ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
யா நிஶா ஸர்வபூ⁴தாநாம் தஸ்யாம் ஜாக³ர்தி ஸம்யமீ
யஸ்யாம் ஜாக்³ரதி பூ⁴தாநி ஸா நிஶா பஶ்யதோ முநே: ॥ 69 ॥
அத: கர்மாணி அவித்³யாவஸ்தா²யாமேவ சோத்³யந்தே, வித்³யாவஸ்தா²யாம்வித்³யாயாம் ஹி ஸத்யாம் உதி³தே ஸவிதரி ஶார்வரமிவ தம: ப்ரணாஶமுபக³ச்ச²தி அவித்³யாப்ராக் வித்³யோத்பத்தே: அவித்³யா ப்ரமாணபு³த்³த்⁴யா க்³ருஹ்யமாணா க்ரியாகாரகப²லபே⁴த³ரூபா ஸதீ ஸர்வகர்மஹேதுத்வம் ப்ரதிபத்³யதே அப்ரமாணபு³த்³த்⁴யா க்³ருஹ்யமாணாயா: கர்மஹேதுத்வோபபத்தி:, ‘ப்ரமாணபூ⁴தேந வேதே³ந மம சோதி³தம் கர்தவ்யம் கர்மஇதி ஹி கர்மணி கர்தா ப்ரவர்ததே, அவித்³யாமாத்ரமித³ம் ஸர்வம் நிஶேவஇதியஸ்ய புந:நிஶேவ அவித்³யாமாத்ரமித³ம் ஸர்வம் பே⁴த³ஜாதம்இதி ஜ்ஞாநம் தஸ்ய ஆத்மஜ்ஞஸ்ய ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸே ஏவ அதி⁴காரோ ப்ரவ்ருத்தௌததா² த³ர்ஶயிஷ்யதிதத்³பு³த்³த⁴யஸ்ததா³த்மாந:’ (ப⁴. கீ³. 5 । 17) இத்யாதி³நா ஜ்ஞாநநிஷ்டா²யாமேவ தஸ்ய அதி⁴காரம்
யா நிஶா ஸர்வபூ⁴தாநாம் தஸ்யாம் ஜாக³ர்தி ஸம்யமீ
யஸ்யாம் ஜாக்³ரதி பூ⁴தாநி ஸா நிஶா பஶ்யதோ முநே: ॥ 69 ॥
அத: கர்மாணி அவித்³யாவஸ்தா²யாமேவ சோத்³யந்தே, வித்³யாவஸ்தா²யாம்வித்³யாயாம் ஹி ஸத்யாம் உதி³தே ஸவிதரி ஶார்வரமிவ தம: ப்ரணாஶமுபக³ச்ச²தி அவித்³யாப்ராக் வித்³யோத்பத்தே: அவித்³யா ப்ரமாணபு³த்³த்⁴யா க்³ருஹ்யமாணா க்ரியாகாரகப²லபே⁴த³ரூபா ஸதீ ஸர்வகர்மஹேதுத்வம் ப்ரதிபத்³யதே அப்ரமாணபு³த்³த்⁴யா க்³ருஹ்யமாணாயா: கர்மஹேதுத்வோபபத்தி:, ‘ப்ரமாணபூ⁴தேந வேதே³ந மம சோதி³தம் கர்தவ்யம் கர்மஇதி ஹி கர்மணி கர்தா ப்ரவர்ததே, அவித்³யாமாத்ரமித³ம் ஸர்வம் நிஶேவஇதியஸ்ய புந:நிஶேவ அவித்³யாமாத்ரமித³ம் ஸர்வம் பே⁴த³ஜாதம்இதி ஜ்ஞாநம் தஸ்ய ஆத்மஜ்ஞஸ்ய ஸர்வகர்மஸம்ந்யாஸே ஏவ அதி⁴காரோ ப்ரவ்ருத்தௌததா² த³ர்ஶயிஷ்யதிதத்³பு³த்³த⁴யஸ்ததா³த்மாந:’ (ப⁴. கீ³. 5 । 17) இத்யாதி³நா ஜ்ஞாநநிஷ்டா²யாமேவ தஸ்ய அதி⁴காரம்

பரமார்தா²வஸ்தா² நிஶேவ அவிது³ஷாம் , விது³ஷாம் து த்³வைதாவஸ்தா² ததா², இதி ஸ்தி²தே ப²லிதமாஹ -

அத இதி ।

அவித்³யாவஸ்தா²யாமேவ க்ரியாகாரகப²லபே⁴த³ப்ரதிபா⁴நாதி³த்யர்த²: ।

வித்³யோத³யே(அ)பி தத்ப்ரதிபா⁴நாவிஶேஷாத் பூர்வமிவ கர்மாணி விதீ⁴யேரந் , இத்யாஶங்க்யாஹ -

வித்³யாயாமிதி ।

அவித்³யாநிவ்ருத்தௌ பா³தி⁴தாநுவ்ருத்த்யா விபா⁴க³பா⁴நே(அ)பி நாஸ்தி கர்மவிதி⁴:, விபா⁴கா³பி⁴நிவேஶாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।

அவித்³யாவஸ்தா²யாமேவ கர்மணீத்யுக்தம் வ்யக்தீகரோதி -

ப்ராகி³தி ।

வித்³யோத³யாத் பூர்வம் பா³த⁴காபா⁴வாத³பா³தி⁴தா வித்³யா க்ரியாதி³பே⁴த³மாபாத்³ய ப்ரமாணரூபயா பு³த்³த்⁴யா க்³ராஹ்யதாம் ப்ராப்ய கர்மஹேதுர்ப⁴வதி, க்ரியாதி³பே⁴தா³பி⁴மாநஸ்ய தத்³தே⁴துத்வாதி³த்யர்த²: ।

ந வித்³யாவஸ்தா²யாமித்யுக்தம் ப்ரபஞ்சயதி -

ந அப்ரமாணேதி ।

உத்பந்நாயாம் ச வித்³யாயாம் அவித்³யாயா நிவ்ருத்தத்வாத் க்ரியாதி³பே⁴த³பா⁴நமப்ரமாணமிதி பு³த்³தி⁴ருத்பத்³யதே, தயா க்³ருஹ்யமாணா யதோ²க்தவிபா⁴க³பா⁴கி³ந்யபி அவித்³யா ந கர்மஹேதுத்வம் ப்ரதிபத்³யதே, பா³தி⁴தத்வேந ஆபா⁴ஸதயா தத்³தே⁴துத்வாயோகா³தி³த்யர்த²: ।

வித்³யாவித்³யாவிபா⁴கே³நோக்தமேவ விஶேஷம் விவ்ருணோதி -

ப்ரமாணபூ⁴தேநேதி ।

யதோ²க்தேந வேதே³ந காமநாஜீவநாதி³மதோ மம கர்ம விஹிதம் , தேந மயா தத் கர்தவ்யம் இதி மந்வாந: ஸந் கர்மணி அஜ்ஞோ(அ)தி⁴க்ரியதே, தம் ப்ரதி ஸாத⁴நவிஶேஷவாதி³நோ வேத³ஸ்ய ப்ரவர்தகத்வாதி³த்யர்த²: ।

ஸர்வமேவேத³மவித்³யாமாத்ரம் த்³வைதம் நிஷேவேத இதி மந்வாநஸ்து ந ப்ரவர்ததே கர்மணி, இதி வ்யாவர்த்யமாஹ -

நாவித்³யேதி ।

விது³ஷோ ந கர்மண்யதி⁴காரஶ்சேத் தஸ்யாதி⁴காரஸ்தர்ஹி குத்ர ? இத்யாஶங்க்யாஹ -

யஸ்யேதி ।

தஸ்ய ஆத்மஜ்ஞஸ்ய ப²லபூ⁴தஸம்ந்யாஸாதி⁴காரே வாக்யஶேஷம் ப்ரமாணயதி -

ததா² சேதி ।