న తావద్ అవిద్య సంసారం సంసారిణం చ కల్పయతి స్వతన్త్రా, తత్వవ్యాధాతాత్ ; పారతన్త్ర్యే చ ఆశ్రయాన్తరాభావాత్ క్షేత్రజ్ఞస్య తద్వత్త్వే సంసారిత్వమ్ , ఇతి శఙ్కతే -
నన్వితి ।
న చ అవిద్యావత్త్వమ్ అవిద్యాకృతమ్ అనవస్థానాత్ , ఇతి భావః ।
యత్తు - ఉత్ఖాతర్దష్ట్వోరగవత్ అవిద్యా కిం కరిష్యతి - ఇతి, తత్రాహ -
తత్కృతం చేతి ।
అవిద్యాతజ్జయోః జ్ఞేయత్వాత్ న ఆత్మధర్మతా ఇతి ఉత్తరమ్ ఆహ -
నేత్యాదినా ।
తదేవ ప్రపఞ్చయతి -
యావదితి ।
జ్ఞేయస్య క్షేత్రధర్మత్వేఽపి క్షేత్రద్వారా క్షేత్రజ్ఞస్య తత్కృతదోషవత్తా, ఇత్యాశఙ్కయ, ఆహ -
న చేతి ।
క్షేవస్యాపి జ్ఞేయత్వాత్ న తేన చితః వస్తుతః స్పర్శోఽస్తి, ఇతి ఉపపాదయతి -
యదీతి ।
ధర్మర్ధామత్వేన సంసర్గేఽపి జ్ఞేయత్వే కా క్షతిః? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
యదీతి ।
ఆత్మధర్మస్య ఆత్మనా జ్ఞేయత్వే, స్వస్యాపి జ్ఞేయత్వాపత్త్యా కర్తృకర్మవిరోధః స్యాత్ , ఇత్యర్థః ।
కిం చ, విమతమ్ , న క్షేత్రజ్ఞాశ్రితమ్ , తద్వేద్యత్వాత్ , రూపాదివత్ , ఇత్యహ -
కథం వేతి ।
కిం చ, ‘మహాభూతాని’ ఇత్యాదినా జ్ఞేయమాత్రస్య క్షేత్రాన్తర్భావాత్ న అవిద్యాదేః జ్ఞాతృధర్మతా ఇత్యాహ -
జ్ఞేయం చేతి ।
కిఞ్చ, ‘ఎతద్యో వేత్తి’ (భ. గీ. ౧౩-౧) ఇత్యుక్తత్వాత్ క్షేత్రజ్ఞస్య జ్ఞాతృత్వనిర్ణయాత్ , న నత్ర జ్ఞేయం కిఞ్చిత్ ప్రవిశతి, ఇత్యాహ -
జ్ఞాతైవేతి ।
క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞయోః ఎవంస్వాభావ్యే సిద్ధేసిద్ధం క్షేవధర్మత్వమ్ అవిద్యాదేః, ఇతి ఫలితమ్ ఆహ -
ఇత్యవధారిత ఇతి ।
విరోధాచ్చ న క్షేత్రజ్ఞధర్మత్వమ్ అవిద్యాదేః, ఇత్యాహ -
క్షేత్రజ్ఞేతి ।
విరూద్ధవాదిత్వే మూలం దర్శయతి -
అవిద్యేతి ।