மாநஸம் தப: ஸங்க்ஷிபதி -
மந: இதி ।
ப்ரஶாந்திப²லமேவ வ்யநக்தி -
ஸ்வச்ச²தேதி ।
மநஸ: ஸ்வாச்ச்²யம் அநாகுலதா நைஶ்சிந்த்யம் இத்யர்த²: ।
ஸௌமநஸ்யம் - ஸர்வேப்⁴ய: ஹிதைஷித்வம் அஹிதாசிந்தநம் ச । தத் கத²ம் க³ம்யதே ? தத்ர ஆஹ -
முகா²தீ³தி ।
தஸ்ய ஸ்வரூபம் ஆஹ -
அந்த:கரணஸ்யேதி ।
நநு மௌநம் வாங்நியமநம் வாங்மயே தபஸி அந்தர்ப⁴வதி । தத் கத²ம் மாநஸே தபஸி வ்யபதி³ஶ்யதே ? தத்ர வாச: ஸம்யமஸ்ய கார்யத்வாத் , மநஸ்ஸம்யமஸ்ய காரணத்வாத் , கார்யேண காரணக்³ரஹணாத் , மாநஸே தபஸி மௌநம் உக்தம் இத்யாஹ -
வாகி³தி ।
யத்³வா மௌநம் முநிபா⁴வ:, மநஸ: ஆத்மநோ மநஸ: விநிக்³ரஹ: நிரோத⁴: ।
நந்வேவம் மௌநஸ்ய மநோநிக்³ரஹஸ்ய ச மந:ஸம்யமத்வேந ஏகத்வாத் பௌநருக்த்யம் ? நேத்யாஹ -
ஸர்வத இதி ।
பா⁴வஸ்ய ஹ்ருத³யஸ்ய ஸம்ஶுத்³தி⁴:, ராகா³தி³மலவிகலதா இதி வ்யாசஷ்டே -
பரைரிதி ।
மாநஸம் - மநஸா ப்ரதா⁴நேந நிர்வர்த்யம் இதி அர்த²:
॥ 16 ॥