தி ।

தந்ந । ஶஶவிஷாணாதே³ரஸத: ஸமுத்பத்த்யத³ர்ஶநாத்ஸத்பூர்வகத்வப்ரஸித்³தே⁴ஶ்சாஸ்தி ஸத்³ரூபம் வஸ்து ஜக³தோ மூலம் தச்ச ப்ராணபத³லக்ஷ்யம் ப்ராணப்ரவ்ருத்தேரபி ஹேதுத்வாதி³த்யர்த²: ॥ 2 ॥

ஸூர்யாதீ³நாம் நியதப்ரவ்ருத்த்யநுபபத்த்யா நியாமகத்வேந ஸம்பா⁴விதம் யத்பாரமேஶ்வரம் ரூபம் தத³வக³மாயேஹைவ யத்ந: கர்தவ்ய இத்யாஹ -

தச்சேதி ।

இஹைவ போ³த்³து⁴ம் ஶக்த: ஸந்நிஹைவ சேஜ்ஜாநாதி ததா³ முச்யத ஏவேதி ஸம்ப³ந்த⁴: ॥ 3 - 4 - 5 ॥

‘இந்த்³ரியேப்⁴ய: பரா ஹ்யர்தா²’(க. உ. 1 । 3 । 10) இதி பூர்வமுக்தமிஹ த்வர்தா²நாமக்³ரஹணாத்ஸர்வப்ரத்யகா³த்மத்வம் ந ஸம்ப⁴வதீத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ -

அர்தா²நாமிஹேதி ॥ 6 - 7 ॥

பு³த்³தி⁴ஸுக²து³:கா²தி³: ஸாஶ்ரயோ கு³ணத்வாத்³ரூபவதி³தி வைஶேஷிகா அநுமிமதே । தத³ஸத் । ஸாஶ்ரயத்வமாத்ரஸாத⁴நே ஸித்³த⁴ஸாத⁴நத்வாந்மநஸ ஏவ காமாதி³கு³ணவத்த்வஶ்ரவணாதா³த்மாஶ்ரயத்வகல்பநே ச நிர்கு³ணத்வஶாஸ்த்ரவிருத்³த⁴த்வாதா³த்மநா ஸஹ பு³த்³த்⁴யாதே³ரவிநாபா⁴வாக்³ரஹணாச்ச பு³த்³த்⁴யாதி³ நா(அ)(அ)த்மலிங்க³மித்யாஹ -

லிங்க்³யதே க³ம்யதே யேநேதி ॥ 8 ॥

கத²ம் த³ர்ஶநமுபபத்³யத இதி ப்ரஷ்டு: கோ(அ)பி⁴ப்ராய: கிம் விஷயதயா த³ர்ஶநம் வக்தவ்யமுதாவிஷயதயைவ த³ர்ஶநோபாயோ வாச்ய:, ப்ரத²மம் ப்ரத்யாஹ -

ந ஸந்த்³ருஶ இதி ।

ரூபாதி³மத்தத்³விஶேஷணம் ச த³ர்ஶநவிஷயயோக்³யம் ப⁴வதி தத³பா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

த்³விதீயம் ப்ரத்யாஹ -

கத²ம் தர்ஹீதி ।

பா³ஹ்யகரணக்³ராமோபரமே(அ)பி யதா³ மநோ விஷயாந்ஸங்கல்பயதே ததா³ முமுக்ஷோர்பு³த்³தி⁴ஸ்தஸ்ய நியந்த்ரீ ப⁴வதி । ஹே மந: கிமர்த²ம் த்வம் பிஶாசவத்ப்ரதா⁴வஸி । ந தாவத்ஸ்வப்ரயோஜநார்த²ம் । தவ ஜட³த்வாத்ப்ரயோஜநஸம்ப³ந்தா⁴நுபபத்தேர்விஷயாணாம் ச க்ஷயிஷ்ணுத்வாதி³தோ³ஷது³ஷ்டாநாம் ஸம்ப³ந்தே⁴ந ப்ரயோஜநாநுபபத்தே: । நாபி சேதநார்த²ம் । தஸ்யாஸங்க³த்வாத்பரமாநந்த³ஸ்வபா⁴வத்வாச்சேதி நியந்த்ருத்வேந பு³த்³தி⁴ர்மநீடு³ச்யத இத்யாஹ -

மநஸ இதி ।

அவிகல்பயித்ர்யேதி ।

விஷயகல்பநாஶூந்யயா ப்³ரஹ்மாஸ்மீத்யவிஷயதயைவ ப்³ரஹ்மபா⁴வவ்யஞ்ஜிகயா மஹாவாக்யோத்த²யா பு³த்³தி⁴வ்ருத்த்யா ஜ்ஞாதும் ஶக்யத இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।

கத²ம்பூ⁴த ஆத்மேத்யத ஆஹ -

மநஸேதி ।

யத்³யந்மயா த்³ருஶ்யதே பா³ஹ்யம் க⁴டாதி³ தத்தத³ஹம் யதா² ந ப⁴வாமி ததா²(அ)ஸ்மிந்நபி ஸங்கா⁴தே யத்³யத்³த்³ருஶ்யம் தத்தத³ஹம் ந ப⁴வாமி கிந்து யோ(அ)த்ர ஜ்ஞோம்(அ)ஶ: ஸோ(அ)பி ஸர்வஶரீரேஷ்வேகலக்ஷணலக்ஷிதத்வாதே³க ஏவேதி விசாரேண ப்ரத²மம் ஸம்பா⁴வித இத்யர்த²: ॥ 9 ॥

ஶ்ருதவேதா³ந்தாநாமபி கேஷாஞ்சித்³ப்³ரஹ்மாஸ்மீதிபு³த்³தி⁴ஸ்தை²ர்யாத³ர்ஶநாத³ஸ்தி கிஞ்சித்ப்ரதிப³ந்த⁴காந்தரம் தத³பநயோபாயோ(அ)ப்யந்யோ வக்தவ்ய இத்யபி⁴ப்ரேத்யா(அ)(அ)ஹ -

ஸா ஹ்ருதி³தி ।

ஶ்ரவணமநநாப்⁴யாம் ப்ரமாணப்ரமேயாஸம்பா⁴வநாநிராஸே(அ)பி சித்தஸ்யாநேகாக்³ரதாதோ³ஷ: ப்ரதிப³ந்த⁴க: ஸம்ப⁴வதி தத³பநயாய யோகோ³(அ)நுஷ்டா²தவ்ய உபதி³ஶ்யத இத்யர்த²: ।

யத³நுக³தாநீதி ।

யேந யேந மநஸா(அ)தி⁴ஷ்டி²தாநி தேந தேந ஸஹாவதிஷ்ட²ந்தே நிவ்ருத்தவ்யாபாராணி ப⁴வந்தீத்யர்த²: ॥ 10 ॥

வியோக³மேவ ஸந்தம் யோக³மிதி விருத்³த⁴லக்ஷணயா மந்யந்த இத்யுக்தம் தத்ஸ்பு²டயதி -

ஸர்வாநர்தே²தி ।

உபஸம்ஹ்ருதம் மநோ யதி³ ஸுஷுப்திம் க³ச்சே²த்ததா³ ஸா(அ)நர்த²பீ³ஜாவஸ்தா² ப⁴வதி । தத்³வ்யாவ்ருத்தயே பூர்ணம் ப்³ரஹ்மாஸ்மீத்யாவ்ருத்தௌ யோஜயேதா³வ்ருதௌ நியுக்தம் விஷயேஷு விக்ஷிப்தம் சேத்ஸ்யாத்தத்³தோ³ஷத³ர்ஶநேந ததோ(அ)பி வ்யாவர்தயேத் । வ்யாவ்ருத்தமபி ததஸ்தடஸ்த²ம் சேத்ஸ்யாத்ஸா(அ)பி தாவத்கஷாயாவஸ்தா² ; ததோ நிருத்³த⁴ம் மநோ யதா³ ந ஜாக³ர்தி ந ஸ்வபிதி ந சாந்தராலாவஸ்த²ம் ப⁴வதி பூர்ணப்³ரஹ்மாவபா⁴ஸகதயைவ க்ஷீணம் ப⁴வதி ததா³ ஸர்வாநர்த²வியோக³லக்ஷணா ஸா(அ)வஸ்தா² ப⁴வதீத்யர்த²: ।

யோகா³ரம்ப⁴காலே ப்ரமாத³வர்ஜநம் விதே⁴யதயா வ்யாக்²யாயாநுவாத³பரதயா வ்யாசஷ்டே -

அத²வேதி ।

விதி⁴பக்ஷே ஹேதும் ப்ருச்ச²தி -

குத இதி ॥ 11 ॥

உத்தரமந்த்ரமவதாரயிதும் ஶங்காமுத்³பா⁴வயதி -

பு³த்³த்⁴யாதி³சேஷ்டாவிஷயம் சேதி³தி ।

க⁴டோ(அ)ஸ்தீதி ப்ரதிபந்நஸ்ய க⁴டஸ்ய முத்³க³ராபி⁴கா⁴தாத்³விலாபநே க⁴டாகார ஏவ விலீயதே நாஸ்தித்வாம்ஶஸ்தஸ்ய கபாலாதா³வப்யநுவ்ருத்தித³ர்ஶநாத் ।

அத: கார்யவிலாபநஸ்யாஸ்தித்வநிஷ்ட²த்வாந்ந ஶூந்யதாபர்யவஸாயீ லய இத்யுக்தமேதத்ஸ்பு²டயதி -

ததா² ஹீதி ।

ஸ்தூ²லஸ்ய கார்யஸ்ய விலயே ஸூக்ஷ்மம் தத்காரணமவஶிஷ்யதே தஸ்யாபி விலயே தத: ஸூக்ஷ்மமிதி யாவத்³த³ர்ஶநம் வ்யாப்திமுபலப்⁴ய யத்ர ந த்³ருஶ்யதே தத்ராபி மூர்தவிலயஸ்யாவஶ்யம்பா⁴வித்வாத்ஸந்மாத்ரமேவாமூர்தமவதிஷ்ட²த இதி கார்யமேவ ஸூக்ஷ்மதாரதம்யபாரம்பர்யேணாநுஸ்ரியமாணம் ஸத்³பு³த்³தி⁴நிஷ்டா²ம் புருஷஸ்ய க³மயதீத்யர்த²: ।

நநு யத்³த்³ருஶ்யம் தத³ஸத்³யதா² ஸ்வப்நத³ர்ஶநமிதி வ்யாப்தித³ர்ஶநாத³ஸ்தித்வேந த்³ருஶ்யஸ்யாஸத்த்வாத்ஸத்³பு³த்³தி⁴ரபி நாஸ்த்யேவேத்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ -

யதா³(அ)பீதி ।

ஸத்³பு³த்³தி⁴ரபி நாஸ்தீத்யேவம்பூ⁴த: ப்ரத்யயோ(அ)வஶ்யமஸ்தீத்யப்⁴யுபக³ந்தவ்யம் । அந்யதா² நிஷேத⁴வ்யவஹாராயோகா³த் । அதோ(அ)ந்ததோ க³த்வா ஸத்³பு³த்³தி⁴: ஸ்வீக்ருதா ஸ்யாதி³த்யர்த²: ।

தத: கிமித்யத ஆஹ -

பு³த்³தி⁴ர்ஹீதி ।

வ்யபி⁴சாரிஷ்வபி விஷயேஷு ஸந்மாத்ரபு³த்³தே⁴ரவ்யபி⁴சாரத³ர்ஶநாத்³பு³த்³தே⁴ஶ்ச ஸ்வத: ப்ராமாண்யாத்ஸந்மாத்ரம் வஸ்த்வப்⁴யுபக³ந்தவ்யமித்யர்த²: ।

இதஶ்ச ஸதே³வ மூலம் ஜக³தோ வாச்யமித்யாஹ -

மூலம் சேதி³தி ।

நாஸ்தி ஜக³தோ மூலம் ப்³ரஹ்மேத்யவக³மே(அ)பி ப்ரதியோகி³தயா ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநஸம்ப⁴வாத்கிமிதி முமுக்ஷுணா ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநகாமேநாஸ்தீத்யேவோபலப்³க⁴வ்யமித்யாஹ -

கஸ்மாதி³தி ।

ப்ரதியோகி³தயா ஜ்ஞாநஸ்ய நிஷேத்⁴யத்வாதா³த்மதயா ஜ்ஞாநம் ந ஸ்யாத³தோ ப்³ரஹ்மஜ்ஞாநகாமேநாஸ்தி ஜக³ந்மூலமித்யவக³ந்தவ்யமேவேத்யாஹ -

அஸ்தீதி ப்³ருவத இத்யாதி³நா ॥ 12 ॥

ஸோபாதி⁴கஸ்யா(அ)(அ)த்மநோ ஜ்ஞாநாந்முக்த்யஸம்ப⁴வாந்நிருபாதி⁴கஜ்ஞாநாயாபி ப்ரயதிதவ்யமித்யாஹ -

யதா³ த்விதி ।

ஸோபாதி⁴கே ப்ரத²மம் ஸ்தி²ரீபூ⁴தஸ்ய தத்³த்³வாரேண லக்ஷ்யபதா³ர்தா²வக³மே ஸதி க்ரமேண வாக்யார்தா²வக³தி: ஸம்பா⁴வ்யத இத்யாஹ -

தத்ராப்யுப⁴யோரித்யாதி³நா ।

ஸது³பலப்⁴யமாநம் கார்யமுபாதி⁴ர்யஸ்ய காரணத்வஸ்ய தத்க்ருதோ யோ(அ)ஸ்தித்வப்ரத்யய: காரணத்வாத³ஸ்தி பர ஆத்மேதி தேநோபலப்³த⁴ஸ்யேதி யோஜநா ॥ 13 ॥

ஸர்வே காமா இதி ।

ப்ரவ்ருத்தப²லகர்மோபஸ்தா²பிதே ஶரீரஸ்தி²திநிமித்தாந்நபாநாதௌ³ ப்ரவ்ருத்திகாரணேச்சா²வ்யதிரிக்தா: ஸர்வே காமா: காம்யேந ஜ்யோதிஷ்டோமாதி³நா ஸ்வர்க³ம் ப்ராப்ஸ்யாமி த்ரைபுர்யாராத⁴நேந ஜநம் வஶீகரிஷ்யாமீத்யேவமாத³ய: ; ஸ்வர்கா³தி³தே³ஹேஷ்வப்யஹமேவ திஷ்டா²மி தத்³போ⁴கா³ஶ்ச ப்ராப்தா ஏவாப்ராப்தவிஷயஶ்ய காமோ வ்யர்தோ² மித்²யா சாஸாவிதி விசாரேண விஶீர்யந்த இத்யர்த²: ।

காமாஶ்ரய ஆத்மேதி வைஶேஷிகமதம் ஶ்ருதிபா³ஹ்யத்வாந்நா(அ)(அ)த³ரணீயமேவேத்யாஹ -

பு³த்³தி⁴ர்ஹீதி ॥ 14 ॥

காமப்ரவிலயஸ்ய ஸுஷுப்தே(அ)பி பா⁴வாத³ம்ருதத்வசிஹ்நத்வம் ந ப⁴வதீதி மத்வா(அ)(அ)ஹ -

கதா³ புநரிதி ॥ 15 ॥

ப்ரகரணவிச்சே²தே³நோக்தஸ்ய ஸம்ப³ந்த⁴ம் த³ர்ஶயதி -

நிரஸ்தாஶேஷேத்யாதி³நா ।

யத³பா⁴ணி பா⁴ஸ்கரேண ப்ரகரணாத்³ப்³ரஹ்மவித்³விஷயைவேயம் க³திரிதி । தத³ஸத் । க³திஶ்ரவணேந லிங்கே³ந பரிச்சி²ந்நே க³மநயோக்³யே(அ)ஸ்யா க³தே: ஸம்ப³ந்தா⁴வக³மே ஸதி து³ர்ப³லேந ப்ரகரணேந ப்ரக்ருதப்³ரஹ்மவித்ஸம்ப³ந்தா⁴நுபபத்தே: । நாட்³யந்தராணாமபி தத்ஸம்ப³ந்த⁴ப்ரஸங்கா³ச்ச்²ருதிவிருத்³த⁴த்வப்ரஸங்கா³ச்ச । விஸ்தரஶ்ச ப்ரகடார்த² த்³ரஷ்டவ்ய: ॥ 16 ॥

ஆத்மாநம் தே³ஹமதி⁴க்ருத்ய வர்தத இத்யத்⁴யாத்மம் । ப்ரத்யக்ஸ்வரூபமேவ ப்³ரஹ்ம ப்ராப்ய விம்ருத்யுர்ப⁴வதி நாந்யத்³ரூபமர்சிராதி³மார்க³க³ம்யம் ப்ராப்ய ஸம்யோக³ஸ்ய வியோகா³வஸாநத்வாதி³த்யர்த²: । ஏவம்ஶப்³த³ஸ்ய விச்ச²ப்³தே³ந ஸஹ ஸப³ந்த⁴ ஏவம்விதி³தி ॥ 17 - 18 - 19 ॥