శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అహఙ్కారం బలం దర్పం కామం క్రోధం సంశ్రితాః
మామాత్మపరదేహేషు ప్రద్విషన్తోఽభ్యసూయకాః ॥ ౧౮ ॥
అహఙ్కారం అహఙ్కరణమ్ అహఙ్కారః, విద్యమానైః అవిద్యమానైశ్చ గుణైః ఆత్మని అధ్యారోపితైఃవిశిష్టమాత్మానమహమ్ఇతి మన్యతే, సః అహఙ్కారః అవిద్యాఖ్యః కష్టతమః, సర్వదోషాణాం మూలం సర్వానర్థప్రవృత్తీనాం , తమ్తథా బలం పరాభిభవనిమిత్తం కామరాగాన్వితమ్దర్పం దర్పో నామ యస్య ఉద్భవే ధర్మమ్ అతిక్రామతి సః అయమ్ అన్తఃకరణాశ్రయః దోషవిశేషఃకామం స్త్ర్యాదివిషయమ్క్రోధమ్ అనిష్టవిషయమ్ఎతాన్ అన్యాంశ్చ మహతో దోషాన్ సంశ్రితాఃకిఞ్చ తే మామ్ ఈశ్వరమ్ ఆత్మపరదేహేషు స్వదేహే పరదేహేషు తద్బుద్ధికర్మసాక్షిభూతం మాం ప్రద్విషన్తః, మచ్ఛాసనాతివర్తిత్వం ప్రద్వేషః, తం కుర్వన్తః అభ్యసూయకాః సన్మార్గస్థానాం గుణేషు అసహమానాః ॥ ౧౮ ॥
అహఙ్కారం బలం దర్పం కామం క్రోధం సంశ్రితాః
మామాత్మపరదేహేషు ప్రద్విషన్తోఽభ్యసూయకాః ॥ ౧౮ ॥
అహఙ్కారం అహఙ్కరణమ్ అహఙ్కారః, విద్యమానైః అవిద్యమానైశ్చ గుణైః ఆత్మని అధ్యారోపితైఃవిశిష్టమాత్మానమహమ్ఇతి మన్యతే, సః అహఙ్కారః అవిద్యాఖ్యః కష్టతమః, సర్వదోషాణాం మూలం సర్వానర్థప్రవృత్తీనాం , తమ్తథా బలం పరాభిభవనిమిత్తం కామరాగాన్వితమ్దర్పం దర్పో నామ యస్య ఉద్భవే ధర్మమ్ అతిక్రామతి సః అయమ్ అన్తఃకరణాశ్రయః దోషవిశేషఃకామం స్త్ర్యాదివిషయమ్క్రోధమ్ అనిష్టవిషయమ్ఎతాన్ అన్యాంశ్చ మహతో దోషాన్ సంశ్రితాఃకిఞ్చ తే మామ్ ఈశ్వరమ్ ఆత్మపరదేహేషు స్వదేహే పరదేహేషు తద్బుద్ధికర్మసాక్షిభూతం మాం ప్రద్విషన్తః, మచ్ఛాసనాతివర్తిత్వం ప్రద్వేషః, తం కుర్వన్తః అభ్యసూయకాః సన్మార్గస్థానాం గుణేషు అసహమానాః ॥ ౧౮ ॥

ఆసురీసమ్పదం అభిజాతైః అధర్మజాతమేవ సఞ్చీయతే, ప్రవృత్తైరపి వైదికే కర్మణి, నైవ పుణ్యం ఇతి ఉక్తమ్ । బ్రహ్మజ్ఞానాత్ పునః ఆసురాః దూరాదేవ ఉద్విజన్తే ఇతి ఆహ -

అహఙ్కారమితి ।

అహఙ్కారమేవ స్ఫోరయతి -

విద్యమానైరితి ।

అధ్యారోపితవైశిష్ట్యవిషయత్వాత్ అహఙ్కారస్య అవిద్యామూలత్వేన అవిద్యాత్మత్వం ఆహ -

అవిద్యాఖ్య ఇతి ।

వివేకిభిః తస్య అతియత్నాదేవ హేయత్వం సూచయతి -

కష్టతమ ఇతి ।

తదేవ స్పష్టయతి -

సర్వేతి ।

తం సంశ్రితాః ఇతి సమ్బన్ధః ।

కర్యాకరణసామర్థ్యం ఉక్తవిశేషణం బలమ్ । అహఙ్కార ఎవ మహదవధీరణాపర్యన్తత్వేన పరిణతః దర్పః । తం వ్యాకరోతి -

నామేత్యాదినా ।

అన్యాంశ్చ దోషాన్ మాత్సర్యాదీన్ । న కేవలం ఉక్తమేవ తేషాం విశేషణమ్ , కిన్తు కష్టతమం అస్తి విశేషణాన్తరం ఇతి ఆహ -

కిఞ్చేతి ।

యద్యపి ఈశ్వరం ప్రతి ద్వేషః తేషాం సమ్భావ్యతే, తథాపి కథం స్వదేహే పరదేహేషు చ తం ప్రతి ద్వేషః ? న హి తత్ర భోక్తారం అన్తరేణ ఈశ్వరస్య అవస్థానమ్ ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ-

తద్బుద్ధీతి ।

తేషాం ఈశ్వరం ప్రతి ద్వేషమేవ ప్రకటయతి -

మచ్ఛాసనేతి ।

ఈశ్వరస్య శాసనం - శ్రుతిసమృతిరూపం తదతివర్తిత్వం - తదుక్తార్థజ్ఞానానుష్ఠానపరాఙ్ముఖత్వమ్

॥ ౧౮ ॥