ನ ತಾವದ್ ಅವಿದ್ಯ ಸಂಸಾರಂ ಸಂಸಾರಿಣಂ ಚ ಕಲ್ಪಯತಿ  ಸ್ವತಂತ್ರಾ, ತತ್ವವ್ಯಾಧಾತಾತ್ ; ಪಾರತಂತ್ರ್ಯೇ ಚ ಆಶ್ರಯಾಂತರಾಭಾವಾತ್ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸ್ಯ ತದ್ವತ್ತ್ವೇ ಸಂಸಾರಿತ್ವಮ್ , ಇತಿ ಶಂಕತೇ -

ನನ್ವಿತಿ ।

ನ ಚ ಅವಿದ್ಯಾವತ್ತ್ವಮ್ ಅವಿದ್ಯಾಕೃತಮ್ ಅನವಸ್ಥಾನಾತ್ , ಇತಿ ಭಾವಃ ।

ಯತ್ತು - ಉತ್ಖಾತರ್ದಷ್ಟ್ವೋರಗವತ್ ಅವಿದ್ಯಾ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ - ಇತಿ, ತತ್ರಾಹ -

ತತ್ಕೃತಂ ಚೇತಿ ।

ಅವಿದ್ಯಾತಜ್ಜಯೋಃ ಜ್ಞೇಯತ್ವಾತ್ ನ ಆತ್ಮಧರ್ಮತಾ ಇತಿ ಉತ್ತರಮ್ ಆಹ -

ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -

ಯಾವದಿತಿ ।

ಜ್ಞೇಯಸ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಧರ್ಮತ್ವೇಽಪಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ್ವಾರಾ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸ್ಯ ತತ್ಕೃತದೋಷವತ್ತಾ, ಇತ್ಯಾಶಂಕಯ, ಆಹ -

ನ ಚೇತಿ ।

ಕ್ಷೇವಸ್ಯಾಪಿ ಜ್ಞೇಯತ್ವಾತ್ ನ ತೇನ ಚಿತಃ ವಸ್ತುತಃ ಸ್ಪರ್ಶೋಽಸ್ತಿ, ಇತಿ ಉಪಪಾದಯತಿ -

ಯದೀತಿ ।

ಧರ್ಮರ್ಧಾಮತ್ವೇನ ಸಂಸರ್ಗೇಽಪಿ ಜ್ಞೇಯತ್ವೇ ಕಾ ಕ್ಷತಿಃ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಯದೀತಿ ।

ಆತ್ಮಧರ್ಮಸ್ಯ ಆತ್ಮನಾ ಜ್ಞೇಯತ್ವೇ, ಸ್ವಸ್ಯಾಪಿ ಜ್ಞೇಯತ್ವಾಪತ್ತ್ಯಾ ಕರ್ತೃಕರ್ಮವಿರೋಧಃ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಕಿಂ ಚ, ವಿಮತಮ್ , ನ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಾಶ್ರಿತಮ್ , ತದ್ವೇದ್ಯತ್ವಾತ್ , ರೂಪಾದಿವತ್ , ಇತ್ಯಹ -

ಕಥಂ ವೇತಿ ।

ಕಿಂ ಚ, ‘ಮಹಾಭೂತಾನಿ’ ಇತ್ಯಾದಿನಾ ಜ್ಞೇಯಮಾತ್ರಸ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಾಂತರ್ಭಾವಾತ್ ನ ಅವಿದ್ಯಾದೇಃ ಜ್ಞಾತೃಧರ್ಮತಾ ಇತ್ಯಾಹ -

ಜ್ಞೇಯಂ ಚೇತಿ ।

ಕಿಂಚ, ‘ಏತದ್ಯೋ ವೇತ್ತಿ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೩-೧) ಇತ್ಯುಕ್ತತ್ವಾತ್ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸ್ಯ ಜ್ಞಾತೃತ್ವನಿರ್ಣಯಾತ್ , ನ ನತ್ರ ಜ್ಞೇಯಂ ಕಿಂಚಿತ್ ಪ್ರವಿಶತಿ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಜ್ಞಾತೈವೇತಿ ।

ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಯೋಃ ಏವಂಸ್ವಾಭಾವ್ಯೇ ಸಿದ್ಧೇಸಿದ್ಧಂ ಕ್ಷೇವಧರ್ಮತ್ವಮ್ ಅವಿದ್ಯಾದೇಃ, ಇತಿ ಫಲಿತಮ್ ಆಹ -

ಇತ್ಯವಧಾರಿತ ಇತಿ ।

ವಿರೋಧಾಚ್ಚ ನ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಧರ್ಮತ್ವಮ್ ಅವಿದ್ಯಾದೇಃ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇತಿ ।

ವಿರೂದ್ಧವಾದಿತ್ವೇ ಮೂಲಂ ದರ್ಶಯತಿ -

ಅವಿದ್ಯೇತಿ ।